Morgunblaðið - 28.01.1934, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
5
Skákþing Reykjavíkur
hefst sunnudaginn 4. febrúar. Staður og stund auglýst
síðar. —
Væntanlegir þátttakendur gefi sig fram við einhver ,
úr stjórn Taflfjelags Reykjavíkur íyrir föstudagskvökh
Framhalc!§-aðalfundur
Taflfjelags Revkjavíkur
verður haldinn á taflstofu fjeiagsins, á föstudag klukkan
8Vo síðdegis.
Stjórn Taflfjelags Reykjavíkur.
r
Utsala.
í nokkra daga seljum við ýmsar vörur með sjerstaklega
lágu verði, t. d. Kvensloppar hvítir frá 2,75, Telpukjólar
hálfvirði, Telpupeysur hálfvirði, Kvenpeysur og veski mjög
ódýrt, Storesefni x/z afsl, Silkiljereftsmunstruð 1.50, Tvist-
tau y2 önnur br. frá 0.90 m., Tvisttau tvíbr. 1,85 m., Flaue!
riflað áður 4 kr. m. nú 2.75 m., Flauel sljett 2.25 m., Sirts
sjerstaklega ódýrt o. m. fl.
VersL Nanna.
Laugaveg 56.
Til sölu
með tækifæris verði, vegna burtflutnings, ágæt húseign við
miðbæinn. A. S. í. vísai* á.
Útsalan
heldur áfram alla þessa viku. Sama lága verðið.
K. Einar§§on & Björns§on
Bankastræti 11.
Fjörefni.
'í Mbl. þ. 24. þ. m. er þýðing á
•grein úr ensku tímariti, sem segir
frá því, að barn hafi hlotið bana
<af of stórum skamti D-fjörefnis,
• sem því liafði verið gefinn í trásssi
'við forskriftir læknis.
Atvik þetta sýnir, hve háska-
'legt það getur verið að sýna skeyt-
ingarleysi í meðferð efna, sem
gefin eru að læknisráði, og er því
alvarleg bending til fólks nm að
grípa ekki fram fyrir hendur lækn
fis í notknn slíkra efna yfirleitt.
Bn samfara þessari rjettmætu
• og nauðsynlegu viðvörun, er því
haldið frain, að meðal fólks sje
sjerstaklega ríkjandi tilhneiging
til þess að taka of mikið af fjör-
»efnum.
Þessi staðhæfing kemur mönn-
um einkennilega fyrir sjónir, þeg-
<aj’ víst er, að fjörefnaskortur er
• eitt þeirra viðfangsefna í heil-
’fforigðismálum þjóðanna, sem mikil
•rækt hefir verið lögð við upp á
-.síðkastiS, með fræðslu um nyt-
■semi fjörefna, og hvatningu til
tfólks um að áfla sjer þeirra í
• daglegi’i fæðu.
Og fólk mun því spyrja, hyernig
:á því standi, að það sem í öðru
•orðinu er talin holl og heilsusam-
leg næringarbót, er í hinu orðinu
•sett á bélik með hættulegum lyfj-
nm, sem gæta þarf sjerstakrar ná-
’kvæmni við í notkvm.
Þessi tvískilriingur 'í fjörefna-
málunum á rót sína að rekja til
hinna öru og margvíslegu fram-
’fara, sein orðið hafa, á þékkingu
’manna á eðli f jörefnanna og fram-
leiðsln ’þéirra.
Pjörefrii, sem <eru mismnnandi
•eðlis, eiga r'ót sína að rekja til
'uæringaréfna úr n'áttúrnnnar
tskauti.
Uppgötvun fjöré'fnanna varð af
’lireinni tilviljun, er menn fóru að
gera víðtækar breyfingar í fram-
leiðslu fæðutegundanna, til ýmissa
þarfa, og jafnvel í hjegömlegum
‘tilgangi, og rændu þau þá jafn-
framt þeim fjörefnum, sem þau
‘fólu 'í sjer. Þannig varð uppvíst að
'iiinn alræmdi beri-befi sjúkdómur
hjá kornætum í Asíu stafaðí af
'fjörefnaskorti. Þegar farið var að
neyta hrísgrjona án hýðis, sem
;þótti fínna.
rarar. Pólk er hætt að nenna að
hlusta á þá, en ekki verður ko'mist
hjá því að heyra af og til nöfn
Lenins. fStalins o. m. fl. Útvarpið
•er éins og alt annað tekið í þjón-
nstu hinna pólitísku æsinga, og
það nær til allra hinna 65 miljóna
íbúa í landinu.
Bæði í Leningrad og Moskva er
íult af fóllti á götunum. Einka-
Ibifreiðir og leigubifreiðir sjást
•ekki. Sporvagnarnir eru fullir og
fólk hangir alls staðar ntan á
þeim þar, sem það getur fengið
handfestu og fótfestu. Það var
því ekki furða þótt yfirvöldin
gerðu mikið veður vvtaf því er þau
Ijetu gera þar fyrsta neðanjarðar
brautarspottann, sem á að ljetta
umferðina fyrir hinar 3 miljónir
íbúa í Moskva. i
t.(Pridtjof Lange í ,,Aftenposten“).
Mörg fleiri dæmi mætti nefna,
sem sýna að gerbreytingar í mat-
aræði hafa orsakað alvarlegan
fjörefnaskort, svo sem niðursoðið
grænmeti og mjólk til notkunar í
hernaði og leiðöngrum, víðtæk
smjörlíkisnotkun í smjörs stað o.
s. frv.
Öll slík umrót í lífi þjóðanna
háfa lagt sinn skerf til þess að
þekkingu manna á fjörefnnnum
fleytti fram. Og þegar hugvit
mannsins beinist í ákveðna átt,
sem varðár ált mannkynið, eru
framfarir óstöðvandi.
Við þekkinguna á eðli fjörefna
Vaknaði hvötin til að einangra
þau frá næringarefnunum í sem
ríkustum mæli og framleiða í
hreinni mynd, ef unt væri.
Nú er svo komið, að fjörefni eru
einangruð úr auðuguir lindum,
■svo sem þorskatýsi, og framleidd
ný efni, með stóraukið fjörefna-
magn. Einnig- hefir tekist að fram-
leiða fjörefni í eínum, sem ekki
virtust liafa vott þeirra í sjer, og
þannig er til orðið efnið, sem talið
er að hafi orðið barninu að bana,
hið geislaða. ergosterot, sem er
þrungið af ' D-f jörefnum.
Hjer er þá komið að skýring-
unni á því, hvers vegna fjörefnin
hafa fengið á sig tvenskonar
mynd.
Meðan þeirra var aflað úr fjör-
efnaríkum næringarefnum, hafa
ekki Iieyrst raddir um það, að
þáu ylli nokkru tjóni á lífi manna.
Má í því efni benda á þorskalýsið,
eitthvert fjörefnaríkasta næring-
arefnið sem þekkist. Þess hefir
verið neytt, án íhlutunar lækna
eða annara lieilbrigðisfræðinga um
aldir, og er þess ekki getið,
að um ofneyslu hafi verið að ræða.
Hjer að lúta ritgerðir próf. P.
Poulsens, hins norska fjörefna-
fræðings.
Hin auðguðu efni, sem vita-
skuld eru fyrst og fremst fram-
leidd til að nota undir læknis-
hendi í alvarlegum sjúkdómstil-
fellum, liafa stundum reynst
hættuleg í stórum skömtum. Þetta
á sjerstaklega við D-fjörefnið, sem
er framleitt, við geislun á efrium
ergosterol með útfjólubláum geisl-
uin. —
Hið óþrotlega skrif og skraf um
fjörefnin, hefir komið eins og
demba yfir fólk, og því er ekki að
undrá, þótt það hafi valdið glund-
roða og truflun í liuga almennings
um notkun fjörefna.
Ummælin um skaðsemi fjörefna,
sem vitnað er í hjer að frainan,
eru síst til þess fallin að greiða úr
þeirri flæltju.
Hjer á landi er það staðreynd,'
að fólki er það t.il heilla, ef þorska
lýsis er neytt frá blautu barns-
heini. Sumir knnna að verða þess
aðnjótandi að fá nægju sína af A-
og D- fjörefnum í daglegri fæðu,
en hinir eru eflaust fleiri, sem
fara á mis við þáð.
Pólk ltann því að spyrja, hvern-
ig það eigi að rata á meðalhófið
í neyslu þorskalýsis, og við þessu
þai’f að gefa greið svör.
Vjer eigum að láta reynsluna
oss að kenningu verða, og um
hana eru læknar vorir best hæfir
til frásagnar.
En jeg vil þó að endingu benda
á yfirlýsingar norsks læknis í
þessum efimm. Próf. T. Prölieh,
við barnadeild ríkisspítalans
norska, er hefir gefið sjúkum og
hraustum unglingum lýsi í 12 ár.
Skamturinn hefir verið þrjár te-
skeiðar, eða 15 grömm, á dag, og
kvaðst hann ekki liafa orðið þess
var, að börnin fengju kvilla, sem
stöfuðu af of miklum fjörefnum.
Fullorðnu fólki hefir verið gefið
alt að þrem matskeiðum, eða 45
grömm á dag.
Ásgeir Þorsteinsson.
Stjórnmálaumræður
í útvarpið.
Prá útvarpsráðinu hefir blað-
inu borist eftirfarandi:
í Mbl. 18. þ. m. er fyrirspurn
t.il útvarpsráðsins, sem í aðalatrið-
ir.u er um það, hvaða gætur lít-
varpsráðið hafi á því, að þeir
menn, sem taka þátt í stjórnmála-
umræðum í útvarpið, komi þar
fram með fullum rjetti.
Um þetta gildir sxí samþykt út-
varpsráðs,
„að hver ræðumaður, sem tek-
ur þátt í stjórnmálaumræðum í
útvarpið, hafi frá formanni
flokks síns eða miðstjórn sam-
þykki til að koma fram í flokks
ins nafni“ .
Þetta á einkum við almennar
stjórnmálaumræður. En sjeu um-
ræður bnndnar við einar bæjar-
stjórnarkosningar, eins og nii var
síðast., og þar sem kjörlistar liggja
fyrir, gegnir sjerstöku máli að því
leyti, að slíkar umræður þurfa
ekki að fara beint ef-tir flokkum,
heldur eru þær fyrst og fremst
l)i;p(lnar við listana og þau sam-
tök manna, sem að hverjum lista
standa, hvort seiii það eru skipu-
lagðir stjórnmálaflokkar eða ekki.
Að því er snertir rjett E-listans
í þessum umræðum, skal bent á
það a) að listinn var löglega fram
borinn og gildur tekinn af kjör-
stjórn; þetta hlaut, að gefa að-
standendum listans fullan rjett til
að vera með í umræðunum. h) að
ræðumenn þeir, sem töluðu af list-
ans hálfu, stóðu allir á listanum;
það eitt lilaut að vqra útvarps-
ráðinu nægileg trygging fyrir því,
að þeir kæmu fram og mættu
lcoma fram seni fulltrúar fyrir list-
ann. c) að þeir kölluðu sig sjálfir
„þjóðernissiniía"; það stóð ekki í
valdi útvarpsráðs að hindra þá í
því, þó að einhver hefði óskað
þess, enda voru ekki borin fram
við litvarpið nein mótmæli úr
neinni átt gegn því, að þeir mættu
nefna sig þessu nafni.
Engin mótmæli komu heldur
fram gegn því, að þeir tækju þátt
í umræðunum, og umræðustjóri út
varpsins kendi ræðumennina yfir-
leitt hvern við sinn lista eingöngu,
en ekki við flokkana, ræðumenn
E-listans eins og hina.
Reykjavík, 22. jan. 11)34.
Pvrir liönd útvarpsráðsins.
Helgi Hjörvar form.
Ódýr tíska.
Hálsbönd, armbönd, eyrnahring-
ir o. fl. úr slípuðu spegilgleri er
nýjasta tíska erlendis. Það besta
er, að það er lílca óvenju ódýr
tíska.
Hepni í happdrætti.
í norsku blaði var um daginn
sagt frá fálieyrðri hepni manm
nokkurs í jólahappdrættinu
norska. Hann keypti 10 hálfseðla
og fekk vinning á alla seðlana,
alls 27.250 krónur..
Rauðhærð
á einni nóttu.
Það kemur fyrir að menn verði
gráhærðir á einni nóttu af ein-
hverju hryllilegu, sem fyrir þá
kemur. En að menn verði rauð-
hærðir á einni nóttu er sjald-
gæfara; nema það þá verði með
hjálp duglegrar hárgreiðslukonu.
Þetta kom þó fyrir unga stúlku
í ítalíu, sem heitir Evelina Sign-
orelli. Kvöld eitt kom hún heím
frá vinnu og kveikti á lithim
..brassero“, smáofni, sem liægt er
að bera með sjer, og hitaður er
með trjekolum. Áður en hún iagð-
ist til svefns, slökti hún á ofn-
inum. En lílriega hefir logáð á-
fram í kolunum, og af því myrid-
ast einskonar gasreykur, sem
breiðst hefir út um herbergið. Yíst
er það, að um morguninn fanst
stúlkan meðvitundarlaus í rúmi
sínu. En brátt tókst að vekja hana
til meðvituridar. Tólcu foreldrár
hennar þá eftir því, að hár henn-
ar var orðið ljósrautt. — Þannijr
hafði gasið brevtt háralit hennar
um nóttina..
Þýskir flóttamenn
niega hverfa heim aftur.
Hinn 17. janúar gaf riöhring
út yfirlýsingu um það, að ekkert
væri á móti því, að Þjóðverjar,
sem hafa flust úr landi, hverfi
heim aftur. Þó er það tekið fram,
að' glæpamenn og menn sem ekki
hafa þýskan ríkisborgararjett sje
ekki taldir þar með. En ef þeir
samt sem áður liverfi aftur til
Þýskalands, verði glæpamennirnir
afhentir rjettvísinni og liinir settir-
í fangabúðit’, þangað til ákvörðnni
vei’ður tekiu um það livað við þá
skuli gera. Menn, sem hafi rekið
fjandsamlega undirróðnrsstarfsemi
gegn Þýskalandi erlendis, géti
ekki bnist við öðru en fá makleg
raáiágjöld ef þeir komi til Þýska-
lands, segír Göhring.