Vísir - 15.09.1958, Page 3

Mánudaginn 15. september 1958
V í S I K
3
Egilsstaöir ú Völlam:
turlandi.

Fyrsfa þorpSð á IsSandi sem bygglst frá
□pplisfl eftir skipulagi.
i 'iðieel &£ð Sw&isn Jtónssoas
otM’VÍiae ú Egilssiöðusst.
Egilsstaðaþorpið á Fljótsdalshéraði er fyrsta 'þorpið á ís-
landi, sem hefur verið skipulagt áður en bað var byggt. Hafin
var bygging fyrsta hússins þar árið 1954, en nú eru íbúar þorps-
ins á þriðja hundrað talsins og tala íbúðarhúsa eitthvað á
fjórða tugnum.
Fréttamaður Vísis átti leið um
Egilsstaði í sumar og hitti þá að
máli oddvita hins nýstofnaða
hrepps, Svein Jónsson bónda á
Egilsstöðum og leitaði hjá hon-
um frétta og upplýsinga um
stofnun og vöxt þorpsins, sem
er eitt yngsta þorp þessa lands,
en er í örum vexti og byggt frá
upphafi eftir ákveðnu skipulagi.
— Fyrstu tildrögin til þorps-
myndunar á Egilsstöðum urðu
með endurbyggingar læknisbú-
staðar og sameiningu læknishér-
aðanna á Fljótsdalshéraði, sagði
Sveinn. Læknisbústaðurinn í
Fljótsdal brann í stríðsbyrjun
og kom þá strax til umræðu að
sameina læknishéruðin á út- og
upphéraði og byggja Sameigin-
legan læknabústað fyrir báða
læknana, ásamt sjúkrahúsi, á
Egilsstöðum.
— Hvenær er svo hafist handa
á byggingaframkvæmdum?
— Það var árið 1944. Þá var
byrjað á byggingu læknabústað-
ar og nú sitja þar tveir læknar.
Þetta var fyrsta byggingin í nú-
verandi Egilsstaðaþorpi. 1 þess-
ari byggingu var upphaflega
gert ráð fyrir 12 sjúkrarúmum,
en síðar var nokkuð af því rými
tekið til annarrar notkunnar. I
byggingunni er sérstök fæðing-
ardeild og síðan hafa flestar kon-
Ur í héraðinu fætt þar, sem er
óneitanlega til mikils hagræðis
og öryggis.
Samtímis þessari sjúkra- og
læknahússbyggingu var byggt
yfir dýralækni beggja Múla-
sýslna og enn var sama ár byrj-
að á ibúðarhúsi eins einstaklings.
með skólastjóra og einum föst-
um kennara. Þá eru hér staðsett-
ir tveir ráðunautar fyrir Búnað-
arsamband Austurlands, annar
sauðfjárrækt, hinn fyrir jarð-
rækt. Enn fremur hefur yfir-
maður rafveitna á Austurlandi
hér aðsetur ásamt nokkrum að-
stoðarmönnum hans. Hér er póst-
og símahús, hér er flugvöllur,
með bústað fyrir afgreiðslumann
Flugfélags Islands og hér hafa
einnig búsetu flugradióþjónustu-

f i 4
Sveinn Jónsson.
menn. Á Egilsstöðum er aðal-
spennustöð fyrir rafmagn á
Austurlandi, fyrst og fremst fyr-
ir Grímsárvirkjun. En hér i þorp-
inu búa svo, auk framantalinna
atvinnugreina, trésmiðir, múr-
arar og málarar, verkstjórar, bíl-
stjórar og almennir verkamenn.
Egilsstaðir er orðin borg í sínu
litla ríki.
— Er þorpið ekki orðið sér-
Þetta var fyrsta myndun þorps. stakur hreppur?
á Fljótsdalshéraði. Síðan hefur
mikið verið byggt ár hvert og
nú munu a.m.k. fimm hús vera
iiér í smíðum.
— Hver er eiginlega grundvöll-
urinn fyrir því að þorp mynd-
azt á Egilsstöðum?
— Egilsstaðir liggja sem kunn-
ngt er einkar vel við Samgöng-
ttm og það mun vera megin-
ástæðan fyrir því að hér mynd-
azt miðstöð fyrir allt Fljótsdals-
liérað. Auk þess sem þarna varð
læknamiðstöð fyrir allt héraðið
lilaut að koma upp verzlun á
Egilsstöðum. Kaupfélag Héraðs-
búa á Reyðarfirði kom bér fljót-
lega upp útibúi og við það starf-
ar þegar allmargt fólk. Þá er hér
einnig starfandi verziun einstak-
lings og loks er þriðja verzlunin
norðan Lagarfljótsbrúar. Auk
þessa hefur verið komið upp í
þorpinu búvélaverkstæði, tré-
smíðaverkstæði, slátur- og frysti-
húsi og rjómabúi, sem nú er i
þann veginn verið að breyta i
mjólkurbú fyrir héraðið.
Þá situr byggingarfulltrúi fyr-
ir allt Austurland á Egilsstöðum.
Hér er starfræktur barnaskóli
— Jú, árið 1947 var myndaður
sjálfstæður hreppur, svokallað-
ur Egilsstaðahreppur, sem sarn-
anstendur af þorpinu, jörðunum
Egilsstöðum, Kolstöðum og Kol-
staðagerði, sem áður höfðu til-
heyrt Vallnahreppi og Eyvind-
ará, Miðhúsum og Steinholti, sem
verið höfðu áður í Eiðahreppi.
Þá voru gjaldendur í hreppnum
um 30 talsins, en nú eru þeir
orðnir 70 og á þessu ári jafnað
niður á þá um 280 þúsund krón-
um í útsvör. Hæsta útsvar á ein-
stakling er 9 þúsund krónur.
Heildartala íbúanna er um 220
manns í hreppnum. Hreppsstjóri
er Stefán Einarson afgreiðslu-
maður Flugfélags Islands.
— Hvaða framtíðarverkefni
eru efst á baugi í Egilsstaða-
þorpi?
— Þau eru í rauninni mörg
og sum allkostnaðarsöm. Við
þurfum að stækka vatnsleiðsl-
una meðal annars því sú gamla
er ófullnægjandi orðin. Sama
gegnir um frárennsli, því að
skólpleiðsla sú sem upphaflega
var lögð er ekki til frambúðar.
Þá þarf að vinna að aukinni
tatnagerð og götulýsingu. Ný-
búið er að byggja barnaskólahús
Dg skólastjóraíbúð. Gert er ráð
fyrir að 45—50 börn sæki skól-
ann. Á döfinni er bygging geysi-
| mikils félagsheimilis fyrir allt
IPÍIÉ::-i Fljótsdalshérað, e.n byggt verður
| á Egilsstöðum. Hefur því þegar
ij verið ákveðinn staður og gerður ,
hefur verið tillöguuppdráttur að !
byggingunni. Fjárfestingarleyfi
hefur fengist til byrjunarfram-
kvæmda og hugsanlegt að á þeim
verði byrjað í haust. Búist er
við þvi að byggingarkostnaður
inn skipti milljónum króna.
Við Egilsstaðaflugvöll er unn-
ið í sumar að byggingu flugaf-
greiðsluhúss með radarútbúnaði.
Fyrst var þarna grasvöllur, en
hefur nú verið breytt í malar-
völl og er þetta einn af fáum
millilandaflugvöllum á landinu.
Flugferðir milli Reykjavikur og
Egilsstaða eru alla virka daga
að sumrinu og suma dagana með
viðkomu á Akureyri eða Höfn
í Hornafirði.
— Þið fáið rafmagn frá Gríms-
árvirkjuninni nýju?
—Já, því va.r hleypt á í sumar,
en áður hafði þorpið rafmagn
frá diesélrafstöð. Rafmagnsieiðsl
ur hafa verið lagðar i öll hús um
leið og þau voru byggð.'
EgilsstaðaflugvöIIur, er eini fl:
auk bess einn af fóum milliland;
eru ilaglegar ferðir alía
gvelhirinn á Æusturlandi og
iflí’.-rvallum á landinu. Þangað'
virka claga á sumrin.
Séð yfir akur Sveins á Egilsstöðum en Sveinn telur kornrækt
vera eitt af helztu framtíðarniálum landbúnaðar á íslandi.
lítur ágætlega út með vöxtinn á
því, en uppskeran fer að sjálf-
sögðu eftir tíðarfarinu.
— Er ekki dýrt að ráðast i
kornrækt?
— Það er nú gallinn. Stofn-
kostnaðurinn er gí/urlegur vegna
vélakaupa og byggingar á korn-
hlöðu og þessvegna svarar ekki
kostnaði að rækta korn nema
það sé gert i nokkuð stórum stíl.
Sláttuvélar, sem slá og þreskja
kornið samtímis eru dýrar, sömu
leiðis súgþurrkunartæki og möl-
unartæki, en allt þetta þarf korn-
ræktarbóndinn að hafa til þess
að kornræktin geti borið sig. Eg
liefi fengið innflutningsleyfi fyr-
ir kornmyllu, en notast hinsveg-
ar við súgþurkunartæki sem ég
hefi notað við hey.
— Er það ekki riýlunrla ao r.ota
súgþurrkunartæki í sambandi
við kornrækt?
—: Jú og sennilega er ég fyrsti
maður sem reyni þá aðferð hér
lendis. En hún virðist henta okk-
ur Islendingum einkar v.el bæði
vegna fólksfæðar og líka hjns
hve haustveðrátta er hér yfirleiít
óstöðug og oft úrfellasöm.
Kornrækt á mikla fram-
tíð fyrir höndum.
- Teljið þér að skilyrði séu
fyrir hendi til kornræktar hér á
landi og að það svari kostnaði
að rækta það?
— Eg held því fram að korpið
sé öllu árvissara heidur en t.d.
kartöflu.rækt' hér á landi. Skil-
yrði eru víða góð fyrir kornrækt
hér á eíri hluta Fljótsdaíshéraðs
og sérstaklega þó þar sem skóg-
lendi er fyrir, því það veitir korn-
inu skjól og veldur um leið miklu
u.m vaxtarmöguleika þess.
Annars veltur framtíð land-
búnaðar á Islandi ekki hvað sízt
á því hvort bændur geta oröið
sér nógir um fóðurkorn eða ekki.
Komrækt á að geta orðið stór
liður í framleiðslunni, jafnframt
Egilsstaðaþorp eins og það lítur út nú. Fyrir rúmum áratug var ekki eitt liús, þar sem nú er þvi sem hún sparar stórlega
komið álitlegt þorp með á 3ja hundruð íbúa. I Frh. á 10. s.
— Stunda þorpsbúar ekki bú-
skap í neinni mynd?
j -— Á sínuni tíma stofnuðu
þorpsbúar með sér félag um
rekstur kúabús, en gáfust seinna
upp við búskapinn og seldu
kýrnar einstaklingi hér í þorp-
inu. Hann rekur 'kúabúið fyrir
eigin reikning og hefur um 20
kýr.
— En þér hafið sjálfur stórt
bú?
— Rúmlega 30 mjólkandi kýr
í fjósi auk geldneyta, um 300
ær og auk þess hefi ég svínabú
-— það eina, sem ég veit um hér
í héraðinu.
Kornrækt
á Egilssiöðum.
— En svo hafið þér líka byrj-
að á kornrækt hér á Egilsstöðum.
Hvernig gengur hún?
— Eg byrjaði í fyrra með þvi
að sá byggi i hálfan annan hekt-
ara lands og gaf það góða raun.
1 vor færði ég út kvíarnar og
hef nú 5 hektara. uridir korni. Það