Morgunblaðið - 23.10.1943, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 23.10.1943, Blaðsíða 2
MORGUNBLAÐIÐ Laugardagur 23. okt. 1943, <2 Yiirlit yíir síldveiðarnar í sumar IMeðalafli skipanna meiri en áður ÞINGHNEYXLI AFSTÝRT íillögunni um sakamálaranih sókn gegn forstjórum oiíufje- laganna vísað til nefndar ÓSKAR HALLDÓRSSON útgerðairmaður hefir látið blaðinu í tje eftirfarandi yfirlit yfir síldveiðarnar í «umar: Síldveiðarnar byrjuðu fyrstu dagan)a í júlí, Fyrsta fiildin kom á land-' hjá Efuuðku og Kveldúlfi, en 8 íl ds/ 'verksmið j ur rí kisins byrjuðu móttöku bræðslu- fiíldar 8. júlí, Þá var lokið fimíði stórrar síldarbryggju og búið að koma þar fyrir tveim sjálfvirkum löndun- srtækjum og þremur hegr- um (greipum), alt á sörnu bryggjunni, á^amt flutn. í: gsbönaum í sambandi við þessi losunartæki, er flytja síldina í þrær verksmiðj- lanna. Á þessari bryggju isíidarverksmiðjunnar var komið fyrir einu nýju sjálf virku lömdunartæki og ein- um greip. Ef sjómenn eru spurðir, 1 vað þeim þyki eftirminni. legast eðja frásagnarverð- ast frá síldarveiðinni sum- arið 1943, þá er það þetta. Þtað var óvenju óstöðug veðrátta og úfinn sjór mest taít sumarið og nístandi kuldi, svo menn muna ekki elíkt áður, enda snjójaði í hverri viku sumarsins í fjöll á Siglufirði, hafís var fikamt undan landi og kom á tímabili nokkurt hr'afl af honum á síldarmiðin út af Skaga. Síldin aflaðist að mestu nærri landi og á grunnmiðum, en það sem gamla síldarmenn furðaði mest, \1ar hvað síldin var stöðug í þessari hviklu ó_ veðra- og kuldatíð. Þöð sýndi sig þetta sumar, að það getur aflast mikil síld, þótt ekki sje hiti og speg- iísljettur sjór, Nýju löndunartækin á Biglufirði voru aðalumræðu efni síldarmanna í byrjun vertíðar, enda losuðu þau fijómenn við hina mjög erf_ iðu, þreytandi og seinvirku vinnu, sem öll undanfarin ár hafði verið við losun bræðsulsíldar Lö.ndunar- tsekin reyndust strax vel í byrjun og geta þau, sje vel unnið um borð í skipunum við að moka síldinni að löndunartsdkjunum, loíjað '40 þúsund mál síldar á fíólarhring (eða 5400 smá- lestum af síld). Það er furðuleg sjón að sjá síldina koma á flutn. ingsbandinu með afla úr fimm skipum í einu og renna stórum foss í þrærn- IPr. Þlað voru ekki fáir á- horfendur, sem Ijetu í ljós, áð það væri meira gaman að horf(a á þetija en að fara a bíó, enda mun hvergi í Evrópu vera hægt að sjá annan eins síldarfoss nema á Siglufirði. Aflamagn skipannja hjá Síldarverksmiðjum ríkisins var þetta sumar hærra að meðaltali en nokkru sinni fyrr, eða um 9000 mál á skip að meðalt|ali. Þrað er um það bil 2000 málum síldar meira en nokkurn tíma áður. Þetta mikla aflamagn má talsverðu leyti þakkn lönd. urlartækjunum og ennfrem- ur því, að afkös’t verksmiðj anna hafa verið aukin. Aflamagn þeirra skipa, er lögðu upp hjá Rjauðku, Kveldúlfi og Djúpuvík, er talsvert hærra en þettia, enda hafa þessar verk- smiðjur haft löndunartæki undanfarin ár og hafa því mörg stærri skip og afla. kóngtar haft sín viðskipti þar. Eftir lausafrjettum, sem gengið hafa, heldur marg- ur að síldarvei’tíðin síðast liðið sumar l\afi verið rýr — en útkoman er sú, a(i aflinn var meiri en í fyi’ra, 1942. Saltsíldin. Síldarsöltun hófst í bvrj- un ágústmánaðar. Samkv. skýrslum voi’u saltaðar um 42 þúsund *tunnur, sem verður um 32 þúsund tunn- ur ápakkaður til útflutn- ings. Síldin er öll seld til Ameríku, að undantekn- um 2000 tunnum, sem fara á innlendan markað. Er það aðallega kryddsíld, sem láta á í dósir. Söluverð síldarinnar til Ameríku er hátt, en um tíma í vor leit út fyrir að ekki næðist f ramleiðslu- kostnaðarverð og að síldar- söltun legðist niður. Var þá unnið að því, við stjórnar- völdin hjer að fá ábyrgð rík isins á alt að 40 krónum á tunnu, en undirtektir fjár- málaráðherra voru daufar, en áður en söltun hófst, tókst síldarútvegsnefnd að fá hækkað verðið í Amer- íku, og varð hún um leið að lofa að takmarka fram- leiðsluna. Til Ameríku var selt 12 þús. tn. matjessíld og 15 þús tn. hausskorin, ljettsöltuð saltsíld og um 5 þúsund tn. samanlagt af kryddsíld, syk xíhsíld og síldarflökum. Síldarverð á matjessíld fob. er um 175 krónur tn., en á hausskorinni saltsíld um 162 krónur, en frá þessu dregst um 10%, er fer í kostnað síldarútvegsnefnd- ar hjer og erlendis, ásamt opinberum gjöldum. Fersksíldarverðið var í sumar til sjómanna og út- gerðarmanna kr. 30,00, á matjessíld og hausskorna tunnu og virðist þetta lágt, miðað yið útflutningsverð- ið, en það stafar af háu tóm tunnuverði, salti og gevpihá um vinnulaunum í landi, því mikill hluti síldarsöltun arinnar fer fram í nætur- vinnu. Flugið. Það má ekki enda svo slídarfrjettir frá þessu sumri, að ekki sje getið um síldarleit flugvjelarinnar. Flogið var í síldarleit frá því síldveiðar hófust og þar til j. september. Blandast engum hugur um, að flug- maður hefir með leiðbein- ingum sínum, aukið aflann í sumar og sparað skipunum olíu og tímatöf í stórum stíl. Flugmaður stundaði flug- ið af dugnaði og fram- kvæmdastjóri flugvjelarinn ar, Sveinn Benediktsson kom frjettunum fljótt og vel til fiskiflotans á bylgj- um talstöðvarinnar á Siglu- firði. Gjafafje til líknar- og menn- ingarmála F JÁRMÁL ARÁÐHERR A flytur þá breyting á lögum um tekju- og eignarskatt, að leyfður skuli frádráttur frá tekjum áður en til skatts er umetnar, það fje, sem gef ið er til líknarstarfsemi og menningarmála, alt að 10% af nettótekjum skattgreið- anda, þó eigi hærri fjárhæð en 10 þúsund kr. í greinargei’ð segir: Það virðist sanngjarnt og eðlilegt, að skattgreiðendur megi ráðstafa nokkru af tekjum sínum til líknar- og menningarmála, án þess að þeim sjeu 'reiknaðar þær fjárhæðir til skatt. Nú er það svo, að hver sú fjárhæð sem í þessu skyni er gefin, telst til skattskyldra tekna. Af þessum ástæðum láta margir minna ur hendi rakna en ella mundi, og op- inberar líknar- og menning- arstofnanir fara þvíámisvið margar gjafir vegna þess, að menn verða að telja þær til skattskyldra tekna. En slík framlög einstaklinga og fjelaga til viðurkendrar starfsemi eða stofnana mega teljast í þágu hins op- inbera og því ekki eðlilegt, að unnið sje óbeinlínis á móti gjöfunum með ákvæð- skattalaganna. Hins vegar verður að sjálfsögðu að takmarka það, hversu miklu af tekj- um sínum skattgreiðendur megi verja á þennan hátt. Enn fremur verður að setja reglur um það, hvaða Frauih. á 8. síðu. ÞINGSÁLYKTUNARTIL- LAGA Finns Jónssonar o. fl. um rannsókn á olíufje- lögin o. fl., var til umræðu í neðri deild Alþingis í gær, en um hana fer aðeins fram ein umræða. Tillagan er um það, 1) að skora á ríkisstjórnina að iáta nú þegar fara framop- inbera rannsókn a bókum og skjölum olíufjelaganna til að ganga úr skugga um, hvort skýrslur, sem þau hafa gefið viðskiftaráði um rekstur sinn og um verðlag á olíu og bensíni, fái stað- ist, og hvort skattaframtöl þeirra hafi verið rjett, og 2) að undirbúa í samráði við milliþinganefnd í sjávarút- vegsmálum löggjöf og til- lögur um olíuverslunina, er tryggi það, að notendur fái olíu og bensín með sann- virði. Finnur Jónsson fylgdi til- lögunni úr hlaði og krafðist þess, að hún yrði samþykt tafarlaust, án þess að hún færi til nokkurrar nefndar til athugunar. Fjármálaráðh. mótmælti þeim ásökunum, sem fram hefðu komið um slælega framgöngu viðskiftaráðs og verðlagsstjóra í olíumálun- um, Skýrði hann síðan frá skiftum sínum við forstjóra olíufjelaganna, og taldi upp lýsingar þeirra í blöðunum vera meira og minna rang- ar. — Sagði hann, að við- skiftaráð hefði þegar gert ráðstafanir um endurskoð- un og athugun á þessum málum. Gunnar Thoroddsen kvaci sig samþykkan 2. lið tillög- unnar um að undirbúa þá skipun á olíuversluninni, að notendur fengju olíuna með sanngjörnu verði, enda væri þetta eitt af verkefn- um þeirrar milliþinganefnd ar í útvegsmálum, sem nú starfaði. — En fyrri liðinn þyrfti athugunar við.Kvaðst hann alls ekki ætla að ræða á þessu stigi um olíuverð- ið. En krafan um opinbera rannsókn þýddi að lögum sakamálaranr >kn, þ. e. rannsókn sakadómara út af grun um glæpsamlegt at- hæfi. — Ef eitthvað slíkt hefði fram komið, væri það skylda ríkisstjórnarinnar að fyrirskipa slíka rann- sókn, en hitt væri einsdæmi í þingsögunni að Alþingi færi að gefa ráðherra fvr- mæli um sakamálsrann- sókn. Viðskiftaráð hefði í hendi sjer samkvæmt verð- lagslögunum allar þær upp- lýsingar og gögn, sem það óskaði, og eins væri um skattayfirvöldin út. af skattaframtölum ■ fjelag- anna. En við þá athugun kæmi fram grunur eða vissa um hegningarvert athæfi, væri ráðherra heimilt og skylt að fyrirskipa saka- málsrannsókn. Lagði hann til að umreeðunum yrði frestað og málinu vísað til allsherjarnefndar; hitt væri þinghneyksli, ef Alþingi samþykti sakamálsrann- sókn gegn einstökum borg- urum, jafnvel án þess að málið fengi athugun í nefnd eins og Finjxur hefði heimt- að. Fjármálaráðh. kvað sig hlyntan þingsályktunartil- lögunni, en taldi ekki vera grundvöll fyrir því, að hefja sakamálsrannsókn fyr en eftir þá rannsókn og endur- skoðun, sem viðskiftaráð hefði með höndum. Finnur brást hinn versti við því, að tillagan fengi at- hugun í nefnd, og Einar Ol- geirsson braust nú fram með hinum mesta þjósti, kallaði olíusalana lygara, sagði að það væri Alþingi til skammar, ef tillagan fengi athugun í nefnd, heimtaði að lögin gengju jafnt yfir alla o. s. frv. Varð honum fljótt litið til áheyi’enda- pallanna, og virtist þá horfa vænlega að bregða sjer í gervi gamanleikarans, og Ijek ýmsar kúnstir með lát- bragði og raddbreytingum, en tókst þó hvergi nærri að ná Gunnþórunni eða Frið- finni. Garðar Þorsteinsson og ólafur Thors lögðu fast með því, að tillagan fengii þá venjulegu þinglegu með ferð að f<ara til nefndai'. Bentu þeir á það, hversií ósæmilegt væi’i, að Alþingii fyyirskipaði nú þegar saka- málarannsókn þegar ráð- herrann hefði lýst því yfir^ að grundvöllur fyrir slíkri sakamálarannsókn væri alls ek-ki fyrir hendi, Fóru þeirt einnig fram á, lað atkvæða- greiðslu væri frestað, þar sem marga þingmenn vant- aði á fundinn. Gunnar Thoroddsen spurði Einar Olgeirsson, hvort það væi’i að láta lög- in ganga jafnt yfir alla, að Alþingi fremdi það eins- dæmi að fyrirskipa sjálft sakamálarlannsókn gegn tilj teknum mönnum, og neita jafnvel að láta málið ganga’ Framhald á bls. 8,

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.