Alþýðublaðið - 21.01.1958, Blaðsíða 8

AlþýðublaðiS
Þriðjudagur 21. janúar 1958
NÚ BRU bæjarstjórnarkosn-1
ingarnar í hönd farandi, segja
menn almennt, er þeir hittast
að máli.
Já, kosningamar eru núna
mál dagsins. En hvað eru eig-
inlega kosningar?
í’íúna er það að kjósa for-
ráðamenn fyrir höfuðborg ís-
lands, Reykjavík. (Höfuðborg
íslenzka lýðveldisins) Ef rétt
. £*r á litið, er þetta í rauninni
stór viðburður, sérstaklega á
svona alvarlegum tímum.
Með hvaða flokki ert þú?
spýrja menn.
'Ég, sem þe-ssar línur rita, hef
, talið mig til jafnaðarmanna,
'itla flokksins, sem sumir kalla.
.i-H'ann var ekki stór á dögum
; Gyðinga flokkurinn, sem fylgdi
, Kristi. I>að voru 12 postular.
■ Meiri'hluti Gyðingaþjóðarinnar
fylgdj Heródesi og JWlatusi, —■
þeim, sem vildu krossfesta rétt-
lætið, sannleikann og kærieik-
ann. Eru ekki mál einstaklinga
og þjóða einnig mál sannleik-
ans, réttlætisins og kærleikans?
Þaö er engin stjórnmálastefna
eins í anda kristindómsms og
jafnaðarstefnan, sé hún rétt
í.úlkuð. En á því ríður mikiö. að
rétt sé með farið af þeim, sem
ná valdaaðstöðu. Og einnig af
fólkinu sjálfu.
Kröfurnar verða að vera ein-
falt líf hjá fátækri þjóð á norð-
urfijara heims, sem er á tak-
mörkum hins byggilega og ó-
byggilega. En þó umfram allt
mc-nningarlíf. Allir verða að
hafa réttmætan rétt til lífsins
■fná' vöggu til grafar.
f. ÍEn engum miá þola að skapa
sér tvöfalda lífsaðstöðu híeð
húsakosti, tæknilegum áhöldum
eða á annan máta, því þá eru
Eiöguleikar teknir frá öðrum,
sem á þ\d þurfa að halda. Þetta
verða þeir að muna, sem kom-
ast í valdaaðstöðu. Og einnig
ffelkið sjálft. Það má ekki setja
markið svo hátt, að það skap-
ist fjölmenn forréttindastétt
xnnan þessarar merku mann-
réttindahreyfingar, sem leyfir
sér að lifa margfalt hærra en
nlpkkur yfirstétt lét sér detta í
hug, þegar þessi merka mann-
réttindahreyfing hófst.
Jíöfuðborg íslenzka lýðveldis
xns má e'fcki verða kauphöll
braskara, svo þar verði eins
ástatt og í musterinu, þegar
Kristur rak út úr því.
“ Þetta verða menn að athuga
núna í vali sínu á bæjar-
fulltrúum og muna sjálf-
ir að gera ekki ósann-
gjarnar kröfur til lífsins
og þeirrá, sem með völdin fara.
Sumir eru svo blindir í þeSsu
efni, að þeir tala um hægri
kratana af mikíu stolti og með
fyrirlitningu, jafnframt því sem
þeir tína með ánægju í buddu
sína mtkið kaup fyrir atbeina
þessa flokks, sem hefur í ára-
fugi barizt fyrir bættum kjör-
iuh þess á allan hátt. Og það er
'Jongu vitað mál, að það er bar-
áttu þessa flokks að þakka, að
kaup og kjör eru þetta góð, að
ógleymdum tryggingum, sem
eiga að tryggja fjárhagslegt ör-
yggi og bætta heilsu.
En núna vil ég á það benda,
að láta aldrei svo merka stofn-
un, sem fyrst og fremst er stofn
uð til að tryggja mannréttindi,
starfa í andá sveitarsjóðanna,
sem veittu þeim ölmusu, sem
enga úrkosti áttu. Haldið þið
Tryggingastofnun rikisins á
grundvelli mannhelgi og mann
réttinda. Hún má aldrei verða
. ölmusustofnun.
Hafið þið tekið eftir því, að
úr litla flokknum hafa verið
valdir serídiherrar á Norður-
löndum á þessum örlaga örlaga-
tímum. Og að nú hafa löndin,
sem sáu það eitt t'il úrbóta fyr-
ir þjóðina, að gera byltingu,
tekið upp sömu aðferð og' jafn-
aðarmenn, friðsarnlega lausn
mála. Þeir kjósa það heldur en
blóðfófnir, eru þreyttir á þeim
og sjó. allan heiminn í voða.
Eins fór íslendingum á Sturl
ungaöld þeir þreyttust á mann-
vígunum. Það bom hefnd fyr-
ir hefnd, og að Iokum voru vopn
in lögð niður, en lög samin til
að jaína deilur manna. Bróð-
erm og bróðurhugur, ásamt
hjáipsemi og siðíáguðu menn-
ingarlífi, reyndist bezt og hef-
ur alitaf reynzt bezt á öllum
tímum.
Ekki skuluð þið nú Iialda, að
ég, sem þessar línur rita, álííi
jafnaðarmenn alla vera góða
og gallalausa. Auðvitað eru
þeir misjafnir. En stefnan. jafn
aðarstefnan er sú eina rétta af
stjórnmálastefnum að mínu á-
liti
Það eru ekki einstakir menn
eða flokkar, sem eiga að eign-
ast höfuðborg íslenzka lýðveld-
isins, það erum við öll. Ekki til
að gera hana að kauphöll brask
aranna eða. Sódómu svailar-
anna, heldur til að prýða hana
á allan hátt, láta okkur annt um
hana með líferni okkar og hegð
un. Stolt, rnyndarleg og siðfág-
j uð þjó'S búi hér í höfxiðstað ís-
: lenzka lýðveldisins og á öllu
j landinu, landinu, sem guðirnir
völdu, þegar Ingólfúr Arnarson
setti út öndvegissúlur og tók
| sér hér bólfestu.
Svo frjáls vertu móðir sem
vindur á vog,
, sem vötn þín með síraumunum
þungu,
i sem himins þíns bragandi
norðurljós,
og lióðin á skáldanna tungu.
Og aldrei, aldrei bindi big bönd,
nema bláfjötur ægis við
klettanna strönd.
Þetta segir skáldið, en það
er vandfarið með frelsi eins og
tæknl
Alþýðukona.
Moliére, sem ekki var þekkt
áður. Mynd þessa fann próf.
Krogh í Fossard-safninu. Foss-
ard þessi var hirðmúsikus hjá
Lúðvíki fjórtánda, en hafði þá
ástríðu að safna öllum skiss-
um og uppdráttum af leiktjöld
um og öðrum leikhúsmunum,
sem hann komst yfir, Fyrir und
arlega tilviljun lenti safn hans
að mestu til Norðurlanda, og
er mestur hluti þessa leiksögu-
lega verðmæta safns nú varð-
veittur í Nationalmuseum í
Stokkhólmi og leikbússafninu í
Drottningholm.
Hagalagðar
Framhald af 7. síðu.
Mtinchen 1885, stundaði tón-
listarnám þar í borg og er nú
prófessor í tónsmíðum við tón-
listarháskólann þar. Tónsmíð-
ar Orffs eru mjög sérstæðar,
persónulegar, einfaldar í snið'-
um og fomi og kallaðar frum-
stæðar (prímitívar). Eitthvert
vinsælasta verk hans er Car-
rnina Burena, en þar hefur
hann tónsett gamlar latneskar
drykkjuvísur og veraldleg vers.
lEr þetta verk fyrir kór og þrjá
■ einsöngvara. Af öðriun verk-
jum má nefna Carmina Catulli,
! þ. e. kvæði Catullusar, hins rórn
! verska ástaskálds, Dar Mond
(Tunglið), Die Kluge (Hin for-
Udtra), Die Bernauerin, Anti-
góna og Trionfi. Verk þessi eru
lýmist óperur eða að minnsta
I kostí öðrum þræði ætluð til
'flutnings á sviði (sbr. t.d. Sög-
una af hermanninum eftir Stra-
winsky og Ramuz). Auk þess-
ara verka, sem hér hafa verið
jtalin, má nefna. að Orff hefur
samið tónlist við Jónsmessunæt
urdraum Shakespeares. Eín-
hver af verkum Orffs munu
1 vera til á hljórnplötum, t.d.
! mun Deutsche Grammaphone
hafa gefið út Carmena Burena,
Carmina Catulli og Trionfi.
■—o—
UM ÞESSAR MUNDIR stend
ur yfir í Kaupmannahöfn leik-
listarsöguleg sýning og er hún
til húsa í Listiðnaðarsafninu.
Torben Krogh, prófessor í leik-
listarsögu við Hafnarháskóla
hefur skipuíagt bessa sýningu,
en í henni er lögð háerzla á að
sýría bróun í leik og leikstíl,
leik+ækni-og sviðsgerð allt frá
miðöldum og fram til vorra.
tíaga. Allt, sem er á þessari sýn
ingu, teikningar, koparstungur,
líkön og annað er í danskri
eisu, og safnað til þessarar sýn
inffar víða að. en mest þó úr
kgl. bókhlöðunni, bókasafni
konunglePa leikhussins og bjóð
rninjásafninu, svo og úr lista-
söfnum. Meðal merkra hluta á
í svningu bessari má nefna teikn
ingar Callots af Comedia dell
1 Arte-persónum og unpdrátt af
samla leikbúsinu í Amsterdam,
Schouwbourgh, en þao Íeikhús
I var með sínu sniði og ólíkt öll-
i um öðrum leikhúsbvggingum í
heiminum á 17. öld. Og af merk
' um unneötvunum. sem barna
koma frain, má nefna mynd af
Ufankförsfa
ER BYRJUÐ,
Geta beir, sem verða farverandi á björdégi, kos-
ið lijá sýslumönnum, bæjarfógetuin og lireppsstjórum
eg í Re^kjavík hjá borgarfógeta. Erlendis er hægt a3
bjósa hjá íslenzbum sendiráðum og ræðisniönnum, sem
tala ísTenzbu.
í REYKJAVÍK verður björstaður borgarfógeta
í bmllara Pósthússins, gengið inn frá Austurstræti.
Kosið verður virka daga frá fel; 10—12 f. h., 2—6 e. h.
og 8—10 e. h. Á sunnudögum frá fcl. 2—G e. h.
Sjómenn og aðrir þeir, sem verða fjarverandi á kjör-
dag eru vinsamlegast beðnir um að kjósa áður en þeir
fara úr bænum.
Skri!'sfofa Albýðuflokksins veifir aðstoð við ntan-
kj^rstaðarfeosninguna og gefur uppíýsingar. Skrifstofan
verður opin virka daga kl. 10—10 og sUnnudaga k!. 2—6
e. h.
A1hýðufIokksfóTk gefið skrifstofunnj upplýsingar og
aðstoðið hana eftir beztu getu.
Framlíald af 5. síðu.
lamandi áhrif á bæjarlífið langt
fram eftir vetri.
Skókmum var vitanlega Iok-
aS vegna . spönsku veikinnar.
Guðmundur Guðmunusson
skáld, ritstjóri dagblaðsms
,,Fréttir“, tók Veikina, og var
Hagalín falin ritstjórnin í for-
föllum hans. Varð þá herbergi
okkar að ritstjómarskrifstofu,
sem ekki var smávægis upp-
hefð. Varð mér þá fyrst ljóst
áhriíavald biaðanna. T. d. hafði
Hagalín birt í blaðinu fíagn-
rýni á einni virðulegri opin-
berri stofnun. Næsta daa
kvaddi forstjóri stofnunarinnar
dyra og gerði boð fyrir ritstjór-
ann. Hvað þeim fór á milli, veit
ég ekki, en aldrei birtist nein
afsökunargrein í blaðinu.
Eftir áramótin varð allt ró-
Iegra. Þá má telja það til stór-
viðburða hjá herbergisfélögum
mínum, að x fyrstá hefti Eím-
reiðarinnar 1919 birtust kvæði
eftir Aðalstein og smásaga, sem
Hágalín hafði þýtt. Að vísu
höfðu kvæði eftir þa 'báða
áður birzt í dagblöðum, en þó
eins og nú var þó miklu meira
í munni að fá slíkt birt í tíma
ritum. Áður mun þó smákvæði
eftir Hagalín hafa verið birt í
Skírni. Kvæði Aðalsteins varð
mikið umræðuefni meðal mötu -
nautanna, vegna þess, að það
þótti torskilið, líkt og sum at-
ómljóðin nú á dögum.
Komust þér nokkuð í
kynni við aðra íbúa hússins?
Ég varð auðvitað vel kunn-
ugur þeim frokenunum Hóim-
fríði og Ingunni. Á miðhæð
hússins bjó fyrri köiia Þorvarðs
Þorvarðssonar prentsmiðju-
stjóra ásamt börn.urn. þeirra, en
af þeirri fjölskyklu höfðum við
félagarnir ekkert aðsegja, enda
hafði hóxn sérinn.gang í húsið að
sunnanverðu. í rishæð bjó auk
okkar ekkjufrú Ölöf Helgadótt
ir frá Skógargerði í Fellum á-
samt tveimur dætrum síríum.
Ólöf var prýðilega gáfuð og
tróð fcona. Sagði hún mér
margt að austan, m. a. ýmis-
legt frá Páli skáídi Ólafssyni.
í húsinu bjuggu einnig Guð-
brandur Eiríksson, tengda-
faðir Brynjólfs ta.nnlæknis
Björnssonar, og rc-tkín kona,
sem jafnan var nefnd madd-
ama Ingiríðui', en hvorugu
þeirra kynntist ég.
Hvaða áhrif hefur það á yð
ur að sjá nú húsið í rústum?
Það er alltaf ömurlegt að
ganga fram hjá rústum bygg-
inga, sem maður hefur þekkt
og á góðar minningar frá. Það
gildir jafnt um hús í kaupstað
sem eyðibýli í sveii. Margúr
hefur reynt það, að bezta ráð
ið til að rifja upp hálf
gleymda atburði úr lifi sínu er
að koma á staðinn, þar sem at
burðirnir hafa gerzt. Minning -
arnar eru með einhverjum
bætti bundnar við staðinn. Nú
verður brátt jafnað yfir þessar
rústir, og þar mun nýtt og veg
legfa hús rísa aí grunni. Það
er hinn gleðilegi gangur Iífsins
og þróunarinnar. Erí með hinu
horfna húsi íölskvast minning-
ar þær, sem við það voru tengd-
ar.

Framhald af 7. síðu.
kvæmdum stóð, voru sett ný
bókasafnslög, sem mæla svo fyr ^
ir, að bókasafnið hér skuli vera
héraðs- og bæjarbókasafn. Þrír j
hreppar, Bessastaða-, Gavða-1
og Vatnsleysustrandarhreppur,
eiga hlutdeild að safninu hér,
samkvæmt þessum lögum, og er
rekstur þess og tekjustofn á-
kveðinn. Fimm manna bóka-
safnsstjóm fer með yfirstjórn
safnsins, ásamt bókaverði, og
var fyrsta stjórn kosín 29. ág-
úst 1956, en áður vorum við
þrír í bókasafnsnefnd."
— Og -hvað Viltu svó áð lok-
um segia um hið nýja húsrými
safnsins?
„Það hefur jafnan verið stexua
okkar, sem sæti höfum átt í
bókasafnsnefnd. o» síðar í bcka
safnsstjórn. og bókavarðar, að
gera bæri betta nvja bókasafn
eins vel cg el^silega úr garði
og frekast væri unnt. Bæjaryf-
irvold hafa v°rið okkur sam-
bvkk í bessTi efni og eins bóka-
fulltrúi ríkisins. eftir að hann
kom til.söem. Húsrýmið skint-
ist í rúmgóða og biarta bóka-
gevmslu, bar sem not^ndur seta
freneið um o<? valið bækur,
bokkaDvqn Imtvarsal. ríáms-
st.ofu. bókaffevmslu fvrir fáe'æt-
ar b^ktir. of< tfmarít o<? skrif-
ctofu tvóVovorðor. .Tafnfr. verð-
ur í aðalbr.traerovTYvcd.u sk“mmti
l“vt barv’ahóV<ibfvrn mr>ð sér-
stökum hústmunum við barna-
hæfi. Á hæðinni eru og að sjálf
sögðu snyrtiherbergí og salerni.
Auk þess hefur safnið smá-
geymsluherbergi á efri hæð,
eins og áður er á minnzt. Hús-
rýmið allt er um 270 ferrn, Hús-
gögn og hillur teiknar Sveinn
Kjarval húsgagnaarkitekt, og
verða innanstokksmunir og tré-
verk úr bezta, fáaniegu eí'ni.
Er sérstök áherzla lögð á, að
innbú allt verði smekklegt og
fagurt fyrir auga, ekki síður en
hagkvæmt. Er von okkar. sern
að þessu höfum unnið, að b.æj-
arbúar sjái þess Ijósan vott, þeg
ar bókasafnið tekur £il starfa í
hinum nýju húsakýnrmirí, sem
væntanlega verður í næsta mán
uði, að þar sé risin fögur og
glæsiíég mennirígársíofnun í
bænum."
Alþýðublað Hafnarfjárðar.
Samsæri um aS
siáffstæía.
DJAKARTA, mámtdag. Yfír
stjórn hersins f l'HcSórsesíu til-
kynnti í dag, að htm hefði kom
ið' upp um samsærL, er miðaði
að því að gera Sunxötrú — rík-
ustu ey Indónesíu — að siálf-
stæðu ríki. Sagði fafemaður her
stjórnarinnar, að aðalmaður
samsærisinns værí hínn útlsegi
ofursti Luhis, sem áðirr átíi
sæti í horstjórnintti, én lívaif
eftir að hafa gert íilraim til að
steypa stjóminnní árríð 1956.