Morgunblaðið - 31.08.1945, Blaðsíða 2

2
MORG GNBLAÐIÐ
Föstudagur 31. ágúst 1945.
Þjóðin verður að sfanda vörð um Eimskip
MÁÉGÖGN Framsóknar-
flokksin* hafa á undanförnum
mánuðuíh birt hverja greinma
eftir aðra, þar sem ger# er á-
kveðin tilraun til að sanna, að
Eimskipafjelag Islands hafi
brugðist öllum þeim vonum,
sem bundnar voru við fjelagið
við stofnun þess. Jafnframt því
að bera fjelagið þessum þungu
sökum hafa þessi blöð ekki átt
nógu sterk orð yfir því sinnu-
leysi, sem síðasta Alþingi hafi
sýnt, er það hafnaði tillögu frá
nokkrum Framsóknarmönnum
siðastliðinn vetur, er miðaði að
þ\ í að gefa ríkinu Eimskipafje-
Jngið.
Ein ritsmíðin af þessu tagi
birtist í Tímanum þriðjudaginn
3. júlí síðastliðinn. I þessari
grein eru endurteknar allar
fyrri ásakanir í garð Eimskipa-
fjelagsins, þ. e. að stjórn fje-
lagsins sje fámennur hópur úr
höfuðstaðnum og misbeiti valdi
sínu, að fjelagið starfi ekki
með hag alþjóðar fyrir augum,
að fjelagið hafi trassað að- vera
sjer úti um skipakost og fleira.
Ríkisrekstur.
í NÁLEGA hverju blaði, sem
út kemur af málgögnum Fram-
sóknarflokksins, er rjettilega
bent á margvíslegar hættur,
sem sjeu því samfara að taka
athafnafrelsið af þegnunum. I
sömu greinum er jafnframt oft
bent á hættuna af ríkisrekstri
í fjölmörgum efnum. Nú er það
viðurkent af öllum, nema fá-
einum mönnum í insta hring
Framsóknarflokksins, að Eim-
skipafjelag Islands var upphaf
lega stofnað af þúsundum
manna í þessu landi til að leysa
mest aðkallandi mál þjóðarinn-
ar á öllum tímum, siglingamál-
in. Ekkert fyrirtæki í landinu
getur fremur kallast fyrirtæki
þegnanna en Eimskipafjelagið.
Þúsundir manna hafa lagt þar
hönd á plóginn og styrkt fje-
lagið í marga áratugi, ekki til
að safna veraldlegum auði á
því í eigin vasa, heldur til að
styrkja mikilvægasta þáttinn í
sjálfstæðisviðleitni þjóðarinnar,
samgöngumálin.
En Tíminn virðist vera alt
annarar skoðunar hvað snertir
þegnana og ríkið, þegar Eim-
skipafjelagið á í hlut, en þeg-
ar um önnur mál er að ræða.
Þeir nálega 13.000 íslendingar,
bæði hjer heima og vestanhafs,
sem eiga Eimskipafjelagið og
stofnuðu það með miklum dugn
aði fyrir meira en 30 árum, eiga
að vera algerlega rjettlausir
gagnvart ríkinu. Tíminn átelur
Alþingi harðlega fyrir, að
skylda ekki Eimskipafjelagið
til að láta af eignum sínum í
hendur ríkissjóðs „viðbótar-
hlutafje að því marki, að ríkið
ætti jafnt í fjelaginu og ein-
staklingar“, eins og Tímanum
farast orð í fyrrnefndri grein
sinni um þessi mál. Hinar sí-
endurteknu tilraunir Fram-
sóknarmanna bæði á Alþingi
og í málgögnum sínum, til að
koma Eimskipafjeláginu undir
beina yfirstjórn ríkisins, eru í
fylsta máta hjáróma hinum
hávaðasömu skrifum sömu að-i
ila um hættuna, sem stafi af
ríkisrekstri og Tíminn ávítar
Rógskrif blaða
aðra flokka fyrir að hafa á
stefnuskrá sinni.
Útvegun skipa.
EITT ásökunarefnið af mörg
um í garð Eimskipafjélagsins
er, að fjelagið hafi vanrækt að
nota einhver tækifæri til að
afla sjer skipa. Telur Tíminn,
að þessum málum myndi verða
mun betur borgið í höndum rík
isins en í höndum Eimskipafje-
lagsins.
Eins og kunnugt er, voru
Framsóknarmenn sjálfir í rík-
isstjórninni fyrir styrjöldina.
Fjármálaráðherra flokksins frá
þeim tíma hefir ekki látið eitt
einasta tækifæri ónotað til að
sýna og sanna, hversu gjaldeyr
isástand þjóðarinnar hafi þá
verið með öllu óviðunandi. Þjóð
in rjett gat dregið fram lífið,
ef ífrustu sparsemi . var gætt.
Það var líka útkoman hvað
Eimskip snerti á þessum árum,
að fjelagið fjekk naumast nóg-
ar yfirfærslur til að greiða
nauðsynlegar flokkunaraðgerð-
ir á skipunum. Fjelagið sótti
auk þess um gjaldeyri til að
geta bygt þótt ekki væri nema
eitt skip, en sú viðleitni fje-
lagsins bar engan árangur' af
þeirri einföldu ástæðu, að fjár-
málaráðherra Framsóknar-
flokksins, Eysteinn Jónsson,
taldi ríkið ekki hafa neinn er-
lendan gjaldeyri, sem mætti
eyða frá daglegum nauðsynj-
um, til jafn peningafrekra
hluta, sem skipabygginga.
Síðan styrjöldin hófst er hins
vegar fróðlegt að bera saman
skipakaup og útveganir sjálfs
ríkisins og Eimskipafjelagsins.
Skipaútgerð sú, er ríkið rekur,
hefir styrjaldarárin orðið að
notast við óteljandi smáfleytur
til að dreifa nauðsynjum lands-
manna á hafnir á ströndinni.
Ef það væri rjett, sem Tíminn
heldur fram, að það sje sinnu-
leysi einu saman að kenna, að
Eimskipafjelagið hefir ekki
eignast ný skip styrjaldarárin,
hvers vegna hefir þá ekki sjálf
íyrirmyndin, ríkið, sýnt meiri
hyggindi í þessum efnum? Á-
stæðan er einfaldlega sú, að
ekki hefir verið neinn vinnandi
vegur að fá keypt eða bygð
skip, meðan styrjöldin hefir
staðið. í þeim efnum hefir gilt
nákvæmlega það sama um rík-
ið og Eimskip og þessvegna hef-
ir hvorugur aðilinn fengið ný
skip.
Trúir enginn Tímanum?
TÍMINN heldur því fram, að
hluthafar utan af landi sæki
ekki aðalfundi Eimskip, vegna
þess, að þeir telji þar ekki eft-
ir neinu að sækjast hvað snert-
ir völd og vegtillur. Það veit
hver maður, að þetta er helber
blekking og í sjálfu sjer held-
ur lítið hrós fyrir Tímann
sjálfan.
Helsta röksemdafærsla Tím-
•ans fyrir því, að Eimskip sje
orðið fyrirtæki fárra manna
hefir altaf verið sú, að vegna
þess, hversu fjelagið sje ríkt
og voldugt, hafi nokkrir menn
í höfuðstaðnum brotist þar til
yfirráða, og þá að sjálfsögðu til
j'oss -aðýéfla sinn hag og sína
pigin aðstöðu. Og í ritsmíðum
Tímans um Eimskipafjelagið
hefir vissulega ekki verið dreg-
ið dul á, hvað fjelagið væri
mikilvægt og auðugt.
Flestufn mun verða á að
spyrja: Trúir enginn Tímanum,
sem les ritsmíðar hans um
Eimskipafjelagið, úti á lands-
bygðinni? Það er ekki unt að
komast að raun um annað, ef
staðhæfing blaðsins um aðal-
fundina og hversvegna þeir eru
fámennir, er rjett. Jú, hluthaf-
ar Eimskipafjelagsins hafa
aldrei verið í vafa um gildi
fjelagsins að einu eða neinu
leyti frá því það var stofnað.
En þeir vita annað auðsjáan-
lega betur en Tíminn, sem sagt
það, að það hvílir engin leynd
yfir rekstri Eimskipafjelagsins.
Árlega eru reikningar fjejags-
ins birtir opinberlega o.g jafn-
framt alt um stjór.n fjelagsins
í heild, það hvílir því engin
leynd yfir starfsemi þess og
hluthafarnir úti á landsbygð-
inni fylgjast áreiðanlega með
athygli með hinum opinberu
skýrslum, sem árlega eru gefn-
ar út af fjelaginu. Einmitt þe^s
vegna hefir Tímanum ekki nje
öðrum aðilum, sem við öll
möguleg tækifæri hafa haft
horn í síðu fjelagsins, tekist að
skaða fjelagið í áliti, eins og
tilgangurinn með slíkum skrif-
um þó er, fyrst og fremst. Þjóð-
in stendur utan um Eimskipa-
fjelagið eins og hún hefir gert
síðastliðin 30 ár, frá því að hún
stofnaði það og það mun hún
vissulega gera enn um langan
aldur. Hinsvegar geta verið
márgar ástæður fyrir því, að
allir hluthafar Eimskip geti
ekki mætt á sama aðalfundin-
um. Sumir geta komið þetta
árið og aðrir hitt árið, og þar
fram eftir götunum. Samt sem
áður mu’nu aðalfundir Eim-
skipafjelagsins vera með fjöl-
mennustu aðalfundum, að full-
trúatölu, sem þektir eru hjer
á landi.
hættúlegá auðsöfnun, sem hefði
verið misbeitt af stjórnendum
Eimskipafjelagsins, fann neinn
hljómgrunn hjá meirihluta þing
heims,. enda mun öllum hafa
verið ljóst, að ekkert svigrúm
var þá fengið til að nota það
fje, er safnast hafði, t. d. til
skipakaupa af styrjaldarástæð-
um. Síðan löndin opnuðust er
hinsvegar vitað, að Eimskip
hefir ekki látið neitt tækifæri
ónotað í þessum efnum og hef-
ir orðið þar mun betur ágengt
heldur en jáfríveí bestu vónir
stóðu. til.
Rfeisfekstraráróður_ Fram-
sóknáfmanna ■ í' sambándi við
Eimskipafjelagið mún því ekki
að neinu leyti verða fjelaginu
til tjóns, en hinsvegar eru slík
skrif verst fyrir þá, sem bera
ábyrgð á þeim og eru hvað eft-
ir annað staðnir að því að fara
með markleysu eina. Það er
hætt við, að mönnmu finnist
slíkur málflutningur verð-
skulda lítið lof, heldur al-
menna fyrirlitningu.
Hluthafi úti á
landsbygðinni.
Aðrir og þriðju hljóm-
leikar Adolfs Busch
Hversvegna þessar árásir?
EN ÞAÐ ER hinsvegar rjett
að gefa þessum árásum á Eim-
skipafjelagið fullkomnar gæt-
ur, ekki síst þegar farið er að
hamra á því við hvert tæki-
færi, að nauðsynlegt sje að
auka yfirráð ríkisins yfir fje-
laginu.
Það er alment vitað, að Al-
þingi getur hvenær sem er haft
mikil áhrif um stjórn Eimskipa
fjelagsins með lagabreytingum
viðvíkjandi fjelaginu. Síðast-
liðinn vetur kom til mikilla
umræðna um fjelagið á fund-
um Alþingis. Framsóknarmenn
kröfðust þess, að skattfríðindi
fjelagsins yrðu minkuð og á-
hrif ríkisins yfir Eimskip auk-
i.n til mikilla muna. En meiri
hluti þingheims ansaði ekki
þessum kröfum af þeirri ein-
földu ástæðu, að þingmenn
skildu rjettilega, að fjelagið
hafði ekki neitt til saka unnið,
er rjettlætti slíkar ráðstafanir.
Hvorki skrif Tímans nje ræð-
ur Framsóknarmanna um
Á ÓÐRUM hljómleikum Ad-
olfs Busch (s.l. mánudag) voru
. flutt: Partita E-dúr fyrir ein-
leiksfiðlu eftir Bach, Phanta-
sie op. 131 eftir Schumann og
fjögur forn-ítölsk tónverk —
eftir Corelli, Gemignani, Vi-
valdi og Mestrino — auk nokk-
urra „tjekkneskra“ og „slaf-
neskra“ dansa eftir þá Smet-
ana og Dvorak. — Efnisskrá
þriðju hljómleikanna (s.l. mið-
vikudag) náði frá Ðach (part-
ita d-moll fyrir einleiksfiðlu)
og Handel (sónata A-dúr) yfir
Schubert (Rondo brilliant) og
Paganini (2 Caprices) til Tsjai-
kofsky (Valse/Scherzo op. 34),
Robert Kahn (Scherzo) og Max
Reger (aria úr op. 103).
Eins margþætt og verkefni
þessi reyndust, þá var þó ekk-
ert á meðal þeirra, sem átti
ekki skilaboð til hins alvarlega
hlustanda— ekkert, sem fiðlu-
leikarinn hefði valið einungis
til þess að sanna vald sitt á
hljóðfærinu, eins og títt er á
slíkum hljómleikum. Hámark
efnisskránna þótti undirrituð-
um flutningur partítanna eftir
Bach. Hin bjarta, fjörlega E-
dúr-partíta og hin volduga,
nærri hrikalega d-moll-partíta
sýna Jóhann Sebastian Bach á
leiðum, þar sem fáir stjettar-
bræður hans hafa getað náð
fótfestu — enda ekki ýkja
margir, sem reyndu.
Hin sjaldflutta „Phantasie"
eftir Schumann mun tæplega
njóta sín til fullnustu nema í
búningi fyrir fiðlu og hljóm-
sveitarundirleik. Schumann fet
ar þar víða í spor Mendelssohns,
vinar síns, án þess þó — eins og
hann— að geta steypt hinu ríka
iefni í eina sannfærandi heild;
lenda er verkið samið á þeim
tíma, sem höfundurinn missti
andlega heilsu (1853—54). —
Nokkurs óróa og ofnotkun ped-
dals gætti í undirleik Árna
Kristjánssonar við flutning
þessa verks sem og annarsstað-
ar, og mun það hafa stafað af
ónógum fyrirvara til æfinga. •—
(Annars virðist undirrituðum
hinn nýi Bluethner-flygill ekki
að öllu leyti gæddur þeim eig-
inleikum, hvað viðvíkur hljóm
mýkt og resonanz, sem hefði
mátt vænta af slíku hljóðfæri).
í seinni hluta þriðju hljómleik-
anna var Árni aftur sjálfum
sjer líkur; reyndist hann örugg-
ur aðili í leik ,Rondo brilliant“
eftir Schubert og veitti hinni
fögru aríu Regers blæbrigða-
ríkan bakgrunn.
Leikur Adolfs Busch var —
sem ávallt — hreinn og tær og
laus við allan ilmvatnskeim;
stingur hið þýða, nærri spar-
sama vibrato hans unaðslega í
stúf við þá erótik-hlöðnu tón-
myndun, sem margur fiðluleik-
ari er stoltur af að geta ráðið
ýfir. |
Salurinn var þjettskipaður
áheyrendum, en á meðal þeirrá
sáust flestallir fiðluleikarar
þessa bæjar, sem þökkuðu
Busch fyrir stórkostlega kenslu
stund.
Róbert Abraham.
Aukinn fími íþrótta-
manna í sundhöll-
inni
ÍÞRÓTTAFJELÖGIN í bæn-
uum hafa farið fram á að fa
aukinn æfingatíma í Sunhöll-
inni fyrir sundfjelög bæjarins,
þar sem setuliðið er svo til hætt
að nota tíma sína í Sundhöll-
inni. Tilvera sundfjelaganna er
að langmestu leyti undir því
komin, að hve miklu leyti Sund
höllin getur leyst úr æfingaþörf
fjelaganna. Bæjarráð vísaði mál
inu til borgarstjóra til af-
greiðslu í samráði við forstjórsi
Sundhallarinnar.
— Japan
Framh. af bls. 1.
arnir verða undirritaðir á
orustuskipinu Missouri á
sunnudaginn, verður hafður
þar við hún sá Bandaríkja-
fáni, sem fyrstur blakti við
Japansstrendur, en það var.
1861, er Bandaríkjamenn
neyddu Japana til þess, að
leyfa erlendum þjóðum
versiun við landið. — Þessi
gamli fáni hefir verið flutt-
ur alla leið frá Hollandi, til
þess að mætti nota hann við,
þetta tækifæri.
Talið er að mikill breskur
floti sje í þann veginn að
koma til Hong Kong.
4^