Alþýðublaðið - 29.12.1957, Side 3

Sunnudagur 29. des. 1957.
A 1 þ ý » u b 1 a 91 ð
ASþýöublabíð
Útgefandi:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstjórnarsín:ar:
Auglýsingasími:
Afgreiðslusími:
Aðsetur:
Alþýðuflokkurinn,
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson.
Erailía Samúelsdóttir.
1490 1 og 1490 2.
149 06.
149 0 0.
Alþýðuhúsið,
Prentsmiðja Alþýðublaðs ins, HverfisgötU 8—lö.
.V,
Ræða Lesters Pearsons í Osló:
Arið 2057
Á AI>Fi\iSÍG ADAG brá einn af starfsmönnum Morgun-
blaðsins sér í. langferð til ársihs 2057 með Gíslá Halldórs-
syni verkfræðingi. óg leserrdurnir fengu auðvitað að fylg'j-
ast með. Þetta var skemmtilegasta ferðalag, enda er Gísli
Halldórsson snjall og hugmyndaríkur ritböfundur. Lætur
hann margt merkilegt gerast í frásögninni ög hefur meðal
annars þær fréttir að segja, að kommúnísminn sé liðinn
undir lok érið 2057. Hann þoldi ekki auknar samgöngur,
fréttaþjónustu og kynni .meðal allra þjóða heims og betri
menntun almennings — varð með öðrum orðum heima-
skítsmát!
Um þetta segir orðrétt í ferðasögu Gísla Halldórssonar
og Þorsteins Thorarensens til frámtíðarinnar.
„Bylting þessi varð kringum aldamótin 2000, með
nokkru öðru móti en kommúnistar höfðu ætlaö. Um leið og
velmegun <qg almenn menning jókst í ríkjum þeiri'a, ri'su
upp háværar raddir um meira athafnafrelsi og hugsana-
frelsi en þar hafði tíðkazt. Þjóðii’nar fundu, að án fx'eJsis
einstaklinganna g'at enga sanna lífshamingju. Og þær slitu
af sér hlekkina. Þrælabúðirnar voru rifnar og í öllum lönd-
um heims var leitazt við að afnema þá lagasetningu, sem
óþarflega dró úr frelsi manna. Hin.lamandi hönd sósíalism-
ans og þeirrar ofstjórnar, sem gerði alla jafna í fátækt en
ekki rxkidæmi, er þannig fyrir löngu visnuð.
Með gjörbi’eyttu skattafyrirkomulagi og minnkuöum ai-
skiptum ríkisins og bæjarfélaga af atvinnurekstri var al-
menningi gert mögulegt að taka þátt í rekstri hlutafélaga
og hagnýta starfsorku sína og hugmyndagetu til hins ýtr-
asta.
Alnienningur á íslandi unir þessu vel og telur sig far-
sælli en íslendinga 1957, sem við teljum að hafi búið v:ð
óþolandi ofstjórn og slíka skattakúgun að nægja myndi til
að draga stórlega úr framtaki og auðsköpun þjóöarinnar".
Hér er reynt með oi'ðalaginu að dylja sannleikann, en
samt liggur í augum uppi, hvað Gísli Halldórsson á við.
Hann boðar starfsmanni Morgunblaðsins, að jafnaðarstefn-
an og samvinnuhreyfingin muni hafa unnið sinn framtíðar-
sigur árið 2C57. En eitt vantar í spádóminn. Hvað varö uni
Sjálfstæðisflokkinn? Ofstjórnin 1957 er honum að kenna
öllum flokkum fremur. Hann ber stærri ábyrgð á þeim
ósóma en kommúnistar, enda mátt sín ólíkt meira um
landsstjórnina undanfarna áratugi. Sjálfstæðisflokkurinn
hefur svikizt um að létta skattabyrðunum af þjóðféiags- .
þegnunum og atvinnufyrirtækjunum og ekki látið sér til
hugar koma að gera almenningi kleift að taka þátt í rekslri
hlutafélaga. Hann hefur verið sama dauða höndin og Gísli
Halldci'sson eignar kommúnismanum í samtali sínu við
Þorstein Thorarénsen. Hvað ætli bíði slíks flokks árið 2057,
ef spádómur Gísla rætist? Á það er ekki minnzt í Morgun-
blaðsgreininni á aðfangadag. En lesandinn getur svo sem
gert sér svarið í hugarlund. Sjálfstæðisflokkurinn hlýtur
að fylgja kommúnismanum í glatkistuna. íslendingar ársins
2057 losna þannig við öfgarnar til hægri og vinstri. Og þá
kemur framtíðarríkið góða til sögunnar.
Gísli Halldórsson er ekki aðeins skemmtilegur maður og'
ritfær. Honum lætur einnig vel markvís og tímabær ádeila.
Hér hefur hann sagt sínum gamla flokki eftirminnilega til
syndanna. Þorsteinn Thorarensen skildi aðeins orðanna
hljóðan og kom henni dyggilega á framfæri. En lesendur
Morguriblaðsins vita á hverju er von árið 2057. Þá verður
flokkur sýixdarmennskunnar og ofstjórnarinnar genginn
fyrir ætternisstapann með kommúnistana að förunautum.
Alþýðublaðið vanlar unglinga
til að bera blaðið til áskrifenda í þessum hverfum:
Laugarási
Skjólunum,
Vogahverfi,
Kleppsholti.
Talið við afgreiðiluna - Sími 14900
ur eð
FRÁ ÞVÍ árið 1945 hefur
sennilega verið meira um frið
talað en nokkru sinni áður í
sögunni. Oft eru þau orð falleg
og áhrifarík. En samtímis bví
sem við biðjum öll um frið,
styðjum við ekki alltaf að sama
skapi þá stjómmálastefnu, sem
eykur friðarlíkurnar eða afneit
um þeim stjórnmálastefnum,
sem draga úr þeim. Við óskum
eftir okkar sérstöku gerð af
friði og eftir þeirri aðferð. sem
•við teljum okkur bezt henta.
• Eft'riú í dag standa þjóðirnar
andspænis sömu úx’slitakostun-
um og áður voru settir einstak-
lingum,— friði eða tortímingu.
Líf þjóða og ríkja getur ekki,
fremur en líf eínstaklinganna,
grundvallast á valdi og vilja
einhvers aðila, hvei'su voldug-
ur sem hann kann að vera, það
vei'ður að byggjast á-samstöðu
og samheldni þjóðaheilda og að
þv.í hlýtur að koma, að öll ríki
verði irinán þeirrar heildar.
Yfirgangssamt og ránhneigt
ríki vei'ður ekki þolað nú frem
ur en ránhneigður einstakling-
Ul'.
Vandamál okkar er að sama
skapi auðsætt og það er tor-
ieyst: Hvernig getum við skap-
að frið og örvggi á grundvelli,
sem er að treysta. Erindi mitt
er það eitt að leggja fram
riokkrar hugleiðingar um það,
sem ég lialla hinn fjói-þætta
frið, — frið og viðskipti, frið
og vald, frið og stjórnmál og
frið og þjóðir, sagði Lester
Peai'son.
FRIÐUR OG VIÐSKIPTI.
Sjónarmið manna varðandi
samband friðar og viðskipta
hefur mjög breytzt síðasta
mannsaldurinn. Á þessari öld
höfum við koniizt að raun um
að það sem ræður atferli ein-
staklinga og þjóða er marg-
slungið og vandskýrt, og einnig
bað að hvorugur aðilinn getur
hlotð efnahagslegan ávinning
fyrir stvi'jöld. Hvað svo sem
bað er, sem knýr nútímaþjóðir
út í styrjöld, er útilokað að það
sé eiginhagsmunastefnan. Þjóð
irnar fara ekki framar í stríð
viðskiptanna vegna, en hins
vegar getur viðskiptakreppa átt
jsinn þátt í því að til styrjaldar
dra.gi, þótt samhengið kunni að
vera flókið.
Ekki eru nema ein tuttugu
ár síðan að fátæktin var talin
siélfsagður hlutur í meiri hiuta
heims. Nú vilja múgmilljón-
imar í Asíu og A.fríku ekki ieng
ur sætta sig við nýlendustjórn,
eymd og fátækt sem óumflý.j-
gnlegan örlagadóm. Ef til vill
er þar um að ræða afdrifarík-
ustu breytinguna á sambúð
þjóða á vorum dögum. Langæ
fátækt og neyð er í dag mun
djúplægari og þýðingarmeiri
orsök að átökum í alþjóðamál-
um og aukinni styrjaldarhættu
eri nokkru sinni fvrr. Hins veg-
ar getur friðsamlega aukin vel-
niegun þeirra þjóða, sem fyrir
Skömmu hafa rlotið freLþ auk
ið mannkyninu mótstöðuafl
gegn styrjöldum.
Ég álít að okkur hætti til þéss
nú að vanmeta gildi frjálsrar
verzlunar fyrir góða sambúð
meö öllum þjóðum. Sú vísinda-
ltga og tæknilega þróun, sem
gert hefur stvrjaldir svo ólýs-
anlega hræðilegri hefur einnig
fært okkur nær hvert öðx'u og
gert alþjóðlega hlutvei'ka- og
starískiptirigu mikilvægari fyr-
. ÞETTA er útdrótf.m- ur.
\ ræðu þetrri, er Leaster Pear- ^
\ son flutti í Osló, er Jxann •
\ veitti móttöku friðarverð-^
S lannum Nóbels nú í vetur, og ^
S er hann þýddur úr „Arbeid- ’’
S erbladet“. i
\ :
ir stjórnmálalegt jafnvægi en
nokkru sinnj fyrr.
Raunar hefur aiáðst mikill
árangur á þvrsviði síðan styrj-
öld lauk: nú eru Evrópuþjóðir
að koma á hjá sér sameigmleg-
um markaði og fríverzlunar-
svæði í því sambandi, en á slíkt
mundi hafa verið litið sem ó-
■ Lester Pearson
raunhæfa óskhyggju fyrir fáum
árum síðan.
Er það þá óraunhæfara að
gera ráð íyrir víðtækara fram-
haldi á þessari efnahagslegu
samvinnu? Er ekki tími til þess
kominn að slík samvinna nái
yfir höfin, og rifnir verði að
minnsta kosti niður múrar á
milli dollaralandanna og þeirra
sem annan gjaldeyri hafa, en
þeir múrar hafa, næst járntjald
inu, valdið mestu um sundrung
þjóðanna eftir styrjöldina?? ?
Á vorum dögum er öruggt,
þjóðlegt lýði'æði grundvöllur að
almennri, aukinni velmegun og
try.ggingu fyrir því að ekki
verði um of munur á fátækum
og ríkum. Eins er það að við
koraum ekki á friði í heimin-
um nema félagsleg og efnahags
leg þróun verði að minnsta
kosti ekki til að auka bilið á
milli fátækra þjóð'a og ríkra.
En til þess að slíkt jafnvægi
megi skapast þarf verzlun og
viðskipti að vera eins frjáls og
frekast er unnt.
FRIÐUR OG VALD.
Sérhvert ríki hefur ekki að-
eins rétt, heldur skyldu til að
sjá svo um varnir sínar, sem
það telur sér bezt henta, nema
ekki á kostnað nágrannaríkj-
anna. Slíka skyldu verður að
meta eftir. efnahag, en fleira
kemur til greina. Það á einkum
við um smáríkin að hervarnir
þeirra komi ekki að neinu haldi
nema þær séu tengdar vömum
stærri vinaþjóða. Því eru varn
arbandalög nauðsynleg í veröld
vox-ri, en þau víkka líka vett-
vang styrjalda, ef til kemur,
þótt tilgangurinn sé að forða
styrjöld, þar sem sameinaður
herstyrkur geti komið í veg fyr
ir árás annara, vegna vona um
auðunninn sigur.
Ennfremur getur • vald sem
slíkt bandalag leggur grundvöll
að, í því skyni að tryggja sitt
eigið öryggi, orðið til þess að
draga úr öryggi annara þjóða.
E‘r þá komið í illan vítahring.
Fyrr meir lauk honum með
styrjöld. Vopn, gei'ð af ótta og
fyrir alþjóðleg átök, hafa aldrei
varðveitt friðinn nema takmark
að tímabil. Þá getur bezt til
tekizt ef vopnin veita okkur
nokkui'n frest til að leita grund
vallar að eins konar öryggi, er
leitt gæti til afvopnunar.
Væru Sameinuðu þjóðimár
virk öryggisstofnun, myndu öll
slík bandalög ónauðsynleg og
bá ekki heldur æskileg. En gæt
um við ekki, með Sameinuðu
bjóðirnar að bakhjarli, komið á
beirri valdastofnun, er — sam-
kvæmt umboði allsherjarþings
ins — geti sett niður deilur
smærri ríkja og komið í veg fyr
ir að þær breiðist út?
Alþjóðlegi herinn sem send-
ur var til Egyptalands á veg-
um Sþ í fyrrahaust var að
minnsta kosti fyrsta tilraunin
til að f.ylgja alþjóðlegri sam-
þykkt eftir með alþjóðavaldi.
Þessi her hefur haldið friði
nckkurn veginn á landamærun
um, þar sem ófriðlegt hefur ver
ið, og haft eftirlit með vopna-
hléssamningnum. Ekki skal þó
ýkja þýðingu þess sem unnizt
hefur, — enn er þar ekki um
varanlegan frið að í'æða, og jnn
an Sþ er ekki fullt samkomu-
lag um beitingu herafla þessa
í framtíðinni.
Valdið er okkur ekki fi'amar
til neinnar varnar, þar eð eng-
um vöi'num verður við komið
gegn kjarnorkusprengjum og
flugskeytum. Evðileggingar-
orka þessara vopna hefur gei't
þau ónothæf, vegna þeirrar tor-
tímingar, sem hún getur komið
af stað. Þess vegna er friður-
inn byggður á jafnvægi óvissu
og ótta. En friðurinn verður áð
vera eitthvað meira en hræðsla
við alheimssjálfsmorð. Þess
vegna er valdbeitingin ekki öf-
uggasta ráðið til friðar, heldur
að fjarlægðar séu hugsanlegar
stvrjaldarorsakir og gerðir al-
þióðlegir samningar, sem repnt
geti traustari stoðum undir
Framhald á 9. síðu. ’
Átthagafélag Kjósverja
Jólatrésfagnaður
fyrir börn félagsmanna og gesti þeirra verður 1
í Skátaheimilinu fimmtudaginn 2. janúar kl. 3,30.
Þátttaka tilkynnist í síma 33667.
Stjórnin. !