Morgunblaðið - 22.09.1945, Blaðsíða 7

Laugardagur 22. sept. 1945
MORGUNBLAÐIÐ
7
Síða sambands ungra Sjálfstæðismanna.
Ritstjórn: Sambandssíjórnin.
Útdrátfur úr bók próf. Fr. v. Hayek, The Road to Serfdom. Þýtt hefir ÓJafur Björnsson dósent.
í samkeppnisskipulaginu er
hægt að öðlast flesta hluti fyrir
peninga. Verð þeirra getur þó
verið hræðilega hátt. Við verð-
um að fórna eins til þess að öðl
ast annað. Hinn kosturinn er þó
ekki valfrelsi,. heldur fyrirskip
anir og bönn, sem verður að
hlýða.
Það þarf ekki að láta sig
undra það, þótt menn óski oft
eftir því, að losna við vanda-
samt val, sem lífið stundum ger
ir óhjákvæmilegt. En fáir óska
þess, að losna við það með þeim
hætti að láta aðra velja fyrir
sig. Menn óska þess hinsvegar,
að komist verði hjá slíku vali.
Og menn eru gjarnan fljótir til
að trúa því, að í rauninni sje
slíkt val ekki nauðsynlegt, held
ur sje það aðeins hið sjerstaka
þjóðskipulag, sem við búum
við, sem skapi slíka nauðsyn.
Það sem þeim er þyrnir í aug-
um, er að skortur lífsgæðanna
skuli eiga sjer stað.
Sú blekking, að raunverulega
sje ekki um neinn skort lífs-
gæðanna að ræða, hefir færst í
aukana vegna þess að staðhæft
hefir verið, að áætlunarbúskap
ur geti aukið framleiðsluafköst-
in að mun miðað við afköst sam
keppnisskipulagsins. Þeir, sem
hugsað hafa þessi mál, hafa þó
í vaxandi mæli fallið frá slíkri
skoðun. Jafnvel fjöldi hagfræð-
inga, sem aðhyllist sjónarmið
Sósialista, láta sjer nú nægja
þá von, að í skipulagi sósíalis-
mans megi vænta svipaðra af-
kasta og í samkeppnisskipu-
laginu. Þeir mæla með áætlun
arbúskap af því að á þann hátt
megi koma á jafnari skiptingu
auðsins. Og ekki er vafi á því,
að ef við viljum ákveða, hvað
hver og einn skuli bera úr být-
um, þá er alsherjarskipulagn-
ing atvinnulífsins nauðsynleg.
En þá er bara eftir að svara
þeirri spurningu, hvort slík
framkvæmd rjettlætishugsjóna
einhverra manna verði ekki
keypt því verði, að óánægjan og
kúgunin verði óhjákvæmilega
meiri en nokkurntíma átti
sjer stað í hinu mjög svo gagn
rýnda frjálsa skipulagi. Því að
taki ríkisstjórnin að sjer að sjá
um skiptingu auðsins, hvaða
sjónarmið ætti hún þá og myndi
hún leggja til grundvallar? Er
hægt að gefa nokkurt svar við
h'inum óteljandi spurningum er
upp kæmu um það, hvernig
meta skyldi verðleika hvers og
eins?
Aðeins ein almenn grundvall
arregla, ein einföld regla myndi
geta veitt slíkt svar: þ. e. að
allir fái nákvæmlega jafnt. Ef
þetta væri takmarkið, þá
myndi það þó að rAinsta kosti
verða ljóst, hvað átt væri við
með hinni óljósu hugmynd um
rjettláta tekjuskiptingu. — En
almenningur telur hnífjafna
tekjuskiptingu af þessu tagi
ekki æskilega, og sósíalisminn
lofar ekki fullkomnum jöfnuði
heldur „meiri jöfnuði".
Slíkt stefnuatriði er þó blátt
áfram enginn leiðarvísir. Það
losar okkur ekki við þá nauð-
syn, að gera upp á milli verð-
leika hinna ýmsu hópa og ein-
staklinga í hverju einstöku til-
felli, og gefur enga vísbend-
ingu um það, á hvern hátt slíkt
skuli gert. Það eina, sem með
þessu er sagt, er það, að eins
mikið skuli tekið frá þeim ríku
o,g hægt er. En þegar til kast-
anna kemur að skipta herfang-
inu, er viðfangsefnið jafnerfitt,
þótt stefnuatriðið „meiri jöfn-
uður“ hefði aldrei komið til
skjalanna.
Það er oft sagt sem svo, að
pólitískt frelsi sje einskis virði
án efnahagslegs frelsis. Þetta er
rjett, en í alveg öfugum skiln-
ingi við þann, sem skipulagn-
ingarsinnar leggja í þessi orð.
Hið efnahagslega frelsi,_sem er
grundvallarskilyrði alls annars
frelsis, er ekki það frelsi frá
efnahagslegum áhyggjum, sem
sósíalistar lofa okkur, og við get
um aðeins öðlast með því að
fórna valfrelsi okkar. Það hlýt
ur að vera athafnafrelsi það,
sem ásamt rjettinum til þess að
velja, hefir einnig í för með
sjer þá áhættu og ábyrgð, sem
slíkum rjetti fylgir.
Tvennskonar öryggi.
Á sama hátt og hið falska
„efnahagslega frelsi“ og með
meira rjetti, er efnahagslegt ör-
yggi oft talið óhjákvæmilegt
skilyrði frelsisins. I vissum
skilningi er þetta bæði rjett og
mikilvægt. Sjálfstæði í skoðun-
um og föst skapgerð er sjald-
gæft meðal manna,, sem ^ekki
geta treyst því, að þeir geti
sjeð sjálfum sjer farborða.
En til er tvennskonar öryggi:
í fyrsta lagi trygging ákveð-
inna lágmarkslífskjara öllum
til handa og í öðru lagi trygg-
ing til handa ákveðnum ein-
staklingum og hópum fyrir því
að njóta ákveðinna kjara mið-
að við aðra.
í þjóðfjelagi, sem stendur á
því stígi hagsældar, sem vort
þjóðfjelag gerir, er engin á-
stæða til þess að ætla annað,
en hægt sje að tryggja öllum
hið fyrrnefnda öryggi án þess
að almennu frelsi sje stofnað í
hættu, þ. e. a. s. eitthvert lág-
mark fæðis, húsaskjóls og
klæðnaðar, sem er nóg til þess
að heilsan megi varðveitast. —
Einnig er það sjálfsagt, að ríkis
valdið hjálpi til þess að koma á
víðtæku kerfi almennatrygg-
inga, til þess að veita öryggi
gegn þeim almennu hættum,
sem lífið hefir í för með sjer,
en sem fáir geta mætt af eigin
rammleik.
Það er skipulagning til þess
að tryggja öryggi af síðara tag-
inu, sem hlýtur að verða frels-
inu svo skaðvænleg. Það er
skipulagning í þeim tilgangi að
vernda einstaklinga og hópa
gegn því að tekjur þeirra
minki.
Ef það er svo, eins og að und
anförnu hefir átt sjer stað í
vaxandi mæli, að þeim, er
stunda hverja þá atvinnugrein,
er kjarabætur eiga sjer stað í,
leyfist að útiloka aðra í þeim
tilgangi að tryggja sjálfum sjer
allan hagnaðinn hvort sem er
í formi hærri launa eða ágóða,
þá lokast allar leiðir fyrir þeim
sem stunda atvinnugreinar, þar
sem eftirspurnin hefir brugðist,
þannig að árangur breyting-
anna verður stórfelt atvinnu-
leysi. Það er ekki vafi á því, að
hin mikla aukning atvinnuleys
is og öryggisleysis á síðustu ára
tugum orsákast að miklu leyti
af viðleitni af þessu tagi til þess
að skapa sjer öryggi.
Laugaveg 11. Sími 4865. 1
illilillllllllllllllllllllllllllllllllllllllinillllillllllllllllllllí
Húsnæðismál og
luxusbyggingar
Þann 21. ágúst birtist grein á forsíðu Tímans og er
þar deilt á núverandi ríkisstjórn vegna húsnæðisleysis
í Reykjavik. Mörgum mun koma undarlega fyrir sjónir
sá mikli áhugi, er nú kemur fram hjá þessu blaði fyrir
íbúðarhúsabyggingum í höfuðstaðnum.
Öðruvisi mjer áðru brá. Þeg
ar Eysteinn Jónsson neitaði um
innflutning á byggingarefni,
meðal annars til bygginga á í-
búðarhúsum í Reykjavík, yfir
það fólk, er landbúnaðarpóli-
tík Framsóknar hafði flæmt
burt úr sveitunum. Það stæði
þó sannarlega nær þessu blaði,
sem þykist vöra málgagrt bænda
og sveitafólks að verja rúmi
sínu til þess að ræða framfara
mál landbúnaðarins og bygging
armál sveitanna heldur en
byggingamál Reykjavíkur.
En ástæðan er ef til vill sú,
að einhver Tímadindill er í hús
næðishraki. Einhver úr mála-
liði Framsóknar í Reykjavík,
er yfirgefið hefir sveitirnar, en
vill nota sveitafólkið til þess að
koma sjer til vegs og valda.
Einhver „bændavinur", er sí-
felt hampar otðunum „dreif-
býli“ og talar um „fólkið í hin-
um dreifðu byggðum“. En í
þessum orðum hans um sveitir
og sveitafólk, liggur svipaður
virðuleiki og þegar bóndinn
kallar á gemsana sína —
„Kibba, kibba, komið þið grey-
in“.
í undirfyrirsögn fyrrnefndrar
greinar í Tímanum segir svo —
„Byggingarefninu er sóað í
lúxushús í stað þess að nota það
til nauðsynlegra íbúðarhúsa“.
Þessi setning getur með lít-
illi breytingu verið einkunn-
arorð ráðamanna Framsóknar-
flokksins, í landbúnaðarmálum,
þ. e. fjármagninu er sóað í lúx-
ushús í stað þess að nota það
til nauðsynlegra framkvæmda.
Forustumönnum Framsóknar-
flokksins, er gjarna kalla sig
„forráðamenn bænda“, virðast
stefna að því að draga fjármagn
ið burt úr sveitunum.
Framsóknarmenn telja, ó-
hæfu, að Reykvíkingar skuli
leyfa sjer að byggja sumarbú-
staði úti í guðs grænni náttúr-
unni, en sjálfir beita þeir á-
hrifum sínum í Búnaðarfjelagi
Islands og á búnaðarþingi, til
þess að koma því til leiðar, að
fje Búnaðarmálasjóðs verði var
ið til gistihúsbyggingar í
Reykj avík.
Þessi dámafáa ráðstöfun bún
aðarþings er, ef ekki beint brot
á lögunum um Búnaðarmála-
sjóð, þá að minsta kosti brot
gegn markmiði þeirra.
Allar stjettir leitast nú við að
tryggja framtíð sína. Gróða
stríðsáranna er varið til þess að
efla atvinnuvegina, kaupa ný
framleiðslutæki til lands og
sjávar.
Þeir búnaðarþingsfulltrúar,
er telja gistihúsbyggingu í
Reykjavík næsta aðkallandi
fyrir landbúnaðinn og aðrir
þeir, er nota sparifje sveitafólks
ins til lúxusbýgginga á möl-
inni, mætti með rjettu kalla
undanvillinga í bændastjett.
vS. B. -
Heimdallur fjelag ungra Sjálfstæðismanna, er
langstærsta pólitíska æskulýðsfjelag í landinu.
Þjer ungir Sjálfstæðismenn, sem ekki ennþá haf-
ið gerst íjelagar, skrifið nafn yðar og heimilisfang
á meðfylgjandi inntökubeiðni og leggiö í næsta
næsta póstkassa (ófrímerkt).
Utanáskrift fjelagsins er F.U.S. Heimdallur,
Thorvaldsensstæri 2, Reykjavík.
Undirritaður óskar að gerast með-
limur í F.U.S. Heimdalli.
Nafn ............................
" Heimilisfang ....................
æðingardagur og ár .............
? l ið fundi fjelagsins og skemtanir.