Morgunblaðið - 31.12.1915, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
að draga sig í hlé eða hverfa alveg
burtu — hvernig mundi þá hafa
verið komið fyrir Grikklandi? Það
hefði sætt hinum sömu forlögum
og Belgía, orðið á valdi óvina sinna.
Geta bandamenn því með réttu sagt
það, er þeir gæta alls þessa, að
framkoma Grikkja hafi verið þeim
óvinveitt ?
Vinátta Grikkja er augsæ af því
að þeir leyfðu bandamönnum frjáls
afnot járnbrauta og sima, þá er þeir
gengu á land í Saloniki.
En hafa ekki Grikkir brotið hlut-
leysisskyldur sínar með þessu? Hafa
þeir ekki jafnframt gert sig skylda
til þess að verða við samskonar
kröfum frá hálfu Miðveldanna og
Búlgaríu ?
Það er enginn efi á þvi, að öll-
um, sem hér eiga hlut að máli, hefir
yfirsézt. Var það t. d. réttmætt
hvert traust bandamenn báru til
Búlgara ? Hefði það ekki verið betra
að treysta Grikkjum dálítið betur, í
stað þess að steypa nú ógæfu yfir
höfuð þeirra ?
Konungnr kvaðst vilja minnast á
tvent enn : — samning Grikkja og
Serba og orðróm þann, er á lægi
um það, að Grikkir hefðu gert samn-
ing við Búlgara.
Samningur Grikkja og Serba gildir
um Balkanófrið, og Balkanófrið ein-
göngu. Hann var ekki skuldbind-
andi nema því að eins að Búlgarar
einir réðust annaðhvort á Serbiu eða
Grikkland. Það er hverjum auð-
skilið að hann á ekki við, og hefir
aldrei átt við, ef tvö hin mestu stór-
veldi í Evrópu réðust á Serbiu auk
Búlgara.
Hvaða hjálp gátu Grikkir veitt
Serbum ? Hefðu þeir gripið til vopna
þá hefði afleiðingin aðeins orðið sú,
að tvc lönd, í staðinn fyrir eitt,
hefðu verið lögð í auðn.
Um samninginn, sem Grikkir eiga
að hafa gert við Búlgara er það að
segja, að hann hefir aldrei verði
gerður. Grikkir og Búlgarar eru
arfaféndur.
»Það má skýra ástand það, er nú
er, í fáum orðum*, mælti konung-
urinn. »Bandameun hafa gert sér-
stakar kröfur viðvíkjandi her Grikkja
í Makedoníu og um eitt eða tvö
önnur málefni.
Vér höfum svarað með því að
gefa bandamönnum fullkomna trygg-
ingu fyrir því, að Grikkir skuli ekki
skerða eitt hár á höfðum þeirra. En
áður en vér getum bundist föstum
og órjúfanlegum samningum, viljum
vér vita hverjar fyrirætlanir banda-
manna muni vera. í þess stað er
oss sagt að Bretar og bandamenn
séu nú að bræða það með sér, en
hafi enn eigi komist að neinni fastri
niðurstöðu.
Er það nú rétt, eins og nú horfir
málum, að neyða Grikki til þess að
taka eina hina allra þýðingarmestu
ákvörðun? Er það rétt, að krefjast
þess af þeim, að þeir flytji lið sitt
burtu áður en bandamenn hafa kom-
ist að ákveðinni niðurstöðu nm það,
hvort þeir ætla sér eða eigi að halda
því landi, er vér höfum þegar yfir-
gefið?
Grikkir verða að fá að vita hinar
ákveðnu fyrirætlanir bandamanna, —
enda þótt þeim komi ekki til hugar
hverjar svo sem þær fyrirætlanir
þeirra eru, að hætta hlutleysi sínu«.
Konungur kvaðst vera Frökkum
og Bretum mjög þakklátur fyrir það
að þeir hefðu sent Denys Cochin og
Kitchener lávarð þangað suðureftir.
Hann kvaðst hafa rætt málið ræki-
lega við þá og vona það að mörg-
um misshilningi mundi rutt úr vegi
fyrir það.
Venizelos.
Hvernig hann lítur á málin.
Aþenuborg, 9. des.
M. Venizelos leyfir mér að birta
eftirfarandi frásögn sem lýsingu á
skoðun flokks sins.
Það er sérstaklega þrent, sem
skoðun þess flokks byggist á:
1. Skyldur Grikkja við Serba.
2. Kröfur Grikkja til landa í Litlu-
Asíu og Þrakíu.
3. Stjórnarfyrirkomulagið.
Konstantín konungur og Soffia drotning.
Það er ekki rétt, að samningur
Serba og Grikkja sé ekki í gildi,
þótt fleiri ríki en Búlgaría hafi ráð-
ist á Serbíu. Samningurinn er áreið-
anlega bindandi fyrir Grikki. En
þótt svo hefði eigi verið, þá vat það
samt ófyrirgefanleg villa að bregð-
ast Serbum i raunum þeirra. Það
er nauðsynlegt fyrir Grikki, að Serbía
sé sjálfstæð, svo eigi ruglist ríkja-
jafnvægið á Balkan. En þegar Serbía
hverfur úr sögunni, þá á Grikkland
alt sitt undir öflugri og miskunar-
lausri Búlgaríu.
Ef Grikkir hefðu tekið í taumana
í réttan tíma, þá mundi aldrei hafa
farið svo sorglega fyrir Serbíu sem
nú er komið, því að þátt-taka Grikkja
hefði getað orðið bandamönnum og
Serbum að miklu liði á Bálkan.
Það var það mikla tækifæri sem
Grikkjum gafst til þess að fá fram-
gengt helztu óskum sínum.
Allir ófriðir hafa hættu í för með
sér, en hér var lítið í hættunni, og
meiri hluti þingsins, sem hafði grísku
þjóðina að bakhjarli, var fús til þess
að stofna henni í þá hættu. Því að
það vissi hann, að þá hefði að minsta
kosti verið hægt að leysa Grikki
undan ánauðaroki Tyrkja og Grikk-
land hefði vaxið að löndum í Litlu-
Asíu, Þrakíu og á Cyprusey.
En það er kunnugt hvað gerðist.
Konstantín konungur neyddi ráðu-
neytið, sem þjóðin treysti, til þess
að segja af sér og hann neitaði þvi
algerlega að þjóðin gripi til vopna.
Auðvitað hefir konungur álitið að
áhættan væri of mikil, en í hvaða
þingfrjilsu landi hefir konungur tekið
sér það vald að taka fram fyrir hend-
ur ráðherra sinna og hinna kjörnu
þjóðarfulltrúa?
Það hefir verið sagt að eg hallist
að því að gera Grikkland að lýð-
veldi.
Það er ekki satt, því að hér er
svo ástatt að þingbundið einveldi er
nauðsynlegt og griska þjóðin vill hafa
einveldi meðan konungurinn brýtur
ekki bág við stjórnarskrána.
Það voru hér um bil 750,000
kjósendur, af rúmlega einni miljón,
sem greiddu atkvæði við síðustu
kosningar. Af þeim eru nú 280,000
kallaðar í herinn. Af þingmönnum
úr vorum flokki eru nú 53 í hern-
um, en 25 þingmenn úr stjórnar-
arflokknum. Þingmenn vorir hafa
heimfararleyfi í viku, en aðrir þing-
menn fullkomna undanþágu frá her-
skyldu. Afleiðing þessa mundi verða
sú við nýjar kosningar, að þing-
menn úr vorum flokki yrðu neydd-
ir til þess að hverfa aftur til hers-
ins og gæti það leitt til þess, að
ftokkur vor á þingi yrði í minni
hluta.
Auk þessa hefir stjórnin búið sig
undir það, að gefa flokksmönnum
sinum heimfararleyfi, til þess að þeir
geti neytt atkvæðisréttar síns, en
hefir neytað flokksmönnum vorum
um leyfi td heimfarar.
Það hefði getað staðið svo á, að
vér hefðum talið það skyldu vora,
að gefa kost á oss til þingsetu til
þess að mótmæla á þingi þessari
kosningaraðferð. En skripaleikurinn
var of stór og það er þvi ekki um
annað að gera fyrir oss en roótmæla
þegjandi, með því að taka engan þátt
i kosningunum.
Griska þjóðin veit vel hvert hlut-
verk hennar er og hún bíður að
eins tækifæris til þess að láta til sín
heyra.
Eftirmáli konungs.
Fréttaritarinn sýndi konungi það,
sem Venizelos hafði sagt. Konung-
ur las það vandlega og mælti siðan :
— Eg er ekki á sama máli og
Venizelos, en eg óska þess að skoð-
un hans sé birt í »Times«, eins og
mín skoðun hefir birst þar.
Eg óska þess að »Times« sé
skýrt nákvæmlega frá öllum þeim
skoðunum, er hér rikja um afstöðu
Grikkja, og eg vona það að blaðið
vilji birta þær«.
.......
Stjórnarskifti
í Austurríki.
Það hefir orðið talsverð breyting
á ráðuneytinu í Austurriki nú fyrif
skemstu. Urðu nokkrir ráðherrarnir
að leggja niður embætti sín og voru
meðal þeirra innanríkisráðherrann,
verzlunarmálaráðherrann og fjármála-
ráðherrann. Orsökin til falls þeirra
var stefna stjórnarinnar i dýrtíðar-
málunum. Meðal hinna nýju ráð-
herra er Hohenlohe fursti. Hefir
hann tekið við innanríkisráðherra-
embættinu. Hann hefir áður verið
forsætisráðherra, og hinir nýju ráð-
herrarnir eru flokksbræður hans.
Þessi stjórnarskifti sýna að mörgu
leyti breytingu i stjórnmálum lands-
ins. Hinir föllnu ráðherrar, sem
voru flokksbræður forsætisráðberrans,
Sturgkhs greifa, og þeir hafa sem
sagt fallið á dýrtíðarmálunum. Þeir
hafa verið afturhaldssamir og nær
ekkert gert til þess að bæta úr dýr-
tíðinni og þess vegna hefir þeim
verið kent um það — annaðhvort
með réttu eða röngu — hvað nú
er orðið þröngt i búi í Austurríki.
Og óánægjan varð svo megn, að
Stiirgkhs varð að láta þá fara. Um
Hohenlohe fursta er það sagt að
hann sé frjálslyndur maður og muni
kippa þvi lag sem hægt er að kippa
i lag í landinu. En bó er óliklegt
að hann fái eigi algerlega bætt úr
dýrtiðinni.
Að öðru leyti má og sjá stefnu'
breytingu á þvi hvernig hin nýja
stjóm er skipuð, en það er viðvíkj-
andi sambandi Austurríkis og Ung-
verjalands. Hinir nýju ráðherrar eru
allir austurríkskir. Að vísu er það
ekki sýnt að þessa gæti mjög með-
an ófriðurinn stendur, þvi nú eru
öll innanrikisdeilumál horfin úr sög-
unni. Þó er þetta eigi alveg þýð-
ingarlaust vegr.a þess að árið 1917
er útrunninn samningur sá, er Aust-
urríki og Ungverjaland hafa gert
með sér um fjármál og tollmál og
nýtt samkomulag verður að fást
meðal landanna áður en sá frestur et
útrunninn..
LfOGMKNN
Sveirni BjörnsHon yfird.lt'gæ-
Friklrkjuveg 19 (Staðastað). Simi 202,
Skrifstofutimi kl. 10—2 og 4—6.
Sjálfur við kl. 11—12 og 4—-é.
Eggert Claessen, yfirréttarmáii-
flutningsmaður Pósthússtr, 17.
Vsnjulsga heima 10—11 og 4—5. 3lmi tfr.
Jón Asbjörnsson yfird.lögm,
Hverfisgötu 45 (hús Matth. Einars-
sonar læknis, uppi). Simi 435.
Heima kl. 1—2 og 5—6 siðd.
Guðm. Olafsson yfirdómslögff1'
Miðstr. 8. Simi 488.
Heima kl. 6—8. ^
Bkúli Thoroddsen alþm.
Skúli S. Thoroddsen
yfirréttarmálaflutningsmaður,
Vonarstræti 12. Viðtalstimi kl. lC
—11 f. h. og 5—6 e. h. Hittasí “
helgidögum kl. 6—8 e. h. Simi