Vísir - 14.05.1958, Qupperneq 3

Miðvilcudaginn 14. maí 1958
VtSlK
+ HOLLUSTA OG HEILBHIGHI
Nýjungar umtakmörkun barneigna
Ný fegund homónalyfs reyndist öruggt
í 250 tilfellum.
TekÍBt rar cin tafla tiafflctja
í 20 datja.
Tveir anieriskir læknar telja
sig' hafa fnndið ineðal, seni kon-
nr geti tekið inn sér að skað-
laiisu, til að konia í veg fyrir að
]>ær verði þungaðar. Eru þetta
gei’vihorniónapillur.
Þótt undarlegt megi virðast
framkallar lyf þetta líkt ástand
hjá konunni og þegar hún er
þunguð. Það er hinsvegar þetta
ástand, sem kemur í veg fyrir,
að egg losni og frjógist.
Tilraunir með hormónalyf
þetta voru gerðar á hundruðum
kvenna frá Puei’to Rico, sem
gerðust sjálfboðaliðar við rann-
læknar. Sir Russel Brain, sem er
þekktur vísindamaður, var í for-
sæti á samkomu þessari og var W®ða sinna.
það talið trygging þess, að hér
væri ekki um ómerkilegt mál-
efni að ræða.
verðið verði viðráðanlegt hverj-
um sem er.
Ef svo færi, mundi því verða
fagnað mjög — sérstaklega í
Asíu þar sem siaukin fólksfjölg-
un er orðin alvarlegt vandamál,
sem rikisstjórnirnar verða að
sigrast á, ef þær eiga að girða
fyrir skort og afturför meðal
Aðeins gegu
læknisráði.
Farið er að framleiða hormóna-
efni það, sem hér um ræðir, í
Bandarikjunum og nefnist það
Enovid og Norluton á viðskipta-
máli.
Ekki er lyfið látið af hendi
Áður nefndur dr. Pincus, sem
er starfandi við Worchester
Foundation for Experimental
Biology, og félagi hans, dr. John
Rock i Boston, hafa unnið að
þessum rannsóknum um árabil.
Tilraunir í
tvö ár.
Voru fyrst gerðar tilraunir á
dýrum, en fyrir tveim árum hóf-
ust tilraunir á konum í Puerto
Rico, eins og áður segir.
sóknirnar. Bendir allt til, að hér j nema eftir iæknisráði, og enn er j Konunum var sagt að taka
sé fundin örugg aðferð til að það of dýrt, til að um almenna
takmarka barneignir, en þetta er
mikið Vandamál meðal frum-
stæðra þjóða og þar sem fóiks-
fjölgun er of mikil.
Eeynt á 250
Ikonum.
Læknarnir segja að af 250 kon-
um, sem samvizkusamlega fóru
að ráðum þeirra, hafi engin orð-
ið þunguð, meðan á tilraununum
stóð í marga mánuði.
Ekki virðist þetta valda nein-
um eftirköstum hjá konunum
og gátu þær eignast börn eftir
sem áður, þegar þær hættu inn-
tökum.
Annar læknanna, dr. Gregory
Pincus, var nýlega staddur í
London og flutti þar fyrirlestur
um þetta mál, þar sem viðstadd-
ir voru um 200 visindamenn og
notkun geti orðið að ræða. Hins-
vegar hafa nú margar hinna
stærri lyfjaverksmiðja veitt fé
til framhaldsrannsókna og ef
þær gefa góða raun, má búast
við, að lyfið verði framleitt í stór-
um stíl innan skamms og að
eina töflu á dag í 20 daga í mán-
uði samfleytt. Nokkrar —- eða
um 15% — hættu inntökum og
töldu sig verða syfjaðar og lasn-
ar af þeim. Aðrar, eða 30%, tóku
þær ekki reglulega eins og til
var ætlast, en hinar fóru að öllu
Frh. á bls. 10.
300,000 hafa fengið
ækningu á krabbameini.
Bandsríkjamenn telja, að 3.
hver maður ffáj læknjngn.
„Um aldamótin s.l. var það tal-
ið ganga dauðadómi næst, að
heyra þann læknisúrskurð, að
maður væri með ki*abbamein.“
Þannig komst dr. John C.
Ýmsir sjúkdómar á
hröðu undanhaldi.
Melal jielrra eru barnaveiki, berklar og
lömunarveikfn.
Þeir sjúkðómar, sem urðu öf-
um okkar og ömnnmi að aldur-
tila, eru margir óðum að hverfa
úr sögunni.
Nýlega var haldið hátíðalegt
10 ára afmæli Alþjóðlegu heil-
brigðismálastafnunarinnar
(World Health Organisation —
WHO).
Þar var minnst þess, sem á-
unnizt hefur á undanförnum ár-
um og saga mikilla. sigra rakin.
Stofnunin starfrækir deildir í 180
löndum og hefur um 1000 sór-
fræðinga í þjónustu sinni.
Nýir vágestir.
Jafnvel meðal frumstæðra
þjóða hefur mikið áunnizt i bar-
áttunni gegn næmum sjúkdóm-
um. Er nú tekin upp barátta
gegn þeim sjúkdómum, sem ekki
teljast stafa af sýklum og herja
aðallega á hina eldri, svo sem
hjartasjúkdómum, krabbameini,
kransæðastiflu og öðrum þeim
sjúkdómum, sem feður vorir
höfðu lítið eða ekksrt af að segja,
en hafa nú höggvið mikil skörð
í kynslóða.
Farið er að veita því mikla
A tíu árum hefur dauðsföllum athygli, hversu gáleysislega far-
af völdum harnaveiki fækkað um
helming. Barkladauðinn, skar-
latssóttin. syfilis, gulusóttin, löm
unarveikin eru á svipuðu undan-
haldi. Malaria er á hröðu und-
andhaídi og eru nú 90. milljónir
manna ofurseldar þessum sjúk-
dómi en voru 300 millj. fyrir tíu
árum. Stúlkubörn, sem nú fæð-
ast, geta gert ráð fyrir að lifa 4
til 5 árum lengur en mæður
þeirra, og drengir 3 til 4 árum
lengur en feður þeirra.
ið er með ýms úrgangsefni frá
iðjuverum. Þar er alls konai'
efnaúrgangi veitt út í ár og fljót,
sem hæglega geta síðan bland-
azt neyzluvatni án þess að gera
sér grein fyrir því, hvort hér get-
ur ekki vérið um mikla hættu að
íæða. Verksmiðjur og vélur ó-
hreinka andrúmsloftið af reyk og
uppgufun. Á hverju ári eru milj.
ldlóa notaðar af asperíni og ró-
andi meðölum. Allt þetta er mik-
ið rannsóknarefni.
Heller forstöðumaður National
Cancer Institute í Bandarikjun-
um að orði nýlega. „Nú læknast
einn af hverjum þrem,“ bætti
hann svo við.
Af þeim, sem fengið hafa
krabbamein í Bandaríkjunum
hafa 800.000 fengið fulla lækn-
ingu og lifa við góða heilsu, en
það eru ennþá 700.000 undir lækn
ishendi og búast má við að 525.
000 bætist við í sjúkrahópinn á
þessu ári.
45.000 efni reynt á árai.
„En við erum á réttri leið,“ seg
ir dr. Heller. Á hverju ári eru
reynd 45.000 ný efnasambönd,
þar af eru 45 þegar notuð við til-
raunir á rannsóknarstofum.
Árangurinn hefur orðið það
góður að við erum bjartsýnir og
enn má tíðinda vænta á næstu
6 mánuðum.
1 skýrslu heilbrigðismálastofn-
unar Bandarikjanna er getið átta
nýrra meðaia, sem miklar vonir
eru bundnar við.
Jafnvel þeir læknar, sem hing-
að til hafa eingöngii trúað á
hnífinn og geislunina, sem einu
hjálpartækin, eru að fá trú á
meðölin.
Um 600 sjúklingum i Bellevue-
háskálasjúkrahúsinu í New York
hafa verið gefin þessi nýju með-
öl og þar af læknuðust að fullu
16 sjúklingar sem höfðu illkynj-
uð mein, sem talin voru ólækn-
andi. Þeim var gefið TSPA
(Triethylene-Thiophosphora-
mide).
Ónæniisefni er í blóðinu.
Myndin er af hundi í „göngukörfu“. Hér er enn eitt dæmi þess,
að hundavinir reyna ávallt, að verða hundenum sínuni að liði,
ef eitthvað bjátar á, í veikindum, ef slys verða o. s. frv. Eigandi
litla senpans á þessari mynd er Elma Iíerring í Evansville,
Indiana, en seppi lumaðisl, og lét hún bá útbúa körfuna, í von
um að geta þannig kennt honum að ganga á nýjan !eik. Hug-
myndina fékk hún, er hún sá hvaða ráðum var beitt til þess að
hjálpa lömunarveikissjúklinguin til bess að fá aftur mátt.
Röntgen-geisiaiiir geta verið
bættuiegar vanfærum konum.
Óvíst, hvað maðurinn þolir af
geislaáhrifum.
Talið er nauðsynlegt að forð-
ast að nota röntgengeisla á kon-
ur, seni eru þungaðar, vegna
þeirrar hættu, sem fóstrinu staf-
ar af geisliun þessum.
Yfirleitt er talið nauðsynlegt
að nota röntgengeisla sem
minnst, og er farið að gæta allr-
ar varúðar á þessu sviði. Þetta
var tilkynnt á þingi vísinda-
manna, sem komu saman nýlega
í Eastbouvne í Englandi.
Einn vísindamanna, G. W.
Mullette frá Birmingham Regi-
onal Hospital Board, sagði, að
hann gerði ráð fyrir, að læknum
væri orðið það ljóst, að það væri
varhugavert að nota geislun á
þungaðar konur vegna áhrifa
þeirra, sem það gæti haft á
íóstrið.
nefnist þroperidin, sem er í blóð-
inu. Þeir, sem hafa lítið af þessu
efni í blóðinu, eiga erfiðara með
að yfirvinna veikina, en hinir.
Það er Sloan-Kettering stofnun-
in, sem hefur skýrt frá þessu og
byggir á tilraunum, sem gerða-r
voru á föngum í Bandaríkjunum.
Ekkert meðal er einhlýtt gegn
öllum tegundum krabbameins, en
við gerum okkur vonir um, að
lyf sem að verulegu gagni kem-
ur finnist jafnvel áður en við
þekkjum eðli sjúkdómsins eða
sýkingarinnar til fulls, segir
þekktur vísindamaður við ame-
risku barnakrabbameins-rann-
Hann benti jafnframt á, að
ekki væri enn unnt að ganga úr
skugga um, hvort konur væru
þungaðar, fyrr en vikum eftir
að getnaður hefði átt sér stað.
Engar öruggar aðferðir eru enn
þekktar, til þess að hægt sé að
ganga úr skugga um það á
fyrstu vikuin, hvort kona et’
þunguð.
Þá er heldur skki vitað, hvaða
áhrif geislun kann að hafa á
fóstur eða erfðaeiginleika, hins
vegar er þa,ð vitað, að um skað-
leg áhrif _ r að ræða.
Aðalhættan er ekki, að einn
eða tveir menn verði fyrir hættu-
lega miklum geislaáhrifum, ksld
ur, að væntanlegir feður og mæð
; ur komandi kynslóða- verði fyr-
I ir of miklum geislaverkunum,
| ýmist af geislamenguðu ryki í
andrúmsloftinu (vegna kjarn-
orkusprenginga), vegr.a læknis-
rannsókna eða frá geislavirkura
tækjum í iðnaðinum.
Við vitum ekki, hve mikið mað-
urinn þolir, svo að ekki verði
varanlegt tjón af.' Þess vegna
verður að gæta ýtrustu varkárni
á sjúkrahúsum, i rannsóknar-
stofu.m og í iðnaðinum. Sérstak-
lega er hættan mikil í rannsókn-
arstofum og iðjuverum, þar sem
geislaverkanir eru tíðar.
Þá er getið um ónæmisefni, er ; sóknaorstofunina.
Um 50 sýrlenzkir foringjar
hafa verið reknir úr hermun
síðustu daga og egypzkir
settir í þeirra stað.