Morgunblaðið - 11.02.1944, Blaðsíða 5

Föstudagur 11. febrúar 1944
MORGUNBLAÐIÐ
5
VINIMUVEITEINIDAFJELAGIÐ SVARAR
Verkamannafjelagið
Dagsbrún,
Reykjavík.
VJER höfum mótekið brjef
yðar, dags. 3. þ. m., ásamt upp-
kasti frá yður að nýjum samn-
ingi milli yðar og fjelags vors,
sem ætlast er til að komi í stað
núgildandi samnings, dags. 22.
ágúst 1942, er þjer með brjefi
til vor dags. 20. f. m., hafið
sagt upp ~frá og með 22. þ. m.
að telja.
í tjeðu brjefi yðar berið
þjer fram ýmsar ástæður fyr-
ir því að þjer hafið sagt upp
nefndum samningi yðar vio
fjelag vort, og fyrir kröfum
þeim, sem felast . í of-
annefndu uppkasti yðar að
nýjum Samningi. Teljum vjer
rjett að taka þessar ástæður
yðar til athugunar.
Um 1. ástæðu.
Þjer segið að samkvæmt
samningi vorum, dags. 22. á-
gúst 1942, hafi dagkaup verka
manna ekki hækkað um meira
en 16%, — sextán af hundraði
og þess vegna hafi ekki þurft
nema litlar breytingar í óhag-
stæða átt til þess að þessi grunn
kaupshækkun „yrði skert veru
lega eða að engu ger“, og á
þann veg hafi þróunin gengið.
Þessi ástæða yðar er bygð á
röngum grundvelli, vegna þess
að dagkaup vérkamanna hækk
aði með nefndum samningi
ekki um aðeins 16% eins og
þjer segið, heldur um 54% —
finimtíu og fjóra af hundraði
Þegar gjöra á samanburð í
þessu efni virðist rjettast að
leggja til grundvallar 9 •— níu
•— klukkustunda raunveruleg-
an vinnutíma, þar eð sá vinnu-
timi hefir um mörg ár verið
hinn venjulegasti við verka-
mannavinnu hjer í bænum, og
þrátt fyrir allt hjal um átta
stunda vinnudag er þetta svo
ennþá, enda hvað eftir annað
af yðar hendi gjörð krafa um
þenna vinnutíma og hjeraðlút-
andi ummæli yðar í tjcðu
brjefi yðar til vor staðfesta
þetta ljóslega.
' Samkvæmt eldri samningi
vorum dags. 9. jan. 1941, var
kaupið íyrir 9 — níu — raun-
verulega vinnutíma samtals
kr. 14.50 eða kr. 1.61 um kl.st.
fyrir hvern raunverulegan
vinnutíma. Með nefndum samn
ingi vorum írá 22. ágúst 1942
hækkaði kaupið þannig að
greiða skyldi fyrir 9 — raun-
verulega dagtíma kr. 22.3 IY4
eða kr. 2.48 (nákvæmlega kr.
2.47 9/10) fyrir hvern raun-
verulegan dagvinnutíma. •—
Hækkun dagkaupsins var því
fyrir hverja raunverulega
vinnuklukkustund úr ,kr. 1,61
upp í kr. 2.48 cða 54%. Telj-
um vjer þetta nægilegt til
þess að sýna hversu þjer farið
með rangt mál að því er þessa
kauphækkunarástæðu snertir.
Um 2. ástæðu.
Þjer haldið því fram að
endurskoðun sú, sem fram hef
ir farið á grundvelli dýrtíðar-
vísitölunnar hafi leitt í ljós ,,að
grundvöllur vísitölunnar er
verkamönnum phagstæður í
verulegum atriðum“, eins og
þjer komist a^ orði. , j j ?
BRJEFI DAGSBRIJIMAR
Skýrir málið frá sjónarmiði
atvinnurekenda
En þjer farið hjer með rangt
mál.
A. Vísitalan er bygð á heim-
ilisreikningum 40 verkamanna
sem samkv. beiðni kauplags-
nefndar hjeldu reikninga þessa
árið 1. júlí 1939 til 30. júní
1940.
Fyrgreind endurskoðunarnefnd
athugaði þenna grundvöll vísi-
tölunnar. Nefndin klofnaði í
meiri og minni hluta án þess
þó að í milli bæri neitt það,
sem máli skifti um sjálfan
grundvöllinn, heldur aðeins
um aðferðina við endurskoðun
þessa og það hversu ítarlegt
skyldi vera álit nefndarinnar.
Um tjeðan grundvöll vísitöl-
unnar segir meiri hluti endur-
skoðunarnefndarinnar í áliti
sínu:
„að neysluval það, sem lýs-
ir sjer í hinum 40 heimilis-
reikningum, sje vel nothæft
sem grundvöllur fyrir ákvörð-
um á vígtum framfærsluvísitöl-
unnar“.
Minni hluti endurskoðunar-
nefndarinnar segir:
„Vonlítið um að gera úr
garði vísitölugrundvöll, sem
væri nokkuð, að ráði vissari
en þessi, nema þá á mjög löng-
um tima. Mjer virðist vísitölu
grundvöllurinn nothæfur eins
og hann er“.
(Allar undirstrikanir gerðar
hjer).
Meiri hluti endurskoðunar-
nefndarinnar taldi öruggara að
fleiri en 40 heimilisreikningar
yrði lagðir til grundvallar, en
í því efni má benda á að í
Noregi, með um 30 sinnum fjöl
mennari þjóð, hefir áður verið
látið nægja að byggja dýrtíð-
arvísitöluna á aðeins 135 —
eitt hundrað þrjátíu og fimm
— heimilisreikningum.
B. í brjefi yðar segið þjer
að komið hafi í ljós við um-
rædda endurskoðun vísitölunn
ar að í grundvöll hennar hafi
„alls ekki verið færðir veiga-
miklir útgjaldalioir“.
Þetta er rangt.
Meiri hluti nefndarinnar
nefnir nokkra liði (tilbúinn
mat, sauma- og prjónalaun,
ýmsar viðgerðir, húsgögn og
surnt grænmeti) sem ekki. hafi
vérið tekrtir. inn í vísitöluna, og
telur meiri hlutinji rjettara að
taka þá með í‘ grundvöll henn-
ar. Þessir liðir nema nú ekki
samtals að meðaltali fyrir
hvern heimilisreikning méira
en kr. 115.15 á ári, af meðal-
talsútgjaldaupphæðinni á ári,
sem er kr. 3.853.01 fyrir hvern
heimilisreikning miðað allt við
fyrsta ársfjórðung 1939.
Þessar tölur sýna, að þjer
farið með rangt mál um það,
að hjer sje um að ræða „veiga
mikla“ útgjaldáliði.' Til þess að
þéssir lítilfjörlegu liðir gætu
haft áhrif á vísitöiuná' þyrftu
■ ■ .1' r- i , ,» | A r: , 1 •; 1
breytingar á veroi þeirra að
vera mjög stórfeldari en á
nokkrum öðrum útgjaldaliðum
í heimilisreikningunum. — En
ástæðan til þess að þessir liðir
hafa ekki verið teknir með í
grundvöll vísitölunnar er sam-
kvæmt umsögn Kauplags-
nefndar sú, að það er afar-
miklum vandkvæðum bundið,
að útvega ábyggilegar upplýs-
ingar um alment verð á þessum
liðum, og mundu þeir því leiða
aukna óvissu inn í grundvöll
vísitölunnar, að svo miklu leyti
sem þeir yfirhöfuð hefðu nokk
ur áhrif.
C. Þá nefnið þjer í brjefi yð-
ar þátt húsaleigunnar í vísi-
tölunni, og munuð þjer í því
efni eiga við það ao í grund-
völl vísitölunnar hefir ekki ver
ið tekin hækkun húsaleigunn-
ar í nýbyggingum í Reykja-
vík.
Endurskoðunarnefndin gérði
engar tillögur um breytingar á
vísitölunni í þessu efni, en
meiri hlutinn bar aðeins fram
tillögu um að tryggja sjer-
staka dýrtiðaruppbót „af op-
inberu fje“ handa þeim, sem
búa í nýjum íbúðum. Nú er
auk þess alls ekkert upplýst
um það, hve mikill hluti verka
manna hýr í hinum nýju í-
búðum hjer í bænum og með
tilliti til þess að húsaleigulög-
in hafa nú i nærri fimm ár
verndað mann gegn uppsögn-
um á leigumálum, má telja
mjög ósennilegt, að svo margir
verkamenn búi i hinum nýju,
dýru, íbúðum að það veiti yð-
ur nokkurn grundvöll til þess
að verkamannakaup verði
hækkað fvrir alla verkamenn
Reykjavíkur sem sennilega
myndi leiða af sjer almenna
kauphækkun um land allt eins
og varð haustið 1942.
D. Þjer virðist telja vísítöl-
una rangláta gagnvart verka-
mönnum vegna þess að mat-
vöruvísitalan sje svo há og að
í heildarútgjöldum verka-
manna sje matvöruliðurinn
hlutfallslega hærri en hjá öðr-
um stjettum. En við þessu er
það að segja, að eins og fram-
an er ságt, er vísitalan einmitt
bygð á heimilisreikningum
verkamanna, svo í grundvelli
vísitölunnar er fullt tillit tek-
ið til þessarar aðstöðu viðvíkj-
andi matvörum, ef hjer er um
nokkurn mismun að ræða. —
Þessi aðfinsla yðar viðvíkjandi
vísitölunnar er því alveg stað-
laus.
E. Loks segið þjer, að við út-
reikning vísitölunnar hafi ver-
•ið viðhöfð aðferð sem sje ó-
hagstæð verkaroönnum, pg
nefnið sém dæmi, að kjöt hafi
lækkað s.L- haust eftir að al-
menningur hafi keypt vétrar-
forða af kjöti. Nú er vísitalan
samkvæmt gildándi lögum, alt
I i í •> r- TT? 1 ;
af reiknuð út á grundvelli verð
lags 1. dag hvers mánaðar,
enda óframkvæmanlegt að elt-
ast í því efni við verðlags-
breytingar á ýmsum tímunr,
sem að sjálfsögðu ýmist verka
til hækkunar eða lækkunar á
vísitölunni. En að því er sjer-
staklega snertir kjötið þá mun
langt frá því, að alment sje að
verkamenn hjer í bænum kaupi
sjer vetrarforða af því snemrna
á haustin.
Vjer teljum oss með fram-
anrituðu hafa sýnt fram á að
þjer getið ekki á nokkurn hátt
notað nefndarálit endurskoð-
unarnefndar vísitölunnar sem
grundvöll fyrir kauphækkunar
kröfum yðar, nje 3’fir höfuð
með nokkrum rökum haldið
því fram að vísitalan veiti ekki
verkamönnum fulla uppbót
fj’rir dýrtíð þá, sern myndast
hefir síðan ófriðurinn hófst
1939, ekki síst þegar þess er
gætt að dýrtiðaruppbótin sam-
kvæmt vísitölunni er reiknuð
af grunnkaupi verkamanna, er
var hækkað 22. ágúst 1942, um
54% eins og sýnt hefir verið
fram á hjer að framan.
3. ásíæða.
Þjer te^ið þá ástæðu liggja
jfyrir til hækkunar á kaupi
fyrir almenna verkamanna-
vinnu að það hafi ekki hækk-
að eins mikið hlutfallslega s.l.
hálft annað ár eins og kaup,
„faglærðra verkamanna“. —
Munuð þjer hjer eiga við hina
svonefndu gervismiði.
Vjer höfum ekki gert, og
munum ekki gera, við yður
nokkurn samning um kaup svo
nefndra gervismiða. Hjer er.
alls ekki um nema „faglærða“
menn að ræða, heldur aðeins
almenna, lagtæka verkamenn,
sem enga þekkingu hafa fram
yfir hvern venjulegan verka-
mann, enda gagnstætt lögum
landsins að þeir vinni aðra
vinnu en ahnenna verkamanna
vinnu, og hlýtur starísemi
þeirra á öðrum sviðum að
hverfa þegar Jiið óvenjulega á-
stand atvinnulífsins hættir, og
virðist þjer í nefndu brjefi yð-
ar gera ráð fj’rir að svo verði
bráðlega.
Það, að lagtækir verkamenn
hafa vegna hins óvenjulega á-
stands í landinu og hæfileika
sinna til þpss að vinna hjálp-
arstörf á sviði Íðnaðarins, get-
að þvingað kaup sitt upp i átt-
ina til kaups iðnaðarmanna,
getur því ekki á nokkurn hátt
verið stuðningur fyrir kaup-
kröfur yðar fyrir . almenna
verkamannavinnu. Verður í
þessu efni einnig að taka tillit
til þess, að þó iðnaðarfyrirtæki
geti greitt verkamönnum hið
hærra kaup fyrir hálfgerða iðn
aðarvinnu, þá geta ekki. aðrú’
atvinnurekendur stáðist það að
hækka kaup fyrir almenna
verkamannavinhu.
4. ástæða.
Þjer vísið til þess, að kaup
úti um land sjee jafnhátt sem
í Reykjavík, en hjer sje dýr-
ara að lifa og því sje rjett að
krefjast nú hærra kaups hjer
í bænum.
Eftir að vjer gerðum samn- ,
ing vorn við yður 22. ágúst
1942, hóf Alþýðusamband ís-
lands kauphækkunarherferð
um allt land undir því herópi
að ka'upið skj'ldi alls staðar
„samræma'1 og samræmingin
átti að vera fólgin í því að kaup
ið úti um land yrði jafnhátt
sem í Reykjavík, allt annað
væri ranglátt. Af vorri hendi
var því þá haldið fram gegrt
þessu ao síðar myndu rísa upp
kröfur um að hækka kaupið
í Rvík vegna þess að þar væri
framfærslukostnaður hærri en
úti um land. Þar éftir myndi
svo Alþýðusambandið krefjast
að kaupið yrði aftur „sam-
ræmt“ o. s. frv.
Spá vor hefir rættst. — Þjer
hafið nú í nefndu brjefi yðar
byrjað á þessari svikamyllu. —
Vjer mumim ekki vilja taka
þátt í því tafli.
5. ástæða.
Loks berið þjer fram þá á-
stæðu fyrir kauphækkunar-
ki'öfum yðar, að nú muni at-
vinnuleysið framundan og telj
ið þjer að úr því verði best
bætt með því- að kaup verka-
manna verði hækkað.
Atvinnuleysi myndast af því
að atvinnuleysi er í landinu
stöðvast að meira eða minna
leyti.
Því mun varla verða neitað
að atvinnurekendur þessa
lands hafi í fylsta mæli áhuga,
áræði og þekkingu til þess að
halda uppi atvinnurekstri sín-
um. Ef þeir geta ekki haldið
honum uppi, þá er það vegna
'þess, að kostnaður við atvinnu
reksturinn fer fram úr nauð-
synlegum tekjum; með öðrum
orðum atvinnureksturinn ber
sig ekki.
Þá stöðvast atvinnurekstur-
inn, þá myndast atvinnuleysi
fyrir fólkið, sem annars vinn-
ur þau störf, sem atvinnu- .
rekstrinum eru samfara.
Til þess að koma í veg fyrir
atvinnuleysi þarf þessvegna
fyrst og fre.mst að koma því
til vegar að atvinnureksturinn
beri sig.
Þetta getur orðið bæði með
því að takist að sjá atvinnur
rekstrinum fyrir nægilegum
tekjum og með því, að útgjöld
verði takmörkuð eða hvort-
tveggja.
Nú vita allii að kaupgjald
er einn aðalútgjaldáliður við
margan eða ílestan atvinnu-
rekstur. Standi hann höllum
fæti, sje hætt við að hann beri
sig ekki svo hann verði að
stöðvast og fólkið, sem við
hann vinnur verði atvinnu-
laust. þá mun athugun oft
sýna að ástæðan til ástandsins
sje að tilkostnaðúrinn við at-
virtnureksturinn þar á meðal
kaupgjladið, sje hærra en hann
getur borið. Verður þá um það
’Framhf á' 8. síðú.