Morgunblaðið - 04.05.1944, Page 1

31. árgangur.
97. tbl. — Fimtudagur 4. maí 1944
Isafoldarprentsmiðja h.f.
GLÆSILEG ÞJÓÐHÁTÍÐ 17. OG 18. JÚIMf
Konungieg
Ríkisstjórinn leitar úrskurðar
Fjeiagsdóms
Telur verkfaliiS éiöglegt 7
ÞAR SEM ekki náðist samkomulag í vegavinnudeilunni
fyrir hinn tilsetta tíma (3. þ. mán.), fyrirskipa'ði Al])ýðu-
samband Lslands, að verkfall skyldi hai'ið í allri vegavinuu
frá og nieð s.l. miðvikudegi.
Nær vet-kfall þetta til allrar vegavinnu ríkisins, brúa-
vinnu og vinnu við vitabyggingar.
Vegamálastjóri, Geir G. |
Eiiega hefir sent blöðunum
svohljóðandi skýrslu út af
verkfalíinu. sem dags. er 3.
maí:
Framtíð Nýfundna-
lands rædd í breska
Skýrsla vegamálastjóra.
,.Á síðastliðnu ári og þar til
mi, hefir kaup og kjör í vega-
vinnu verið samkvæmt sam-
komulagi. er eg í umboði rik-
isst jórnarinnar tilkynnti Al-
})ýðusamhandinu með brjefi
dags. 2. maí f. á.
t'ndaníarnar vikur hafa, sam
kvæmt ósk Alþýðusambands-
ins, farið fram viðræður um
kaup og kjör í vegnvinnu
milli vegamálastjóra f. h.
ríjdsst jórnarinnar og samninga
nefndar, er Alþýðusamhandið
tilnefndi. Fyrir viku síðan
seitdi Alþýðusambandið ríkis-
stjórninni tilkynningu um, að
verkfall yrði í veea- og hrúa-
vinnn og vinnu við vitabygg-
iugar frá 3. maí, ef samuingar
hefðu ekki tekist fyrir þann
tuua.
Samningaumleitanir vega-
niálastjóra báru ekki árangur
og fól þá ríkisstjórnin vega-
nuilastjóra að rita Alþýðu-
sífmiiandinu eftirfarandi brjef,
sém var afhent að kvöldi 2.
maí:
j.Ríkisstjómin hefir falið
mjer að lýsa yfir því, að vega-
ger.ð ríkissjóðs mim á þessu
sumri greiða gildandi" verka-
kaup verkalýðsfjelaga á fje-
lagssvæðum þeirra, en utan
fjelagssvæða sama kaup og
síðastliðið ár og eftir sömu
kaupsvæðaskiftingu og veita
verkamönnum sömu hlunnindi
og áður“.
I morgun, 3. maí, gerði Al-
þýðúsambandið verkfall í vega
vinnu. Ríkisstjórnin vjefengir
a ð Alþýðusambandið hafi rjett
sámkvæmt lögum, til þess að
gera vérkfall og niun leita tun
]>að dó.msúrskurðar" Fjelags-
dóms“.
þinginu
London í gær
Cranborne lávarður, nýlendu
málaráðherra Breta skýrði lá-
varðanefnd breska þingsins
frá því í dag, er rætt var um
framtíð Nýfundnalands., að
hann hefði gert ráðstafanir til
þess, að tveir fulltrúar frá
stjórnarnefndinni í Nýfundna-
landi kæmu bráðléga til Lond-
on til skrafs og ráðagerða um
framtíð Nýfundnalands.
Yrði rætt um.á hvern hátt
heppilegast yrði að reisa sjálf-
stjórn landsins og yrði leitað
álits Nýfundnalands manna
sjálfra um það. Ráðherrann
kvaðst þeirrar skoðunar, að
heppilegast yrði að stofnuð
yrði einhverskonar þjóðnefnd.
En það er ekki verk bresku
stjórnarinnar að blanda sjer
inn í hvaða stjórnarfarsform
Nýfundnalandsmenn velja sjer.
Það er verk þeirra sjálfra, sem
landið byggja“, sagði ráðherr-
ann. ' —Reuter.
Loflárás á eiii hús
London í gærkveldi.
FLUGM ÁL ARÁÐUNEYTIÐ
skýrði í dag frá loftárás, sem
bresk flugsveit gerði á eitt ein-
asta hús í Haag nýlega. í þessu
húsi voru geymd þýðingarmikil
þýsk skjöl. Húsið var sprengt
í loft upp og öll skjöl, sem í
því voru eyðilögðust.
Það hefir ekki fyr í stríðinu
verið unnið annað eins afrek
á þessu sviði.
Það voru Mosquito-flugvjel-
ar, sem árásina gerðu. Flug-
foringinn, sem stjórnaði árás-
inni segir, að þegar flugvjelarn
ar höfðu varpað sprengjum
sinum úr 50 feta hæð hefði
„húsið sprungið ‘í loft upp og
ekkert verið eftir“.
Sami ákafinn í
loftsókn
Bandamanna
London í gær.
Einkaskeyti til Morgunblaðsins
frá Reutcr.
BANDAMENN sækjá að
Þjóðverjum úr öllum áttum
með loftsókninni með sama á-
kafa og undanfarnar vikur.
Flugvjelar, sem bækistöðvar
hafa í Bretlandi hafa haldið á-
fram árásum á staði í Frakk-
landi og Belgíu og í Þýska-
landi. Flugvjelar sem bæki-
stöðvar hafa í Ítalíu hafa gert
loftárásir á margar helstu horg
ir Norður-Italíu, þar á meðal
Genúa fimtu nóttina í röð og
Rússar halda uppi loftsókn á
hernaðarstaði Þjóðverja á suð-
urvígstöðvum Rússlands.
Hátíðarnefnd
skýrir frá högun
hátilahaldanna
ELÍSABET Énglandsprinsessa,
scm nýlega varð 18 ára og full-
veðja, vakti fyrir skömmu at-
hygli tískusjerfræðinga f.vrir
hattinn, sem hún er með á höfð-
inu hjer á myndinni. Þetta var
fyrsti nýji hatturinn hennar, er
hún hefir fengið sjer síðan ó-
friðurinn hófst.
rramfíð hiuliausu
þjóðanna
London í gærkveldí.
SELBORNE jarl, ráðherra,
sem fer með stríðsfjármálin
sagði í dag í umræðum, sem
urðu um hlutlausu þjóðirnar
í breska þinginu:
„Jeg tel, að sameinuðu þjóð-
irnar.sjeu í sínum fulla rjetti,
er þær fara fram á við hlut-
lausu þjóðirnar að þær styðji
ekki öxulríkin. Framtíð hlut-
lausu þjóðanna er undir sigri
Bandamanna komin. Hver sú
þjóð, sem veitir öxulveldunum
stuðning, sem kemur þeim að
hernaðarlegu gagni á þátt í að
lengja ófriðinn.
Selborne sagði, að samningar
Breta og Spánverja væru að
miklu leyti hæfileikum Hoare’s
sendiherra að þakka og stjórn-
málaspeki Jordana utanrikis-
herra Spánar, en síðan hann
hefði tekið við embætti hefði
sambúð Breta og Spánverja
farið mjög batnandi. —Reuter.
Þ J ÓÐHÁTÍÐ ARNEFN D -
IN hefir nú lokið við frum-
drög að hátíðahöldum þeim,
sem fyrirhuguð eru hjer í
bænum og á Þingvöllum í
tilefni af stofnun lýðveldis-
ins dagana 17. og 18. júní n.
k. — í nefnd þessari eiga
sæti þeir dr. Alexander Jó-
hannesson prófessor, sem er
formaður nefndarinnar, Jó-
hann Hafstein lögfræðing-
ur, Ásgeir Ásgeirsson al-
þingismaður, Einar Olgeirs-
son alþingismaður og Guð-
laugur Rósinkranz yfir-
kennari. — Nefndin skýrði
blaðámönnum í gær frá á-
ætlun þeirri, sem gerð hefir
I nótt fóru breskar flugvjel- v verjg
ar til árása á Þýskaland og út-
hverfi Parísar og völdu efna-
verksmiðjur að skotmarki. —
Týndist engin flugvjel í þeim
árásum.
I dag hafa amerískar Libera-
tor-flugvjelar ráðist á staði í
Norður-Frakklandi, einkum
var ráðist á staði í Pas de Calais
hjeraðinu, sem er það hjeraða
í Norður-Frakklandi, sem hef-
ir orðið fyrir mestum loftá-
rásum bandamanna.
Rússar rjeðust á staði ná-
lægt Lvov og Stanislavo og
borgina Roma í Rúmeníu.
í kvöld (miðvikudag) hafa
þýskar útvafpsstöðvar verið að
senda út sínar venjulegu að-
varanir um óvinaílugvjelar.
Winnant verður kyr
Washington í gærkveldi.
HULL utanríkisráðherra bar
til baka í dag fregn um, að
John Winant, sendiherra
Bandaríkjanna í London væri
í þann veg að fara til Moskva,
Sfórblað geiur ís-
lensks vísindarils
AMERÍSKA stórblaðið „The
New York Times“ getur í vís-
indadálkum sínum þann 27.
febrúar síðastliðinn um rit dr.
Alexanders Jóhannessonar um
uppruna málsins, og um það,
hvernig mennirnir hefðu fyrst
lært að tala. Lýsir blaðið að
nokkru niðurstöðum þeim, er
di\ Alexander komst að í riti
sínu, og tekur fram, að hann
sje að ýmsu sammála Sir Rich-
ard Paget, breskum vísinda-
manni, er ritað hefir um þessi
efni, en hafi að öðru leyti sín-
ar sjerstæðu skoðanir.
Segir blaðið ennfremur, að
verk dr. Alexanders hafi kost-
að mjög mikla vinnu, einkum
keffi það um hin ýmsu hljóð,
er hann hefir bygt upp í bók
sinni.
Formaður nefndarinnar gat
þess í upphafi, að tíini nefndar-
innar hafi verið naumur til und
irbúnings, þar sem nefndin
hafi ekki verið skipuð fyrr en
laust fyrir miðjan marsmánuð.
En síðan hefir nefndin haldið
25 fundi og gert þær ráðstaf-
anir, sem hægt hefir verið að
gera til þess að þjóðhátíðin
megi verði sem glæsilegust, eft
ír því, sem ástæður leýfa, bæði
hjer í Reykjávík, á Þingvöll-
um og annarsstaðar á landinu.
Hátíðin hefst í Keykjavík.
Gert er ráð fyrir, að þjóð-
hátíðin hefjist hjer í Reykja-
vík klukkan 9 að morgni, þann
17. júní, með því að menn safn-
ast saman við myndastyttu
Jóns Sigurðssonar við Austur-
völl. Þar verður leikinn þjóð-
söngurinn, Ó, guð vors lands,
og þar verður flutt stutt ræða.
Er ekki fullráðið hver flytur
þá ræðu, en það verður einn
þriggja, ríkisstjóri, forsætis-
ráðherra, eða forseti sameinaðs
Alþingis.
Aðalhátíðin á Þingvöllum.
Aðalhátíðin og hátiðlegasta
atriði þjóShátíðariúnar hefst
kl. 1,30 á Þingvöllum. Verður
komið upp pöllum fyrir þing-
heim og gesti Alþingis á Lög-
bergi, en mannfjöldinn safnast
saman á völlunum fyrir neðan
Lögberg. Þingið verður haldið
skamt frá steininum, sem á er
letrað Lögberg, rjett við Snorra
búð. Þarna setur forseti Al-
þingis hátíðina með stuttri
ræðu. Síðan hefst stutt guðs-
þjónusta, sem hefst með því, að
sunginn verður sálmur, en síð-
Framh. á 2. siðu