Vísir - 17.01.1958, Blaðsíða 3

Fösíudaginn 17. janúar 1958
VÍSIR
3
Sir Edmimd Hillary:
Söguleg för til mörgæsabyggðar.
Fiugvélin var þakin þrem
metrum af snjé.
SiU a£ hvci'jsi £i*á snðnr-
skautínn.
Súlin hvarf af Scott-stöðinni 14. apríl og þá gátum við hafið
vetraráætlunina fyrir alvöru. Þó að ávallt væri að skyggja
meira og meira var það mögulegt að fara nokkrar ferðir bæðl
á hundasleðum og á skíðum og nokkrir flokkar frá okkar
stöð heimsóttu meðal annars gamlan kofa við Evans-höfða,
sem Scott hafði notað. Brooke og Guem, sem aldrei voru
hræddir við að reyna á sig, fóru yfir íssléttuna, sem kennd er
við Ross, á hundasleðum, í miklum kulda og gengu á Hvít-
eyjarfjöll.
Hinn vísindalegi grundvöllur
að rannsóknaráætluninni var
vel byrjaður og sérfræðingar
okkar á þessu sviði höfðu und-
ir handleiðslu dr. Hathertons
öll sín tæki í lagi áður en hið
alþjóðlega jarðeðlisfræðiár
hófst 1. júlí. Athuganirnar
beindust að rafagnasviðinu
(ionosphere) með útvarpskönn-
un, landskjáftamælingum með
þrem landskjálftamælum, rann
sóknum á útvarpssambandinu
á ólíkum tíðnisviðum, athug-
unum á segulsviðsfyrirbrigðum
og geislum sólar og að verkun-
um flóðs og fjöru á hafísinn í
nánd við stöð okkar og ná-
kvæmum athugunum á suður-
Ijósunum, bæði með því að
skoða þau og með aðstoð himin
Ijósmyndavélar. Erfiðast var
að athuga suðurljósin, því að
sá sem gerði það, var að stinga
höfðinu út um gluggann litla
á þaki rannsóknarkofans og
standa þar, oft tímunum saman,
með næðinginn hvínandi um
eyrun og í kulda sem var tölu-
vert fyrir neðan 30 gráður.
Hélt að eldur
jíiefði komið upp.
Hatherton stundaði þetta að
mestu leyti sjálfur og var mjög
samvizkusamur, en eftir marg-
ar nætur með góðu skyggni og
greinilegum suðurljósum mátti
afsaka hann fyrir heitar bænir
um nokkurra dægra byl. Flestir
okkar höfðu lesið hinar glæsi-
legu lýsingar Wilsöns á suður-
Ijósa-skrautinu. En við urðum
fyrir töluverðum vonbrigðum
af því, sem við gátum athugað
í raun og veru. Litirnir voru
fölir og útsýnin var ekki stór-
fengleg, en það bar við að við
sáum það sem fagurt var. Sér
í lagi einu sinni, þegar hálfur
himininn í suðaustri var gló-
^andi rauður, þetta var svo
sterkt að nágranni okkar ame-
rískur, 3 kílómetra í burtu,
hinum megin við útsýnisfjallið
sendi okkur skeyti og spurði
hræddur, hvort kviknað væri í
hjá okkur.
■ 14. maí kom fyrsta hríðin.
^Marga daga í röð var vind-
hraðinn sjaldan minna en 65
km. og marga klukkutíma var
|hann frá 90 til 140 km. um
klst. Skyggni var ekkert í
byljunum.
Um 50 st. gaddur.
Við hreyfðum okkur þá lítið
utan húss, nema þá stuttu'
stund þegar stormurinn linaðist J
ofurlítið, þá skruppum við út
fyrir til að vitja um hundana
og aðgæta taugarnar, sem
tjóðruðu húsin við jörðina. J
Okkur létti mikið þegar við
sáum að húsin þoldu átökin. j
Lægst varð hitastigið 50.5 gr.
á C. en minnst 28.3 gr. Okkur
varð það brátt ljóst að McMur-
dosundið gat hrósað sér af ó-
venjulegu veðri, samanborið
við aðrar stöðvar á sömu
breiddargráðu við suðurskaut-
ið, en bústaðir okkar voru
traustir og við töldum okkur
örugga í verstu stormum. Það
sem við þráðum mest voru
tunglskinskvöld, því að vetrar-
myrkrið var lang't — en þá
gátum við farið stuttar ferðir
til að liðka okkur og hundana
okkar. Þar er sannkallað æv-
intýri að legga af stað með
hundaæki á svona tunglskins-
,,deg'i“ — að koma út úr hitan-
um í kofanum og finna skarp-
an kuldann bíta sig og heyra
hrifningargeltið í hundunum,
að berjast við að fá ækið í lag
meðan hundarnir þj-rpast
kringum mann í skriðljóss-
birtunni; að taka fast í sleða-
rammann þegar allt er tilbúið,
skipa fyrir stuttleg'a og níu
sterkir dráttarhundar kippa
þegar í taumana og bruna út á
silfraða íssléttuna.
Það er furðugott skyggni við
tunglsljós, en það sjást samt
ekki allar ójöfnur í ísnum og'
nokkrar kollveltur þóttu því
heju-a deginum til, En heppnin
var með og enginn meiddist.
Og hundunum leið vel af að fá
dálitla hreyfingu. — Þeir eru
nú prýðilega á sig komnir.
Engin einangunartilfinning.
Það var þrúgandi einmana-
kennd, sem ómögulegt var að
forðast, né komast frá. í stöðv-
um Scotts og Chackletons; en
hún er varla til í nýtízkustöðv-
um. Skeyti og vísindalegar frá-
sagnir voru daglega sendar að-
alstöðvum okkar á Nýja Sjá-
landi með útvarpi og við gátum
gert ráð fyrir að fá ráð og upp-
lýsingar með stuttum fyrír-
vara eftir þörfum. Talstöðin
okkar, sem var í sambandi við
Nýja Sjáland, brást okkur
sjaldan og það var einfalt mál
að hringja til fjölskyldu sinnar,
firma sins eða einhvers vinar
þegar þess var óskað. Það var
mjög þægilegt, sér í lagi fyrir
þá sem áttu börn, og flestir
okkar áttu börn. Á þessa leið
fengum við stórfréttir af fjöl-
skyldunni, um nýju tönnina
sem hún litla væri að taka eða
um mislinga drengsins og við
fréttum þetta nærri því eins
fljótt og við værum heima. En
mesta og almennasta athygli
vakti þó vikulegt samtal okk-
ar við dr. Fuchs í Shacleton-
stöðinni. Þá gátum við fylgst
með starfi hans og komið okk-
ur saman um hvernig haga
skyldi ferðalaginu þvert yfir
ísbreiðuna um sumarið. Flug-
menn okkar höfðu tekið í sund
ur Beaverflugvélina fyrir vet-
urinn, en héldu Austinflugvél-
inni flugfærri. En einn mánuð
var hún þó ekki nothæf. Það
hafði fennt yfir hana í mörgum
byljum. En þegar versta snjó-
ganginum var lokið gátum við
grafið flugvélina upp aftur og
voru skaflarnir á henni þriggja
metra djúpir og' degi síðar var
hún komin á loft til reynslu.
Sólin sást
úr flugvél.
Það var annars flugmaðurinn
okkar, Bill Cranfield, sem kom
auga á fyrstu sólargeislana
þegar hann flaug út yfir
McMurdosundið. Slíkar ferðdr
voru farnar reglulega, að
nokkru leyti til þess að fylgj-
ast með því hvað liði ísnum í
sundinu og að öðru leyti til þess
að hafa gát á lifi selanna að
vetrarlagi og var það gert fyrir
dýrafræðing okkar. En það kom
ekki fyrir okkur að sjá sólina
fyrr en nokkrum vikum siðar.
Það var 23. ágúst.
Það var töfrandi sjón að sjá
fjallatindana í vestri loga í sól-
skininu og fylgjast með því
hvernig birtan teygði sig smátt
og smátt yfir að Scotts-stöðinni.
Og margir af sleðamönnum
okkar beittu hundum sínum
fyrir sleða sína og brunuðu
eftir ísnum til að mæta sólinni.
Upp frá þeim degi'hefur
hraðinn og gleðin verið mikil
við Scottstöðina. Undirbúning-
urinn undir vorferðirnar út-
heimti mikla vinnu og 5. sept-
ember gátu þeir fyrstu farið af
stað. Þar með fækkaði þeim.
sem í stöðinni voru niður í 8
Framli. ó 9. síðu.
Ný mynd af brezku prinsessunni Alexöndru, tekin er hún var
21 árs fyrir skömmu fli des.).
Frœgii* verjendur I.
Fernand Labori og Dreyfusmálið
Framh.
bjó þegar til lygasögu, sem átti
að sýna hvernig Dreyfus hefði
fallið í gildru og ósjálfrátt játað
sekt sína. Du Paty flýtti sér
heim til Dreyfus gjcrði þar ár-
angurslausa húsrannsókn og lék
mikinn ættjarðarvin frammi fyr
ir Lucie, konu Dreyfus, en hún
varð dauðhrædd. — Ákæruefnið
móti Dreyfus var klaufalega
samsett og bætt inn i það athöfn
iirrí; sem ekki komu ,,skjalinu“
við. Dreyfus var talinn sekur
og verjendur hans fengu ekki
að sjá allt „ákæruefnið". Lýð-
skrumarablöð og Gyðingahatar-
ar fundu andrúmsloftið og
æstu upp almenning. Þegar
Dreyfus, kaldan janúardag 1895,
var sviftur öllum heiðursmerkj-
um í bakportinu við herskálann
í París, stóð múgurinn fyrir ut-
an girðinguna og æpti dauða yf-
ir júðann og svikarann. Axla-
skúfar og foringjamerki
voru rifin af honum en hermenn
með byssustingi á byssunum
stóðu í ferhyrningi umhverfis
hann. Hann stóð beinn og hróp-
aði: „Hermenn, saklaus maður
er svívirtur! Lengi lifi Frakk-
land! Lengi lifi herinn!“
Hann var sendur til djöflaeyjar
ævilangt. Mercier, Sandherr,
du Paty de Clans, Henry og allir
aðrir fyrirliðar er afskipti höfðu
haft af málinu voru mjög ánægð
ir með sig. Þeir álitu sig hafa
bjargað föðurlandinu. Þeir
héldu að málinu væri lokið.
Um þetta leyfi var ekkert sam-
særi gegn Dreyfus vitandi vits,
engin Gyðingahatara-klika. Af
minniháttar mönnum var
jafnvel Sandherr i góðri trú,
hann var nógu þrælheimskur til
að trúa því að Dreyfus væri sá
eini, sem hugsanlegt var að
væri sekur. Mercier hafði aldrei
sett sig inn i málið: hann áleit
sig verða að treysta undirmönrí-
um sínum. Almenningur og
stjórnmálamennirnir treystu á
Mercier ráðherra. Þetta voru
ekki haturssamtök heldur sam-
tök fávizku og sljóleika.
1895 kom fram fyrirliði, sem
hafði þann óþægilega eiginleika
að skipta sér af málinu. Það vai
ofurstalautinant Marie-Georges
Picguart, sem nú varð forstjóri
fyrir „Hagfræðiskrifstofunni".
Hann var líka frá Elsass.
Hann var greinilega andvigur
Gyðingum. En hann var ólikur
Sandherr að einu og áríðandi
leyti: hann var heiðarlegur.
Hann uppgötvaði að enn væri
franskur fyrirliði, sem byði
þýzkum sendimönnum upplýs-
ingar um franska herinn. Og
hann áleit að það væri skuldugur
og almennt illa þokkaður majór,
Marie-Charles-Ferdinand Ester-
hary að nafni. Rithönd hans
var alveg eins og rithöndin á
„skjalinu", sem Dreyfus var
kennt um. Þegar hann rannsak-
aði hin leynilegu atvik, sem urðu
Dreyfus að falli komst hann að
því, að það væri ekkert, sem
benti á sekt Dreyfus, en þó nokk
uð, sem benti á sekt Esterharys.
Málið komst nú á það stig, að
Picguart hélt þvi stöðugt fram,
að það ætti að rannsaka málið
og þeir, sem voru yíirboðarar
hans reyndu að þagga niðúr 1
honum með öllu móti og með vífi
lengjum. En á meðan sat
Henry og skrifaði skjal sem átti
að sanna sekt Dreyfus. Einn a£
æðstu mönnum i herforingja-
ráðinu, Charles Arthur Gonse
herforingi, sagði einu sinni 1
samtal við Picguart nokkur orð,
sem lýstu viðhorfi herforustunn-
ar.
,,Herforingi,“ sagði Picguart.
„Dreyfus er saklaus.“
,,Ef þér minnist ekki á það,
þarf enginn að fá að vita það,“
svaraði Gonse.
Fermand Labori kom i málið
með umboði frá Lucie, komu
Dreyfus, þegar Picguart
hafði með þrákelkni þvingað
íram herrétt gegn Esterhazy.
En þar gat Labori ekkert gert.
Nú í byrjun ársins 1898 var öll
herstjórnin flækt í málið. Kster-
hazy var kærður af fjölskyldu
Dreyíus, talinn sá seki, og hann