Morgunblaðið - 30.01.1943, Qupperneq 5
ILaugardagur 30. janúar 1943
2R<tt$troMafó$
Útgéí.: H.f. Árvakur, Heykjavlk.
Pramkv.stJ.: Slgfúa Jönsaon.
'Ritatjörar:
Jön Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (áby rgBar*.).
jLugiýsingar: Árni Óla.
Ritstjörn, auglýsingar og afgrelúala:
Austurstræti 8. — Slmi 1600.
Áakrlftargjald: kr. 6.00 á mánuBl
lnnanlands, kr. ' 8.00 utanlands
1 lausasdlu: 40 aura eintaklC.
00 á\ira met Liesbök.
-„Vísvitandí
landráðamennu
Sveitirnar og iðnaðurinn
Eftir Jóhannes Reykdal
S amtök kommúnista hjer á
landi eru annarlegri en, svo,
að nokkrar líkur sjeu til, að þau
fái til langframa fest rætur í ís-
lenskum jarðvegi.
Kommúnistaflokkurinn var
upphaflega stofnaður sem „deild
úr Alþjóðasambandi kommún-
ista“ og var því háður erlend-
'Um yfírráðum. |
Jafnframt opinberaði flokkur-
inn sig hispurslaust sem harð-
rsvíraðan byltingaflokk. „Ákvörð-
>un flokksins verður hver fjelagi
;að fylgja, jafn, ótrautt þó a$
hann hafi áður verið henni and-j
vígur“, var boðorð flokksins.i
(Jm valdanám flokksins sögðu’
kommúnistar, — „Það, sem úr-!
islitum ræður, verður meiri hluti
íhandanna — handaflið“.
En. árangur Kommúnista-;
flokksins var lítiH — þjóðinni
var boðskapurinn ekki að skapi.
Þá var fawið að dansa eftir hin-
'um og þessum „línum“. Og loks-
:ins var breytt yfir nafn og núm-
«er, reynt að dylja faðernið með
því að umskíra flokkinn.
En kommúnistar geta ekki dul-
ið sig. I>eir eru nú sem fyrr
:sömu ösjálfstæðu veifiskatarn-
ir, í samræmi við uppruna sinn,
þegar um afstöðu þjóðarinnar út
á við er að ræða. I þeim efnum
eru engin takmörk fyrir hinum
blygðunarlausa hringlandahætti
; jþeírra.
Þjóðviljinn ber sig aumlega
undan frásögn Mbl. af nýafstöðn
'um stúdentafundi, þar sem Sig-
urður Bjarnason alþm. gerði
snúningslipurð kommúnista,
' vegna erlendi*a áhrifa, að um-
"talsefiii.
En staðreyndimar tala sínu
máli. Stefnuleysið og ósjálfstæð-
ið er allstaðar í orðum og at-
höfnum.
Áður en Rússar fóru í stríðið,
■ ósköpuðust kommúnistar gegn
Bretum. M. a. var stofnað til ó-
eirða á vinnustöðvum Breta
hjer, og blað kommúnista vai*
loks bannað af Bretum.
Eftir að Rússar %fóru í stríð-
ið gjörbreyttist tónninn. Gengið
var í kröfugöngu með áletruðum
spjöldum-: „Eflið landvarnavinn-
una!“
Þegar Morgunblaðið hafði odð
á því 1940, að ekki væri nema
gott, að landvamir væru hjer
öflugar, sagði Þjóðviljinn: „Það
eru ekki nema 'heimskingjar, sem
þannig haga sjer, það eru vís-
vitandi landráðamcnn“.
Nú heimta kommúnistar virka
aðstoð okkar sjálfra í hcmaðin-
um.
Kommúriistiskir vindhanar
verða ísiensku þjóðinni vonandi
aldrei að tjóni, en engir ættu
síður að tala um „vísvitandi
iandráðanrenn“.
Nokkum hluta af eftirfarandi
hugleiðingum hef jeg skrif-
að fyrir nokkrum árum síðan, en
sendi það ekki frá mjer þá, en
nú finst mjer að ekki væri van-'
þörf á að athuga þær leiðir sem
hjer verður bent á, til viðreisnar
sveitunam og þar með þjóðar-
heildinni. Þetta verður fáorð hug
vekja lsem svo mætti vinna úr
fyrir þá sem eitthyað vildu gera
til úrbóta.
Þegar jeg nú fysjr skemstu sá
að hreyfing var að komast á með
virkjun Tungufoss, gladdi það
mig stórlega. Þetta er einhver
auðveldasti foss til virkjunar
vegna landslags, liggur nálægt
miðju suðurlandsundirlendintt
með óþrjótandi möguleikum til
starfa og stuðnings þessum þrem
ur frjósömustu sýslum landsins
sem gætu fætt sig og klætt að
mestu sjálfar og.þó miðlað miklu
til Reykjavíkurbæjar og annara
landsmanna, ef framtak og hag-
kvæm hyggindi eru með í verki.
Það þarf að koma á stofn iðju
verum sem vinna úr hráefnum
landbúnaðarins, þau eiga ekki að
vera í kauptúnum við sjávarsíð-
una, heldur eiga þau að vera í
frjósömu landsvæði, þar sem
hver fjölskylda og einstaklingur.
iðjuversins getur fengið nægjan-
legt land til ræktunar, til heimil-1
isþarfa og prýðis. Ekki langt frá
Tungufossi er nóg auðræktanlegt
land fyrir mörg iðjuhverfi, jafn-
vel fleiri en Tungufoss getur lagti
afl til. Það á hver fjölskylda að.
fá nægilegt land endurgjalds-'
laust til ræktunar og byggingar, j
því hver fjölskylda og einstakling
ur sem vill reisa sjer þar bú,
verður að hafa þar sitt eigið hús
út af fyrir sig. Þessu má koma
mjög laglega og haganlega fyrir,i
sje vel skipulagt frá byrjun gagn1
vart vegum, vatni og rafleiðsl-
um. Á þessum landspildum kring-
um býlin er verkefni á sumrin í
frístundum, þegar ekki er unnið
lengur en 8 stunda vinna, enda
gerði minna til þó framleiðslan
minkaði fjóra sumarmánuðina.
Jeg hefi sjeð eitt iðjuhverfi í
Svíþjóð, kringum verksmiðju þar
sem búin er að starfa í rúm
hundrað ár og eru allir aðilar
mjög ánægðir með allan rekstur
og vinnubrögð. Það, sem aðallega!
vanhagaði um þegar jeg var þar
síðast, árið 1929, var landrými
vegna fólksfjölgunarinnar, því t
fyrstu fjekk hver svo mikið land
sem hann sjálfur vildi taka. Þann
ig löguð fyrirtæki eru víðsvegar
um heim og hafa gefist mjög vel
og munu nú á tímum eiga ennþá
hagkvæmari skilyrði fyrir hendi,
gagnvart þeim lifnaðarháttum og
framförum í iðnaði sem nú er að
ryðja sjer til rúms.
★
Þama austur frá ættu fyrst og
fremst að standa ullarvinnuverk-
smiðja, af sem fullkomnastri
gerð, sem ynni hverskonar dúka
til fata og annara heimilisþarfa,
kemdi og spinni band til heima-
notkunar í sveitum og til sölu,
lengra frá. Þá ættu þama að vera
fatasaumastofur fyrir sveitimar
og til hversdagsfatagerðar, sem
sent yrði kaupstöðunum til sölu
eða eftir pöntun eftir ákveðnu
máli frá viðtakanda. Þannig lag-
aður fatnaðui’ hefir komið í stór-
um stíl frá útlöndum og mætti
gjarnan falla í burtu, þar sem
nóg er af ullinni í allan klæðnað
ef fullkomnar vjelar væru fengn-
ar, sem aðskildu ullina, enda
mætti bæta ullargæðin á ýmsan
hátt. Að sjálfsögðu mætti koma
þama á ýmsum smáiðnaði til
hjálpar við fatagevðina, en mig
skortir þekkingu á slíku, þar
kemur til greina þekking, íær-
dómur og hugvit nútímans. — <
Kembing og spuni ullarii>nar
mundi mjög mikið hjálpa þess-
um sveitum á Suðurlandsundir-
lendinu og auka heimilisíðnað-
inn til eigin þarfa. Nú er næsta
erfitt að fá kembt í lopa, bvað
þá meii-a.
Á þessum stað þarf einnig að
koma upp skógerð til heimiiis-
þarfa og meira ef hægt er, sam-
hliða sútun skinna þar til. Það
er enginn efi á að íslenskar kýr-
húðir, hrosshúðir og sauðskinn
má á margann hátt nota til skó-
gerðar, með góðum vjelum og
ýmsu öðru efni til samsetningar,
sem er að koma á markaðinn á*
síðustu árum og sje jeg ekki á-
stæðu til að fjölyrða um það
meira.
it
Iðnrekstur þannan ætti að
reka sem sjálfstætt fyrirtæki fyr
ir þessi hjeruð, þar sem hver bú
andi maður og jafnvel einstakl-
ingur legðu fram lítilsháttar
stofnfje eftir getu eða aðaliega
búrekstri og kysu sýslunefndir
stjórn og framkvæmdarstjóra.
Verkafólkið á að hafa ágóða-
hluta af rekstri, hvort sem unn-
ið er í ákvæois- eða tímavinnu.
Að sjálfsögðu er óþarfi að fara
frekar út í þá sálma, meðan eklti
er sjeð hvemig í þetta mál verð-
ur tekið á hærri stöðum eða af
sveitamönnum sjálfum.
Það þyrfti að koma á sams-
iiniiiiiiiiitmiiitiiiimiiiiiiiiiiMiMitiiiimmimiiiimi iiiiiimiimiiimmiiiimiiiimiimiiiiiiimmiimmiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiMniiMiMmiiimmmimiiiiiimiiimimimmmimmiimir
Æfintýri Lancastersprengjuflugvjelar
M
yndin sýnir eina af hinum mijdu fjögra hreyfla sprengjuflugvjelum Breta, af
þeirri tegund, er Lancaster nefnist. Breska flugmálaráðuneytið skýrði nýlega
frá æfintýri, ér ein slík flugvjel lenti í, er hún var að koma úr árásarferð frá Þýskalandi,
og sýnir frásögnin meðal annars vel, hve mikið þessar flugvjelar ola.
Þegar flugvjelin var enn yfir Þýskalandi, rjeðust á hana rjár Junkers 88 næturflug-
vjelar. Varð breska vjelin fyrir mörgum skotum, afturskyttan særðist, miðskyttan fjell, og
allir skotturnar urðu ónýtir. Flugmanninum tókst að steypa vjelinni niður og losa sig við
ofsækjendurna, en þá kviknaði í eirium hreyflinum. Með miklum erfiðismunum tókst samt
að slökkva eldinn. Skömmu síðar, er vjelin var yfir ströndum Þýskalands, varð hún fyrir
leitarljósi og loftvarnasprengjur sprungu alt umhverfis hana. Aftur , steypti flugmaðurinn
vjelinni niður, en þá komu en i tvyr næturorustuflugvjelar þýskar til skjalanna og hófu skot-
hríð. Var nú ekki um annað að gera fvrir flugmanninn, en að láta sem vjelin hrapaði, og
steypti hann henni niður að sjávarflet.i. T:’"ug hann svo rjett yfir sjó yfir Norðursjóinn
allan, og lenti heilu og höldnu í Bretlandi.
konar íðjuverum í hverjum lan4s
fjórðungi, þar sem vel hagar „tíi
með samgöngur, raforku og
ræktanlegt land. Þetta yrði fmk-
ar til að halda fólkinu í svtito»-
um og efla sjálfstæða aíkomn
sveitabúskaparins, en gagr.fr eða
skólar sem sumir vilja ko:aa á
svo víða, enda ættu þeir frelcar
að koma síðar, samhliða ýmsu»
iðnaði sem yrði í sambandi við
þessi iðjuhverfi. Það yrði ólíkt
hollara og skemtilegra að virma.í
fallegri sveitabygð, en í þjettbýli
bæjanna, við lítið landrými og
ýmsan skarkcila.
★
Að sjálfsögðu þyrfti mikið fjár
magn til að koma á stofn þess-
um iðjuhverfum en jeg tel holl-
ara að ríkissjóður legði fram
einn þric^a af stofnf je, heldur cb
að úthluta styrkjum og uppbót-
um ti'l bænda, eins og nú er af-
koma þeirra yfirleitt. Það þarf
aldrei að hugpa sjer að sveita-
fólk verði ekki að leggja harð-
ara að sjer og lifa við minni
þægincli og yinna fyrir lægra
kaupi, en á ýmsum tímuni er
greitt við sjávarsíðuna. Þá mætti
bjóða út skuldabrjef með lágurn
vörtum og ættu þau skuldabrjef
að vera skattfrjáls í nokkur ár.
Á þann hátt yrði stríðsgróðannm
vel varið, að leggja hann í at-
vinnufyrirtæki í sveitunum og
við sjávarsíðuna, en taka hann
ékki með sköttum sem svo yrði
úthlutað sem ölmusustyrkir eða
á annann hátt sem eyðslufje.
Með þessu móti skapaðist meira
öryggi fyrir því að þjóðin geti
sem mest hjálpað sjer sjálf, haft
tryggari atvinnu og lifað á eigin
framleiðslu. Hjer eru óþrjótandi
verkefni og ýms hráefni, sem má
hagnýta til stuðnings þjóðar-
rekstrinum, jafnvel meiri en.
margur gerir sjer í hugarlund,
með öllum þeim tækjum og upj>-
fyndingum, sem síðustu tímar
koma með.
Að svo komnu vil jeg ekki frek
ar fara út í þetta mál, en vænti
þess að forráðamenn þjóðariim-
ar vilji athuga þær leiðir sem að
framan hefir verið drepið á.
Þórsbergi, 17. jan. 1943.
j „Haukar“ í Hafnarfirði
| "VT ýlega var haldinn aðalfund-
| ur í knattspyrnufjelaginu
1 „IIaukar“ i Hafnarfirði. 1 stjóm
| voru kosin: fonn. 1 Guðsveinn
! Þorbjömsson, ritari Sigurbjörn.
| Þórðarson, gjaldkeri Jón Egils-
! son, varaform. Karl Auðunsson,
| fjármálaritari Friðþjófur Sig-
| urðsson, meðstjómendur Sigur-
| rós Oddgeirsdóttir og Kristín
| Þorvarðardóttir.
| Á fundinum voru rædd ýms
| mikilsvarðandi mál og var m,- a.
| samþykt tillaga um stofnun hús-
! byggingarsjóðs fyrir fjelagið.
| Þá var kosin sjö manna fjáröfl-
| unarnefnd..
! Mikið líf og fjör einkennir nú
| starfsemi fjelagsins og er;: æf-
! ingar vel sóttar.