Alþýðublaðið - 23.10.1957, Page 5

JVIiðvikudagur 23. okt. 195.7.
A lls ýðii b la tli ð
ScuM&I við' Lo.ft Guðmundsson
. LOFTUR GUÐMUNDSSON
er einhver allra sérkennilegasti
xnaður, sem ég hef þekkt um
aavina. Hann. er lágur vexti,
herðibreiður, svipurinn fransk-
ur, bros hans með hryggðar-
vo.tti, en andlitið Ijómandi við
gamanmál. Augun kyrrlát og
dreymandi eins.og hann sé allt
af f jarhuga. Hann gengur lötur-
hægt, skrifar þannig á ritvél,
að það er eins og hann sé um
leið að íeija stafína, talar í lág-
u'm hljóðum, dæmir aldrei
harkalega,. er furðulega urnburð
arlyndur við allt og alla og
aldrei uppnæmur, hvað sem. á
gengur. — Hann er dökkhærð-
ur, skiptir. hárinu í miðju yfir
óvenjulega breiðu enni, manni
finnst, að hann s.é sambrýndur,
og þó er hann þa.ð ekki. -—
Stunduni veit maður p,hs ekki,
hvað hann er að tala. um, eða
maður efast að minnsta kosti
um það, hvort hann ætlis til
hess að maður trúi honum.
Hann er afkastamestur allra
manna, sem skrifa á ritvél, yrk-
ir ljóð. sernur leikrit, skrifar
barnabækur og skáldsögur,
feiknar og semur lög. Hann hef-
ur samio fleiri gamanþaetti fyr-
ir útvpy^ og félög en nokkur
annar ísiendingur, hann semur
dægurlagatexta, sem eru vin-
sælli og betri en allir aðrir dæg-
urhagatextar. Hann yrkir og
skrifar í rnörg blöð. Hann virð-
íst alltaf hafa nógan tíma til
jbess að rabba ■— og samt þjóta
fúllskrifuð blöð úr ritvélinni
h'ans eins og skæðadrífa . . . Ég
sagði, ao stundum talaði hann
þannig, að maður vissi varla,
hvað maður ætti að halda.
Einu sinni hitti ég hann sem
oftar og saffði við hann:
— Jæia. Loftur, hvað ertu nú
að bedrífa?
„Það. er nú margt," svaraði
Loftur skeifing rólega. Ég þarf
að semja leikþátt fyrir verzlun-
armenn, Akurnesinga og hrossa
ræktarfélagið í Hraunhreppi á
’jVíýrum . . . Ég er með tvær
þrjár bækur í þýðingu og svo
einhver ósköp af gamanvísum.
Ég skal sevja þér alveg eins og
er, að hað standa bókstaflega á
mér öll járn núna . . . Ég fékk
bréf í gær . . .“
— Svona, hættu nú, sagði ég.
Daginn áður hafði ég hitt
annan kunnan rithöfund og
vin minn, á götu kófsveitan,
og hann hafði sagt mér að hann
stæði í stórræðum, hann væri
að kauna Seltjarnarnesið og
setlaði að fara að byggja það allt
meo lúxusvillum, ennfremur
væri hann að semja um bygg-
Sngu-tíu vélbáta í Sviþjóð . . .
Ég var orðinn hálfhræddur um
mitt eigið andlega heilbrigði.
Þóttust þeir geta logið í mig
eins og blýhólk, þessir skarf-
ar . . ..? En Loftur horfði bara
á mig þunglyndislega alveg eins
og hann vorkenndi mér að vera
svona vantrúaður. En síðan hef-
ur hann oft leikið þennan leik.
Ég vissi að hann var fádæma
afkastamikill. Jafnframt því,
sem hann skrifaði heima hjá
sér vann hann blaðamannastörf
við Alþýðublaðið, skrifaði við-
töl, leikdóma, gamanþætti, las
prófarkir og stundaði sínar vakt
ir af kostgæfni . . . Hann hafði
gefið út margar barnabækur og
barnaleiki'it, samið kvikmynd?
handrit — og heilli Ijóðaból
hefur verið týnt fyrir honur
í handriti — og það fannst mé'
furðulegt að það virtist ekker
fá á hann. Hann sagði aðeins
„Jú hún týndist í fórum þeirra
Þeir glopruðu henni niður. Þaf
gerir. ekkert til. Ég sem barr
aðra einhverntíma . . .“
Oft hefði ég getað haldið
þegar ég ræddi við Loft Guð
mundsson, að hann væri fullur
en því er ekki til að dreyfa.
Hann bragðar ekki vín.
„Það er ekkert betra‘,‘ segir
hann, og ekki notar hann önn
ur nautnameðul. „Það er bar-
vitleysa,“ segir hann. „Maðir
verður hvorki gáfaðri né af
kastameiri.“ — Hann keðju
reykti árum saman, en hann er
hættur að reykja. Einu sinni i
sumar kom hann heim til mín
og ég leitaði uppi sígarettu-
pakka og bauð honum:
„Nei, takk, ég er hættur að
reykja,“ sagði hann.
Hvað? Hættur að reykja?
sagði ég steinhissa. — Hræddur
við krabbamein?
„Nei,“ svaraði hann. „Það
held ég ekki.“
— Já, já, jæja, sagði ég,
vildi ekki að hann héldi áfram.
En hann er hættur að reykja,
það er. staðreynd, áður hvarf
sígarettan aldrei úr munni hans,
brenndi hana alltaf upp án þess
að reykja ofan í sig. Það var
eitt þetta furoulega í fasi hans.
Einu sinni, nokkru eftir stríð-
ig, sagði hann við mig:
,,Eg ætti eiginlega að biðja
þig að lesa skáldsögu, sem ég er
að liúka við.“
Ég tók því feginssamlega og
las skáldsöguna. Hárfínt háð
um hégómlegan, ómenntaðan og
lítilrpótlegan snobb, sem gerð-
ist verkstióri hjá Bretum, lýs-
ingin afar snjöll og atvikin svo
kátbrosleg, að ég veltist um af
hlátri. Mér fannst að hann
mundi ekki eiga eftir nema
allra síðustu síðurnar . . . En
síðan ekki söguna meir. Ég hef
hvað eftir annað spur.t Loft um
þessa skáldsögu, sem í raun og
ver.u er stórmerk heimild frá
hernámsárunum, en hann hef-
ur alltaf svaraði.næstum á sama
hátt . . .
kaldhæðni um styrjaldir, of-
stjórn, slmffinnsku, menning-
1 arsnobberí, verzlunarlífið. Blóð
ug alvara. Hryggð yfir afvega-
leiddum manneskjum, sem all-
verður í Tjarnarcafé, uppi, föstudaglinn 25. þ.
m. kl. 5 síðdegis.
Sigurjón Sigurðsson, lögreglustjóri, flytur erindi
um umferðarmál.
Stjérniii.
„Já, hún. Ég held ég sé búinn sinnum, suma kaflana meira að
að tý.na henni. Það ergilveg rétt, segja tíu sinnum.“
ég var eiginlega feúinn að —Ifvenær í asskotanum hef-
gleyma henni. Ég þyrfti að snúa urðu eiginlega skrifað hana
mér ao því að; skrifá hana aft- maðurþ. .
ur.“ „Ja, ég hef skrifað hana frá ar eiga í sér neistanr. frá guði,
Einu sinni sat ég' hjá honu.m k-lukkan tólf og eitt á kvöldin en kæfa hann. Nístandi ádeila
heilt kvöld og langt fram á nótt. og til klukkan fjögur til fimm á hégómaskapinn, tilgerðina,
Það eru marg ár síðan. Þá lét á nóttinni núna í vor.“ I hraðann, flýtinn, allt lífsins
hann mig heyra sand af kvæð- — Og hvar gerist hún og hve- span . . . Menn trúa á Górillu-
um, en.auk þess las hann mér nær gerist hún? apann, sem sýndur er í búri á
roi.kið, leikrit, sögulegt leikrit í „Ja, það er eiginlega ómögu- [aðaltorginu, eji þar eru haldin
ljóðum um ViSeyjax’för. Þe.tta legt að segja,“ svaraði hann cg f helg sumarjól og sefjaður fjöld-
var allmikið handrit og efnið á þreytulegum málrómnum var inn sveigist og sveiflast í af-
mjög gott. helzt að heyra, að hann væri káralegum dansi. Maður er
leiddur í glæsta sali borgarlífs-
ins, ljósakrónurnar koma upp
úr góííinu, en gólfteppin eru
lár.ci á loftin, í raun og. veru
standa.húsin á haus. Þar er mik
ið skraut og ungar stúlkur —
partígínurnar, gangg um saii,
íslénzk framleiðsla, sem stund-
um vill.mistakast. Fiallið helga
~-r fyrir utan borgina. Þar býr
kolkrabbinn, sem tevgir arma
sína inn á öll heimili og sýgur,
en rnilli sogarrnanna kúra kon-
•ir og. menn og sjúga hann.
Bandarísk musterisgyðja og
Borgfirðingur, er sendur hefur
verið til Bandaríkjanna til að
kynna sér vönun góðhesta, eru
aðalsöguhetjurnar, en hún var
gyðja fv.rir sjö þúsund árumtog
hahn ungur vörður í muster-
inu .... Að lokum leikur allt á
reiðiskjálfi, umbrot eru í .Fjall-
inu helga, kolkrabbinn er að
sprengja það af sér . . . Nei,
það er mér allsendis ómögulegt
að gefa nokkra viðunandi hug-
mynd um þessa undarlegu skáld
sögu.
En það vil ég segja og standa
við, að menn munu skiptast í
fylkingar um þessa bók. Önnur
fylkingin mun segja að höfund.
urinn sé snarvitlaus, en hin
mun halda því fram af heitri
sannfæringu, að hún sé frábært
listaverk með mikinn boðskap,
næstum einsdæmi að allri gerð,
stíl og framsetningu.
Ég vissi varla, hvaðan á mig
stóð. veðrið, er ég. lauk við sög-
una:
„Ég hugsaði hana í Klepps-
vagninum,“ sagði Loftur við
mig, „á leiðinni að heiman og
niður á blað eða á leiðinni heim
til mín. Ég hlustaði á tal barna
og fullorðinna og svo varð sag-
an til smátt og smátt. Upphaf-
lega langaði mig bara til að tak-
ast á við eitthvað. Um efnið get
ég ekkert sagt, nema það, að
svona sé ég mannlífið stundum.
Þessi saga m.in er dálítið frá-
brugðin öðrujsa skáldsögum.
Líkast til fæ ég bullandi skamm.
ir fyrir hana, en það gerir ekk-
ert til. Mér er eiginlega alveg
sama eftir að húner komin út.
Nei, é^.var ekkert lengi með
hana. Eg skrifaði hana á.næt-
urnar, meðan kyrrt var óg ég.
gat ekki sofið hvort eð var.“
—- Hver gefur. bókina út?
„Já, það,“ segir Loftur og
brosir. „Það gerir Prentverk
Odds Björnssonar. Geir, soiiur
Sigurðar O. Björnssonar, kom
askvaðandi hingað úr flugvél-
inni að norðan og kom mér al-
veg á óvart. Það hringdi til rnín.
maður í gærkvöldi,, hann, vissi.
um söguna, hann skammaði mig
fyrir að fá hana ekki. Það vjrð-
ast allir vitlausir í að fá að geia
hana út.“
Og Loftur Guðmumlsson
gekk frá mér hægum skrefum.
og sönglaði lagstúf, sem ég
kannaðist ekkert við. »
VSV, j
LOFTUR
„Ég á bara eftir síðustu setn-’einmitt búinn að velta þessu
ingarnar,“ sagði Loftur þreytu- vandler^ fyrir. sér og alls ekki
lega og hóglega. „Ég er að hugsa ko z uj niðurstöðu.
um að ljúka við það í nótt.“ ' Hvenær get ég fengið hand-
Síðan ekki söguna meir. Ég riti?
hef oft spurt hann um leikritið. , „Eiginlega strax, ef þú villt.
„Já, það, það var víst nokk- Ég á þrjú afrit, eitt er komið
uð gott hjá mér,“ hefur hann , norður í setningu, annað er hjá
svarað. „Eg veit eiginlega ekki
hvar það er núna, ég þyrfti að
finna það og ljúka við það.
jMenn eru alltaf að suða í mér
' — og svo eru þeir þarna úti.. .“
— Já, já, jæja, ldáraðu leik-
ritið maður.
„Já, ég þarf. eiginlega að gera
það.“

Og svo skeði þaS'einu sinni í
suman á björtu sumarkvöldi,
að Loftur hringdi til mín. Við knúsað.
vini mínum og þú getur þá feng
ið þetta sem ég hef.“
Ég var mjög for.vitinn og
þaut inneftir til Lofts. Ég var
alls ekki viss nema að handritið
væri meira en hálfgert, en hann
stóð með það í höndunum, helj-
armikið handrit, að minnsta
jkosti uno á. tuttugu arkir:
„Jónsmessunæturmartröð á
Fjallinu helga".
| — Hvað? Ætlarð.u að láta
bókina heita þetta?
„Já, ég er að sugsa um það.
Hvað segirðu um það?“
Mér finnst það svo fjári
röbbuðum lengi saman og hann
sagði mér ýmsar sögur o.g
ræddi líka við mig um ástandið
í v.eröldinni, en einst.aka sinn-
um fær hann áhyggjur aí því.
Þegar umræðuefnunum virtist
lckið og ég hélt hann ætlaði aö
fara að kveðja mig, sagði harm
allt í eiriu:
„Knúsað,. já,“ sagði hann að-
eins.
Svo las ég handritið Q£.það.
vexð ég að segia, aS þeiía er
ein furðulegasta skáldsaga, sem
ég hef lesið, eða nokkurntíma
heyrt um. Hún er „abstrakt“,
eintóm „symbólík“. Hún er ákaf
lega æsandi og þó að til séu í
„Ég þvrfti eígínlega að biðja henni svo nákvæmar lýsingar
jþig að lesa skáldsögu, sem ég
er búinn með. Hún er víst dá-
lítið skrítin.“
Nú kom.hann með eina sög-
una enn.
■— Eptu búinn meo hana?
spurði ég vantrúaður.
„Já, ég er búinn með hana.
Ég er búinn að skrifa hana sex
að bær verða næstum bví lang-
dregnar, þá getur maður ekki
slitið sig frá henni veena þess
að maður veit aldrei á hverju
maður á von . . . Það er ógem-
ingur að gera grein fyrir efninu,
og það þýðir ekki nokkurn skap
aðan hlut að biðja Loft að út-
skýra það. Þetta er taumlaus