Vísir - 18.12.1957, Blaðsíða 4

VÍSIF
Miðvikudaginn 18. desembcx 1957
Prédíkanasafn
dr. Elriks V. Aibertssonar.
Eiríkur Alberísson, dr.' sálu þinni svölun? Ef svo væri
theol.: 1 hendi Guðs. Pré-
dikanfr. Prentsmiðjan Leift-
! ur h.f. Reykjavík 1957.
Mér er það nálega i barns-
minni, að ég handlék þá virðu-
ekki, ættir þú að ge:a þér ljóst,
hvort þú hefir leitað til hans, er
eys lifsins vatni úr djúpa brunn-
inum“.
En víðar --r „lífsins vatn“ í
legu bók, er heitir „Hundrað þessum ræðusafni. Að sjálf-
hugvekjur til kvöldlestra eftir
íslenzka kennimenn“ (1926) og
greip niður í hana hér og jiar.
Þar var margt spaklega sagt og
fagu.rlega. Rétt framan við mið-
bik bókarinnar datt ég ofan á
eitthvað, sem hélt mér föstum.
Ég las blaðsíðuna, byrjaði síðan
á upphafi ræðunnar og las hana
í samhengi. Síðan lagði ég bók-
ina frá mér í það sinn, en eitt-
hvað af ómi málsins á þessum
blaðsíðum söng í mér eftir sem
áður og myndir, sem þar var
brugðið upp, lágu einhvern veg-
inn eftir í loftinu, svifu fyrir
sögðu geymir það aðeins lítið
brot þeirrar syrpu af prédikun-
um, sem höfundur hefur samið
og flutt á þrjátíu ára prestskap-
arskeiði sínu. En það mun eigi
að siður gefa glögga mynd af
ræðumennsku hans, að svo
miklu leyti sem prentuð prédik-
un er nokkru sinni annað en
svipur hjá því, sem hún var,
þegar hún hljómaði sem talað,
lifandi orð, fersk og heit úr
deiglunni. Og þó að ég hafi eng-
in kynni af dr. Eiríki sem pré-
dikara utan þess, sem ég hef
lesið af ræðum eftir hann, ætla
augum, sóttu á hugann. Stafaði ég, að persóna hans og flutning-
þetta ef til vill af því, að þessi Ur hafi lagt mjög mikið til, þeg-
. stutta hugvekja fjallaði um ar hann stóð í ræðustóli.
sama atvik og það, sem málað
var á altaristöflunni í sóknar-
Engum, sem les þessar ræður,
kirkjunni minni, Krist og sam- Setur blandazt ltugur Um það’
að dr. Eiríkur er gáfumaður og
aðsópsmikill ræðumaður. Mælsk
an er flughröð og óbrigðul, mál-
ið blæbrigðaríkt og auðugt, hug-
kvæmni mikil í samlíkingum,
víða snjallar athuganir. En að
baki skynjar lesandinn glóð
heitra tilfinninga, viðkvæmni og
þrótt bljúgrar en sterkrar lund-
ar, „hjarta, sem les í málið“.
vitni um lofsvert hugrekki höf-
undar til þess að takast á við
vandmeðfarin guðfræðileg stór-
mál. 1 rauninni er hér um að
ræða biblíuguðfræðileg erindi
og segir höf. réttilega í formála,
að þetta séu fremur fyrirlestr-
ar en prédikanir. En hvi skyldu
prestar ekki flytja fyrirlestra
við guðþjónustur öðru hverju
um gnðfræðileg efni? Alltjent
er það eðlilegra en að flytja er-
indi um önnur efni í stað pré-
dikunar. Hitt kynni að mega
finna að þessum fyrirlestrum
fjórum, að hið mikla efni, sem
áð er dregið, sé varla nægilega
unnið til þess að geta komið
þorra manna að íullum notum.
Eina aðfinnslu verð ég að láta
í ljós: I bókinni eru margar til-
vitnanir í aðra höfunda, bæði í
bundnu máli og óbundnu og þær
siðar töldu auðkenndar með til-
vitnunarverkjum. Slíkar tilvitn-
anir þarf að ættfæra, þegar ekki
er um að ræða ljóða- eða sálma-
hendingar, sem flestir kannast
við. Lítil skrá að bókarlokum
með tilvísun til blaðsíðu hefði
nægt.
Ég hóf þessar línur með þvi
að rifja upp minningu. Þessi
bók er tileinkuð minningu.
Bergþóra Andrésdóttir, amma
höfundar, sem bókin er tileink-
uð, hefur sjálfsagt verðið ein
þeirra mörgu raunverulegu og
sannlega vígðu kvenpresta ís-
lenzku þjóðarinnar, sem skiluðu
ávaxtarikum blessunararfi í
hendur nýrri kynslóð.
himnaríkis. Og barnið var al-! til þess að fleyta oss yfir brirn-
veg sanhfært um, að hver og skafla lifs og dauða? .... Sé
ein einasta mannssál i kirkjunni; nokkur ærleg andleg taug í oss',
gerði það líka .... Hefir nú þá hljótum vér að viðurkenna,
ekki breyting átt sér stað? Er! að vér séum bláfátækir þurfa-
nú ekki svo komið, að um breið-1 lingar, þrátt fyrir allan fram-
ar byggðir Islands riti helkald-
ur vetur helgiletur sitt á ljóraria
í húsi Drottins, þar sem í minni
miðaldra manns var í bernsku
hans ritað helgiletur hjartnanna
á vonar- og trúarblöð himnarík-
is, ekki aðeins af hálfu barn-
anna, heldur jafnvel af ungum
og gömlum? .... Erum vér
nokkuð ánægðari, nokkuð ham-
ingjusamari? Eigum vér meiri
himneskan auð, fleiri unaðssæl-
ar vonir og styrkari anda til
þess að mæta sérhverju því, sem
að höndum ber? Eigum vér nú
íaraauðinn . ... “
Sigurbjörn Einarsson,
Barnasögurnar Gnlltárin, eft-
ir Guðrúnu Jaeobsen, útg. Leift-
ur, verða áreiðanlega vinsælar
| Sögurnar eru þrettán, allar
1 gullfallegar. Bókin er í stóru
. .. , broti með litprentuðum mynd-
a timum mein tru og kærleika -
fa um. — 1.
Næst síðasta prédikun þess-
arar bókar'heitir „Hátið barns-
ins“ og er jólaræða, að nokkru
'Hér er ekki ástæða né rúm til leyti borin uppi af bernskuminn-
þess að benda á eina ræðu ann- ingum. Þar kemst höf. svo að
arri íremur. En sem dæmi um ^ orði m. a.: „Og íslenzka sveitin,
andríki höfundar nægir að minna landsbyggðin öll, varð svo in-
á upphaí ræðunnar „Smátt skal ' dæl og hugþekk. Hún laugaðist
stækka" (bls. 56). Vitaskuld eru
geislum guðstraustsins;
þessar prédikanir misjafnar. En ^ bændabýlin voru hallir, því að
yfirleitt eru þær ekki aðeins ^ sjálfur Guð átti þar heima hjá
fallegar á ytra borð, heldur einn- ^ fólkinu. Og á fögrum stað i
ig efnismiklar. Höfundur geng- | byggðinni stóð hús Drottins,
ur ekki á snið við hin mestu við- kirkján sjálf. Hátíðleg klukkna-
fangsefni. Þegar stærstu málefn- (hringing heillaði barnshugann
in eru rædd af ábyrgð, í kær- (þangað, er óraur hennar barst
leika til kirkjunnar og barna
hennar, er alltaf ávinningur að
því engu síður fyrir þá, sem
vildu ef til vill taka öðruvísi á
málum og leysa úr þeim á ann-
an veg. Einkum eru fjórar þess-
ara prédikana (bls. 93—104)
út um byggðina .... Og þegar
svo barninu veittist uppfylling
þeirra óska að stiga inn í bústað
Drottins, fóru allar sælustundir
þess að tala Ijúft og hljótt í
hjarta þess og það ritaöi helgi-1
letur hjarta síns á bókfell
versku konuna við brunninn í
Slíkar? „Það stendur mannsson-
ur austur í Gyðingalandi og eys
úr brunni“, segir ræðumaður.
„Það er myndin, sem textinn
bregður up fyrir oss. Og úr
brunninum eys hann lifandi
vatni“.
Kristur og samverska konan á
myndinni yfir altarinu í mikl-
um, hátíðlegum fjarska, runnu
inn i heild hins helga húss,
myndin átti að vera þarna, eins
og kirkjan sjálf, sem Kristur
átti og var i alls staðar. En í
orðum hugvekjunnar var hann
kominn í aðra nánd. Þar sat
hann ekki á tali við einhverja
manneskju, hafinn yfir alla
tíma, þar bjó hann ekki með ó-
ræðu móti í hátiðlegri þögn og
lotningarfullum söng og háleitu
máli, sem bergmálaði um hvelf-
ingar hins heilaga húss. „Það
stendur maður við brunn og eys
úr honum lifandi vatni .... Ég
finn, að líf mitt er undir því
komið, að ég komist til hans,
sem stendur við brunninn, og nú
veit ég, að hann bíður eftir
mér".
Ég sá : cfnisyfiriiti bókarinn-
ar, að þessí hugvekja var eftir
sira Eirík Albertsson, prest á
Hesti. Engin deili vissi ég á þeim
manni þá. Síðar meir varð ég
þess áskynja, sem raunar var al-
kunna, að hann var hinn mesti
atkvæðamaður í stétt sinni og
héraði, skörulegur og tilþrifa-
mikill gáfumaður.
Mörg ár eru liðin og margt
hefur gerzt. Nú fæ ég í hendur
dálitla bók með rúmum tuttugu
prédikunum eftir þennan prest,
dr. Eirík Albertsson. Bókin heit- geyma 70 úrvalsmyndir af ís- um útgáfu bókarinnar. Hefir
ir „I hendi Guðs“. Hin gamla f lenzkum listgripum og lista- (hann skrifað skýringar með
minning, sem var reyndar ekki ( verkum frá elztu tímum og allt myndunum auk ýtarlegs for-
fyrnd, kynti undir foryitni mina fram á 19. öld. Bókin er í stórU|mála um íslenzka alþýðulist,
að lesa þetta ræðusafn. Og viti broti og myndirnar flestar kjör hennar. og viðfangsefni.
menn: Ræðan, sem vai-ð mér heilsíðumyndir. Þeirra á með-1 Með útgáfu þessarar bókar f . j
hugvekja forðum, er hér („Lífs- al eru 14 litmyndir. Fegurri er að því stefnt að veita mönn- \ [ " ‘T'í ;
ans vatn“, bls. 82): „Oft eru prentun hefir ekki sézt áður á um sem víðtækust kynni af
mgnnirnir glaðir, þó þjást þeir. (íslenzkri myndabók og getur listviðleitni íslendinga fyrr á
Þá þyrstir í svaladrykk fyrir þarna að líta sýnishorn af tímum, og mun mörgum korna
■'álimar. En svölunin fer eftir flestum greinum íslenzkrar á óvart sú snilld og fegurð, sem
þvi, hvort þeir fara til hans, er listar, tréskurði, málverk, j blasir við á flestum blaðsíðum
stendur við brunninn. Til eru handritasýningum, útsaumi, bókarinnar.
aðiir brunnar, en þeir gefast vefnaði og málmsmíði. Flestarj Bókin er prentuð bæði með
misjafnlega. Hefir þú fengið.eru myndirnar teknar af hlut- íslenzkum og enskum texta.
Fögur Bistaverkabók
gefin út hérBendis.
Þar eru sýnishorn úr fiestum greinum ísi. Sistar.
Komin er út. á vegum Al- um í Þóðminjasafni íslands, en
menna bókafélagsins fögur nokkrar eru af íslenezkum
listaverkabók sem v.erðslculdar listmunum.
mikla athygli bæj'. hér heima ' Bókin er prentuð hjá Dr. C.
og erlendis. | Wolf & Sohn í Múnehen, en
Bókin heitir íslenzk mynd- Kristján EÍdjárn þjóðminja-
list frá fyrri öldum og hefir að ^ vörður hefir að öðru leyti séð
Rit
Ólafíu Jóhannesdóttur
ásamt ævisögu hennar eftir Bjarna
Bendediktsson albm. — Þessi bók esr
þegar orðin umræðuefni lesenda
bænum.
Minningábók
Magnúsar á Staðarfelli
Inngangur eftir Þorstein Þorsteinsson
f. sýslumann.
Gagnmerk bók er lýsir lífskjörum og
framfarahug aldamctamannanna eftiir
einn þeirra.
Bók fyrir þá er unna sögu þjóðar
sinnar.
Saga mannsandans
Menningarsaga Ágústs H. Bjarnasonair.
Ritsafn í 5 bindum.
Vaíið og' stórt myndasafn.
Kjörbókin 1 lieimilisbókasafnið..

r
Vísnabókin
Vísurnar valdi Símon Jóh.
Agústsson. Teikningar eftir
Halldór Pétursson.
Hin sígilda bók barnannæ
— bókin sem hverju barni
er gefin.
^JÁla&lníc)