Morgunblaðið - 24.11.1943, Blaðsíða 8

8
M0RGUNBLAÐI3
Miðvikudagur 24. nóv. 1943.
- U N G M E N N A E F T 1 II L I T I Ð
jtFramh. af bls. fimm.
iiP eftirlitsins til þess að inna
þbesa skyldu af hendi, að það
eiti þessi ungmenni. $
Hvað snertir fullyrðinguna
um það, að ungmennaeftirlitið
sækist eftir því, að fá þær telp-
ui' „dæmdar”, er það fái til með
ferðar, þá er þetta ekki rjett.
Meðferð eftirlitsins á málum
ungmenna er margvísleg. Mjög
oft er látið nægja að áminna
tþlpurnar og gera aðstandend-
Utn aðvart. Stundum koma
hjálparbeiðnir frá aðstandend-
um sjálfum, og er þá reynt að
vinna með þeim eftir bestu
getu. Yfirleitt er ekki leitað
tíl dómstólsins nema sýnt
þyki að heimilin annað hvort
vjlji ekki eða geti ekki komið
í . veg fyrir að ungmennin fári
sjer að voða. Ef Arnfinnur
Jönsson hefði sagt mjer frá
áþyggjum sínum út af starfi
mínu, hefði jeg boðið honum
að kynna sjer það með því. að
l^sa dagbók mína, höfuðbók
og allar skýrslur.
, Alvarlegasta ásökun Arn-
finns Jónssonar er sú, að með^-
ferð á hinum umræddu stúlku-
bsörnum hafi verið svo ill, að
þær muni ef til vill ekki bíða
hennar bætur. Það kemur ekki
vel í Ijós, hverjum barnavernd
arnefndarmaðurinn vill um
þetta kenna, en um eitt af
þrennu hlýtur að vera að ræða:
Meðferðina á meðan á máls-
rannsókn stóð, meðferðina á
ujlptöku heimilinu, eða með-
ferðina á uppeldisheimilinu.
Hin tvö síðari atriði er ekki
ástæða fyrir mig til áð gera
að umtalsefni, þar sem þau eru
á engan hátt á minni ábyrgð,
en standa aftur á móti Arnfinni
Jónssyni mjög nærri.
Hinsvegar hefi jeg að mestu
leyti veg og vanda af meðferð
á telpunum á meðan á rann-
sókn mála þeirra stendur, og
skal jeg skýra frá gangi henn-
ar eins nákvæmlega og mjer
er unt.
Ungmenadómstóll eða barna-
verndarnefnd byggja úrskurði
sína í málum þeim, er ung-
mennaeftirlitið leggur fyrir
þau, á skýrslum um samtöl
mín við telpurnar. Þegar dóm-
stóll notar vald sitt til þesá að
valda gagngerðum breytingum
á'uppeldisskilyrðum ungmenn-
is, þá er stigið mikið spor. Það
hvílir þessvegna niikil ábyrgð
á þeim, sem fær dómnum gögn
í hendur, til þess að byggja úr-
skurð sinn á. Jeg tel því skyldu
mína að leggja fyrir dóminn
sem allra nákvæmust skilríki
um fortíð barnsins og ásigkomu
lag, í þessu skyni spyr jeg um
foreldra barnsins og ætterni,
systkini, heimilisástæður, skóla
göngu, dvöl utan heimilis, á-
stundun vinnu, skemtanalíf,
hugsunarhótt, áhugamál og fje-
lagsskap. Jeg skýri frá fram-
komu barnsins, klæðaburði, út-
liti, orðbragði og geðshræring-
um, og reyni að láta blæ sam-
talsins koma sem gleggst fram
i skýrslunni. Mjög oft er til-
efni kvaðningar ungmennis til
eftirlitsins grunur um her-
mannafjelagsskap, og er þá sjer
staklega spurt um hann. Ef
kæra liggur fyrir um ósæmi-
legar samvistir, eða frásögn telp
unnar gefur tilefni til ótta um
að þær hafi átt sjer stað, eru
lagðar fyrir hana spurningar
um þetta atriði. Þessi þáttur
samtalsins er stundum einna erf
iðastur vegna þess að margar
telpur eru tregar að viðurkenna
slíkt, þó að hitt komi líka mjög
oft fyrir, að þær telji það sjálf-
sagt. Margar telpur neita spurn
ingum um þetta af ótta við að
hermennirnir fái hegningu,
enda kemur það alloft fram,
að þær hafa lofað að koma ekki
upp um þá. Vegna þess að aug-
ljóst er, hversu vandfarið er
með þessa hlið málanna, er það
regla mín að minnast ekki á
hana nema tilefni sje ótvírætt,
en til þess að meta það, verð
jeg vitanlega að nota eigin dóm
greind og tilfinningu. í þessu
sambandi verður að hafa í huga
hvaða ástæður liggja til grund-
vallar fyrir því að óhjákvæmi-
legt er að ganga svo nærri
einkalífi unglinganna. Er þar
fyrst og fremst um tvent að
ræða: í fyrsta lagi þarf dóm-
arinn að vita alla málavexti
til þess að geta kveðið upp
rjettlátan dóm, annars verður
málsmeðferðin kák. í öðru lagi
er það aðkallandi nauðsyn að
komast að niðurstöðu um brot
hermanns gegn unglingi, ef
um það er að ræða, til þess að
hann fái þá hegningu, er hann
hefir til unnið. Allir íslend-
ingar hljóta að skilja hversu
mikilvægt atriði það er í þess-
um málum að hermennirnir
viti, að nokkur áhætta fylgi
glæpum þeirra gagnvart okkar
dýrmætustu eign.
Umrædd samtöl mín við telp
urnar verða oft svo löng( að
ekki er hægt að Ijúka þeim á
einum degi. Stundum gefur
framburður telpunnar tilefni
til þess, að óhjákvæmilegt er
að halda henni á upptökuheim-
ili barnaverndarnefndarinnar
einhvern tíma. Um þetta tek
jeg þó aldrei ákvörðun fyr en
jeg hefi gert fulltrúa barna-
verndarnefndarinnar eða for-
manni ungmennadómstólsios
kunna málavexti og fengið sam
þykki þeirra. Stundum er ung-
lingnum komið fyrir á stöðinni
beinlínis eftir beiðni aðstand-
enda, en fyrir kemur einnig að
það er gert án þeirra vitund-
ar, og er þeim þá þegar í stað
tilkynt það. Oftast nær eru
telpurnar ófúsar að fara á stöð-
ina og komið hefir fyrir að for-
eldrar hafa tekið tilkynningu
um þessa ráðstöfun mjög illa.
Fyrir þetta er ekki unt að
synda, enda eru hjer í bæ tii
svo athugaverð heimili, að
börnunum þarf fyrst og fremst
að bjarga frá þeim.
Það er Ijóst af framangreindu
að afskifti ungmennaeftirlitsins
af börnunum valda þeim og að-
standendum þeirra oft miklum
geðshræringum, þó að hitt sje
raunar sorglega og ótrúlega al-
gengt, að kæruleysi telpnanna
sje svo mikið, að ekkert virðist
koma við þær.
Samherjarnir, frú Guð-
rún Guðlaugsdóttir og Arnfinn-
ur Jónsson, virðast líta svo á,
að stofnun uppeldisheimilisins
og afskifti af hinum margum-
ræddu börnum sjeu til þess
gerð að níðast á þeim. Þetta
er óskiljanlegur hugsunarhátt-
ur hjá fólki, sem tekið hefir að
sjer að stuðla að barnavernd.
Getur það verið að reynsla
þeirr» hafi ekki kent þeim, hve
gagnslitlar prjedikanir eru við
börn, sem komin eru á veru-
lega glapstigu? Vita þau ekki,
að í öllum menningarlöndum
eru rekin heimili eða skólar
hliðstæðir KleppjárnSreykja-
heimilinu? Ef öðrum þjóðum er
þetta nauðsynlegt á friðartím-
um, hversu óhjákvæmilegt er
það okkur þá ekki nú, einni
smæstu þjóð veraldar, sem verð
ur fyrir átroðningi tveggja stór
veldaherja? Hafa þessir barna-
verndármeðlimir ekkert um
það frjett, að Bandaríkjamenn
hafa nú stórkostlegar áhyggjur
af þeirri spillingu, sem ungum
stúlkum þar í landi er búin af
þeirra eigin setuliði?
Þegar Kleppjárnsreykjaheim
ilinu var lokað og telpurnar
fluttar heim til sín, hvarf ein
þeirra samdægurs og fannst
ekki aftur fyr en eftir 9 sól-
arhringa. Svo að segja allan
tímann var hún á vegum her-
manna. Jeg sendi ungmenna-
dómstólnum skýrslu um útivist
hennar, þegar hún kom aftur.
Nú vil jeg bjóða Arnfinni Jóns-
syni að lesa þessa skýrálu, og
biðja hann svo um að segja
mjer, hvort hann er alveg viss
um að telpan bíði þessarar ferð
ar bætur.
Og ef hún bíður hennar ekki
bætur, hver ber þá ábyrgðina?
Mjer er kunnugt um. að
nefndir á Alþingi hafa nú til at
hugunar frumvarp um endur-
bætta barna- og ungmennalög-
gjöf. í nefndum þessum hefir
komið fram rödd um, að rjevt
væri að breyta ákvæðum um
ungmennadómstól á þann v.g,
að hann hefði ekki siðferðismál
til meðferðar. Ungmennadóm-
stóllinn var stofnaður að tilhlut
un Alþingis fyrir tveimur ár-
ur síðan einmitt til þess að hafa
þessi mál með höndum vegna
knýjandi nauðsynjar. Síðan
hafa ástæður í þessu efni afar
mikið breyttst til hins verra, og
kunningsskapur hermanna við
kvenfólk er áreiðanlega lang-
hættulegasti farvegurinn fvrir
hin erlendu áhrif. Jeg skýrði
frá því hjer á undan, að eft-
irlit með þessum málum mum
leggjast niður, ef nýtt uppeldis
heimili verður ekki reist. En
jafnvel þó það verði gert, þá
kemur það ekki að fullum not-
um, ef ungmennadómstóllinn
fellur úr sögunni.
Engin ástæða er til að
óttast að margir þingprenn vilji
stuðla að því, að Alþingi leggi
sínar eigin varnarráðstafanir
að velli, einmitt þegar þeirra
er mest þörf. En það er ekki
nóg að Alþingi láti þær ákvarð-
anir standa, sem gerðar voru
1941. Um þær þarf einnig mik-
ið að bæta, ef vel á að fara.
Og það er heldur ekki nóg að
forustumenn þjóðarinnar taki
ákvarðanir um þessi mál. Oll
þjóðin þarf að taka undir.
Ungmennaeftirlitið biður alia
góða menn og konur í landinu
um samvinnu.
Reykjavík, 19. nóv. 1943.
Jóhanna Kmidsen,
Stokkhólmi.
MIKIL frímerkjasýning var ’
haldin hjer á dögunum og opn-
aði póstmálastjóri Svía, And-
ers Örne, sýninguna. — Fri-
merkjasafnarafjelag Stokk-
hólms stóð fyrir sýningunni og
verðmæti frímerkjanna á sýn-
ingunni var metið á um 1 milj.
sænskar krónur. Meðal sjald-
gæfustu frímerkja sýningar-
innar voru gömul „skilling-
banco” frímerki, þar á meðal
var eitt frímerki þar seni skjald
armerki sænsku konungsættar-
innar kom út eins og hauskúpu
merki. Verðmætasta frímerkið
á sýningunni var Tuscany 3
líru frímerki, sem var virt á
200.000 franka.
En það, sem vakti einna
mestu eftirtektina var sænskt
safn af íölsuðum frímerkjum.
I því safni voru nokkur gömul
ítölsk fríinerki, sem voru svo
vel fölsuð, að þau virtust- betri
heldur en ófölsuð, svo notuð
sjeu orð eigandans. í safninu
voru nokkur svonefnd „sedang”
frímerki, sem frímerkja falsari
í París hafði gefið út. —- Hann
kallaði sig prins af ríkinu Se-
dang í Indlandi, en það ríki er
alls ekki til í Indlandi, en hann •
seldi frímerki fyrir svo mikíð
fje, að hann gat lifað í allsnægt
um í heilt ár.
Eigandi þessa falska frí-
merkjasafns er prentari og heit •
ir G. Ólofsson og býr í Stokk-
hólmi. Hann segir að það eina,
sem hann óttist sje, að ekta frí-
merki slæðist óviljandi inn í
safnið.
Vegna efnisskorts hefir orð-
ið að neyta mönnum um að fá
síma í Danmörku.
X - 9
+ ' Qf Eftir Robert Storm
ooooooooooooooooooooooooooo)
MbANLVHILE, NEAfZ cYJT OP
THB MAPPENIN6 HALL OF MlRTOSi
Gílda: X-9 fór inn í þetita vÖÍUhdarhús. Jég
‘ ■ _.... ^ - - -. > . •
ætla aij hjálpa, horrum. O, hjer er alt í speglum.
X-9! Hvar ert þú?
X-Í9: Húað vafð’af honum? ) Ha,’ hver ér nú
að kalla? Hann heyrir rödd’ Giidu, serrt kallar á
í • ) ... . » i , , . •
hann.
■ Við úfekiig rpéglahe^bergisins stendur Litli
corporal og bíður. Hann segist nú hafa ráð þeirra
í hendi sjer.