Morgunblaðið - 04.03.1944, Blaðsíða 7

Laugardagur .4. mars 1944.
MORGUXBLAÐIÐ
ENGINN DEYR ÚR INFLÚENZU
Á FJÓRÐA ári síðustu
heimsstyrjaldar geisaði in-
flúenza um víða veröld. —
Fimta hver mannleg vera
fjekk sjúkdóminn, og
21.000.000 manns ljet lífið.
Enginn vissi hvað þetta var,
hvaðan það kom eða hvers
vegna.
Nú á fjórða ári síðari
heimsstyrjaldarinnar hefir
annar inflúenzufaraldur
gengið yfir Stóra-Bretland
og Bandaríkin. í þetta sinn
hefir sjúkdómurinn verið
vægur. En getur svo farið
— og mun svo fara — að
sjúkdómurinn brjótist
skyndilega út með jafn
ógurlegu og banvænu afli
og 1918? Eða hefir, á þessu
tuttugu og fimm ára tíma-
bili, tekist að finna upp
nokkur vopn til þess að berj
ast gegn honum? Hvað höf-
um vjer lært af aldarfjórð-
ungs þolinmóðri og hugvits
samri rannsókn?
Infúenza er samsettur
sjúkdómur.
VÍSINDAMENN vita nú,
að inflúenza er sjúkdóms-
kerfi, en ekki einstakur sjúk
dómur. Tvær tegundir A og
B hafa verið fundnar og
einangraðar. Rannsakend-
um hefir ekki enn tekist að
skilgreina aðra þætti sjúk-
dómsins.
Vísindamenn hafa fært
sönnur á það, að inflúenza
er huldusýkla-sjúkdómur,
og hafa fundið upp bólu-
efni og blóðvökva, er munu
vinna gegn sýklunum, en af
hvorugu þessara efna er til
nægilega mikið magn til
þess, að það geti komið að
almennum notum.
Rannsóknir hafa afsann-
að þá hugmynd, að influ-
enza væri banvænn sjúk-
dómur. — Læknisfræðilega
hefir aldrei verið sannað, að
nokkur hafi dáið úr inflú-
enzu.
Hin stórkostlegu dauðs-
föll árið 1918 átti algerlega
rætur sínar að rekja til
lungnabólgu og annara sjúk
dóma, sem gera út af við
fórnarlömbin, sem inflúenz
an hafði þegar lamað veru-
lega. Síðan hafa sulfonamid
lvfin og penicillin valdið
því, að lungnabólgan hefir
sjaldan dauðann i för með
sjer. Þegar lungnabólgu-
vandamálið hefir þannig að
verulegu leyti verið leyst,
verður inflúenzan ekki leng
ur banvæn ógnun, heldur að
eins óþægilegur sjúkdómur.
Ýmis konar annar mis-
skilningur á sjer enn stað
varðandi inflúenzuna. Til
dæmis var fólki í desember
mánuði síðastliðnum gefin
sú leiðbeining, að vægur in-
flúenzufaraldur væri til
góðs, því að hann myndi
gera sjúklingana ónæma
fyrir sjúkdóminum á hættu
legra stigi. Sannleikurinn er
sá, að vísindamenn hafa
ekki fundið neinn sjúkdóms
stigmun á hinum ýmsu
tegundum infúenzu. Það er
ekki hægt að veikjast aftur
— Eftir Lois Mattox Miller
Læknavísindunum hefir fíeygt mjög fram, og
hafa ýms ný lyf verið fundin upp, sem unnið geta
bug á sjúkdómum, er menn áður fyrr stóðu varnar-
lausir gegn. í eftirfarandi grein er um það rætt,
hversu mjög hefir tekist að draga úr inflúenzuhætt-
unni með uppfinningu lungnabólgulyfsins. Greinin
birtist í síðasta hefti mánaðarritsins „Reader’s
Digest“.
fyrr en eftir sex mánuði, en
ekkert er því til fyrirstöðu,
að maður nái sjer eftir eina
inflúenzutegundina, en sýk
ist síðan þegar í stað af ann-
ari.
Inflúenza geisar ekki með
ákveðnu millibili.
SJERFRÆÐIN GAR telja
fjarstæða þá trú, að inflú-
enza geisi með 25 ára milli-
bili, en samkvæmt þeirri
skoðun ætti nú að brjótast
út alvarlegur faraldur. In-
flúenza gengur ekki eftir
neinni slíkri hxingrás. Ekki
heldur er hún óhjákvæmi-
legur fylgifiskur styrjalda.
Það er ekki til neitt lækn-
islyf við inflúenzu. Engin
læknisaðgerð getur læknað
huldusýkla-sjúkdóma. Fró-
unarlyf, svo sem aspirin,
minka vissulega hitann og
draga úr vanlíðaninni, en
þau stytta ekki sjúkdóm-
inn um eina klukkustund.
Þú munt ná þjer jafn-
snemma eítir inflúenzuna
þótt þú neytir engra lyfja,
en þú ættir þó umfram allt
að leita læknis, ekki aðeins
til þess að lina þjáningarn-
ar, heldur einnig til þess ao
hafa auga með lungnabólg-
unni.
Það er jafnerfitt nú og
það var 1918 að segja fyrir
um það, með hve löngu
millibili inflúenza geisar.
Sjúkdómurinn er landlæg-
ur — það er að segja, sífelt
eru að finnast sjúkdómstil-
felli. Síðasta áratuginn hef-
ir inflúenzufaraldur gengið
yfir ( í Bandaríkjunum)
með um það bil tveggja ára
millibili. Engin landfarsótt
hefir þó geisað síðan 1918,
en slíkur inflúenzufaraldur
hefir að minsta kosti geis-
að einu sinni áður, árið
1890.
Fyrir sjúklinginn — og
jafnvel einnig við læknisat-
hugun — eru allar tegundir
inflúenzu eins. Það er sami
hái hitinn, sömu kvalirnar
og verkirnir í öllum vöðv-
um líkamans. — Veikindin
vara um það vikutíma. —
Enginn læknir getur um
það sagt, hvaða tegund veik
innar þú hefir, nema með
því að senda hálsvökva til
rannsóknarstofu. Það skift-
ir raunverulega heldur ekki
miklu máh, hvorki fyrir þig
nje hann.
Það. er algerlega komið
undir ytri aðstæðum, hversu
fljótt inflúenzufaraldur
gengur yfir. Meðal fólks. er
býr við náið samneyti —
eins og til dæmis hermenn
í herbúðum — breiðist sjúk
dómurinn hratt út, og far-
aldui'inn er genginn vfir eft
ir þriggja vikna tíma eða
um það bil.' Við venjulegar
aðstæður stendur faraldur-
inn yfir í þrjá mánuði.
Varnir eru gagnslausar.
ÁL.ITIÐ er, að ailar varn-
arrráðstafanir gegn inflú-
enzu komi að engu haldi. —
Án nokkurrar sjáanlegrar
ástæðu, legst veikin þungt á
suma, en aðrir véikjast alls
ekki. Margir sjúklingar eru
fullir af inflúenzusýklum,
án þess að hafa jafnvel
nokkra hugmynd um það.
Þótt maður forðist vand-
lega alla, sem veikir eru,
getur vel svo farið, að mað-
ur hafi samneyti við ein-
hverja smitbera.
En hið gagnstæða hefir
revnist alveg jafnrjett:
Hirðulaus umgengni við
sjúklinga þarf ekki ætíð að
hafa inflúenzusmitun í för
með sjer. Vísindamönnum
tekst ekki alltaf að smita
sjálfboðaliða, sem þeir eru
að gera tilraunir með, bótt
þeir revni það. Þessi stað-
reynd er fólki því, sem hef-
ir inflúenzusjúklinga á
heimili sínu, til nokkurrar
huggunar. — Smitunar- og
hættutímabilið stendur yfir
í 12 til 48 klukkustundir og
ef hinir heilbrigðu á heim-
ilinu hafa ekki fengið snert
af sjúkdóminum innan
þriggja sólarhringa, þá
þurfa þeir sennilega ekki að
óttast smitun af þessu sjúk-
dómstilfelli.
Bóluefnin A og B, er ný-
lega voru fundin upp, hafa
ekki reynst nema 50% ör-
ugg — það er að segja helm
ingur hinna bólusettu hefir
ekkert gagn af bólusetning-
unni. Það er heldur ekki nú
fyrir hendi nægilegt bólu-
efni til fjöldanotkunar. Ef
ná á bestum árangri, ætti
að framkvæma fjöldabólu-
setningu, áður en veikin
brýst út, en það er engin
leið til þess að vita, hvenær
inflúenzufaraldur brýst út
eða hvar. — Sem almenn
heilsuvörn er því fjölda-
bólusetning óhagkvæm.
Langtum árangursríkari
er blóðvökvaaðferðin, sem
miðár að því að gera menn
ónæma fyrir veikinni. Var
þessi aðferð fundin upp af
hóp rússneskra vísinda-
manna árið 1940. — Blóð-
vökvaupplausn er látin
gufa upp, og henni síðan
af sömu inflúenzutegund
blásið inn í nef og háls einu
sinni í viku. Meðferð þessi
er þægileg og hefir borið ár
angur \ið níu af hverjum
tíu, sem hún hefir vérið
framkvæmd á. Vökvi þessi
er unninn úr hests- eða kan
ínublóði, sem hefir verið
sýkt af inflúenzusýklum úr
mönnuhn. — Af einhverri á-
stæðu, sem enn hefir ekki
tekist að uppgötva, eru dýr
þessi ómóttækileg fyrir in-
flúenzu, en í þeim myndast
þó móteitur gegn henni. —
Það er því móteitur í blóði
þeirra, sem veitir mönnum
vernd gegn veikinni.
Blóðvökvinn er dýr.
TIL ALLRAR óhamingju
er blóðvökvinn jafnvel enn
dýrari — bæði hvað snertir
fje og vinnuafl — heldur en
bóluefnið. Á striðstímum er
ógerlegt að framleiða hann
í stórum stíl, en það ætti að
vera kleift eftir strið. Það
eru engin veikamikil rök, er
mæla móti þvi, að blóð-
vökvi úr dýrum geti fyr eða
síðar unnið bug á iníluenzu
faraldrinum. Blóðvökvinn
er samt sem áður mjög dýr-
mætur til notkunar í ein-
stökum tilfellum. Dr. Frank
L. Horsfall yngri, inflú-
enzu-sjerfræðingur Roeke-
feller stofnunarinnar, reit
i nýlega útgefna bók,
„Huldusýkla sjúkdómana“,
að það hafi gert kleift „að
veita mikilvægum einstak-
lingum næstum örugga
vernd, ef nauðsynlegt reynd
ist“. Rússar gerðu eitt sinn
1800 stúdenta ónæma fyrir
veikinni. Blóðvökvinn er
hafður tilbúinn til notkun-
ar í neyðartilfellum handa
útvöldum þýðingarmiklum
hópi manna — til dæmis
handa læknum og hjúkrun-
arkonum á svæði. þar sem
veikin geisar, eða har.da
skipshöfn á orustuskipi.
Þar til blóðvökvinn eða
eitthvert enn óþekt læknis-
lvf verður eins einfalt til
notkunar og ódýrt og kúa-
bóluefnið, munu inflúenzu-
farsóttirnar halda áfram að
geisa, — og i slóð þeirra
munu fylgja skýrslur og als
konar hrakspár. En á með-
an munu vísindamennirnir
| halda áfram að reyna að
krvfja til mergjar levndar-
dóma sjúkdómsins. Ein af
! spurningunum, sem þeir
t hafa aldrei fundið hið
minsta svar við, er þessi:
Hvað verður um inflúenz-
una milli þess, sem farald-
urinn geisar?
skfár
Bókin, sem lesin var í barnatíma útvarps-
Iins er nvkomin út.
Fæst hjá bóksölum.
Bókaverslun Sigf. Eymundssonar f
og |
Bókabúð Austurbæjar B. S. f. |
Laugavegi 34.
Bifreiðaeigendur — Bifreiðastjórar.
Opnum í dag
Smurnigsstöð
fyrir bifreiðar, með nýjum og fullkomnum |
I áhöldum. — Seljum allskonar bifreiðaolíur, |
feiti, bremsuvökva, frostlög o. fl.
H.f. 8TKLLIR
Laugaveg 168. — Sími 5347.