Morgunblaðið - 04.12.1943, Blaðsíða 7

Laugardagur 4. desember 1943
MORGUNBLAÐIÐ
7
ÁFORM RÚSSA í EVRÓPU
Leitiu að áformum Rússa í
Evrópti eftir stríð er fur'ðu-
leg, því að allan þantt tíma er
sjerfræðingarnir voru önnum
kafnir við að leíta þeirra í
einhverjum leynihólfum, lágu
þau fyrir allra attgum, en
þeim sást bara yfir þau, af
því að þau voru of augljós.
Vjer skulum athuga yfir-
lýsingu þá, sem Mn sjálfskip-
aða þjóðnefnd frjálsra Þjóð-
verja í Moskva gaf út fyrir
nokkru og vakti þá mikið
iumrót. Jafn skarpskygn at-
hugari og Doroty Thompson
leit á hana sem nýtt viðhorf
frá Rússa hálfu. „Stalin hefir
mist þolinmæðina og tekið
stefnu, er við sjálfir hefðum;
átt að taka“. Sam er ekkert
það í þessari yfirlýsingu, sem
ekki hefir greirulega verið
gefið til kynna í fyrri yfir-
lýsingum Rússa og þýskra
útlaga, sem eru undir rúss-
neskum áhrifum. Yíirlýsing
þjóðarnefndarinnar var því
lítið annað en opinbet’im þeirr
ar stefnu, er Rússar hafa fyr-
ir löngu tekið gagnvart Þýska
landi.
Rússneska stjórnin hefir engúi
síður verið berorð um öiyiur
atriði Evrópustefnu sinnar,
Þann 23. febrúar 1942 lýsti
Stalin Eistland, Lettland og
Lithauen rússneskt íand. Síð-
an endurtóku embættismenn!
hans og blöð hvað eftir ann-
að, að vesturlandamæri lands-
ins ættu að vera eins og þau
voru, þegar Ilitler hóf .styrj-
öld sína gegn Rús§.um. Var
þannig gefin til kynna hrein
innlimun Eystrasaltsríkj a nna,
ÍAustur-Póllands og . hluta.
Finnlands og Rúmeníu.
Áhrifasvæði Eússa.
Vestan þessarar línu er svo
landsvæði, er nær alla leið frá
Austur-Prússlandi til Adría-
hafs og er að mestu leyti bygt
af slavneskum þjóðum. Ilefir
rússneska stjórnin engu ó-
djarflegar úrskurðað þetta:
svæði sem rússneskt „öryggis-
svæði“. Þan aform, sem liggja
að baki starfsemi hinna komm
únista stjórnúðu leyniflokka,
svo sem „partisananna í Júgó-
slavíu^og Póllandi, hefa verið
opinberuð með yfirlýsingum
slavneskra leiðtoga í Moskva,
í útvarpssendingum frá Rúss-
landi og starfsemí ýmissa
nefnda í Moskva, sem í raun-
inni starfa í samkepni við'
hinar útlærðu ríkisstjórnir.
Að lokum er ætlunin um,
endurreisn Þýskalands án Ilitl
ers, en iðnaðarlega, o-g hern-
ir David J. Dallin
Mörgum getum hefir verið að því leitt, hvað Rúss-
ar ætluðu sjer fyrir í Evrópu. í gTein þessari ræðir
David Dallin, sem er fjármálafræðingur og sagnrit-
ari, áform Rússa ítarlega.
Dallin hefir m. a. ritað stóra bók um utanríkismál
Rússlands 1939—1942.
öldinni fyrri. Ennfremur eiga
þó áform þessi rætur sínar að
rekja til hinnar þj'sk-rúss-
nesku samvinnu, er Lenin og
síðar Stalin hvöttu svo mjög
til, en Arar rofin af nasista-
stjórninni.
Ef litið er á þá staðreynd,
að Moskva reynir á engan hátt
að leyna áformum sínum
varðandi skipun Evrópu að
stríði loknu, A’irðist furðulegt,
að margir Ameríkumenn skuli
halda því fram, að þessi á-
form sjeu hulin. kvarta undan
óljósum umræðum um þessi
mál, enda þótt skýrustu Um-
mælin komi l)eint eða ótíeint
frá Moskva. ITjer er alls ekki
um það að ræða, hvort Rúss-
ar eru að gera ,,rjett“ eða
„rangt“. Það er hreinn hugar-
burður að ímynda sjer, að
innrás Þjóðve.rja í Rússland
hafi getað upprætt viðhorf, er
verið hafa fyrir hendi öldum
saman.
Það er ekkert fengið við að
gang-a fram hjá svo augljós-
um mótsögnum. 1 þeim stjórn
málalega ágreiningi, sem er
að skapast meðal óvina Ilitl-
ers, er fall hans nágast, geta
tálvonir einungis leitt af sjer'
glundroða og skelfingu.
Rússa og aðra bandamenn
greinir á í mikilvægum
atriðum.
Allir sem vilja sjá, hljóta
að koma auga á, hversu mikill
ágreiningur er milli Rússa og
annara óvina öxulveldanna,
einkum ensk-amerísku þjóð-
anna. Andstætt yfirlýsingu
Roosevelts og Churchills um
skilyrðislausa uppgjöf, hafa,
Rússar í rauninni boðið Þjóð-
verjum freistandi friðarskil-
mála. Washington veitir fulbi
viðurkenningu smáþjóðum
þeim, sem Rússar telja óað-
skiljanlega lúta undir Rússa-
veldi. Engilsaxnesku veldin'
hallast að ríkjabandal ögum í1
Evrópu, en Rússar ern stað-
ráðnir í að koma í veg fyrir
slík samtök. Nefndtr flótta-
manna og leynistarfsemi und-
ir rússneskri leiðsögn starfa
anna er fyrsta sporið í Jækn-
ingu sjúkdómsins. Sovjet-
stjórnin hefir oft sýnt, að hún
er reiðubúin að breyta um
stefnu, ekki af tilfinningasemi!
heldur með hliðsjón af raun-
veruleikanum. Land hennar
hefir verið sært á grimdar-
fullan hátt — ef til vill tíu
miljónir hermanna og borgara
hafa látið lífið — meiri hlutr
iðnaðarins er í rústum, og
fæða af svo skornum skammti’
að við liggur að meiri hluti
þjóðarinnar líði hungur. Rúss'
land þarfnast friðar fremur
öllum öðrum bandamönnum,
og endurreisnarstarfið þar er
meira knýjandi en hjá þeim.
Slikar aðstæður skapa gagn-
kvæm hagsmunamál, er byggja
mætti á skilningi Rússlands'
annarsvegar og Englands og1
Bandaríkjanna hinsvegar .
Alt þetta sýnir, hversu ó-
hjákvæmilegt þáð er, að vjer
gerum oss fyllilega ljós á-
form Rússa í Evrópu.
Riissneska stjómin trúir
ekki á varanlegan frið.
Rússneska stjórnin er mjög
svartsýn á það, að auðið verði.
að skapa varanlegan frið. Ilún
viðurkennir hina almennu
skiftingu sögu síðustu þrjá-
tíu ára í friðar- og stríðstíma-
bil, heldur telur hún þétta
timabil hafa Arerið sífeldar
sveiflur, þar sem hin skörpu
takmörk st.ríðs og friðar hafa
vei’ið sljófguð. Þetta er einnig
hennar yiðhorf gagnvart því,
verða muni næstu árin. And-
stætt því, að Bandaríkjamenn
og Bretar vænta þess að stríð-
inu Ijúki, búast hinir rviss-
nesku leiðtogar einungis við
því, að baráttan sjatni að
meira eða minna leyti.
Ilvort sem þessi skoðun er
rjett eða röng, þá hefir hun
mikilræg áhrif á stjórnmála-
stefnu Ráðstjómarríkjanna.
Rússneska stjórnin hefir al-
drei treyst hið minsta á frið-
arskraf annarra ríkisstiórna
Hún hefir með tortryggni —-
tryggja hagsmuni sína' með
því að stækka áhrifasvæði sitt
á landrými ]>ví. er greinir land
þeirra frá Þýskalandi og ít-
aliu. Ráðstjórnin votiast til
þess að geta náð þessu tak-
marki með ]>ví að teygja hin
„hernaðarlegu landamæri“
Rússlands eins langt til vest-
urs og henni reyndist kleift,
og með því að draga land-
svæði fiaó, sem eftir verður,
með um það bil eitt hnndrað
miljónum íbúa, undir pólitísk-
an „vernarvæng" sinn.
Fyrirmynd slíkrar „vcvnd-
ar“ er fyrir löngu til orðin
í Ytri-Mongoliu. Það land er
ekki hluti af Rússaveldi, en
hersvert-ir úr rauða hernum,
hafa þar bækistöðvar og árás
á landamæri þess eða hags-
muni, er talinn' hreinn fjand-
skapur við Rússland. Undir-
staða „verndar“ þessarar er
.samnmgur sá um gagnkvæma
aðstoð, sem gerður var milli
Ráðstjórnarríkjanna og Ytri-
Mongóliu þann 12. mars I93G.
aðarlega sterks, stilt inn á| J beinni samkepni við hinar
liina gömlu stefnu Bismarck' j 'útlœgu ríkisstjórnir og aðra
urii þýsk-rússneskan varnar- skipulagða leynistarfsemi í
garð gegn ágangi
anna.
Hjer er lítið nýtt á ferðum.
Sum atriðin má rekja alt aft-
ur til Napóleons tímans. Margt
er í fullu samræmi víð þæi’
kröfui’, sem keisarUst j órnin
rússhjeSka gerði ‘í heimsstyrj-
vesturveld-i hernunrdu löndunum.
Tfr
Ef við neitum að horfast í
augu við þessar staðreyndir,
væri það feinungis viðurkenn-
Samningar eru undan-
fari innlimunar.
Sömu aðferð Arar beitt til
þess að tengjá Eystrasaltsrík-
in yið Sovjetríkin, þar til
tækifæri bauðst til» þess að
innlima þau algerlega. í ágúst
og september gerðu Hitler og
Stalin með sjer samning um
skíftingu Austur-Evrópu í
h a gsmuná svæ ð i. Samningur
þessi hefir ekki eim yerið
gerður opinber, en um al-
mennt innihald hans er mönn
um þó kunnugt. Sex land-
svæði með samtals yfir tutt-
ugu og þrjár milónir íbúa
komust þarna undir forræði
Ráðstjórnarríkjanna. Sá ttmáli
þessi bannaði Rússmn að inn-
lima þessi lönd í Ráðstjórnar-
ríkin. Rússneska stjórnin gerði
því sámninga um gagnkvæma
aðstoð við þessi lönd. Enda
þótt rússneskar hersveitir
hefðu aðsetur í löndunum,
hlutuðust Rússar ekkert til
um imhudandsstjórn þeirra —-
þar til í júní 1940 er Ilitler
var bundinn í báða skó á vest'
urvígstöðvunum. Þá i'ram-
kvæmdi rússneska stjórnin al-
'gera innlinran þessara landa.
Sanmingurinnn, sem Stalin
bauð Pólverjum (níu dögum
eftir að hann hafði : slitið
stjórnmálasambandinu við
og jafnvel með hæðni — tek- pólsku útlagaríkisstjórnina),
stjórxraiálalega gagnvart Rúss
Íandi, myndu lönd þessi verða
Rússunv algerlega háð. Stalin
er andA'ígur tillögu Churehills
um „ríkjasambönd, er staðið
geta við hlið stórveldanna",
en aðhyllast aftur á máti hug
myndina mn „stjálfstæö“
ríki, sem hvert er bundið ná-
grannaríki sínu með „samn-
ingi um gagnkvæma aðstoð“.
Rússar telja hugmyndina
um bandalag' smáríkjanna
sjer fjandsamlegar.
Um það bil sem ráðstefnan
í Quebeck var haldin, opin-
beraði tímarit nokkurt í
ðloskva andstöðu Stalins gégn
öllmn ríkjasamböndum. Mik-
ilvægi ummæla þessa tímarits
verður enn augljósara við það
að rxissneska sendiráðið í
Washington afhenti amerísk-
um blöðmn ixmmælin orðrjett.
Er í þessari ritstjórnargrein
talað um bandaríki Exrrópu
samhliða „andiússneskum á-
formum“. En hugmyndin mn
samband Austur-Evrópuþj óð-
a.nna, þar á' meðal PóUand og
Tjekkoslovakiu, er þó harðast
fordæmt í Moskva.
Móttillaga Rússa um að-
greind __ Austur-Evrópuríki
undir rússneskri vernd, er í
áróðrinum skýrð sem bandá-
lag Rússlands og Slavnesku
þjóðanna ■— ný hugmynd um
ailsh er j a rsamt ök sl avnesku
þjóðanna.
Þesi nýja hugmynd er að-
eins aö litlu leyti skyld samns
konar stefnu er uppi var á
nítjándu öld. Fyrsta allsherj-
ar þing slavnesku þjóðanna
var haldið í Moskva í upphafi
þýsk-nissneska stríðsins 10.
nóvember 1941. Prófesorar1
þeir, rithöfundar og herleið-
togar, sem þingið sátu, ljetu
ekki eitt orð falla um komm-
xinisma eða byltingu. Aðalá-
herslan var lögð á þjóðlega
endurvakningu undir verndj
„stóra bróður“ •— Rússlands.
Annað þing var haldið í
apríl mánuði 1942. Því lauk;
með hvatningar ávarpi til
allra slavneskra þjóða, sem
þannig endaði: „Ljós kemur
úr austri. Sigurinii er vor“.
Þriðja þingið var haldið
9. maí, í’jett eftir að stjórn-
málasambandið hafði verið
ið á móti vináttufullyrðing-
um. Þar sem hún trúir ekki
á varanleik ríkjabandalaga
eftirstríðsáranna. leitast, hún
við að skapa sjer sterka hern-
aðaraðstöðu sjer til verndar.
Ilin langa barátta við „ltapi-
talistiska ejjiangrun“, hefir
gert Rvjssa að „einangrunar-
jng' á; því, að vonlaust sje að ,shjnum‘‘, eins og Bandaríkja-
leysa þessi vandamál. Skil-|hienn myndu orða það.
gfeiniíig sjúkdómseinkenn- Rússar leitast, við stð
þann 4. maí 1943, er í raun-
nrai tilboð um gagnkvæma að-
stoð. Ætlunin er að koma
einig á laggirnar slíku sam-
bandi við Búlgaríu, Júgoslav-
íu og önmv’ lönd þar eystra.
Að svo stöddu er ekki auðið
að segja um það, hversu við-
tæk íhlutun. Iíússa verður. I
stað þess að skapa innbyrðis
samtök koma fram sem sterk-
oííð við pólsku ríkisstj Srnina.
Það var á þessu þingi, sem til-
kynt vax-, að stofnaður hefði
verið nýr pólskur her, opin-
berléga fjandsamlegur pólsku
Jierjunum utan Rússlands.
Það var-einnig á þessu þingi,
sem hixrn Moskva skipaði
leiðtogi Bandalags pólskr i
föðurlandsvina, Wanda Wasi-
lewska, svivirti pólsku ríkis-
stjórnina í London og kall-
aði hana „svikara'L
ur
Hjúskapur. í dag verða gefin
saman .í hjónaband af sjera Jóni
Auðuns, ungírú Kristín B: Borg-
þórsdöttir og Sigurvin M, Jóns-
son bifréiðastjóri. Heimili ungu
aðili bœði hernaðai’lega oghjónanna er á Laugarnesvegi 79.