Morgunblaðið - 30.04.1944, Blaðsíða 5

Sunnudagur 30. apríl 1944;
MOR..G U X BIj AÐ IÐ
S EXTL GS A FIIÆ LB:
Eiríkur Lof f sson í Steinholti
NINON
ÝMSUM mun þykja nóg um
allar þessar blaðagreinir, sem
nú er orðin tíska að skrifa um
fólkið, er það fyllir einhvern
áratuginn, alla leið frá tví-
tugu til tíræðisaldurs. Margir
munu þó telja annan þátt
slíkra afmælisminna öllu lak-
ari, en það ei'u öll veisluhöldirr,
er enda með þeirri ölkæti, oft
og einatt, að sjeð er eftir öllu
saman ,þegar aftur er komið á
kyrran sjó. •— Verðbólgan og
peningaráð þessara tíma birt-
ast í mörgum myndum.
Þrátt fyrir þetta vil jeg hjer
minnast á vaskan og veglynd-
an bónda ausur í Gnúpverja-
hreppi, Eirík Loftsson í Steins-
holti, er verður sextugur á
morgun. Hann er borinn og
barnfæddur í Steinsholti, ólst
þar upp hjá foreldrum sínum,
hjónunum Lofti Loftssyni og
Sigríði Eiríksdóttur, er þar
bjuggu um langan aldur. Eftir
lát föður síns varð Eiríkur fyr-
irvinna móður sinnar, en tók
sjálfur við búsforráðum og
kvæntist árið 1912, Sigþrúði
Sveinsdóttur frá Asum. Hefir
þeim orðið 6 barna auðið, 3ja
sona og 3ja dætra, sem öll eru
uppkomin, heima hj foreldrum
sínum í Steinsholti.
Við þessa jörð, Steinsholtið,
er alt æfistarf Eiríks tengt; þar
hefir hann altaf átt heima, unn
ið jörð þeirri vel og unað henni
vel. Er Steinsholt falleg og
nytjadrjúg fjárjörð þar mið-
sveitis í Gnúpverjahreppi. Hag
arnir inn frá bænum gróður-
sælir og víðlendir; tilbreyti-
legt landslag, þarna í hálend-
isjaðrinum, kjarnabrekkur og
dúnmjúkur giljagróður. Niður
frá túninu er mýrin, sem enn
vantar framræslu, en verður
fagurt og gagnsamt land, þegar
fýlling tímans kemur og raki
sá og fótkuldi, sem enn hnekkir
öllum gróðri í slíkum mýrum,
er á brott numinn. Túnið í
Steinshoti er fallegt viðhorfs,
en á köflum í erfiðara lagi til
vjelavinslu vegna brattans. Hef
ir Eiríkur sljettað það og stór-
aukið. — Húsakostur í Steins-
holti er í besta lagi, vandað í-
búðarhús, er reist var fyrir
nokkrum árum og síðan stækk-
að; hlöður og fjenaðarhús eru
að sama skapi gerð með hin-
um mesta myndarbrag, girðing
ar miklar, og er jörðin að öllu
leyti prýðilega setin. Er hún
vel á vegi til að fullnægja bú-
þörfum tveggja eða þriggja
barna þeirra Steinsholtshjóna
þegar þar að kemur. Er vel bú-
ið í haginn, til þess að svo megi
verða og þannig á það að vera.
— Sigþrúður kona Eiríks er á-
gæt kona og fyrirtaks húsmóð-
ir, börnin bráðdugleg og efni-
leg; vilja öll vera heima og
vinna foreldrum sínum og
jörðinni. A þessum bæ er mik-
ill dugnaður og drengilegt starf
ætíð samtaka og hefir miklu
orkað til góðrar afkomu,
traustra umbóta og gagns og
öryggis í sveitarfjelaginu.
Ur því nú jeg rjeðist í að
rabba hjer um þennan sextuga
vin minn og nafna, þá vil jeg
til gamans geta þess, að við
jörð hans, Steinsholtið, eru
tengdir þrír þræðir sögunnar.
I listasögu landsins snerta þrjú
atriði þennan bæ: Er þess þar
að geta, að í Steinsholti var
kirkjustaður og prestssetur til
ársins 1789, er kirkjan var rof-
in og presturinn fluttist að
Stóra-Núpi. Var hin forna
Steinholtskirkja helguð Maríu
guðs móður. Maður sá, er hvað
mest kemur við sögu í hinu
fágaða listaverki Þorsteins Er-
lingssonar, ,,Eiðnum“, var
Daði Halldórsson; eftir æsku-
æfintýrin í Skálholti, er sem
hann hafi sest í helgan stein í
Steinsholti, varð þar prestur og
mun hafa þjónað brauðinu um
46 ára skeið. Varð Daði gamall
maður og dó þarna. Man jeg
eftir leiði hans, vel upphlöðnu,
en á síðustu árum mun plóg-
urinn hafa gengið yfir það sem
hverja aðra þúfu þar í túninu.
— Þá er þess að geta, að Kambs
ránssagan, sem Brynjólfur
gamli frá Minna-Núpi skráði
með þeirri prýði, að telja má
listaverk, á öðrum þræði rót
sína að rekja að Steinsholti.
Þar bjó lengi Gottsvin gamli,
hinn rammi sauðaþjófur, en þó
að ýmsu leyti fullgóður karl, og
þar ólust krakkar þeirra
,,Gosa“ og Kristínar upp. Er
sá kafli sögunnar, er segir frá
öllum þeim heimilisbrag og til-
tektum eigi síst skemtilegur í
hinni px-ýðilegu frásögn Brynj-
ólfs. Með Gottsvini fór það
úiGEmm in efiir
Tilboð óskast í 100—120 hestaíla Túxhaai vjél í góðu standi
vjelin er með nýjum sveitarás og nýjum höfuðlegum. Eftir
taldir varahlutir fylg.ja vjeliuni, nýr stimpill, Dexil, skrúfu-
blað, Sveifaráslega og báðar Ilöfuðlegur.
Rjettur áskilinn til að taka hvaða tilboði sem er eða hafna
öllum. Tilboðum sje skilað til Stefáns S. Pranklin eða Ragn-
ars Bjömssonar, Keflavík fyrir 5. maí n. k.} sein gefa allar
nánari upplýsingar.
frændlið burt úr Gnúpverja-
hreppi. — Loks munu margir
kannast við hina miklu og
tignarlegu Heklu-mynd As-
gríms málara og minnast
þeirra stóru og iðgrænu túna,
er svo mikið gætir á myndinni
og listamaðurinn hefur ferð
sína frá áleiðis .til hinna háu
Heklutinda og heiðloftanna. —
Þessi hlýlega túnbreiða mynd-
arinnar ér Steinsholt; er þar
tvo bæi að sjá, Steinsholt neð-
ar, en ofar á túninu Bala; rauk
þar glaðlega, er listamaðurinn
festi allt þetta á pappírinn og
mun glóð sú aldrei falin á með-
an þessi merkilega mynd er til
frásagnar um sýnir höfundar-
ins. En nú er Balabær rofinn
og kotið sameinað Steinsholt-
inu. Þetta listaverk Asgríms
var. áður til prýði í neðri-
deildarsal Alþingis en nú á bú-
stað ríkisstjórans á Bessastöð-
um.
Nú er Eiríkur Loftsson sjálfs-
eignarbóndi á allri þessari
fögru og frásagnarverðu jarð-
eign og má svipað segja um
bústjórn hans og athafnir þar
og Snorri kemst að orði um
konungdóm Ólafs kyrra, að
Noregur hefði mikið auðgast og
pi’ýðst undir hans riki.
Frá því jeg man fyrst eftir
mjer til þessa dags hefir mjer
jafnan þótt gott að koma að
Steirísholti. Gömlu heiðurshjón
in, Loftur og Sigríður, voru
einhverjir bestu nágrannar. —
Var þar ávalt þeirri góðvild og
gx'eiðvikni að mæta, sem aldrei
skeikaði. Fyrstu kindina, sem
jeg eignaðist, 9 eða 10 ára gam-
all, gaf Loftur mjer í Skaft-
holtsrjettum; var lambið úr-
ivalsfallegt og þótti mjer gjöfin
góð, en við athugun síðar meir
fann jeg, að vinátta gefandans
var.meira verð en kindin sjálf.
— Þetta hefir ekki breyst, og er
vinátta Eiríks í Steinsholti í
gullgengi. Mun svo fleirum
finnast en mjer. Þessi sextugi
drengskaparmaður er öllum
fyrri til hjálpar, það hefir ná-
grennið reynt, og best þegar á
liggur. Um mannkosti Eiríks
vil jeg að öðru leyti ekki fjöl-
yrða. Þar ber hann sjer vitni
sjálfur og svo sveitungar hans.
Eitt er það þó, sem jeg vil enn
segja um þennan ósjerplægna
og vinsæla bónda, ráð-
vendni hans og samviskusemi,
er svo fi’ábær, að lengra
verður ekki komist. Setji jeg
mjer fyrir sjónir tvo menn,
hinn gamla Steinsholtsbónda,
Gottsvin, er hjer hefir verið
minst á, og svo Eirík Loftsson
og leiti manns er standi mitt á
mílli þeirra að áminstum öýgð
um, er jeg viss um, að þar væri
að mæta skattborgara, er kæm
ist allar leiðir upp fyrir árekstr
um við þjóðfjelagið, eins og
nú er háttað.
Að síðustu óska jeg þess, að
hinu upplitshýra og bjartleita
afmælisbarni, Eiríki í Steins-
holti, megi til æfiloka vegna
vel ásamt ástvinum sínum og
að seinni hluti æfinnar verði
honum ekki til byrðarauka
heldur ljettis, eTtir drengilega
framgöngu. E. E.
Nýuppteknir amerískir

eftirmiðdagskjólar og
kvöldkjólar
liankast rift Í 7

auglýsiimg
frá ríkisstjórninni
Alþingi hefir ályktað að fela ríkisstjórn-
inni m. a. „að hve'tja bæjarstjórnir, sýslu-
nefndir og hreppsnefndir um land alt og f je-
lög og fjelagssamtök, er vinna að menning-
ar- og þjóðernismálum, til þess að beita á-
hrifum í þá átt, að sem flest heimili, stofnan-
ir og fyrirtæki eignist íslenska fána, komi
sjer upp fánastöngum og dragi íslenska fán-
ann að hún á hátíðlegum stundum"-
Ríkisstjórnin beinir því hjer með mjög
eindregið til allra ofangreindra aðila að
stuðla að því, að svo megi verða sem í frarn-
angreindri ályktun Alþingis segir-
Forsætisráðherrann, 29. apríl 1944.
ý>
'♦>
■'§>
*>
♦>
•♦>
•í>
<?>
4>
<?>
4>
<♦>
&
&
I
<Sxíx§x§x$xS^x§x$x$>3>3!4x§-@x$xS>^xS^k$xSx®*§x$ -4><j><í<«xSx$*SkS/.x**$x.:-<s^<SxSk4,<s><s4x'. -
TILKYNIMING
um atvinnuleysisskráningii
Atvinnuleysisskráning samkv. ákvörðun
laga nr- 59, frá 7. maí 1928 fer fram á Ráðn-
ingarskrifstofu Reykjavíkurbæjar, Banka-
stræti 7. hjer í bænum, dagana 2., 3. og 4.
maí þ- á. og eiga hlutaðeigendur, er óska að
skrá sig samkvæmt lögunum, að gefa sig
þar fram á afgreiðslutímanum kl. 10—12 f.
hád. og kl- 1—5 e. hád. hina tilteknu daga
Keykjavik, 30- apríl 1944.
Borgarstjórinn í Reykjavík
<3s<Sx4><S«$xSxg«§xSx§xí>^xSx§KÍxSx§x$>SXt>-Sx$*3xSX5XSx5Ki>^> ->■ S- y í • <«x*xíx$xí>^,xíxSxSx$x^4xS>Æ
t
Reykjavík — kjalantes — kjás!
1
líu ferðir á viku frá 1. maí
>Frá Reykjavík: Sunnudaga. og helgidaga kl. 'S,|
17 og 22. Mánudaga, þriðjudaga, miðviku-1
daga, fimtudaga og föstudaga kl. 18 og<j
laugardaga kl- 14,30.
>Frá Laxá: Sunnudaga og helgidaga kk 10 ogj
19,30. Mánudaga, þriðjudaga, miðvikudaga,]
fimtudaga og föstudaga kl. 7 og laugar-
daga kl- 19.
Július JÓNSSON, B. S. R.