Alþýðublaðið - 23.10.1957, Page 7

>"';'niVT!-l;i,'nn- 23. okt. 1957
A I ís ýSMblaSil
7
ANBREW KELLER:
MUNÍN HOFSI
ANDREW KELLER e.r dul
nefni fyrrverandi borgara
Ungverialands. Síðan hann
flúði föðurland sitt árið 1954,
hefur hann ritað margar
greinar um stjórnmálaleg, I
menningarleg og þjóðfélags- |
leg vandamál í löndum kom-
múnista.
í UNGVERJALANDI má nú
Kevra þessa hitru skrítlu: „Að
wndanskiklum níu milljónum
gagnbyltingarsinnaðra landeig-
enda, verksmiðjueigenda, banka
stjóra, greifa og kardínála
héidu ungverskir verkamenn
og bændur tryggð við alþýðu-
Iýðveldisstjórnina, og allir sex
síóðu þeir að myndun Kadar-
stjórnarinnar.“
Þetta háð lýsir vel tilfinning-
uim fólks, sem borið hefur lægri
hlut í baráttunni fyrir frelsi
og verður nú að sætta sig við
þá staðreynd, að því er stjórnað
af skósveinum Moskvuvaldsins.
Með nærveru allt að sjö til
níu Sovétherfylkja í landinu
eru svo að segja öll ytri merki
am ókyrrð algjörlega bæld nið-
ur, en herir þessir geta ekki
reist rönd við hinu óstöðvandi
hatri fólksins á kommúnisman-
um.
Hatur þetta er sérstaklega á-
foerandi meðal unga fólksins,
einkum stúdenta. Enda þótt
raðir þeirra hafi riðlazt vegna
hinna mörgu þúsunda, sem hafa
flúið til hins frjálsa heims, og
hinna, sern fangelsaðir hafa ver
ið eða fluttir burt nauðugir, þá
eru þeir ennþá miðpunktur and
stöðunnar gegn stjórninni.
Þeim gremst mjög tilraunir
kommúnista að orða bylting-
una við „ undirróðurstarf fas-
ista“ og að henni hefi verið
„stiórnað af heimsveldissinn-
um“ og skella skollaeyrum við
öllum tilmælum forsætisráð-
herrans cg leppsins, Janos Ka-
dars, nm Hiðveizlu.
,.Það virðist vera ógjörlegt
að rökræða við hann . . . Sér-
hver tilraun til þess að minna
hann á. að þjóðernisstefna og
ættjarðarást séu tvö ólík liug-
tök, er fyrirfram dæmd feig . . .
Hann trúir því ekki, að ,óskert
Hðræði' og ,frelsi‘ séu slagorð,
sem ekki eru annað en dular-
gervi óvina hins raunverulega
lýðræðis og frelsis . . . Hann
tekur fram í fvrir mér, þegar
ég er að skýra þetta út fyrir
honum, og segir: ,Nú ætlið þér
að koma með einhver þekkt rök
Marxista . . . Þér skuluð ekki
vera að hafa fyrir því að sann-
færa mig, vegna þess að það
tekst yður ekki.‘“
Þetta hatur nær jafnvel til
smábarna. Það viðurkenndi
Kadar í ræðu, sem hann hélt
hinn 3. febrúar 1957: „Ég verð
að segja ykkur félagar, að
stjórnmálaleg ítök gagnbylting-
arinnar eru sterk á tveimur
stöðum. Hún hleypir ólgu í
þorpsbúa . . . og skólanemend;
ur, en þar nær hún til allt frá
sjö ára börnum . . . til stúd-
enta á síðasta ári háskóla-
náms.“
BRÉF FRÁ SKÓLA-
KENNARA.
Þessu ástandi var greinilega
lýst í bréfi frá skólakennara, en
það var birt í vikuriti kommún
istaæskunnar Magvar Ifjusag,
2. febrúar 1957:
„Þegar ég kem inn í kennara
stofuna, þagna allir hinir kenn-
ararnir skyndilega. Það er ís-
kaldur óbrjótanlegur veggur
milli okkar . . . Ég er eini kom-
múnistinn meðal kennaranna
við skólann. Hér geng ég um
! eins og brennimerktur . . .
Fyrstu bekkingar komu af
stað kröfugöngu á skólagangin-
um og hrópuðu hástöfum: ,Við
viljum ekki læra rússnesku."
. . . Ég verð að hafa gætur á
öll.u. s°m é.a spfii. And*'úmcloft-
Byltingartilraunin að liefjast. Myndin er tekin af ungverskum
Ijósmyndara Andor Heller frá Budapest fréttastofunni.
SAMTAL VIÐ SAUTJÁN
ÁRA DRENG.
Hinni ákveðnu andstöðu gegn
öllum tilraunum stjórnarinnar
til þess að upplýsa unga fólkið
í anda kommúnismans er lýst í
hinu opinbera málgagni Flokks
ins Nepszabadsag. Þar er sagt
frá samtali við sautján ára
gamlan nemanda, „sem fyrir
nokkru stóð fyrir mótmælum
í skólabekk sínum.“
ið hér er þannig, að þáð er glæp
ur að nefna nafn Lenins . . .“
Dagþlað verkalýðshreyfing-
arinnar í Búdapest, Nepakarat,
skýrði frá því fyrir skömmu,
að óbein hreinsun hefði farið
fram meðal skólakennara. I
austurhluta Borsod, sem er ein
aðalbækistöð byltingarmanna,
settu fulltrúar kommúnista 360
jkennara á „svartan lista“.
I Þeir, sem bezt þekkja til, þer
saman um, að enda þótt margir
þekkíir menntamenn hafi verið
fangelsaðir og sakaðir um al-
varlega glæpi, þá sé þessi á-
hrifamikla stétt enn svo alvar-
leg ógnun við Kadar og fylgis-
menn hans, að það sé hér um bil
fulivíst. að hreinsun muni fara
fram meðal menntamanna.
Aðvörun menntamálaráðherr
oans Gyula Kallai, sem birtist
í Népszabadsag, hinn 4. ágúst
1957, var ef til vill fyrirboði
slíkrar hreinsunar. Þar segir,
að enda þótt stjórnin hafi þeg-
ar „framkvæmt strangar að-
gerðir“ gegn nokkrum rithöf-
undum og listamönnum (þ.e.
hegnt þeim), myndi hún vafa-
laust „knúin til þess að gera
svipaðar ráðstafanir í framtíð-
inni“, vegna þess að margir
þessara manna væru opinberir
,,flokksandstæðingar“.
Hann hét því, að „þeir
menntamenn, sem af ásettu ráði
koma fram eins og gagnbylting-
arsinnar og mæla með því að
borgaraleg stjórn komist á“,
verði beittir „allri þeirri hörku,
sem lög sósíalista (kommúnista)
leyfa“.
SEGJA EKKERT —
SKRIFA EKKERT.
Andspænis svo ódulbúnum
ógnunum gerir meirihluti
ménntamanna ekki annað en
halda fast við eina vopnið, sem
þeir eiga eftir: þeir segja ekk-
ert og þeir skrifa ekkert. Hvað
þögn þeirra. merkir hefur vit-
anlega ekki farið framhjá lönd-
um þeirra, jafnt kommúnistum
sem andkommúnistum.
Hinir síðarnefndu mega sín
einskis í þessum málum, en
hinir fjrrrnefndu mega sín aft-
ur á móti mikils. Þeir beita þá
ógnunum, en auk þess hafa
menntamenn verið fangelsaðir
án dóms og laga með öllum
þeim hörmungum, sem samfara
eru þessari hegningu í einræð-
isríki. Þetta urðu örlög fremstu
rithöfunda landsins, eins og
Gyula Hay, Tibor Dery, Tibor
Tardos og Zoltan Zelk.
Samkvæmt skýrslum, sem
smyglað hefur verið til hins
frjálsa heims, mega Hay og
Dery enn þola stöðugar pynt-
ingar og yfirheyrslur. George
Paloczi-Horvath, þekktur ung-
verskur rithöfundur, sem leit-
að hefur athvarfs í Englandi,
hefur skýrt frá því, að Tardos
og Zelk sitji báðir í fangelsi,
rnnar á geðveikrahæli í Hars-
hegy og hinn í geðveikradeild
í fangelsi.
Það er vaíasamt, hvort Zelk
ir geðveikur, þrátt fyrir allt
bað, sem hann hefur orðið ao
,hola. I maímánuði s.l. þóttist
innanríkisráðherrann Ferenc
Munnich hafa óvéfengjanlega
sönnun fyrir geðveiki Zelks, en
bún var sú, að úr fangelsinu
hafði hann skrifað, að „október
byltingin var dýrleg þjóðar-
uppreisn, en ekki gagnþylting,
sem hrundið var af stað af er-
lendum aðilum“.
Önnur ástæða fyrir því, að
menntamenn í Ungverjalandi
láta ekkert frá sér heyra er sú,
að ritskoðunin mundi aldrei
leyfa neina gagnrýni, hvort sem
hún væri munnleg eða rituð, en
auk þess hafa flestir hugsuðir
megnustu fyririitningu á Ka-
darstjórninni. I ritskoouninni
eiga sæti eingöngu illræmdir
Stalínistar, sem lifðu góðu lífi
í stjórnartíð hins hataða Ra-
kosis. Meðal þeirra eru Istvan
Friss, einn af ofstækisfyllstu
siðabótamönnum Marxista. Jos-
zef Revai, blygðunarlaus Stal-
ínisti. sem nú stendur fyrir hug
sjónastefnu flokksins og Ge-
orgy Parragi. annar tryggur
fylgismaður Rakosis.
PETÖFFI KLÚBBURINN
HÆTTUR.
Eins og eðlilegt er ber nú
lítið á Petöffi-klúbbnum, enda
tóku meðlimir hans áhrifamik-
ir upp í sýndarréttarhöklunum,
sem haldin voru nærri því dag-
lega frá því í nóvember s.l.
Samkvæmt skýrslu, sein fc-
lag hernuminna Evrópuþjóða
gaf út hinn 10. septevnber
1957, er áætlað, að a.m.k. 2000
manns hafi verið teknir af lífi
síðan byltingunni lauk. Þar
segir og, að 20,000 manns sitji
í fangeisi, 15,000 hafi verið
sendir í þrælkuharvinnubúð-
ir, 10,000 fluttir til innaii
landsins og 12,000, fiest ungt
fólk, flutt nauðugt til Sovét-
ríkjanna.
Enda þótt því hafi hvað eftir
annað verið neitað, að til væru
þrælkunarvinnubúðir í Ung-
Rússneskur foringi að draga skammbyssu úr belti sér tii að
ágna ljósmyndaranum, Jack Esten frá London Picture Fost,-
inn þátt í byltingunni og sitja ;
nú flestir í fangelsi eða eru
dauðir. Bandalagi rithöfundá,
sem hafði allt að því jafnmikil
áhrif á gang atburðanna í okt-
óbermánuði og Petöffi-klúbb-
urinn, var „slitið um óákveðinn
tíma“ s.l. janúar.
Blöðin eru jafnvel grunuð
um græzku, enda þótt eftirlit
allt með þeim og ritskoðun sé
ströng. Afstaða stjórnarinnar til
þeirra kemur greinilega fram
í ummælum ráðherrans Gyorgy
Marosan, sem var lengi náinn
samstarfsmaður Matyas Rakos-
is, og bera margir Ungverjar
því djúpa fyrirlitningu fyrir
honum. Marosan sagði frétta-
manni, að hans skoðun væri sú,
að „bezt væri að bandtaka alla
blaðamenn og losna þannig við
þá fyrir fullt og all.“t
2000 MANNS TEKNIR
AF LÍFI.
Kúgunin, sem fylgdi í kjöl-
far byltingarinnar, heldur á-
fram. Það er hér um bil ómögu-
legt að áætla, hve margir dauða
dómar og nauðungarflutninga-
og fangelsisdómar voru kveðn-
verjalandi og slíkar ásakanir
nefndar „heimsveldissinnalyg-
ar“, þá viðurkenndi Kadar for-
sætisráðherra það hinn 21. ág-
úst 1957, að slíkar stofnanir
væru til.
„Það er satt, að það er til
fólk, sem við setjum undir eft-
irlit lögreglunnar“, sagði hann,
en „við trúum því, að við séum
að gera því mikinn greiða. Eins
og stendur eru slíkar fangabúð-
ir nauðsynlegar“.
í annari skýrslu, sem er frá
Alþjóðaráði frjálsra lögfræð-
inga, en það er samband
þekktra lögfræðinga, hermir,
að kúgunin í Ungverjalandi sé
stöðugt haldið áfram.
Sama skýrsla hermir, að í
lagaskipun, sem birt var hinn
,5. apríl 1957, hafi verið fyrir-
skipað að setja upp „Alþýðu-
dómstóla“, þar sem aðeins einn
af fimm dómurum þarf að vera
lögfræðingur að atvinnu.
,,Alþýðudómstólarnir“ voru
stofnaðir, vegna þess að vissir
dómarar sýndu „hættulegt
frjálslyndi“, eins og Nepsza-
badsag komst að orði hinn 19.
FramhaUI á 8. síðu.