Morgunblaðið - 12.04.1944, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 12. apríl 1944.

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyTgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
I lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Stefnan skýrist
Á FLESTUM flokksþingum Framsóknarflokksins hin
síðari ár hefir verið gerð ályktun gegn þjóðnýtingu at-
vinnutækjanna. Það hefir þó verið skoðun ýmsra, að
ályktanir þessar hafi eigi verið gerðar af heilindum, held-
ur hafi ráðamenn flokksins með þessu verið að slá ryki
í augu þeirra flokksmanna, sem höfðu látið í ljós óánægju
yfir reykulli stefnu flokksins í þessum málum.
Skrif Tímans undanfarið í sambandi við rekstur tog-
aranna sanna ótvírætt, að meiri hluti Framsóknarflokks-
ins, sem ræður stefnu blaðsins, er andvígur einkarekstri
á þessum atvinnutækjum. Hefir áður hjer í blaðinu verið
vakin athygli á þessum skrifum. Við þær umræður, sem
af þessu hafa spunnist, hefir Tíminn orðið bersöglari.
í forystugrein Tímans s. 1. þriðjudag segir svo m. a.:
„Fjelagsreksturinn er tvímælalaust heppilegasta fyrir-
komulagið í þessum efnum. En vafasamt er, að honum
verði alment komið fram á þeim grundvelli, að sjómenn-
irnir eigi sjálfir skipin, þótt stefna beri í þá átt. Þess
vegna er vart um annað að gera en hlutaðeigandi bæjar-
og sveitarfjelög eða jafnvel ríkið eignist stærri veiði-
skipin eftir þörfum og leigi þau hlutaskiftafjelögum sjó-
manna“.
Hjer er kveðið svo skýrt að orði, að eigi getur verið
um að villast, hver stefna ráðamanna Framsóknarflokks-
ins er. Hún er sú, að stórvirkustu atvinnutæki lands-
manna (togararnir) verði ekki framvegis í einkaeign
(fjelaga og einstaklinga), heldur verði þau eign bæjar-
og sveitarfjelaga, sem svo leigi sjómönpum skipin. Fáist
hinsvegar enginn sjómaður til að taka skipin á leigu, er
eina leiðin sú, að sveitarfjelögin eða ríkið geri út skipin.
En þá er þjóðnýting þessara atvinnutækja fullkomnuð.
Rökin, sem Tíminn færir fram fyrir þjóðnýtingu tog-
aranna eru þau, að það hafi oft orðið mikil töp á þessum
atvinnurekstri; töpin hafi lent á bönkunum, en það sje
meira en þjóðfjelagið geti undir risið í framtíðinni. Þess
vegna verði að breyta til.
Enginn neitar- því, að töp hafi orðið á rekstri togara
og að bankarnir hafi þar stundum fengið skell. Þessi at-
vinnurekstur er áhættusamur og fjárfrekur. Það hefir
þessvegna þótt nauðsynlegt að byggja þenna atvinnu-
rekstur upp með talsverðu fjármagni. Það fjármagn hafa
einstakhngar lagt fram, í hlutafje. Þetta er fyrsta áhættu-
fje fyrirtækisins. Sjá allir hve fráleit sú kenning Tímans
er, að töp bankanna yrðu minni við það, ef fyrirtækið
ætti ekkert áhættufje upp á að hlaupa.
Það er einnig alger misskilningur, að bankarnir væru
nokkuð betur trygðir, ef bæjar- og sveitarfjelögin ættu
skipin. Sú trygging er vitanlega einskis virði, ef atvinnu-
reksturinn gengur illa. Fyrir þessu er næg reynsla.
Ekki er vafi á því, að heppilegasta fyrirkomulagið á
rekstri togaranna er einmitt hlutafjelagsfyrirkomulagið,
sem hjer hefir tíðkast. Þar verða einstaklíngarnir alltaf
einhverju að fórna, ef illa gengur og það minkar áhættu
bankanna. Það er þessvegna fullvíst, að ef breyta ætti til
og koma skipunum í eigu bæjar- og sveitarfjelaga, myndi
afleiðingin verða sú, að togaraútgerð á íslandi myndi
brátt líða undir lok. Ef til vill er Tíminn þeirrar skoð-
unar, að það yrði happadrýgst fyrir þjóðfjelagið.
Það er gott að Tíminn kvað upp úr um þjóðnýtingar-
stefnu Framsóknar í sambandi við rekstur togaranna. Vill
hann ekki vera eins hreinskilinn á öðrum sviðum at-
vinnulífsins? Hvað um landbúnaðinn? Hvert stefna
Tímamenn með 17. gr. jarðræktarlaganna? Þar krefjast
þeir þess, að ríkið verði meðeigandi í jarðeignum þeirra
bænda, sem njóta vilja hlunninda jarðræktarlaganna.
Vill Tíminn ekki segja bændum, skýrt og afdráttar-
laust, hvort stefnan er hjer hin sama og boðuð er við
rekstur togaranna — að allar jarðir verði ríkiseign og
bændur leiguliðar hjá ríkisvaldinu? Þá myndi einnig þar
skamt yfir í algera þjóðnýtingu.
í 2.
Happdræftisins
15000 krónur:
1919
5000 krónur:
3668
2000 krónur:
8102 13546 21432
1000 krónur:
783 6485 6792 9486 14365
14923 18354 23057 23411 23742
24145 24155
500 krónur:
776 4404 4650 6134 6872
9273 9759 9815 10474 11578
15049 15774 16456 20664 22838
24376
- \ 320 krónur:
944 1,006 1292 1462 1937
1942 1952 1959 2157 2204
2377 2414 2614 2750 2931
3262 3350 4090 4479 4679
4781 4993 5349 6338 6517
7021 7285 7306 7472 7681
7765 8135 8144 8252 8317
8457 8560 8815 9141 9423 9612
9832 9895 10023 10399 10422
10920 11239 11321 11736 11891
12051 12534 12960 13639 13735
13836 14032 14107 15240 15434
15705 16123 16219 16806 16921
16928 17131 17411 17761 17842
18327 18592 18637 18876 18992
19279 19352 19919 20001 20008
20154 20209 21284 21326 21524
21711 21778 21845 22499 22570
22827 22847 23133 23494 23557
23599 23782 23819
200 krónur:
93 180 211 261 446
455 515 739 764 816
839 918 973 982 1185
1211 1486 1541 1544 1666
1839 1883 2030 2199 2250
2381 2529 2585 2593 2661
2810 3095 3107 3252 3416
3622 3671 3787 4073 4249
4388 4466 4539 4947 4972
4997 5014 '5083 5275 5438
5485 5526 5702 5740 5892
5918 5963 5964 6137 6153
6776 6830 6947 7047 7283
7320 7379 7436 7452 7519
7644 7803 7812 7883 7910
8069 8128 8353 8498 8535
8668 8805 8945 8980 9058
9148 9301 9645 9742 9767
9839 9878 9897 9964 10123
10251 10320 10480 10487 10516
11074 11126 11163 11264 11310
11466 11558 11579 11622 11660
11669 11761 11923 11994 12158
12216 12242 12333 12378 12390
12640 13010 13082 13118 13203
13501 1368,7 13756 13809
13866 13937 14001 14024
14090 14113 14277
14467 14578 14624 14932 15859
15885 16095 16135 16141 16165
16202 16290 16433 16454 16570
16662 16778 16780 16819 16875
16919 16969 17102 17168 17288
17295 17358 17386 17491 17574
17629 17641 17899 17962 18014
18029 18116 18135 18146 18531
18621 18800 18978 19059 19074
19093 19288 19479 19531 19641
19882 20177 20777 20942 21081
21422 21690 21938 22041 22170
22297 22452 22601 22994 23005
23019 23049 23072 23087 23343
23425 23579 23743 23780 24032
24048 24093 24159 24185 24260
24336 24785
CLf'
'Uíbuerjl óLri i
1 ufr dcuzié
ciateaa
lí^inu
w-m-w ♦♦♦♦ ❖❖•:*■:*
Gleðilegir páskar.
PÁSKAHÁTÍÐIN, sem nú er
um garð gengin, hefir verið
mörgum gleðileg, og þá fyrst og
fremst vegna veðurblíðunnar.
Það munu vera mörg ár síðan, að
slík veðursæld hefir verið hjer
sunnanlands alla páskahátíðina.
Reykvíkingar notuðu sjer líka
góða veðrið og frístundirnar og
má sjá þess merki á andlitum
margra Reykvíkinga þessa dag-
ana. Útitekin og hraustleg andlit
sjást hvarvetna.
Veðráttan hefir svo mikið að
segja í frístundir okkar ís-
lendinga. Það er mest úndir veðri
komið, hvort þær verða skemti-
legar. En ef til vill breytist þetta
er fram líða stundir. Hver veit,
nema að við sækjum sólina vest-
ur til Florida, eða til Afríku,
þegar fram líða stundir. Skal jeg
nú skýra nánar, hvað fyrir mjer
vakir.
*
Vikulokafrí í New
York fyrir 300 krónur!
EITTHVAÐ svipað þessu hljóð
ar fyrirsögn í bréska blaðinu
„Overseas Daily Mail“, sem jeg
rakst á hjerna á dögunum. í fyr-
irsögn enska blaðsins var því
bætt við, að allir myndu geta not
ið þeirra kostakjara að stríðslok
um, að skreppa frá Englandi til
Ameríku yfir eina helgi fyrir
ekki hærra fargjaid. Blaðið seg-
ir' síðan frá, hve miklar fram-
farir hafi orðið í flugmálum á
síðustu árum.
Það er athyglisvert við þessa
framtíðarráðagerð breska blaðs-
ins, sem bygð er á samtali við
einn af fremstu flugmálasjerfræð
ingum Breta, að gert er ráð fyr-
ir, að ísland verði einn áfanginn
á flugleiðinni milli Evrópu og
Ameríku. Er það ein sönnunin
fyrir því, sem framsýnir menn
þykjast hafa sjeð fyrir, að ís-
land muni verða í framtíðinni
aðaláfanginn á þessari flugleið.
Flugferðir fyrir alJa.
ÞESSI UMRÆDDI flugmála-
sjerfræðingur telur, að framtíðar
flugleiðin milli Ameríku og Ev-
rópu verði um ísland, Qrænland
og Labrador. Þessar flugferðir
verði fyrir almenning og á því
þurfi þær að byggjast. Þessvegna
verði reynt að stilla fargjöldum
öllum í hóf.
í þessar flugferðir verða not-
aðar 6 hreyfla farþegaflugvjelar,
sem geta flogið með alt að 200
manns í einu. Ekki er talið, að
ódýrt farþegaflug komist á fyrir
; alla fyr en eftir 2—3 ár eftir að
ófriðnum lýkur.
Reykjavík—Washing-
ton á 12 klst.
ÞAÐ VERÐUR lítið úr vega-
! lengdum, þegar flogið er. í grein
inni í enska blaðinu er reiknað
1 með 18 stunda flugi frá Prest-
1 wick í Skotlandi til Washing-
ton, með viðkomu í Reykjavík.
Flugleiðin milli Reykjavíkur og
Prestwick er reiknuð 6 klukku-
stundir. Það ætti eftir því að
vera 12 stunda flug milii Reykja
víkur og Washington.
-X-K-bbbK-X ♦ ♦
verði að fá betri veðurfregnir
og kunnátta-flugmanna og tækni
eykst.
Veðrátta hefir ekki eins mikið
að segja eins og mai’gur kynni
að halda, því með útvarpsgeisla-
tækninni geta flugmenn flogið
blindandi heimsálfanna á milli,
með því að horfa á grænt ljós í
mæliborði flugvjelarinnar.
Ódýru fargjöldin hljóta að
verða til þess, að fleiri leggja
upp í ferðalög en áður var. Fyr-
ir stríð kostaði far frá Reykja-
vík til Kaupmannahafnar með
skipi 300 krónur, auk fæðispen-
inga. Eftir stríð vérður hægt að
fljúga til Ameríku fyrir lægra
fargjald.
• .
Þýðing íslands.
ÞAÐ GETA allir sjeð með
hálfu auga, hvílíka þýðingu ís-
land hefir fyrir flugferðir um
Atlantshaf. Þeirrar skoðunar hef
ir gætt hjá sumum, að vegna
þess, hve flugvjelarnar sjeu orðn
ar fullkomnar, sje ekki lengur
þörf fyrir áfanga á langleiðum.
Á það er bent, að flogið sje nú
viðkomulaust milli Bretlandseyja
og Bandaríkjanna. Þetta er að
nokkru leyti rjett. En það segja
mjer flugmálasjerfræðingar, að
Island verði ákaflega þýðingar-
mikil flugstöð og sje reyndar orð
in það. Það verði einkum sUm-
armánuðina, sem viðkoma verði
á íslandi á flugleiðinni milli Ev-
rópu og Ameríku. Með því að
koma við á íslandi og taka þar
eldsneyti, geta flugvjelarnar flutt
fleiri farþega eða flutning í hvert
skifti, heldur en þær geta, þeg-
ar beint er flogið. Þetta atriði er
talinn svo mikill kostur, að af
þeirri ástæðu einni mun ísland
verða mikilvægt sem áfangi á
þessari flugleið.
•
Góð kynning.
ÞRIÐJUDAGINNN í fyrri viku
buðu íslenskir læknar amerísk-
um starfsbræðrum sínum, sem
hjer dvelja, suður í háskóla. Þar
fluttu þeir Sigurður Sigurðsson
berklayfirlæknir og dr. Gunn-
laugur Claessen fyrirlestra á
ensku um læknisfræðileg mál-
efni. Sigurður ræddi urn berkla-
veikina á Islandi, en Claessen um
rannsóknir sínar á sullaveiki.
Amerísku herlæknarnir voru
mjög hrifnir af fyrirlestrunum
og þakklátir fyrir boðið.
Slík kynningarkvöld, eíns og
hjer var á ferðinni, eru ákaflega
mikils virði. Margir hinna amer-
ísku lækna eru stórmerkir og
góðir læknar, sem njóta trausts
og virðingar í heimalandi sínu.
Það er mikils virði fyrir þá að
fá tækifæri til að kynnast rann-
sóknum íslenskra stjettarbræðra
sinna og reynsla þeirra getur
komið að miklu gagni fyrir ís-
lenska lækna.
En það er ekki aðeins á sviði
lælinisfræðinnar, sem slík kynn-
ingarkvöld geta komið að gagni.
I hernum eru menn úr flestum
eða öllum stjettum. Það væri
sannarlega vel, ef íslenskir
stjettarbræður þeirra í hvaða
grein sem er gætU fengið tæki-
færi til að kynnast þeim og eru
kynningarkvöld tilvalin til slíks.
Aukavinningar. 1000 kr.:
1918 1920
Birt án ábyrgðar.
Mikið örj’ggi.
SAMKVÆMT HEIMILDUM
breska blaðsins er lítil hætta á
slysum á Atlantshafsflugleið-
inni. Segir í greininni, að slyg á
þessari flugleið sjeu minnf. en
Vz % af þeim gríðarlega mikla
flugvjelafjölda, sem fljúgi þessa
leið nú. Öryggið verði þó enn
meira í framtíðinni, þegar hægt
Montague Norman lætur
af störfum.
London: — Aðalbankastjóri
Englandsbanka, Montague Nor-
man hefir látið af störfum sök-
um vanheilsu. Hann er 73 ára
gahiall ■
/