Alþýðublaðið - 17.04.1958, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 17. apríl 1958
Alþýðublaðið
7
r
EKKERT ríki Bandaríkja
Norður-Ameríku er byggt jafn-
mörgu fólki af. Skandinaviskum
uppruna eins og Minnesota. í
maímánuði næstkomandi verða
þar mikil hátíðahöld í því til-
efni að þá verða hundrað ár
liðin frá því, að Minnesóta fékk
inngöngu í ríkjasambandið.
Forsætisráðherrar Norðurland-
anna eru boðnir sérstaklega til
sjötíu af hundraði af járngrýti
landsins.
En þrátt fyrir auðugar nám-
ur og mikla skóga er Minnesóta
fvrst og fremst landbúnaðar-
ríki, og aðalatvinnuvegurinn er
nautgriparækt og mjólkuriðn-
aður. Norðurlandabúarnir hófu
þar fyrstir manna mjólkuriðn-
að. Áður en þsir komu til sögu
var Minnesóta kornræktarland.
hátíðarinnar, og munu þeir að : _ , .
forfallalausu allir fara þarígað. |En eftir hmn mlkla mnflyt]'
Undirbúning hátíðarhaldanna
annast nefnd undir forsæti frú
Evgenie Anderson, fyrrum
sendiherra Bandaríkjanna í
Danmörku.
Minnesóta, sem liggur að
endastraum frá Norðurlöndum
um miðja nítjándu öld breytt-
ist þstta. Svíar, Danir, Norð-
menn og Finnar voru allir
|leiknir í framleiðslu mjólkur-
! vara í heimalöndum sínum og
landamærum Kanada við stóruJhófu hana þegar eftir komuna
vötnin miklu, er oft kallað vestur-.,Nú er ®vo komið, að
„land hinna tíuþúsund vatna“. íþrir f.iórðu hlutar af tekjum
Norður’nluti ríkisins er þakinn |Mmnesota eru af mjólkuriðn-
skógarbreiðum og vötnum. í ahi‘ Mlnj?^sþta ^ranóeiðir meira
norðaustur héruðunum, Mes- af srnÍ°D en nokkuri annað
abi, Vermilion og Cuyuna eru ríki Bandaríkjanna, en eggja-
auðugustu járnnámur Banda-
TÍkjanna, og kemur þaðari yfir
og mjólkurframleiðslan • er
einnig mjög framarlega.
| Norðurlandaþúarnir inn-
i leiddu líka samvinnuhreyfing-
íuna, og er hún mjög öflug í
1 Minnesóta, og mörg landbx'mað-
arfyrirtæki þar eTu rekin með
samvinnusniði.
i Matvælaionaður og trjávöru-
framleiðsla er annar aðalat-
jvinnuvegur Mínnesóta. Ferða-
rnenn veita miklar tekjtir, enda
er landslagi þannig háttað, a5
hver og einn getur fundið þar
| eitthvað við sitt hæfi til að
[ eýða sumarfríinu við, veiðíi-
' skapur er mikill í ám og vötn-
, um, hentugar aðstæður til sigl-
i inga og töfrandi fjallahéruð í
norðri. Fjöldi þjóðgarða er í
Minnesóta og eru þeir sóttir af
fólki hvaðanæva úr heiminum,
Ár og vötn eru mikilvæg-
ustu samgönguleiðirnar í
.Minnesóta.
Frá Minnesóta eru vatnaleið-
|ir í þrjár áttir, að Atlanzhafi,
i norður í Hudsonflóa og suður
Bóndabýi; í Minnesota.
í Mexíkóflóa. Missisippi, mesta
fljót Ameríku á upptök sín í
Minnesóta og rennur gegnum
stórborgirnar Minneapólis og
St. Paul.
St. Paul er höfuðborg Minne-
sóta. íbúar hennar eru 311
þúsund en í Minneapólis búa
521 þúsund manns. Enda þótt
þessar tvær borgir liggi saman,
hafa þær þó varðveitt ýmis sér
einkenní. St. Paul minnir á
borgirnar á austurströndinni
en Minneapólis er týpisk sjéttu
borg. Til samans eru þessar
borgir mikilvægasta samgöngu-
og verzlunarmiðstöð í norður-
hluta Bandaríkjanna. Tíu járn-
brautarlínur tengja þessar tví-
buraborgir við aðra hluta lands
ins, og þar er helzta flutninga-
bifreiðastöð ríkjanna.
Þriðja stærsta borg Minne-
sóta heitir Duluth. Hún er viö
vesturenda Efravatns. Þaðan
er skipað út óhemju magni af
járnmálmi, sem síðan er flutt-
ur til iðnaðarborganna á aust-
urströndinni.
Þúsundír afkomenda hinna
Skandinavísku innflytjenda
býr enn, á bændabýlunum i
Minnesóta, og eru Norðurlanda
búar kjarni íbúanna þar. 195G
voru taldir þar 43933 íbúar aí
sænskum ættum, 33477 ai
norskum og 7374 af dönsku
bergi brotnir. Auk þess er þar
stór hópur fólks af íslfenzkj&ii
ættum.
SÆNSKUM BLÖÐUM v?rð
ur tíðrætt nú um námsafrek ts-
lendings \Lð Uppsalaihsþikóla,
Jóns Jónssonar, scm tekið hef-
ur licenciatpróf í jarðfræðí, —
án þess að hafa nokkru sinni í
'menntaskóla komið eða tskið
stúdentspróf. í grein um hann
seim birtist í Stockholms Tidn
ingen þann 9. þ. m. segir svo:
„Hann heitir Jón Jónsscn að
fornum hættj í höfuð á föður
sínum, Jóni Einarssyni. Móðir
lians hét Sagurlauig Einarsdótt
ir. Sín eigin börn mim hann
kalla JónS'dætúr eðá Jónssyni
þar sem hann heitir Jón, og
þar eð hann er íslendinglír.
En á íslandj þekkiast ekki nein
ættarnöfn.
I dag er Jón Jónsson, 47 á}'a,
aðstoðarmaður við paleontolog
isiku stofnunina í Uppsölum og
ánægðasti: íslendingur í Sví-
þjót). Hann hefur ekki aðeins
fengið bréf upn á það að hann
sé kandidat í iarðfræði og
landafræði við Uppsalahóskói-
ann, heldur og áð hann hafi
flldkið licenc'ia'tprcfii í . (rvart
ar“-jarðfæði, en prófritgerð
hans fiallaði um iarðfræðileg
ar breytingar á íslandi.
Það leiðir af siálfu sér að
það sé ekiki hversdagslegur at
burður að sami miaðurinn taki
tvö slík stórpróf á einum og
sama degi. Siíkt vekur athygli
og undrun, jafnyel rneðal há
skólamanna.
■— En ég hef ekki getað stunrl
að námið á annan hátt, segir
Jónsson. Þegar í námsskránni
standur að lesin skuli ein ein
stök bók um tiltekið efni, þá
les ég fimmtán. Ég kann illa
öllum takmörkunum.
En — og það er einmitt at
hygiisverðast. — þetta er ekki
það sem’gert hafur Jón Jónsson
, að akademisku furðuverki. Það
merkilegasta við hann er það,
að hann hefur náð þessum há
skólaframa öllum án þess að
hafa setið í menntaskóla eða
tekið stúdentspróf.
Aðstæðurnar til venjulegs
undirbúnings voru ekki fyrir
hendi í fyrstunni. Þær varð
hann að skapa sér sjálfur. Það
er venian að ka'lia ísland isögu
eyna — leið Jóns Jónssonar til
Uþpsalaháskóla markaðist ekki
af fornsögunum, en saga hans
er saga engu að síður og sér-
kennileg fyrir hið ný.ia ís
iand.
SULTUR OG SEYRA.
Hún h.efst við súlt og seyru í
koti undir Vatnaj'C'kli í ein-
hverri einangruðustu sveit á is
landi. í dag er þangað nokkurra
klukkustunda ferð með áætluu
aribifreið, en á fyrs.tu tugum
aldarinnar voru fátæklingarnir
þar látnir eiga sig, og hvers
vegna hefði maður líka átt að
fara að leggja þangað vegi og
byggja rándýrar brýr. þegar
búast mátti við að árnar
breyttu farveg svo munað gat
allt að fiórum kíiómetrum. Jón
Jónsson var sextán ára þegar
hann sá fyrst bíl.
Heima dvaldist hann til tíu
ára aldurs.
•— Við börnin iiðum hungur.
Nú skilur maður þetta betur.
Það .var ekki lakast fyrir okk
ur börnín. Foreldrar okkar
drógu enn meira við sig mat-
inn.
Hungrið rak börnin að heim
an, — þegar Jón Jónsson var
ellefu ára réðist hann í vist á
bæ þriár mílur frá foreidrahús
um; en heima varð hann að
vera á vetrum vegna skóla-
námsins. En svo var því lokio.
Og Jón lagði út á þá braut,
sem svo margir íslenzkir
bændasynir h-afa áður gengið,
fór í lýðskóla þar sem Meiniic.- .
skólinn í R.eykjavík, sá eini á
landinu, var fjarlægari en svo
að hann næði þangað einni
sinni í draumum sínum. Lýð
skólinn heitir Eiðar og er á
Austur-ís’andi.
Þar nam Jón erlend mál, •—
ensku og dönsku.
SJÓMAÐUR OG VíNNU-
MAÐUR.
Þessi tvö námsár urðu hon-
um hvatning og æstu löngun
hans til að halda lengra, —
en hvernig? Strákarnir áttu
eiginlega ekki nema um tvennt
að velja, — að fara til sjós
eða í vinnumennsku. Jón Jóns
son fór í vinnumennsku og vax
auk þess í vegavinnu öðru.
hvoru, því að þúsund ái’a af-
mæli alþingis 1930 stóð fyrix
dyrurn og leggja varð veg svo
höfðingjarnir kæmust þangað.
Árið 1933 varð alvara úr Sv'í
þjóðarferðinni. Plestir af fé-
lögum hans kusu heldur Dan-
mörku og lýðsskólann í Askov.
En Jón Jónsson kaus sér held
ur lánd. sem honum var meir
framar.di.
Hann leitaði til lýðháskólans
í Sala. Tárna, þar sem himni
sagnfrægi rektor, Ni'ls Hjálm-
ar Bosson. tók á rnóti honum,
en hann hafði yfir tvö hundruð
ísle'ndinga í skóla sínum og var
sæmdur íslenzku heiðursmerki
að launum. Þar dvaldist Jón
Jónsson árum saman, var með
FramhaW á 4. síðu.