Alþýðublaðið - 24.01.1958, Page 8

AlþýðublaðiS
Föstudagur 24. janúar 1958
Framkald aí 6. síðu.
röakar 100 roilljónir, eða úr 105
■Miljónum í 224 milljónir.
Hœkkunin hemur 113%,
.jBjálfstasðisflokkurinn stend
ur á verði ura aS íþyngja ekki
aáaidþoli þegnarma1'. Þannig
Jdgóðaði ein yfirlýsing borgar-
stjára. Hvernig hefur nú sú
varðstaða gengið? Á liðnu kjör-
tímabili hefur bærinn og nokkr
ar faelztu stofnanir hans, inn-
heimt 1000 miUjónir úr vös-
um Reykvíkinga. Aðeins út-
svörin hafa rækkað úr 86.4
milljónum, sem þau voru á
fjárhagsáætlun 1954, í 206 mill
jc*iir á þeirri áæílun sem nú
•hefur verið lögð fram, eða um
131%. Þessi óheillavænlega
þróun hefur átt sér stað á sama
tíma. og laun verkamanna, og
anuoars lóglaunafólks, hafa að-
eins hækkað um 30%,
Enda er sannleikurinn sá, að
í «tað þess að hér ættu að vera
lægst útsvör, sakir sérstöðu
Reykjavíkur sem miðstöðvar
veFzílunar og siglinga, aðseturs
ýmissa þjcnustu fyrirtækja og
opinberra stofnana, þá eru út-
svðr hér hærri á hvern íbúa en
f nokkru bæjarfélagi öðru.
íítum þessu næst á viðhorf-
I* í atvinnumálunum. Hverjum
hugsandi manni hefur um langt
skeáð verið ljóst, að atvinnulíf
Reykvíkinga favílir á mjög ó-
tr«ustum granni. Stór hluti
fa®darbúa hefur undanfarin ár
haft atvinnu við tímabundnar
framkværndir, sem vart munu
verða til frambúðar.
Þetta hefur verið Sjálfstæðis
monnum jafn ljóst sem öðrum.
En þrátt fyrir þessa vitneskju
haía þeir reynzt ófáanlegir til
þess að gera nokkrar þær ráð-
stafanir sem gætu orðið til þess
að efla og styrkja atvinnulífið
í bænum. Engar ráðstafanir
háfa verið gerðar á síðasta kjör
tímabili af hálfu valdamanna
bæjarins til eflingar útflutn-
ingsframleiðslunni né til styrkt
ar iðnaðinum.
I umræðunum í gærlraeidi
lét borgarstjóri mikið af for-
ustu Sjálfstæðisflokksins fyrir
aukmni útgerð og fiskvinnslu
í Reykjavík. Nefndi hann í því
sambandi msar tölur um hlut-
fieiid Reykjaví3tu.\ í útflutn-
ingi framleiðslunnar. Þær töl-
ur sanna það sem andstæðingar
Sjálfstæðisflokksins hafa hald-
ið fram, að hlutur Reykjavíkur
í Útflutningsframleiðslunni er
stórum cf IftiU. En það er ann
að sem borgarstjórinn nefndi
ekki í ræðu sinni. Hann gat
ekkert um hvert væri viðhorf
þessara mála, ef stefna Sjálf-
stæðisfIokksins í útgerðarmál-
um hefði verið látin ráða. En
svo sem alkunnugt er, er það
og hefur veriö, meginstefna
Sjálfstæðisflokksins, að bæjar-
íélaginu beri ekki að hafa af-
skifti af atvinnumálum né þró-
ua þeirra, slíkt sé verkefni
einstaldinga — hins frjálsa
framtaks. Ef þessi stefna Sjálf-
stæðisflokksins hefði fengið að
ráða, hefðu ekki verið keyptir
til Reykjavíkur 14 nýsköpunar
togarar, heldur aðeins 6. Og þá
hefði hlútur Reykjavíkur í
framleiðslu útflutningsverð-
mæta ekki orðið sá, sem hann
Þó er í dag. þótt of lítill sé,
heidur allur annar og lakari.
Alþýðnflokkurinn hefur frá
upphafi vega sinna, haldið því
fram, að hinu opinbera, ríki og
bæjarfélögum, beri að hafa for-
| göngu um eflíngu atvinnulífs-
t ins, í því skyni að tryggja öll-
um vinnufærum körlum og
| konum atvinnu við þjóðnýt
störf. I samræmi %'ið þessa meg
in stefnu sína barðist Alþýðu-
flolckurinn fyrir því í áratugi
í bæjarstjórn Reykiavíkur að
Revkjavíkurbær stofnaði til
togaraútgerðar, í því skyni að
efla og trevsta atvinnulífið í
bænum.
Frá stefnu sinni felldi Sjálf-
stæðisflokkurinn allar slíkar
tillögur. Það var ekki fyrr en
Sjálfstæðismenn stóðu frammi
fyrir því, hve óraunhæf stefna
beirra var í þessum málum og
barátta Alþýðuflokksins og al-
menningsálitið í bænum knúði
bá til undanhalds á þessu sviði
sem fjölmörgum öðrum, að
Sjálfstæðisflokkurinn lét und-
l an og gekkst inn á að hefja út-
gerð 8 togaranna. Menn skyldu
þó láta varast að blekkjast af
bessu undanhaldi Sjálfstæðis-
flokksins. Hér er ekki um neitt
afturhvarf að ræða, eða aukinn.
skilning á gildi kenninga jafn-
aðarmanna. Nei, það sem gerð-
ist er einfaldlega það, að einka
framtakið marglofaða brást og
Sjálfstæðisflokkurinn stóð
frammi fyrir því, að aðeins yrði
keyptir og gerðir út héðan í
hæsta lagi 6 nýsköpunartogar-
ar! Ef einhver skyldi nú halda,
að hér væri orðum aukið, og
aðeins verið að sverta hinn
hreina skjöld Sjálfstæðisflokks
ins, þá geta þeir hinir sömu
flett upp á 4. síðu í Bláubók-
in’ni 1958, og gengið úr skugga
um hvort nokkuð sé ofsagt í
bessu efni.
Reykvíkingar hafa nú öðlazt
rösklega 10 ára reynslu af því,
hvað gildi Bæjarútgerðin hef-
ur haft fyrir atvinnulífið í bæn
um. Á árinu 1956 greiddi Bæj-
arútgerðin rúmlega 32 milljón-
ir króna í vinnulaun, eða sem
svarar 50 þúsund króna árslaun
um til 640 fjölskyldufeðra. All-
ir Reykvíkingar viðurkenna nú
hvílíkur aflffjafi Bæjarútgerðin
hefur orðið fyrir atvinnulífið
og hver lvftistöng hún hefur
revnzt fvrir eflingu útflutnings
framleiðsluna. En þessir sömu
menn ættu að hugleiða hvílík
verðmæti hafa farið forgörðum
vegna fjandskapar Sjálfstæðis-
flokksins gegn hugmyndinni
um bæjarútgerð, í áratugi og
iafnframt ættu Reykvíkingar
að hugleiða hver hefðu orðið
afdrif bessara togara ef gróða
siónarmið einstakra útgerðar-
manna hefðu ráðið. svo sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
bv<rgt alla. sina stefnu á.
Hvað skvldu margir togarar
%’era gerðir út frá Revkiavík,
ef svo hefði orðið? Það hefur
í bessu máli orðið gæfa Revk-
víkinga, að einkaframtakið
brást!
I
I Önnur undirstaða sem at-
vinnulíf Reykvíkinga grundvall
ast á, að iðnaðurinn, sem 40%
bæjarbúa hafa framfært sér af.
Aflgjafi iðnaðarins er rafork-
an. Sjálfstæðisflokkurinn gum-
ar mikið af frumkvæði sínu í
beim málum, og síðast í gær-
kveldi sagðá borganitjóri, að
Sjálfstæðismenn hefðu haft
vakandi auga fyrir nauðsynleg
um framkvæmdum í þeim efn-
um. Við skulum aðeins rifja
upp, hvernig þeirri vöku hefur
verið háttáð. Eftir að fram-
kvæmdum lauk við fyrstu virkj
un Sogsins 1937, hélt bæjar-
stj órnarmeirihlutinn algj örlega
að sér höndum, undirbj óengar
framhaldsvirkjanir, enda þótt
öllum væri Ijóst, að orkuþörf-
in myndi margfaldast á örfá-
um árum. Árangurinn af þessu
sleifarlagi varð sá, að Reykvík-
ingar bjuggu árum saman við
algjöran rafmagnsskort, til ó-
bætanlegs tjóns fyrir allt at-
vinnulíf í bænum. Til þess að
forða algjörum vandræðum,
var gripið til þess ráðs, eftir
áratugs svefn ráðamanna bæj-
arins, að reisa varastöðina við
Eiliðaár 1948, enda þótt það
væri algjört neyðarúrræði og
öfugstreymi, að setja upp olíu-
knúið orkuver, í landi sem býr
yfir óþrjótandi vatnsorku. Það
er svo hins vegar rétt, að vara-
stöðin hefur komið í góðar þarf
ir, vegna fyrirhyggjuleysis
Sjálfstæðisflokksins og sofanda
háttar hans í þessu mikilvæga
máli.
Svipað verður uppi á teningn
um um síðari aðgerðir Sjálf-
stæðismanna í virkjunarmál-
uiuim. Þegar írafossvirkjunin
var tekin í notkun 1953, töldu
séríræðingar að ný framhalds-
virkjun þyrfti að vera tilbúin
í síðasta Iagi 1958—1959, ef
komast ætti hjá rafmagnsskorti
á ný. Þrátt fyrir þessa vit-
neskju vanrækti Sjálfstæðis-
f'lokkurinn algjörlega að
tryggja fjármagn til fram-
kvæmdanna. Hvort þetta staf-
aði af vilja eða getuleysi skipt-
ir ekki öllu máli. Staðreyndin
er sú, að þegar núverandi rík-
isstjórn tók við völdum, hafði
ekki verið tryggður eyrir til
bessara framkvæmda, það féll
bví í hlut núverandi rfldsstjóm
ar að afla nauðsynlegs fjár til
virkjunar Efra-Sogs. Þáttur
Sjálfstæðisflokksins var sá, og
sá eini, að reyna af fremsta
megni að spilla lánsmöguleik-
um þjóðarínnar erlendis. Reyk
víkingar ættu að minnast þessa,
begar beir renna augum yfir
hina glæstu mvnd af fyrirhug-
aðri aflstöð við Efra-Sog í Bláu
bókinni nú.
Nú boðar borgarstjóri undir-
búning á rannsókn á börfum
iðnaðarins!
Allt síðasta kjörtímabil var
ekkert gert af valdamönnum
bæjarins, til eflingar iðnaðin-
um, þegar undan er sldlið lög-
boðið framlag til byvgingar
iðnskólans. Lóða- og húsnæðis-
mál iðnaðarins eru í hinum
mesta ólestri, svo sem opinber-
ar skýrslur sanna. Iðnlánasjóö
ur hefur um árabil verið svelt-
ur, undir forustu Sjálfstæðis-
flokksins. Það var ekki fvrr en
Alþýðuflokkurinn tók á ný við
iðnaðarmálum í núverandi rík-
isstjórn, að fyrir frumfcvæðí
núverandi iðnaðarmálaráð-
herra, Gylfa Þ. Gislasonar,
sem iðnlánasjóður var efldur
verulega þegar framlag til hans
var brefaldað. Ég skal ekki fara
lengra út í að ræða þessi mál,
enda munu samherjar mínir í
bessum umræðum gera þeim
fvllri skil. Það bendir hins veg-
ar ekki til bess, að vænta megi
stefnubrevtingar af hálfu Sjálf
stæðisflokksins í aðstöðunni til
iðnaðarins, að enginn af for-
ustumönnum verksmiðjuiðnað-
arins í bænum skipar nú sæti
á b'sta flokksins. Þeir e'nu á
listanum sem einhvern skflning
bafa á bessum málum. Pái] S.
Pálsso^i hrl. og formaðnr iðn-
verkafólksins. Guðjón Sigurðs-
son, urðu að láta sér nægja að
skiDa vonlaust sæti þrátt fyrir
úrslit prófkjörsins fræga.
Ég sagði í upphafi máls míns
að Sjálfstæðisflokkurinn hefði
sætt réttmætri og rökstuddri
gagnrýni íyrir það hvemig
hann hefði staðið að verkleg- ^
um framkvæmdum bæjarins. Á |
bví sviði rílrir algjört skipulags 1
leysi og handahóf. Engar heild-1
aráætlanir eru gerðar um fram
I kvæmdir bæjarins. í hverri bæj
arstofnun situr einráður smá-
konungur með tékkhefti og spil
jar fjármunum bæjarbúa eftir
bezta geðþótta, án allrar íhlut-
unar eða eftirlits af hálfu ráða-
manna bæjarins. Það þarf enga
sérfræðinga til þess að siá. að
slík vinnubrögð hljóta að hafa
í för með sér margföld útgjöld
jfyrir bæjarfélagið, enda hefur
reynslan sýnt, að milljónatug-
um er kastað á glæ vegna skipu
Iagsleysis og ónógrar fyrir-
1 hyggju við verklegar fram-
kvæmdir bæjarins. Er sama
hvort borið er niður á nýbygg-
ingu eoa viðhald gatna, hol-
ræsagerð, íbúðahúsabyggingar,
eða rekstri einstakra bæarfyr-
irtækja, alls staðar er niður-
staðan sú sama, skipulagsleysi,
úreltar vinnuaðferðir og ó-
stiórn kosta bæjarbúa ótaldar
fjárhæðir, sem vafalaust skipta
milljónum, og sóttar eru beint
í vasa borgaranna.
Ég get ekki tekið undir það
sem sagt hefur verið í þessum
umræðum. að vanhæfni borgar
stjórans til bess að gegna sínu
umfangsmíkla starfi, eigi sök
á þeirri þróun, sem átt hefur
sér stað í þessum efnum. Sjálx-
sagt má til sanns vegar færa,
að hann eigi hér að nokkru
bátt í. En orsakanna er fyrst
og fremst að leita í starfi og
stefnu Siálfstæðisflokksins og
beirra afla, sem honum ráða.
Það er forréttindastétt Sjálf-
stæðisflokksins. sem krefst
bess, að engin breyting verði á
bessum vinnubrögðum, hún
perir kröfu til að seðja gróða-
fvsn sína á kostnað bæjarfé-
laffsins og smákonungarnir með
tékkheftin eru fulltrúar þess-
ara afla. Þetta er sá „stoðmúr“
sem hindrar bað, að bæjarfé-
lagið hagnvti sem bá tæknibró-
un. sem á sér stað í öðrum
menningariöndnm. Þ=nn varn-
arvegg þurfa Reykvíkingar að
riúfa á sunnudaginn kemur og
trvggja með bví að gjörbreyt-
ing verði á sk’pulagi verklegra
framkvæmda á vegum bæjar-
félagsins.
Undanfarnar vikur og mán-
uði höfum við heyrt af því ýms
ar fréttir að stórveldin glími
við að skjóta „Spútninkum“ á
loft. Sjálfstæðisflokkurinn vill
að vonum ekki láta sitt eftir
liggja í þessari keppni. Hafa
málgögn hans undanfama daga
! verið að basla við að koma sínu
gervitungli á loft — hinni svo-
nefndu „Gulu bók“. Blöð Sjálf
stæðisflokksins hafa að undan-
förnu haldið því mjög á lofti,
að tillögur þær sem í þessari
umtöluðu bók eru settar fram,
séu áform ríkisstjómarinnar,
sem lögfesta eigi eftir kosning-
ar. Síðast í gærkveldi fullyrti
borgarstjóri í umræðunum hér
í útvarpinu, að ef stjórnarflokk
arnir megi ráða, verði tilhög-
un þessarar lögfestar að af-
stöðnum bæjarstjórnarkosning
u-m. Af þessu tilefni þykir mér
rétt að rekja nokkuð gang máls
bessð, til þess að hlustendum
aefist kosíur á, að hafa það sem
sannara reynist. Sjálfstæðis-
menn hæla sér mjög fyrir það,
að þeir ræði málin máleífna-
lega, og reyni að leggja þau
sem skýrust fyrir kjósendur.
Menn ættu að hafa málflutn-
ing þeirra í þessu máli til
marks um sannleiksgildi þeirra
fullyrðinga.
Saga þessa máls er í stuttu
máli á þessa leið. Með bréfi
dags. 24. sept. 1956, skipaði fé-
lagsmálaráðherra þrjá menn í
nefnd til þess að rannsaka og
gefa ríkisstjóminni skýrslu m.
a um eftirtalin atriði:
1. Hvaða aðgerðir séu tiltæk
ar, til þess að koma í veg
fyrir óeðlilega háa húsa-
leigu.
2. Hvaða ráðstafanir myndu
hagkvæmasiar til þess að
koma í veg fyrir óeðlilega
hátt söluverð íbúðarhús-
næðis.
3. Hvaða ráðstafanir af hálfu
hins opinbera séu hentug
astar til þess að unnt verði
að byggja og selja íbúðar-
húsnæði við sanngjörnu
verðí.
í nefnd þessari áttu sæti:
Hannes Pálsson af hálfu Fram
sóknarflokksins, Sigurður Sig-
mundsson af hálfu Kommún-
istaflokksíns og Tómas Vigfús
son fyrir Alþýðuflokkinn.
Nefndin hóf þegar störf sín,
en það kom þegar í ljós, að
grundvallarskoðanamunur var
fyrir hendí mílli Tómasar ann-
ars vegar og Hannesar og Sig-
urðar híns vegar. Þessu lauk á
bann veg, að nefndin klofnaði,
mvnduðu þeir Hannes og Sigr
urður meirihlutann og er hinn
svonefnda „Guía bók“ álit
þeirra. Tómas Vigfússon skib
aði hins vegar séráliti í álits-
gerð hans, dags. 4. nóv. 1956,
segir m.a. svo um þetta atriði:
„Á 11. fandi nefndarinnar
varð þó endanlega úr bví skor
ið, að nefnöin gæti ekki orðið
sammála um eiít nefodarálit.
Hannes og Sgiirðnr töldu þó,
að skoðartamwnur þeirra á lei'ð
um íil wrlausnar þessarar
. mála væra ekkí meiri en svo,
að þeir gæíu sent frá sér sam-
eiginlegt nefndarálit um tvo
fvrstu íiðma. Munurinn 4
sjónanniðum mínum ogþein a
um Iausn þessara tveggja
fvrstii atriða var svo mikill,
að Ijóst var, að Iriðir okkar
. hlutu að skiljasí. Eg stend því
elnn að þessut nefndaráliti, og
sendi álií mitt og tillögur um
öll fjögur-------------------
í niðurlagi álitsins segir
Tómas:
„Niðurstöður þessara tillagna
minna og álitsgerðar eru þær,
að langsamlega þýðingarmesta
aðgerðin til lausnar þ°im verði
nærilegt fjárrvsagn til bvgginga
almenningsíbúða með hagstæð
um kjörum. Legg ég því höfuð-
áherzlu á, að reynt verði að
levsa bann vanda. enda tel ég,
að bau mál hafi verið vanrækt
s.l. 25 ár, á sama tíma, sem þau
hafa þróazt eðlilega hjá ná-
! grannabióðum okkar. og er sú
vanræksla ein meginástæðan
til beirra húsnæðisvandræða,
er hér hefur verið við að stríða
á síðustu árum.
Reykjavík, 4. nóvemb°r 1956,'
Tómas Vigfússon.“
Af þessu er Ijóst, að Alþýðu-
ifl.okknrinn hefur aldrei staðið
| að tillögum þeim, sem í „Gulu’
|bókinni“ felast. Þvert á móti
Itók fulltrúi hans í nrindinni
lafstöðu gegn þessum tillögum
í heild. Ráðherrar flokksins og
miðstjóm voru í einu og öllu
sammála afstöðu Tómasar og
hefur aldrei til þess koraið, að
ráðh»rrar fíokksins léðu máls
á bví í ríkisstiórninni, að þess-
ar eða svinaðar tiflögur vrðu
af hennar hálfu fluttar i frum-.
varpsformi hvað þá meir. Um
frumvarp það, sem Sjálfstæðis-
Framhald á 9. síðu..