Morgunblaðið - 11.02.1944, Blaðsíða 7

Föstudagur 11. febrúar 1944
MORGUNBLAÐíÐ
T
BANDARÍKJAHERMENN Á ÍSLANDI
ÞAÐ SEM fyrst og fremst
er nauðsynlegt að leið-
rjetta, er su hugmynd, að
ísland sje kalt land og frost
sje þar daglega að vetrar-
lagi. Amerískar mæður á
miðvestur-sljettunum eða í
borgunum í austurhluta
Bandaríkjanna,' sem óttast
að syni þeirra kali á íslandi
hina köldu mánuði ársins,
ættu að fá vitneskju um það
að ef til vill búa þeir við
betra veður en er heima.
Meðalhitastig janúarmán-
aðar, sem er kaldasti mán-
uður ársins á íslandi, er í
stórum hluta landsins að-
eins eitt eða tvö stig fyrir
neðan frostmark.
Af þessu leiðir þó ekki,
að hjer sje fyrirmyndar-
veðrátta. Á veturna er dimt
allan sólarhringinn, nema
nokkrar klukkustundir um
hádaginn, og stormurinn
næðir með 170 til 130 mílna
hraða á klukkustund. Her-
mennirnir búa í skálum
(Nissen-kofum), sem storm
urinn getur nætt óblítt í
gegnum. Margir Ameríku-
menn hafa sjeð frjettakvik-
myndir, af hermönnum,
sem sækja á móti stormin-
um á íslandi eins og djup-
sjávarkafarar berjast gegn
undiröldunni, en enginrl
nema sá, sem átt hefir í
baráttu með að halda jafn-
væginu og ná andanum í
þessum stormum, getur
gert sjer í hugarlund til-
finningar þeirra, er fyrir
þeim verða. Hermannaskál-
arnir, sem líta út eins og
tunnur, sem lagðar eru á
hliðina, eru skorðaðir niður
með sandpokum, svo að
stormurinn feyki þeim ekki
burtu sem hismi.
Skemtanir eru
fábreyttar.
ÞAÐ er ekki hægt að
stytta sjer stundir við
margt í tómstundum sínum
á Islandi nema spila. Kvik-
myndir eru sýndar í flest-
um herbúðum, en það er
ekki skipt um mynd á
hverju kvöldí. Myndirnar
eru ný Hollywood-fram-
leiðsla. íslensku kvik-
myndahúsin sýna eldri
myndir frá Hollywood, en
erfitt er að ná í aðgöngu-
miða á kvöldsýningarnar,
nema bíða í röð við dyrnar
klukkan eitt að deginum.
I höfuðborginni, Reykja-
vík, og sumufn öðrum bæj-
um hafa hermennirnir á-
gæta Rauða-kross sam-
komustaði. Tíðum er dans-
að á þessum stöðum, og í
starfsliði Rauða krossins
eru ýmsir vinsælir skemti-
kraftar. Öðru hverju fáum
við hingað skemtisýningar
USO.
Lítið samneyti er við ís-
lendinga. Þeir eru í eðli
sínu mjög sjálfstæðir og
hafa ekki vanist því að
hafa her í landinu. Danir
veittu þeim að nokkru
leyti sjálfstæði áriþ 1874
eftir nokkurra afda kúgun.
Fullkomið sjálfstæði hlutu
íslendingar árið • 1918; en
EFTIR HARRY T. MOORE
Eftirfarandi grein birtist fyrir skömmu í am-
eríska blaðinu „Liberty“. Lýsir bandariskur liðs-
foringi, Harry T. Moore, þar lífi bandarísku her-
mannanna á Islandi og að nokkru leyti skoðunum
þeirra á landi og þjóð. Margar fáránlegar frásagn-
ir hafa birtst í erlendum blöðum um ísland, en
höfundur þessarar greinar virðist hafa gert sjer
nokkurt far um að kynnast sögu þjóðarinnar. Má
gera ráð fyrir, að margir hafi gaman af að lesa
frásögn liðsforingjans, en lesendurnir sjálfir verða
að meta sannleiksgildi hennar.

Hermenn á Lækjartorgshorninu.
Danakonungur var þó á-
fram konungur yfir íslahdi.
Öll stjórnmálatengsl milli
ríkjanna voru svo rofin
þann 10. apríl 1940, er Þjóð-
verjar hernámu Danmörku.
Alþingi fól þá forsætisráð-
herra og ráðuneyti hans í
hendur æðstu stjórn lands-
ins. •
Einangrun íslands var
lokið mánuði síðar, þann
10. maí 1940, þegar breskar
hersveitir að óvörum her-
námu eyna. Þegar Banda-
rökjamenn kom í júlí 1941,
var það með samþykki ís-
lensku ríkisstjórnarinnar,
sem heldur kaus að hafa
í landinu her frá hlutlausri
þjóð. Pearl Harbour gerði
þó þetta ástand flóknara.
Nasistar á íslandi.
ÞJÓÐVERJAR voru ekki
aðdáendalausir á íslandi.
Sáðmenn nazismans höfðu
verið þar að verki. Hin nýja
þýska stjómmálastefna gat
þó aldrei fært íslenska þjóð
ernissinnaflokknum telj-
andi atkvæðamagn. Hann
hefir til dæmis aldrei ver-
ið fær um að etja kappi við
kommúnistaflokkinn, sem
hefir mest fylgi í Revkja-
vík, borg, sem telur marga
verkamenn meðal hinna
40,000 íbúa sinna. Enn eru
nokkrir nasistasinnar á ís-
landi. Amerískir hermenn
hafa orðið fyrir því, að
kállað hefir verið hæðnis-
lega „Heil- Hitler“ á eftir
þeim á göturp úti. Þetta
spott er helst haft í frammi
af ungum mönnum, sem
ekki vinna neinar skyldu-
kvaðir í yfirstandandi styrj
öld.
íslenskir kaupmenn eru
vingjarnlegir við hermenn-
ina — í verslunum sínum.
Kaupmennirnir og starf-
fólk þeirra talar ágæta
ensku . En það er engin á-
nægja fyrir Ameríkumenn,
sem eru góðir viðskipta-
menn í vissum verslunum,
þegar afgreiðslustúlkur ann
ars staðar skipta sjer ekk-
ert af þeim.
Sjaldgæft er, að opinber
fjandskapur sje í frammi
hafður. Næst hefi jeg kom-
ist því að flækjast í slíkt,
er jeg heimsótti nokkra ís-
lenska vini mína, sem
bjuggu í einu hinna geysi-
miklu völundarhúsa í
Reykjavík. Eftir að hafa
rabbað við þá og setið að
drykkju í herbergi þeirra
nokkra stund, spurði jeg
eftir baðherberginu. Þegar
jeg var kominn um það bil
hálfa leið, var ganginum
allt í einu lokað af holdug-
um kvenmanni með þykk
gleraugu. sem skapaðist
þarna úr skugganum eins
og vera hjá Hitehcock.*Var
mjer rækilega skýrt frá
því, að enginn Ameríku-
maður fengi að nota þetta
baðherbergi. Með því að lát
ast ætla að víkja til hægri,
gat jeg skotist fram hjá
henni vinstra rhegih ög
hraðaði jeg mjer að tak-
markinu. En það var skap
í kvenmanninum, og kom
,hún hlaupandi á eftir mjer
kallaður er appelsín, eða
hella í sig veikum amer-
ískum drykkjum, og er
sopinn dýr, því að hver
flaska kostar 28 cent (ca.
2.50). Einu sinni í mánuði
eru gleðinni ekki nein slík
takmörk sett, en það er á
samkomum Angliu-fjelags-
ins. Meðlimir þessa menn-
ingarfjelags eru bæði bresk
ir, amerískir og íslenskir.
Samkoman hefst með alvar
legri r^eðu, en lýkur með
kampa vínsdr ykk j u.
Margar stúlkur, sem
koma á Hótel Borg, dansa
við ameríkumennina, enda
þótt þær geri það með al-
geru tilfinningaleysi. Þær
sitja við sín eigin borð.
Mjög fáir ameríkumenn fá
leyfi til þess að fylgja þeim
heim eða heimsækja þær á
heimilum þeirra.
Flestum setuliðsmönnum
finnst lífið þrevtandi. Um-
hverfið er þeim lítil upp-
örfun, enda þótt það sje
sumstaðar stórfenglegt,
einkum þegar fjöllin eru
snævi þakin. Jafnvel hinn
leiftrandi græni bjarmi
norðurljósanna getur ekki
Aðalatvinnuvegur íslend endalaust haldið mönnum í
inga er fiskveiðar. Þýska- góðu skapi. Það, sem Ame-
land \rar eitt helsta við- ríkumenn sakna mest —
skiptalandið fyrir stríð, en auk stúlkna, er ræði vin-
markaðir hinna sameinuðu gjarnlega við þá — eru trje.
þjóða hafa oftast síðan get- Sljetturnar, sem eru um-
að tekið við állri fiskfram- hverfis flestar herbúðirnar
leiðslu íslendinga. Á strönd eru auðar og hrjóstrugar.
unum eru staflar af úldn- Það eru ekki margir Ame-
um fiski, en lengra uppi í ríkumenn, sem vildu dvelja
landi leggur daun af fiski, hjer stundinni lengur en
sem lagður er til þerris á nauðsynlegt er, enda þótt
grindur. Og eins og breska sumir íslendingar sjeu
skáldið W. H. Auden hefir kvíðnir yfir þeim mögu-
svo einkennilega komist að leika, að landið verði amer-
orði: Harðfiskur er aðal- ísk nýlenda. Ríkisstjóri ís-
fæðaJslendinga“ .... Seigl lands, Sve.inn Björnsson,
an er mismunandi mikil. • sagði í ræðu við setningu
Harðari tegundin er eins' Alþingis síðastliðinn vetur:
og táneglur á bragðið en! „Árekstrar hafa orðið, en
mýkri tegundin eins og í því sambandi verðum vjer
skinnið neðan á hælunum. fvllilega að viðurkenna
Fæða hermanna á íslandi hina einlægu viðleitni ame-
er góð. Aukamáltíðir er rískra embættismanna og
hægt að fá^ í íslenskum hernaðaryfirvalda hjer á
veitinvahúsum. í Revkja- landi að viðhalda góðri
vík sjást hermenn oft fá samvinnu og valda oss sem
—- og engin loka var á hurð
inni. Meðan jeg var inni
hamaðist hún á hurðinni og
hrópaði til min ógnunar-
orðum.
Peningar og fiskur.
HINN ÓVINVEITTASTI
íslendingur hefir aldrei
neitað því, að Bandaríkja-
herinn hafi fært mikla pen-
inga inn í landið. Verslan-
irnar blómgast og bifreiða-
stjórar og aðrir verka-
menn, sem hjá hernum
vinna, fá feykihá laun. ís-
lendingar eiga glitrandi
amerískar bifreiðar, hjól-
barða og bensín, sem ekki
er tekið að skamta fyr en
síðastliðið vor. Eitt dæmi
um viðleitni vora til þess
að vinna hylli íslendinga
er það, að þegar íslensk
bifreið rekst á farartæki
hersins, fær sá innfæddi
bifreið sína bætta eða end-
urnýjaða, og bifreiðastjór-
anum er kent um — hver
sem á sökina.
sjer
miðdegisverð
í sma-
veitingahúsunum. Vegna
rúmlevsis mega aðeins liðs-
foringjar og undirforingjar
fara inn í Hótel Island, sem
er þekt fyrir góðan mat,
og einungis liðsforingjar og
óeinkennisklæddir Banda-
ríkjamenn inn í Hótel Borg,
sem er besti matarstaður-
inn. Miðdegisverður kostar
um það bil tvo eða þrjá
dollara í amerískum pening
um (13—19.50).
Hótel Borg og
stúlkurnar. „
Á HÓTEL BORG er
hljómsveit og dansað er þar
á hverju kvöldi. í ritstjórn
argreinum sumra blaða bæj
arins hafa stúlkur þær, sem
þarna dansa verið ávítað-
ar. Þar sem áfengisbann
er á Islandi, er sterkasti
drykkur, sem framreiðá má
bjór, með 1% alkoholinni-
haldi. Flesíir Ameríku-
rfiennirnir og íslendingarn
ir drekka sætan safa, sem
minstum erfíðleikum. Jeg
held jeg geti einnig sagt
með rjettu, að virðing vor
og samuð með Bandaríkj-
unum og Bandaríkjaþjóð-
inni hafi aukist við hánari
kynni og sje nú meiri en
nokkru sinni áður. Jeg er
sannfærður um það, að vjer
gefum sagt það sama um
ameríska herinn, er hann á
sínum tíma fer hjeðan, eins-
og hann mun gera sam-
kvæmt samningum“.
Skömmu eftir að þessi
ræða var flutt, voru í versl-
unargluggum og herbúðum
fest upp geysistór blöð
með mynd af Roosevelt for-
seta, og tilvitnunum í yfir-
lýsingu hans, þar sem hann
lofar að kalla herinn tafar-
lausL heim, þegar hættu-
tíminn sje á enda.
Hjónaefni. Nýlega opinberuðu
trúoíun -%ina ungfrú Sigrún B.
Ólafsdóttir. Róykjanesbraut 1
og Hilmar E. Gúðmundsson,
Frakkastíg 24 B. . ~> ;!: *