Alþýðublaðið - 08.05.1958, Qupperneq 5

Fimmtudagur 8. maí 1958
Alþýðublaðið
8
Jónas Jónsson frá Hriflu:
BJÖRíN ÓLAFSSON gerðist
JEtiiög athafnasamur í mennta-
’skólamálum'. Hann gerði tvennt
í senn á skömmum tíma. Fór
©ustur í Laugarvatn og lýsti
yfir að Skálholtsskóli værí þar
cndurre’istur. í öðru Iagi réðist
fiann í með Fálma rektor Hann
áessyni að hefja bvggingu
iriínntaskólahúss í Reykjavík
Mndir Golfskáiahaeðinni. Forlög
|>essara tveggja fyrirtækja urðu
jiokkuð óliík. Bjarni Bsnedikts-
£on stöðvaði hin.a miklu hús -
gerð, sem. byrjað var að vinna
áð vegna menntaskóla Rvíkur
<Dg hefur síðan ekki heyrzt hósti
<pða stuna í því máli. Hins veg-
ar var svo vel undirbúið á Laug
arvatni,
meistari
lá næst að byrja á viðgerð og < hæversk-ur maður ekki borið
siðan stækkun menntaskóta- j i'ram, enda yrð'i henr.í ekki svar
hússins. Hálf milljón króna var ! að Hér var eins'ásíatt. Skóia-
v>ð hendina fyrsta árið, sam- ! meistari hafði reýhzt mjög dyg
kvaémf ákvæðum alþingis. Ein andi kennari á Akuréyri og
ar Eríendsson hafði þá forstöðu; heíur lika reynzt að mörgu
húsameistaraskrifstofunnar. —; ieyti næginn og íursæll stjórn-
Sveinn Þórðarson skólameistari ’ ari Mehntaskólans á Laugar-
hefur látið liggja að því í sir.á- j vatni, en hann var véynslulítdl
grein í Morgunblaðinu fyrir j í byggingarmáieínum og má
skömmu, að þessi húsameistari ; h)ð sama segja um alian þorra
hafi ekki verið fús til að haida j fýyirrennara hans, kennara,
verkinu áfram*. Eg ritaði Em-
ari Erlendssyni þess vegna tví-
að ihinn nýi skóla- liðaða fyrirspurn um m'álið.
Sveinn Þórðarson, Hversu mikinn liðsafla hann
’ fékk þegar í stað viðhlítandi
fcáðabirgðábústað í skólahús-
inu. .N.emendur menntaskólans
nrðu næsta vetur nálega 100.
Kennaraliðið vo.r næstum full-
. skipað frá tíð Bjarna B.iarna-
©Onar. Allt þetta fól,k bjó við
' sómasamlega aðstöðú til bráða-
fcirgða á vegura héraðsskólans.
Alþingi hafði veitt hálfa millj-
' <ór. til að halda áfram viðgerð
5>g viðbótum menntaskólahúss-
. ins á Laugarvatni. Næsta sum-
ar stóð skólameistari auk þess
fyrir byggingu rektorsbústað-
Það er vandað hús í sama
hefði haft til starfa á skrifstof-
unni og hvort hann hafi ekki
talið sig færan að Ijúka bygg-
ingunni, þegar til koria, sam-
kvæmt gerðum frumdratton
Guðjóns Samúelssonar. Einar
Erlendsson svaraði fyrirspurn-
inni þannig, að r.Ila sína sta.rfs
tíð á húsameistaraskrifstof-
urtni, bæði meðan Guðjón Sam
úclsson veitti skrifstofunni for
stöðu og líka eftir að Einar Er-
lendsson tók þar við forræði,
hefði þar verið of lítill mann-
afli, og er það margfaldlega
rétt, því að flestar stjórnir
stíl eirjs og háskólabústaðirnir. lögðu á skrifstofuna þungar
§ Reykjavík. Þær teikningar
snunu vera éftir Bárð ísleifs-
son, frænda off sarpverkamann
Ctuðjóns Samúelssonar. Síð'arx
eiu liðin nökkur ár. Alþingi
liefur árlega veitt fé til fram-
haldsbyggingai’ menntaskólans
á Laugarvatni, en þar hefur
'íiæstum ekkert verið aðhafzt
411 fraradráttar málinu. Byrjar
byrðar, en sýndu starfsmönn-
um kaldlyndi í framlögum.
Hins vegar svaraði Einar Er-
iendsson síðari spurningrami
þannig, að núverandi skóla-
meistari, Sveinn Þórðarson,
hefði spurt, hvort hann vildi
haida áfram forstöðu verksins,
en ibreyta tii mikilla muna
þeim hluta hússins, sem. eftir
þar nú fremur raunaieg saga. var óbyggður. Einar Erlends
Eins og fyrr er að vikið hafði
B.iarni Bjarnason, meðán hann
vsr fyrsti raunverulegi skóla-
meistari á Laugarvatni, steypt
briggja hæða hús, heimavist
son þverneitað: að breyta te:.kn
ingu fyi'xverandi húsameistara
cg var þar með útséð um að
verkið yrði í bráð unnið á veg-
um ríkisins heldur af ein-
snenntaskólans. Á neðri hæð, hverjum atvinnumanni í húsa-
gátu verið 7 kennslustofur, en j meistarastétt. Spurning Sveins
BÓkkuð af þvi húsrými er nú ; Þórðarsonar skóiameistara um
íundarsalur nemienda. Á efn! það, bvort húsameistari vildi
2iæð voru nær 30 herbergi með
lieitu og köldu vatni og hinu
íegursta útsýni. í kjallara, sem
var steyþtur, en óviðgerður að
©ðru leyti, voru miklar geymsl
ui', brytáíbúö og rúríi fyrir eld-
tiús og borðstofu á svipaðri
Síærö eins og sams konar húsa-
Scynni í hinni nýju heimavúst
menntaskólans á Akureyri. Nú
breyta verki fvrrverandi sam-
starfsmanns var sama eðlis eins
ög þegar Grímur Tihomsen
spurði í boði 4 Elliðavatni frú
Katrínu hvort mikil brögð séu
&5 víndrykkju Benedikts
Sveinssonar eiginmanns henn-
a. Frú Katrín lét stórskáidið
vi.ta rneð köldum én hógværnm
erðum. að slíka srmrningu gast’i
rektora og skólameistara við
Meniitaskólann í Reykjavík. Þá
hefur skort áhuga, reýnslu og
iagni til að hrinda af stað liúsa-
gerð, sem sambærileg yæri við
afrek Sigurðar Guðmundssonar
á Akureyri og Bjarna Bjarna-
sonar á Laugarvatni, Ef skóla-
.meistari heföi gætt þess, að
teikning og skiþuiag Guðjóns
Samúelssonar af MenSaskóla
Laugarvatns, sem hann veitli
forstöðu, var frá listrænu sjón
aimiði fullgért verk. Ef aðko:>n
andi maður vildi breyta því,
var það brot, eins og þegac
r.uönnum, sem mjög skorti
froskaðan bókmenntasmckk,
Lei'ur í vetur komið til hugar
að breyta þjóðfrægum- Ijóðum
Só'einb j arnar Egilssonar og
Matthíasar Jochumssonar, —
Heims um ból og þjóðsöng ís-
ier.dinga. Nú er öllurn mönnura
ljóst, að ef einhver ljóðhagur
maður, jafnvei skáld, reyndi að
breyta þessum. Ijóðum, þá
niyndu slíkar tiiraunir veröa
taidar til hættulegustu skemmd
arverka í andlegum efnum. Nú
er bezt að játa það eins og x>r,
að hinir mörgu lærdómsmenn,
sero starfað ha-fa við ríienríta- j Hús skólastjóri íþróttaskóí-
skólann í heila öld, en vanrækt ; ans á Laugarvatni kostaði 11
byggingarmál hans svo sem j hundruð þúsund- krónur, þre-
falt meira heldur en veríjulegir
kennarabústaðir á þeim stað.
Samkvæm.t lögum eiga sfarfs-
menn ríkisins, sem njóta Jiús-
iiæðíshlunninda, að gjalda
hiisaleigu. eftff mati. Nú kom
þar, að núverandi skólastjóri
íþróttaskólans', Arni Guðmunds
son, varð að greiða húsaleigu
eftir tvöföltíu mati. Leit þá> svo
út um-stund, hvað sem kann aö
verða síðar, áð honum yrði aí-
gjörlega ókleift að búa í hús-
inu, ef húsaléigan yrði. metiu
eftir tilkostnaði ríkisins vítf
þessa byggingú. Voru áhuga-
menn við þessa. stofnun orðniv
hræddir um, að ef fylgt yrði
strangasta formi í- þessu efríi,
mundi skólastjórinn verða ai>
liverfa úr híúsinu, eins og fyr-
irrennarar hans og freista að-
í.á í biii s.tofu' til íbúðar hjá ein
hverjum af þeim kerínurum á
Laugarvatni', sem byggt hafa-
rneð 30% af tiikostnaði í sam-
anburði við það hús, sem hon-
um var fengið tii forraða. Mafs
gerð í þessu' efni m.un ekki lok-
ið og má vera, að matsmemh.
1-it'i frem.u.r á þörf skólans, að
fá ungan og mýndariegan mana
véi undirbúinn til starfsins óg
gera honum kleift að búa í hús
inú; fremur en að iíta til fulis:
á býggingarkostnaðinn. En svo
n-ikið' er víst, að hér verður
fremúr að ráða miskunn erx
r éttlæti, ef þetta furðulega hús
á að verða til gagns samkvæmt
tllgangi skólans. Má segja, a»5
rr.args konar óhöpp sækja aci
þessum Gísla Halldórssyni. Þeg
ar eirm af helztu fyrirmönnum
þingsins sá r.eikningsskilin við-
byggingu hafis' á Laugarvat.ni,
sagði.hami við einn af aðstand-
enduar sfofnunarinnar: „Múnd
uð þér hafa látið byggja þetta
h.ús, eins og það nú er, ef þér
liefðuð átt að greiða sjálfur
byggingarkostnaðirm?“ Þe^si
spurning sivífur enn yfir höfrSi
Gísla H’alldórssonar í aðgerið-
um hans á Laugarvatni.
mc-st má' vera, hafa verið flest-
ir rnjög dugandi starfsmenn við
skólann, en áhugalitlir og ó-
undirbúnir að hafa með hönd-
uirí nokkrar framkvæmdir í
byggingamiélum. Sést þett.a
berlega á því, að leikfimihús
nrenntaskólans er enn þann dag
í aag einna óveglegast af öllum
þess háttar byggingum við
meiri háttar skóia hér á landi
af því að kennaralið þessarar
rcerku1 stofn.unar. hefur í bygg-
ingarmálum verið langt á eftir
samtíðinni. Misstig Sveins
Þófðarsonar skolmeistara var,
að hann vildi.fá yfirmann húsa-
meistarskrifsitofunnar til að
feta í spor þeirra viðvaninga,
sem hyggja sig þess umkomna,
að brayta st'órkostlegum lista-
verkum í ljóðagerð þjóðarinn-
ar. Það var yfirsjón skólameist
ara, að óska eftir að brevta lista
verki, sem þjóðíélagið fékk hon
um í hendur. Hann varð að
vgæta háttvísi gagnvart raarín-
íríúm, sam hafði msð aldarfjórð
ungs gifturíku starfi grundvail
að húsgerð I.augarvatns, Skóia
meistari vildj brejda húsinu í
öilum aðalatriðum. Mur. hann
hafa fengið til þess hvatningu
írá þeim atvinnumanni, sem nú
bauðst til að vinna verkið, og
sótti fast á. Er Gí'sla Iíalldórs-
sonar áður getið. Hann hei’ur
reisf sitt hús á staurum í
Keykjavík, sett herbúðaþak á
leikfimiihús háskóians og kom-
ið íþróttaskóla landsins í mikil
vandræði. með tiltektum smum
við þá stofnun, sem fyrr er V.ð
vxkið. Gísli Haiidórsson getur
vafaiaust innt af hendi venju-
.eg húsameistarastörf til jafns
v;ð strillbræður sína hér í bæn-
um, en honum hættir til að
leg-gja út á leiðir, ^sem eru í
einu ólistrænar og ærið dýrár í
frarnkvæmd, líka þegar opin-
bcrir sjóðir eiga í hlut. Hefur
nýtt dæmi af því tagi komið í
Ijós síðan ég ritaði síðasta bréf
t:I ykkar.
FYRIR SKÖMMU fannst í
Frakklandi gamalt handrit að
sinfoníu eftir Bizet, höfund
scngleiksins „Carmen“. Þar
Sem þessi sinfonía hafði aldrei
verið gefin út, þá létu Frakkar
skrásetja verkið til verndar í
Band aríkj um Norður-Ameríku
S.amkværnt þarlendum lög-
Uríi, er heimila lögvernd
hugverka í 56 ár frá útkomu-
úr gi.Idi fallin, þar sem
höfundurinn var látinn fyrir
meir en 50 árum; eina undan-
tekningin var Portúgal, én öll
réttindi hugverka eru þar
vernduð ævarandi.
Ljóst er af þessu að íslenzk
fornrit og önnur gömul verk,
sem enn eru aðeins til í hand-
riti eða nýlega prentuð, mun
vera hægt að fá lögvernduð í
degi, án tillits til dánardags Bandaríkjunum þar sem ríkis-
höfundar. í þessu tilfelli náði
þannig verk þetta fjárhags-
vernd eingöngu í Bandaríkjun-
um, en verndin var í öðr-
um löndum fyrir lpngu
stjórn íslands hefir nú gert
höfundaréttarsamning þann,
sem Alþingi fól henn; að gera^
Jón Leifs.
LÆKNAR ættu að taka til
nýrrar yfirvegu’nar þá kenn-
ingu, að blóðitæmdan lim
þurfi að afhöggva, segja
læknayfirvöld í Bandaríkjun-
um.
Á nýafstöðnum fundi í aka-
demíu amerískra beina- og
liðsku'rðlækna (Ameriean Aca-
demy of Orthopedie Surgeons)
í New York borg sögðu skurð-
læknar, að græðsla siagæðá
væri örugg og einföld skurð-
að'gsirð og fiö’di slíkra að-
gerða hefði verið framkvæmd-
ur undanfar'ið á eldri sjúkl-
ingum með þeim árangri, að
aflimun hefði verið óþörf í 75
ti'lfellum af hundrað.
Sérfræðingarnir dr. A. W.
Iíumhries, dr. F. A. L;e Fevre
og dr. V. G. De Wolfe við
Clinic Foundation í CleveMnd,
Ohio, rannsökuðu; röntgen,-
geisla af 50 sjúklingum með
blóðæðar, sem voru svo
þröngar og stíflaðar, að við-
komandi útlimir hefðu veniu-
lega verið ilitnir glataðir. En
þeir reyndu þessa nýju blóð-
æðagræðs 1 uaðferð með þeim
afléiðiingum, að 35 sjúklmg- |
anna var bjargað, og 31 af
þessum 35 losnuðu við öll til-
heyrandi sj úkdómseinkenni.
Þremur öðrum sjúklingum
farnaðis t fyrst í stað vel, en
síðar fengu þeir bióðæðastíflu
af völdum græðslunnar. Af
einum þeirra varð að höggva
lim, en hinir tve’ir urðu hált-
ir. Af samtals 50 sjúklingum
voru það aðeins 12, sem fengu
ekki bata eftir þessa nýju
skurðaðgerð.
FAREÍNDIR YIÐ
BRUNASÁE.
Dr. Thsodore A. David frá
Fíladelfíu hefur skýrt svo frá,
að betra sé að lækna alvarleg
brunasár með rafhlöðnum far-
eindum en með dey.filyfjum,
sem draga úr cársaukanum.
Undanfarin. tvö ár hefur dr.
David grætt brunasár á um 75
sjúklingum með því að nota
lcft, hlaðið neikvæðum far-
eindum, og segir hann, að eftir
tvær slíkar aðgerðir. sem taka
20 mínútur hvor. séu deyfilyf
óþörf.
Sagt er, að loxt sé hlaðit>
neikvæðum fareindum, þegar
sameindir þess hafa veri'S
hlaðnar neikvæðu rafmagni í
hleðslúafli.
Þessf aðferð er nú yfirleitt
notuð við' veniuleg brunaSár,
en |þó' gefur ,.hún. ekki eidr5)
góðan árangur, þegar um er
að ræða- bruna af völdum kem~
ískra ef'na.
NÝTT ÁHALD VIÐ
HJARTAUPPSKURÐI.
Áhald, sivipað bíiahitaskiptJ,
sem notað er til bess að fjar-
lægja hita úr gírolíunni. hefur
reynzt ágœtlega við oprta
hjartaskurði við læknaskóla
Dukeháskóla í Duyham - í N,-
Karóiina. Með því að nðta það
getur skurðlækríirínn læk'kaS
hitastlg sjúklirtgsins skynd'-
leg-a, áður en1 úppskurðuririn.
hefst.
Hilaskip'tirinn er samsettur
úr fjölda af mjóum stálpípum,
sem liggja í hylki með renrx-
andi vatni. Yatnið rennur i
Frarahald á 8. síðiiu ,