Alþýðublaðið - 16.02.1958, Blaðsíða 6

AlþýBu blaSlt
Sunnudagur 16. i'ebrúai' 1958
«
VIÐ áttum heima á þriðju
hæð í húsi einu við Maple-
strœti í Saint Louis. í þessurn
kumnbalda var Ííka bíla-
geymsla, kínverskt bvotta-
hús og veðmálabraskari, sem
þóttist vera vindlasáli.
!Ég var ekki eins og fólk
er flest. Það var eins og örlög
in hefðu ætlað mér gerbreyti-
lega lífsháttu eða ógæfu. Ég
var nefnilega skáld og vann í
stórri verzlun. En þó væri það
enn þá erfiðara að skipa Láru
systur minni umsvifalaust á
einhverja ákveðna hillu í líf-
'inu. Hún gerði enga alvarlega
tiiraun til þess að nálgast
heiminn. Hún stóð, ef svo
mætti að orði komast, í flæð-
armálinu, en fótum hennar
fannst fyrirfram sjórinn allt
of kaldur til þess að vaða út í.
Hún hefði ekki fært sig um
■íetið, bað er ég hárviss um.
hefði ekki móðir mín, sem var
býsna ágengur kvenmaður,
beinlínis hrint henni ábiðis.
þegar hún var orðin tvítug.
Hún innritaði hana á verzlun-
.arnámskeið þarna í nágrenn-
inu. Mamma greiddi kennslu-
giald fvrirfram fyrir heilt
misseri. veena svstur minnar,
og tók bá uDnhæð af ..blaða-
peningunum“ sínum; hún safn
aði áskriftum fyrir kvenna-
blað.
Þetta gekk samt ekki eftir
áætluninni. Lára reyndi að
leggja á minnið, hvar stafirn-
ir væru á ritvélinni. Hún tók
blindskriftadykil heim með
sér, hafði hann fyrir framarf
sig og blíndi á hann tímun-
um saman meðan hún var að
strjúka og fága litlu, fjöl-
mörgu glermunina sína. Þetta
gerði hún á hverju kvöldi
eftir mat. Mamma bað mig
oft að hafa mjög hljótt um
mig. „Systir þín er að læra
blindskriftarlykilinn sinn“.
Ég hafði það einhvern veginn
á tilfinningunni, að henni
kæmi þetta að litlu haldi, og
það revndst rétt. Venjulega
virtist hún vita, hvar ritvélar-
stafina var að finna, en þeg-
ar kom í hið vikulega próf,
gerði hún tóma vitleysu.
Loks kom að því, að hún
gat ekki fengið sig tli þess
að fara í skólann. Um nokk-
urn tímá tókst henni að leyna
vanrækslunni. Hún fór að
heiman á morgnana eins og
hún var vön, en svo gekk
hún fram og aftur um
skemmtigarðinn í s.ex. klukku
stundir samfleytt. Þetta var
í febrúar-mánuði, og allt þetta
rölt undir beru lofti, hvernig
sem veður var, olli því að
hún fékk inflúensu. Hún lá
í rúminu í nokkrar vikur, og
undarlega hamingjusamt bros
lék um varir hennar. Mamma
hringdi að sjálfsögðu í verzl-
unarskólann til þess að til-
kynna veikindi hennar. Sú,
sem talaði í hinn endann á
símanum, virtist eiga erfitt
með að átta sig á því, hver
þessi Lára væri. Mömmu
gramdist þetta og fór því að
brýna raustina. ,.Lára hefir
gengið í skóla hjá ykkur í
tvo mánuði, svo að þér ætt-
uð svei mér þá að fara að
kannast við nafnið hennar!“
Ög bá kom furðuleg upp-
Ijóstrun. Námsskeiðskonan
gaf þau svör eftir örskamma
stund, að hún myndi nú vel
eftir bessari stúlku, Láru
Wingfield, sem hafði ekki
sést á námsskeiðinu í eitt
einasta skipti allan síðastlið-
inn mánuð. Mamma varð
skrækróma, og einhver mann
eskia var sótt í símann til
þess að staðfesta vitnisburð
þeirra fyrri, Mamrna lagði á
og brunaði inn í svefnher-
bergið, bar sem Lára lá, óró-
leg og óttasleginn á svip,
dauft bros. sem venjulega lék
um andlit hennar var horfið.
Já, systir mín viðurkenndi, að
það væri satt, sem þær segðu.
..Ég gat ekki þolað þetta
lengur, ég var svo hrædd,
mér varð illt í maganum af
því!“
Eftir þetta hneyksli var syst
ir mín heima og hafðist að
mestu við í svefnherbergi
sínu. Það var lítið herbergi
méð tveim gluggum, sem
sneru út að dimmum húsa-
garði milli tveggja híiðarbygg
inga. Þennan húsagarð köll-
uðum við Dauðadalinn, af á-
stæðu, sem vert er að skýra
hér frá. Fjöldi útilegukatta
var þarna í nágrenninu og ó-
venju grimmur og skítugur
hvítur hundur var ætíð á hæl
unum á þeim. Þeir sluppu
venjulega undan honum á ber
svæði eða í brunastigunum
utan húss, en stundum ginnti
hann einhvern yngri kattanna
Iævíslega inn í þröng öng-
stræti húsagarðsins, o* þar —
rétt neðan við svefnehrberg-
isglugga systur minnar — upp
götvaði kötturinn, sér til mik
illar skelfingar, að þessi und-
ankomuleið, sem virtist í
fljótu bragði örugg. var í raun
og veru umlukt múrveggjum,
sem voru miklu hærri en svo,
að nokkur köttur gæti stokkið
yfir þá. Hann varð því að snúa
sér við í skyndi til þess að
hvæsa framan í dauðann, sem
hvolfdist allt í einu yfir hann.
Varla leið svo vika, að þessi
hroðalegi harmleikur endur-
tæki sig ekkí. Lára fór smám
saman að hata húsagarðinn,
því að hún gat ekki litið út
um gluggann án þess að henni
yrði faugsað um veinin og
þennan urrandi dauða. Hún
hafði gluggatjöldin stöðugt
dregin fyrir, og þar sem
mamma var mótsnúin óþarfa
rafmagnseyðslu sat hún í ei-
lífu hálf'rökkri alla daga. I
•herberginu yoru þrjú upplit-
uð og fílabeinslit húsgögn,
rúm, dragkista og stóll. Yfir
rúminu hékk óvenju léleg
mvnd. miöcr kvenlegt Krists-
andlit með drjúpandi tárum.
Það geðþekkasta í herberg-
inu var glermunasafn systur
minnar. Hún elskaði mislitt
gler, Hún hafði bakið veggina
hillum, sem á stóðu litlir gler-
munir, Ijósir og fagurlítir.
Þessa hluti hreinsaði hún
og fágaði með óbilandi um-
hyggiu. Þeir endurvörpuðu
Hqufum gocrusæium p'eiqla-
harma, því að glerið drakk í
sig hverja bá Ijósglætu, sem
tókst að smeygja sér inn á
milli gluggatialdanna utan úr
Dal dauðans. Ég hef enga hug
mvnd um, hve margir þessir
íallegu fflermunir voru. Þeir
hljóta að hafa skiot hundruð-
um. En Lára vissi það upp á
hár. Hún unni hugástum hverj
um hlut fyrir sig.
Hún lifði í heimi úr gleri og
líka heimi hljómlistarinnar.
Hljómlstin átti rætur sínar að
rekja til grammófóns, smíðaár
1920, og óhemju af hljómplöt
um, frá sama tímabili Plötur
þessar vom til minja um föð-
ur okkar, mann, sem við
mundum óljóst eftir. Hann
var sjaldan nefndur á nafn.
Hann haíði, áður en hann
hvarf skyndilega og óskiljan-
lega út úr tilveru okkar, lagt
bessa hluti fram til heimilis-
haldsins: grammofónirui og
lDlöturnar. Þessi tónlist var
eins konar afsökun frá hans
hendi. Þegar ég hafði fengið
greidd laun mín í verzluninni,
tók ég stundum nýja plötu
með mér heim. En Lára kærði
sig sjaldan um þessar nvju
plötur. Lögin, sem hún unni
mest. voru bau, sem hún hafði
hlustað á frá upphafi. Hún
söns oft fvrir sjálfa sig á
kvöldin ínni í herberginu
sínu. Rödd hennar var veiga-
I'tiV hún ■'nlltic'+ venjulega f”á
leið lagsins. Samt var yfir
henni undarlega barnslegur
S
$
Tennessee Williams.
S
Á SÖGU ÞEIRRI, sem hér birtist í íslenzkri ^
þýðingu Ragnars Jóhannessonar, S
skólstjóra á Akranesi, byggði höfundurinn, •
Tennessee Williams, leikrit sitt Glerdýrin, S
sem Leikfélag Reykjavíkur sýnir ^
í Iðnó um þessar mundir og vekur mikla S
og verðskuldaða athygli. Williams er einn ^
af írægustu og viðurkenndustu S
leikritaskáldum Bandaríkjanna. Talið er ^
að Glerdýrin fjalli um atburði úr lífi S
hans sjálfs, enda er honum þetta efni ^
mjög hugstætt í skáldskap sínum. Ferill S
þessa viðfangsefnis er sem sé þessi: smásaga,
leikrit og kvikmynd. Hér gefst lesendum S
kostur á að kynnast smásögunni, sem nú •
hefur orðið að frægu leikriti og víðförulli S
kvikmynd. )

vndisþokki. Um átta-leytið á
kvöldin fór ég inn í herberg-
iskytruna mína til þess að
skrifa. Þá heyrði ég einmana-
legan söng systur minnar
gegnum veggina. og gegnum
lokaðar dyrnar. Ég heyrði
hana týiia laginu öðru hverju,
en þó tókst hénni alltaf að
varðveita hugblæ tónlistarinn
ar. Ég hygg, að þetta hafi ver-
ið orsök-þess, að á þessu tíma
bili orti ég alltaf svo einkenni
leg o.g harmþrungin kvæði.
Ekki held ég, að systir mín
hafi beinlínis verið kiáni. Ég
held, að krónublöð sálar henn
ar hafi einfaldlega lokazt. af
ótta, og enginn veit hve niikla
dulda vizku þau hafa lokizt
um. Hún talaði aldrei margt,
ekki einu sinni við mig, en
stundum sagði hún ýmislegt.
serp vakti furðu.
Ég var vanur að líta inn til
hennar, þegar ég kom heim úr
vinnurini, eða þegar ég hafði
lokið skriftum mínum á kvöld ;
in. Hún hafði þægileg og ró-
andi áhrif á taugar mínar,
sem ekki voru í sem beztu
lagi, vegna viðleitni minnar til
pS tioifcq Þ'"im fákum sínum
í hvora áttina,
Þegar ég kom, sat hún
venjulega í fílabeinslita stóln
um með beina bakinu og hélt
glermunum sitt í hvorri hendi.
„Hvað ertu að gera? Ertu
að tala við hann?“ spurði ég.
,,Nei,“ svaraði hún alvar-
leg, „ég var bara að horfa á
hann.“
Á dragkistunni~«tóðu tvær
bækur, sem hún hafði fengið
annað hvort í jólgjöf eða af-
mælisgjöf. Annað var skáld- .
saga, sem hét „Maðurinn úr
rósagarðinum“; nafni höfund-
arins er ég búinn að glevma.
Hin bókin var „Fteknótti pilt
urinn“, eftir Gene Stratton
Porter. Aldrei sá ég hana lesa
í „Manninum í rósagarðin-
um“, en hina bókina las hún
með lífi og sál. Líklega hefur
Láru aldrei komið til liugar,
að bækur ætti að lesa frá upp
hafi til enda, leggja þær síð-
an til hliðar og láta þar við
sitja. Aðalpersóna sögunnar,
freknótti drengurínn, var mun
aðarlaus piltur, einhentur,
sem vann í tjaldstöðvum við-
arhöggsmanna. Hann var vin
ur hennar, sem hún bauð
stundum inn til sín, rétt eins
og hú.n baúð mgr. Þcgar ég
kom inn til hennar og sá þessa
skáldsögu liggja opna í keltu
hennar, sagði hím stundum í
fullri alvöru,' að nú hefði sá
freknótti orðið ósáttur við
verkstj óra skógarhöggsmanna,
eða að hann hefði hlotið
hryggmeiðsli, er hann varð
undir fallandi tré. Hún hrukk
aði ennið í einlægri hryggð,
þegar hún sagði frá slysum
ævintýrahetjunnar sinnar, og
mundi bá ef til v'll ekki, hve
vel hann slapp frá þeim öllum
saman, að meiðslin í bakinu
urðu til þess, að hann fékk vit
neskju um það, að hann átti
auðuga foreldra á lífi, og að
hinn illgjarni verkstjóri
reyndist í bókarlok hið mesta
göfugmenni. Sá freknótti
lagði hug á stúlku, sem hann
kallaði engilinn, en systir mín
hætti venjulega að lesa, þeg-
ar stúlka bessi fnr a'* koma
helzt til mikið til skjalanna.
Þá lokaði hún bókinni eða
hvarf aftur að einmanalegri
skeiðunum í sögu munaðar-
lausa drengsins.
Aðeins einu sínni mirmtist
ég þess, að hún víki að aðal-
kvenpersónunni. „Engillinn er
indæl,“ sagði hún, „en það lít
ur út fyrir, að hún sé dálítið
montin af liðunum í hárinu á
sér.“ " ,.