Morgunblaðið - 01.07.1944, Síða 6

6
WOi. GUNBLAÐIÐ
Laugardagur 1. júlí 1944

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Áusturstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
I lausasöiu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Viðhorfið í haust
SVO SEM kunnugt er, var Alþingi hinn 20. juní s.l.
frestað til 15. sept., þ. e. a. s. að ekki má kveðja þingið
saman síðar en þann dag.Margir þingmenn voru því fylgj-
andi, að þingið yrði kvatt fyrr saman, eða 2. sept., en meiri
hlutinn vildi fresta til 15. sept.
Vafalaust hefði það verið hyggilegra, að láta> þingið
koma saman í byrjun september, ekki síst þar sem
stjórnmálaflokkarnir gátu ekki náð samkomulagi um að
yfirtaka stjórnartaumana í sínar hendur og þannig unn-
ið sameiginlega að lausn þeirra vandamála, sem fram-
undan eru.
Svo sem kunnugt er gildir landbúnaðarvísitala sú, sem
samkomulag varð um í sex-manna nefndinni síðastliðið
sumar, til 15. sept. n. k. Frá þeim tíma kemur ný vísitala,
sem gildir heilt ár, eða til 15. september 1945. Á þessu
stigi málsins verður að sjálfsögðu ekkert um það sagt,
hver verður næsta vísitala landbúnaðarins. En þeir, sem
kunnugastir eru þeim málum, munu ekki vera í vafa um,
. að vísitalan muni hækka.
★
Öllum má ljóst vera, hverjar verða afleiðingar nýrrar
verðhækkunar landbúnaðarvaranna. Fyrsta afleiðingin
verður að framfærsluvísitalan hækkar og í kjölfar henn-
ar fylgir ný, allsherjar kauphækkun. Með öðrum orðum:
Ný verðhækkunaralda skellur yfir og ný flóðbylgja dýr-
tíðar fylgir í hennar kjölfar.
Þannig verður viðhorfið þegar Alþingi kemur saman
15. sept., ef ekki hafa verið gerðar sjerstakar ráðstaf-
anir til þess að afstýra skriðunni. Ríkisstjórnin heldur
að vísu enn áfram að „greiða niður“ verð ýmissa land-
búnaðarvara á innlendum markaði, með framlagi úr rík-
issjóði, en vafasamt er hvort húri getur haldið þeim
greiðslum áfram, eftir að ný verðhækkun er skollin á,
enda öllum ljóst, að þetta er engin varanleg læ'kning á
dýrtíðinni.
Af því, sem nú hefir sagt verið, má öllum ljóst vera, að
aðkoma Alþingis 15. sept. verður síður en svo glæsileg.
Alt myndi þetta horfa öðru vísi við, ef flokkarnir væru
farnir að vinna saman og samkomulag væri náð um lausn
þessara erfiðu vandamála. Því miður hefir ekki tekist
ennþá, að ná þessu samkomulagi. Tilraunir þær, sem
gerðar voru í þessa átt um leið og lýðveldið var stofnað,
báru ekki árangur. Þó munu flokkarnir hafa ákveðið að
halda viðræðum áfram.
Fari svo, að flokkarnir geti ekki komið sjer saman, er
ekki annað sjáanlegt, en að Alþingi verði þess alls ó-
megnugt að leysa þau mörgu og flóknu vandamál, sem
bíða úrlausnar og ekki þola lengri bið, ef ekki á illa að
fara. 1
★
Allar líkur benda til þess, að nú sje hafinn lokaþáttur
styrjaldarinnar hjer í Evrópu. Getur meira að segja svo
farið, að stríðið verði búið á þessu ári, eða í byrjun hins
næsta. Okkur er án efa fullljóst, eins og öllum öðr-
um, að þegar stríðinu lýkur, kemur ný verðlækkunar-
alda yfir löndin. Verðfallið hlýtur að koma alveg sjer-
staklega harkalega niður á okkur, vegna þess að verð-
lagið hjer er miklu hærra en í nokkru öðru landi.
Hvernig ætlum við að mæta þessu verðhruni? Eigum
við að mæda því með harðvítugum deilum og átökum
milli flokka og stjetta, þar til öllu er siglt í strand? Eða
eigum við að mæta erfiðleikunum með sameiginlegu
átaki og tryggja þannig framtíð landsins og lífsafkomu
fólksins?
Við getum áreiðanlega siglt skipi okkar heilu í höfn, ef
allir gera skyldu sína og sýna þar með hinu unga lýðveldi
trúmensku og þegnskap. Það er á valdi stjórnmálaleiðtog-
anna, að þetta verði gert. Nú reynir á víðsýni þeirra,
manndóm og kjark. Þjóðina þarf ekki að óttast. Hún mun
áreiðanlega ekki bregðast, ef forystumennirnir kalla hana
til sameiginlegra átaka.
Minning:
Ragnhiidur Guð-
mundsdóHir
Hún andaðist að heimili sínu,
Sogni í Kjós þann 23. þ. m.,
tæpra 89 ára að aldri, f. 2. sept.
1855.’ Foreldrar hennar voru
þau hjónin, Guðmundur Guð-
mundsson og Guðný Guðmunds
dóttir í Glóru á Kjalarnesi,
(sem nú er eyði býli), og mun
Ragnhildur hafa verið fædd
þar. Hún giftist Guðlaugi Jak-
obssyni frá Valdastöðum fyrir
rúmum 60 árum síðan, og voru
þau systkinabörn, en hann and
aðist fyrir 20 árum síðan,- Byrj
uðu þau búskap í Sogni og hef
ir Ragnhildur átt þar heima
altaf síðan. Þau hjónin byrjuðu
búskap með fremur lítil efni og
smám saman hlóðst á þau ó-
megð. Þau eignuðust 11 börn,
og dó eitt þeirra í æsku, og 1
son, mesta efnis pilt, mistu þau
á besta aldri. Þó að efnin væru
í fyrstu lítil, er þau hjónin hófu
búskap, blessaðist alt vel, og
voru þau samhent um það, að
veita börnum sínum, sem best
uþpeldi, sem í þeirra valdi stóð.
Enda -gátu þau glaðst yfir því,
að sjá þau verða að nytum og
góðu fólki. Guðlaugur mátti
kallast dverghagur á flest
smíði, er hann lagði bönd að. —
Enda hefir sá hagleikur erfst
til barna og barnabarna. Vegna
hagleiks síns var Guðlaugur
löngum fjarri heimilinu. Reýndi
þá á þol Ragnhildar, að sjá um
alt heima, úti sem iinni, enda
dró hún sig ekki í hlje. Oft bar
gest að garði í Sogni, til að leita
til Guðlaugs um ýmislegt við-
víkjandi smíði. Og þó að stund
um væri þröngt í búi, og það
jafnvel svo, að tæplega væri til
næsta dags, urðu gestir þess
ekki áskynja, því að öllum var
tekið sem best, er kostur var á.
Og við systkinin megum minn-
ast þess með þakklæti, hvers
við nutum af hendi Ragnhild-
ar. Altaf var eitthvað til að
rjetta okkur.
Ragnhildur var óvenju dug-
mikil kona og liggur eftir hana
langt og mikið dagsverk. Hún
unni sje>r hvergi hvíldar. Hún
prjónaði og spann, og var tó-
vinnu eftir hana viðbrugðið alt
til hins síðasta. Hún las og skrif
aði gleraugnalaus framm á síð-
ustu daga. Heilsan var fremur
góð, og lá hún rúmföst í aðeins
4 daga áður en hún dó. Eftir
að maður hennar dó, bjó hún í
skjóli barna og tengdabarna,
sem öll reyndust henni sem
sannri móður.
Með fráfalli Ragnhildar, er
löngum og heillaríkum starfs-
degi lokið, og fjekk hún þá ósk
sýna uppfylta, að fá að hverfa
hjeðan, áður en hún yrði öðrum
til mikillar birði. Það er því
sætt að hvílast eftir langan og
erfiðan starfsdag, og mega þá
hverfa til elskandi eiginmanns
og drengjanna, sem á undan
eru farnir, foreldra og fjölda
vina. Við, vinir hennar og
vandamenn, samgleðjumst
henni með vistaskiptin og þökk
um henni alt og alt.
Nánustu ættingjar og vinir
blessa minningu hennar. Mætti
land vort eignast sem flestar
dáðríkar og dugandi konur, þá
myndi þjóð vorri vel vegna.
Steini Guðmundsson.
verji ólripar:
'ÍJr’ dc
l»*l»**+*l**s»l+*l»*Z*****l**s*i9*l****K*K*++*K****1%*K*<,l***,****+**í*****Z* ^
1
cicj
Óskemtileg íbúðar-'
hverfi.
í ÚTHVERFUM Reykjavíkur
hafa á seinni árum risið upp ó-
skemtileg íbúðarhverfi. Þyrping
af kofurn,1 sem menn hafa
klambrað upp í flýti til að fá þak
yfir höfuðið fyrir sig og sína.
Sumsstaðar skamt frá sjálfum
bænum hefir í fyrstu verið byrj
að á þessum kofabyggingum sem
sumarbústöðum, en þegar hús-
næðisvandræðin fórd að ágerast
varð það úr, að fólk fór að búa
í kofunum alt árið. Átti ekki í
önnur hús að venda.
Hætta á ferðum.
ÞAÐ GETUR verið, að þessi í-
búðarhverfi sjeu ill nauðsyn,
eins og ástandið er í húsnæðis-
málum bæjarins
En jeg tel, að í þessum Ijótu
og leiðinlegu íbúðarhverfum
liggi hætta, sem verði að taka
fyrir í tíma, en það er sú hætta,
að kofaþyrpingarnar verðii með
tímanum fátækrahverfi í bæn-
um, eða það sem er í erlendum
borgum er kallað „slums“ og þyk
ir vera til óprýði og skammar,
þar sem þau eru.
Það þarf ekki að lýsa þeirri
hættu, sem stafar af fátækra-
hverfum, hvar í heiminum sem
þau eru.
Bráðabirgðaskálar.
ÚR ÞVÍ jeg fór að minnast á
Ijótu kofana í útjöðrum bæjarins,
er ekki hægt að ganga framhjá
hinum svonefndu bráðabirgða-
skálum, sem allmargir neyðast
til að hírast í eins og nú er á-
statt. Það er nauðsynlegt, að þeir
skálar verði einungis til bráða-
birgða og að fólk verði ekki lát-
ið búa í þeim deginum lengur en
nauðsynlegt er.
„Utanbæjarfólkið“.
REYKJAVÍK hefir vaxið óeðli
lega síðustu árin. Það sjest best
á síðasta manntali. Það eru nú
búsettir í Reykjavík um 1200
manns, sem ekki eiga hjer lög-
heimili. Einhversstaðar verður
þetta fólk að búa og eltki getur
það heimtað að bæjaryfirvöld
Reykjavíkur láti því húsnæði í
tje.
En það er því miður ekki svo,
að það sje „utanbæjarfólkið",
sem er húsnæðislaust eða neyð-
ast til að búa í bráðabirgðaskál-
um. í „landi kunningsskaparins"
skeður margt skrítið og mörg
dæmi eru til þess, að heilar fjöl-
skyldur utan af landi hafa síð-
ustu árin flutt til Reykjavíkur
og fengið ágætar íbúðir. Það hef-
ir ekki verið framfylgt nógu vel
þeim ákvæðum,. sem banna utan-
bæjarfólki að kaupa hús hjer í
bænum til þess að flytja inn í
þau, og heldur ekki er haft eftir
lit með því, að bæjarmenn gangi
fyrir um leigu á íbúðum.
Það er ekki sanngjarnt að
skella skuldinni á bæjaryfirvöld
in í þessu máli, enda gera það
engir, sem til málanna þekkja
og vilja líta á þau af sanngirni.
Reykvíkingar hafa neyðst til að
taka á sig kvaðir og óþægindi
eins og hvert annað hundsbit og
menn muna þá tíma, er Reykja-
vík var bókstaflega lögð í einelti
af löggjafarvaldinu.
•
Enn um útvarpið.
RÍKISÚTVARPIÐ er sú stofn-
un, sem fær einna misjafnleg-
asta dóma landsmanna. Það er
eðlilegt. Útvarpið er orðið það
tæki, sem alla varðar og miklu
máli skiptir að sje eins fullkomið
íeaci iíÍii
eaci iifinu
og frekast er unt að hafa það.
Hinar tíðu ádeilur á útvarpið
og tillögur til bóta í ýmsu, sem
þar þykir miður fara, bera vott
um, að almenningur lætur sig
skipta nokkru máli, hvernig það
er rekið. Þenna áhuga manna fyr
ir útvarpinu vildi jeg nefna hól
fyrir stofnunina, því það sýnir
að mönnum er ekki sama hvað
þar fer fram og hvernig.
Það er því síður en svo, að það
sje sprottið af nokkurri illgirni
í garð stofnunarinnar, er menn
gagnrýna hana. Sannast þar hið
fornkveðna, að það er vinur, sem
til vamms segir.
•
Ein lítil umkvörtun.
AÐ ÞESSUM FORMÁLA lokn
um ætla jeg að bera fram eina
kvörtun, sem jeg veit að margir
standa að, en hún er sú, að þeg-
ar leikin eru lög af hljómplötum,
eða söngvarar koma fram í út-
varpi, þá er þess aðeins getið í
byrjun, hvaða lag leikið er eða
hvaða söngvari syngur. Af því
lerðir, að þeir, sem koma inn í
miðja dagskrá fá t. d. ekki að
vita nafn þess söngvara, sem er
að syngja fyrr en söngskrá er
lokið. En oft kemur það fyrir, að
hlustendur verða að bregða sjer
.frá tæki sínu áður en söngskrá
er lokið og koma ekki aftur'fyr
en nýr dagskrárliður hefir verið
hafinn.
Það er hægt um vik, að bæta
úr óþægindum, sem af þessu
stafa, með því, að þulur til-
kynni eftir hvert lag, sem sung-
ið er: „Þetta var N. N. söngvari,
næsta lag,' sem hann (eða hún)
syngur er....“.
Sömu aðferð ætti að hafa þeg
ar lög eru leikin af plötum. Það
er ýmislegt smávegis, sem hlust-
endur taka eftir og eru sammála
um, að bæta þurfi úr, sem ráða-
menn útvarpsins ættu að taka til
greina. Það dettur engum annað
í hug en að þeir, sem úfcvarpinu
stjórna, vilji gera alt, sem þeir
geta fyrir hluste’ndur og vinsæld
ir útvarpsins og'þessvegna má
og gera ráð fyrir að þeir taki
vinsamlega hógværri gagnrýni.
Vilhjálmur
Ásmundsson
Dáinn 17. júní 1944.
Starfsins orku þegar þrýtur,
þegar sín ei lengur nýtur
iðjumaður, ör til starfa,
sem áður vann svo margt til
þarfa,
þá er lífið lítils virði:
Lúaraun og þrautabyrði.
Sjón og heyrn að dofna og
dvína,
dauft oss sól og stjörnur skína,
horfinn styrkur handa og fóta,
hvergi finnast ráð til bóta,
þá er Ijúfust lausnin eina;
lækning allra þrauta og meina.
Vonin segir: Við oss taki
vaka og starf, að dauðans baki,
finni þar vor fallvölt æfi
framhald sitt, við hvers eins
hæfi,
gjöri oss heila og unga aftur
alvalds mikli náðarkraftúr.
Sína er altaf sárt að missa,
sigur lífsins er þó vissa.
Kærleikshugur heillaríkur
huldar leiðir lil þín víkur;
kærra vina kveðjan hljóða,
knýtt í sveig um minning góða.
Á. H. H.