Alþýðublaðið - 20.03.1958, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 20.03.1958, Blaðsíða 5
Fimmtudagur 20. marz 1958 11 þ ý S « fc 1 • » i • svo kunni að inni í Indónesíu. Hann var ó- ánægður orðinn með hina hægu hróun efnahagsmálanna og tók hví upp slagorðið „afdánkað lýðræði“. Hann hefur. ferð.azt um S'ovétríkin og Kina og séð með eigin augum hvernig lítt- amr hans k( cg hað voru borgar.alegi DAGANA 25. og 26. febr. s.l. foirtist í Tímanum, Alhýðublað inu og Vísi grein eftir Pál Odd- geirsson: „Núverandi verkun á skreið er íslenzkri útgerð til stórtjóns“. Greinina b.yrjar Páll með bví að kynna lesendum sínum ferð sína til Ítalíu árið 1949 og hann árangur er hann telur hafa orð ið af henni fyrir upphaf skreið arverkunar hér á landi. Nokkur daemi úr hessum Huta greinarinnar fara hér .á eftir orðrétt: Um viðtal sitt við eirin „kunnasta og stærst.a fisk kaupmann“ á Ítalíu, segir hann xn.a.: ,,Eg tjáði honum eins og satt var að Islendingar væru enn ekki farnir að framleiða bessa vöru“,(þ.e. skreið). „Þeg- ar eftir heimkomu mína hringdi ég til kunnustu athafnamanna í útgerð í Reykjavík, Hafnar- firði, Suðvesturlandi og víðar, og sagði heim bessar mikilvægu fregnir. Auk hess hvatti ég ó- nafngreinda menn til bess að hefjast hegar handa um skreið arframleiðslu, enda var verð á skreið á Ítalíu mjög hagkvæmt, *— og ég hafði tryggt öruggan grundvöll fyrir viðskiptum. Enginn vildi sinna bessu há . . . Sem sagt, útgerðarmenn höfðu pá ekki fengið áhuga fyrir hess ari verkun . . . . Ég tók því bað ráð að skrifa í Vísi nokkru fvr- ir ofangreind áramót“. (h.e. 1949—50). Síðan kemur feitleír Sð: „Á verííð 1950 hófst skreið- ítrframíeiðsla. og nam magnið það ár 93.600 kg.“. Vegna bsssara ummæla Páls Oddgeirssonar vil ég upplýsa, að skreiðarframleiðsla, — eins <og hún gerist nú — hófst ekki 1950, heldur 1935 og eftir bví sem ég veit bezt fyrst og fremst í'yrir forgöngu og framtak Fiski málanefndar. Heimildir fyrir ibessu svo og nánari upplýsing- ar er m.a. að finna í skýrslum Fiskimálanefndar frá þessum árum. Til fróðleiks um þetta o.fl. í fpessari grein ætla ég að taka bér upp skreiðarútflutning okk ar frá árinu 1935, bæði heild- arútflutningsmagnið, og það sem selt hefur verið til Ítalíu: yfirliti féll salan til ítalíu nið- ur á st.yrjaldarárunum, þess vegna og af fleiri ástæðum dró einnig úr heildarframleiðsl- unni. Eftir stríðið voru skreið- arhjallarnir mjög gengnir úr sér, höfðu ekki verið endurnýj aðir, — jafnvel rifnir niður, seldir í girðingar o.fl. En þeg- ar ísfisksútflutningur okkar stöðvaðist til Bretlands, vegna löndunarbannsins fræga, þá jókst þessi framleiðsla á ný, — og það svo stórkostlega, að það benti sízt til áhugaleysis fyrir þessari vei'kun. Eg tel því, að framangreind ummæli Páls hafi ekki við rök að styðjast. Þá kem ég að staðhæfingum Páls um þýðingu þess, að breiða yfir skreiðarhjallana. Hann segir m.a.: . „Verjið skreiðina vætu, og þá munu gæðahluti'öllin reynast þessi: 88% nr. 1, en 10-12% í lægra gæðaflokki.“ — (Væntanlega II ílokki). Núverandi framleiðsluaðferð okkar á skreið, er sem kunnugt er sniðin algerlega eftir því sem gerist í Noregi, þeir hafa framleitt skreið öldum saman. Skyldi Norðmönnum aldrei hafa dottið þetta í hug, ef þýð- ing þess væri svona geysileg? Aðal-orsök þess, að gæðahlut föll skreiðarframleiðslu okkar eru svo óhagstæð sem raun ber vitni, er, að hráefni það, sem fer til þessarar verkunar er yf- irleitt lélegt, — þ. e. skemmt og illa farið, enda algengt, að það bezta úr fiskinum sé valið úr, til annarrar verkunar. Úr skemmdu hráefni fæst aldrei góð vara hvernig sem að er far ið og auðvitað ekki heldur með því að breiða yfir hjallana. Auk þess eru hengdar upp ýmsar tegundir fisks, sem að mestu eða öllu leyti seljast að- eins til Afríku, og teljast því III flokks vara. Sá fiskur, sem ekki gengur til Ítalíu vegna þess hve hann er smár, — eða af öðrum ástæðum, selst einnig til Afríku, þótt hann gæðanna vegna gæti gengið til Ítalíu, •— telst því III fl. En hvað þá um jarðslagann, sem Páll Oddgeirsson ætlar að útiloka með yfirbreiðslum? Ég er ekki viss um að yfirbreiðsl- ur nægi til að útiloka hann. Margir telja, að uppgufun úr jörðinni, t.d. í hitum, sé næg orsök fyrir jarðslaga, ekki sízt ef mikill gróður er undir hjöll- unum. Þá verður rakaloft og hitamoliur ekki útilokaðar með yfirbreiðslum. Ég tel það jafn- vel geta orðið til skaða að breiða yfir fiskinn, geta m.a. orsakað meiri hættu á ýldu og maðki, ekki sízt ef hengt er þétt, eða í fleiri hæðir. Páll nefnir það, að s.l. ár hafi verið mjög hagstætt fvrir skreið arverkun, og er það rétt. Þurrk ar voru miklir, og jarðslagi var svo til enginn. En þrátt fyrir þessa hagstæðu tíð, þá var út- koman lítið eða ekkert betri en að undanförnu, að því er snert FramhaM á 8. síðu. PETER FREUCHEN er fall- inn frá, þessi risavaxni vík- ingur með *síða skeggið og kankvísu augun er ekki leng- ur. Iiann var fjölhæfur mað- ur, merkilegt sambland af heimskautafara, vísinda- manni, rithöfundi, leikara, æv intýramanni og „steinaldar manni“. Þeir, sem þekktu hann munu aldrei -glMqna þessum sterka og litríka persón'öleika. ( Utan ár Heimi ) Ár 1935 1936 1937 .1913.8 Til Ítalíu: 0 kg 88.250 — 83.550 — 36.500 — Heiklaútfl. 80.535 kg 546.751 — 851.266 — 468 830 — 1939 104.650 — 640.545 — 1940 104.070 — 393.415 — 1941 0 — 496.430 _ 1942 0 — 253.390 — 1943 0 — 198.200 — 1944 0 — 225.900 ■ 1945 0 — 296.700 — 1946 93.450 — 107.700 — 1947 0 — 400 — 1948 0 — 6.000 — 1949 4.300 — 4.300 : 1950 92.400 — 93.600 •— 1951 108.600 , 1.044.700 — 1952 0 — 2.355.800 — 1953 56.800 — 6.500.000 — 1954 2.320.500 — 12.935.000 — 1955 518.100 — 6.552.800 — 1956 1.271.000 — 11.499.900 ■ ,1957 645.800 — 10.154.800 — JAlls 5.527.970 kg 55.706.962 kg Svo sem fram kemur í þessu SÓKARNÓ forseti á sjálfur drýgstan þátt í borgarastyrjöld iyoræoi . um Sóvétríkin með eigin augum þróuðum löndum hefur að nýta auðlindir sínaf strerkrí og öruggri stjórn. Vegna áhrifa frá þessum ferð- um sínum hefur Sókarnó tekið upp mjög nána samvinnu .við kommúnista, en þeir fengu yfir 7 milljónir atkvæ.ða við síð ustu kosningar. Það er gegn bessari pólitík, sem leiðandi herforingjar utan Jövu hafa gert uppreisn. Þeir vilja steypa Sókarnó af stóli, eða að minnsta kosti fá hann til að brejria um stjórnarstefnu. Hið síðarnefnda er kannski öruggara, þar eð Sókarnó nýt- ur gífurlegrar lýðhylli meðal hinna 85 milljóna íbúa Indón- esíu. ITann er glæsilegur per- sónuleiki og frábær ræðumað- ur, — silfurtunga hefur hann verið nefndur. — Ræður hans einkennast af endurtekningum og snörpum Sókarnó. oiðatiltæk.ium, sem hafa mikil áhrif á alþýðufólk. I ræðum sínum leggur hann mesta áherzlu á hættuna á því að nýlendudraugurinn xísi upp á ný. Að vísu er ekki mikil hætta á því að Indónesía glati sjálfstæði sínu, en það örvar landsmúginn að benda á, að Sókarnó var fremstur í hópi þeirra, sem börðust fyrir sjálf- Indónesíu, en eftir 1949 hann ekki sýnt mikl-a stjórnmálahæfileika. Takmark hans komu snemrna í ljós, menn einsj og hinn Hatta og sósíalist- inn Sjahir, sem drýgstan þátt í samningagerðunum við Hollendinga árið 1949, sem leiddu til þess að Indónesía hlaut sjálfstæði. Sökarnó hefur ekki tekizt að viðhalda náinni samvinnu hinna fjölmörgu eyja, sem rík- ið samanstendur af, og ekki að koma efnahag ríkis- á réttan kjöl. Sókarnó er sonur fátæks barnakennara, fæddur árið 1901. Auðugur kaupmaður styrkti hann til náms, og hann var einn fyrsti Indónesíumað- urinn, sem fékk inngöngu í hol- lenzka haskólann í Bandúng. Á háskólaárunum tók hann virk an þátt í starfsemi þjóðernis- sinnaðra Indónesíumanna og varð á unga aldri þekktastur hinna ungu byltingarsinna. Á árunum 1929—1942 var hann Framhald á 4. síðu. Skömmu fyrir andlát sitt ilí/ann. hann isér heimsfrægiU fyrir hversu vel hann ieysti úr erfiðum spurningum í sjón. varpi í Bandaríkjunum. Þetta síðasttalda og eins hinar gam- ansömu og lítt virðulegu sögur, scm hann sagði um sjálfan sig og allt milli himins og jarðax: hafa í augum almennings, að nokkru varpað skugga á . hm þýðingarjneiri verkefni l.íís hans. Peter Freuchen er í röð hinna merkustu heimskauta- fara. Tvítugur að aldri tók harin, þátt í Danmerkur-leikangrinum (1906—19,08). Fór hann þá-víða um Norða.ustur-Grænland og vakti mikla athygli fyrir dugn- að og harðfengi. Stuttu síðar slóst hann í för með Knud Ras- mussen. Arið 1910 fóru þeii’ tveir á hundasleðum um hin norðlægustu svæði Grænlands og norðuríssins. Þessi leiðang- ur var árangursríkur og fékkst dýrmæt vítneskja um áði:r ókunn landssvæði. Knud Ras- mussen og Peter Freuchen tryggðu einnig Danmörku eigna réttinn yfir Norð-austur-Græn- landi og stofnuðu verzlunarstctð hjá Eskimóum í Thule. var Freuchen forstöðumaður henn- ar frá 1913—1919. Ásamt F. Knud Rasmussen og öðrum vis- indamönnum -tók Freuchen þáií; í fjórða Thule-leiðarigrinum ár ið 1921—1924, var hann korta- gerðarmaður leiðangursins og b.ótti ferðamaður í betra lagi. Freuchen fór ásamt nokkrum Eskimóum frá Hudsonflóa tii Grænlands, yfir ísirni. í þeirxi för’ kól hann svo, að taka varð af honum annan fótinn. Peter Freuchen var eijm af þeim fáu hvítu mönnum, sem lærði tungu Eskimóa til fulln- ustu og aðlagaðist frábærlega lifnaðarháttum þeirra. Hann fór •síðar fjölmargar ferðir um Grænland, Síberíu, Alaska og Norður-íshafið, og ritaði marg ar bækur um þær ferðir, bæði vísindalegar og alþýðlegar. Um nokkurt skeið var hann blaða- maðu.r og fréttarita.ri og upp úr 1930 skrifaðí hann handrit að Framhald á 4. síðu. - Kristján Elíasson y firfiskimatsmðður:

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.