Morgunblaðið - 30.10.1946, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 30. okt. 1946
MORGUNBLAÐIÐ
5
— FJÁRLAGARÆÐAN —
Framh. af bls. i.
vjelaiðnaður ýmiskonar o. fl.)
íjölgað mjög á hinum síðari ár-
um og leiðir sú aukning til
hækkaðra tekna bæði hjá ein-
staklingum og hjá ríkissjóðn-
um. Nú er það hinsvegar því
miður svo, að í ár er ennþá
erfiðara að gera sjer grein fyr-
ir hvað framundan er í atvinnu-
lífi landsmanna en á undan-
förnum árum ísfiskssalan til
Bretlands, sem á undanförnum
árum hefir gefið landsmönn-
um meiri tekjur en nokkur ann-
ar atvinnurekstur virðist að
verulegu leyti munu bregðast.
Þótt hraðfrystihúsum hafi fjölg
að all ört á síðari árum munu
þau þó hvergi nærri anna að
frysta allan þann fisk, sem
veiddur er. Mun þá að meira
eða minna leyti verða að hverfa
að saltfiskverkun aftur enda
er hún þegar hafin í all stór-
um stíl. Nú er það hins vegar
svo, að ennþá er allt í óvissu
um verðlag, bæði á hraðfryst-
um fiski og saltfiski. En þegar
tekið er tillit til þess ástands
sem ennþá ríktr í matvælafram-
leiðslu heimsins virðist þó ekki
ástæða til sjerstakrar svartsýni
um sölu þessara afurða iands-
ins. Hins vegar verður þó og að
hafa það í huga að sívaxandi
verðbólga og dýrtíð torveldar
alla framleiðslustarfsemi lands-
manna. Mun það verða höfuð-
verkefni þessa þings og stjórn-
ar þeirrar, sem væntanlega
tekur til starfa einhverntíma á
þinginu, að ieysa þau miklu
vandamál. Margt bendir til, að
það verði eigi lengur umflú-
ið. Hver skynbær maður hlýt-
ur að sjá og viðurkenna að til
þess má aldrei koma að verð-
bólgan hefti eðlilega og heil-
brigða framleiðslustarfsemi
landsmanna og við sameiningu
fjárhagsáætlunar er að sjálf-
sögðu út frá því gengið að
framleiðslustarfsemi haldi á-
fram með eðlilegum hætti. Og
í raun rjettri meira en það. Það
er gengið út frá að hin nýju
Stórvirku tæki sem ætlað er að
taki til starfa á næsta ári, auki
framleiðsluna til mikilla muna
frá því sem verið hefir. Öll
framtíð lands vors er undir því
komin að unt verði að halda
hjer uppi þróttmiklu atvinnu-
lífi, að unt verði að hafa verk-
efni handa hverjum manni, sem
unnið getur. Takist það ekki
munu margar vonir bresta.
Með þessum inngangi skal
jeg sVo víkja nokkuð að hin-
um einstöku tekjuliðum fjár-
lagafrumvarpsins.
Skalffekjur.
Fyrsti tekjuliðurinn er tekju-
og eignaskattur, ásamt tekju-
skattsauka, en gert er ráð fyrir
Tafla 3
Fjárlög Reikningur
Inn: Sundurl. Samt. Sundurl. Samt.
I Fyrningar:
1. samkvæmt 3. gr. A 330.000.00 616.639.29
2. 3. — B 3.049.00
3. 9. — 2.170.00
4. 10. — 2.046.00
5. 11. — A 7.070.00 7.500.00
6. —— 12. — 80.000.00 70.510.40
7. 13. — 187.622.00 232.734.21
00 1 15.806.00
9. 15. — 4.3.50.00 6.676.73
10. 16. — 632.773.00 37.244.50 971.305.13
II Utdregin verðbréf 1.050.000.00 1.096.320.00
III Endurgr. fyrirfr. greið'slur frá árinu 1944 10.000.00 425.000.00
IV Endurgr. lán og andvirði seldra eigna 50.000.00 1.376.741.91
V Innb. ýrnsar innistæður 409.586.66
VI Yfirtekin lán v. jarðakaupa 4.854.45
VII Auknar lausaskuldir 1.123.518.56
VIII Innb. fé til geymslu 4.417.585.22
Kr. 1.742.773.00 9.824.911.93

Fjárlög Reikningur
Út: Sundurl. Samt. Sundurl. Samt.
I Afborganir lána:
1. Ríkissjóðslán
a. Innlend Ián 1.580.426.00 1.181.605.35
1). Dönsk lán 574.552.00 576.209.87
c. Ensk Ián 189.041.00 2.344.619.00 8.282.818.23 10.040.633.45
2. Lán ríkisstofnana
a. Landssíminn 200.000.00 274.878.94
b. Ríkisútvarpið • 89.100.00 289.100.00 89.148.86 364.027.80
II Til eignaaukningar ríkisstofnana
1. Póstur og sími 1.500.000.00 3.374.986.63
2. Ríkisútvarpið og Viðtækjaverzlunin 321.950.59
3. Vegamál 1.149.052.86
4. Skipaútg'erðin 329.090.93
5. Vitamál 703.838.83
! 6. Flugmál 1.083.087.20
■ 7. Ríkisprentsmiðjan 161.700.55
8. Eandssmiðjan 265.274.76
9. Áfengisverzlunin 784.463.29
10. Tóbakseinkasalan 570.082.34
11. Grænmetisverzlunin 107.031.28
12. Aburðarsalan 326.612.13
13. Viðskiftaráð 309.272.28
14. Ríkisbúin 143.719.20
15. Ríkisspítalarnir 554.430.83
16. Aðrar stofnanir 1.500.000.00 100.634.12 10.28.5.836.82
III Til vitamála:
1. Til byggingar áhaldah. 100.000.00 6.5.5.000.00
2. Tit að kaupa nýtt vitaskip 250.000.00 95.761.65
3. Til að gera nýja vita 600.000.00 950.000.00 750.000.00 1.500.761.65
IV Til bygginga á jörðum ríkisins og til jarðakaupa 100.000.00 443.689.62
V Til byggingar sjómannaskóla 1.000.000.00 1.000.000.00
VI Til viðbótarhúsnæðis við ríkisspítala 2.000.000.00 1.131.382.49
VII Til byggingar þjóðminjasafns 1.000.000.00 400.000.00
VIII Til byggingar búná'ðarskóla á Suðurlandi 250.000.00 75.000.00
IX Fyrirfr. greitt v. ársins 1946 10.000.00 903.000.00
X Til byggingar varðskips 500.000.00 878.370.00
XI Til byggingar Arnarhváls 450.000.00
XII Til byggingar embættismannabústaða utan Rvíkur 1.249.022 84
XIII Keypt verðbréf 1.515.250.00
XIV Greiddar lausaskuldir 5.220.144.19
XV Greitt af geymdu fé 866.485.38
XVI Auknar innistæður og útistandandi kröfur 5.590.516.58
XVII Utlagt fé v. smíði fiskibáta 2.600.107.64
v L .... Kr. 9.943.719.00 44.514.228.46
að hann verði framlengdur ó-
breyttur. í fjárlögum yfirstand
andi árs voru þessir skattstofn-
ar áætlaðir 29 milj. kr., en sam-
kvæmt þeim upplýsingum, sem
fengist hafa, munu þeir verða
nálægt 36,6 millj. kr. Gera má
ráð fyrir einhverjum lækkun-
um hjá yfirskattanefndum og
ríkisskattanefnd, en væntan-
lega ætti skatturinn á þessu
ári þó að nema nál. 36 millj. kr.
Afkomu alls almennings á þessu
ári mun mega telja mjög góða.
Eftirspurn eftir vinnuafli hefir
aldrei verið meiri og kunnugt
er, að fjöldi manns hefir í ár
verið tekjuhærri en nokkurri
sinni fyrr. í fjárlagafrumvarp-
inu hafa þessir fyrrnefndu skatt
ar því verið áætlaðir 35 milj.
kr. og hygg jeg, að þar sje ekki
mjög óvarlega farið.
Alagður stríðsgróðaskattur á
þessu ári mun nema sem næst
9,7 millj. kr. Hluti ríkissjóðs
ætti því að verða 4,85 millj.
En með tilliti til þess, að vænt-
anlega þarf ekki að gera ráð
fyrir miklum stríðsgróðaskatti
frá útgerðinni á næsta ári, þótti
eigi fært að áætla hluta ríkis-
sjóðs af stríðsgróðaskatti hærri
en 3 millj. kr. og er það sama
fjárhæð og í fjárlögum yfir-
standandi árs.
Toliar o. fl.
Vörumagnstollur nam í sept-
emberlok 9,8 millj. kr. og hef-
ir þannig verið tæplega 1.100.-
000.00 á mánuði. í fjárlaga-
frumvarpinu er hann áætlaður
12 millj. kr. og mun það naum-
ast geta talist óvarlega áætl-
að.
Kemur þá næst verðtollurinn,
sem orðinn er lang stærsti
tekjustofn ríkissjóðs. Eins og
jeg áður gat um nam hann í
septemberlok tæpum 38milj.kr.
og hefir þannig verið til jafn-
aðar rúmlega 4,2 millj. kr. á
mánuði. Það orkar eigi tvímælis
að verðtollurinn á þessu ári
mun losa 50 millj. kr. Að vísu
hefir því verið haldið fram af
ýmsum, að innflutningur hafi
verið óeðlilega mikill á þessu
ári, að flútt hafi verið inn ýmis-
konar skran, og þar fram eftir
götunum. En allt er þetta á mis-
skilningi byggt. Vörubirgðir
munu síst vera óeðlilega mikl-
ar hjer nú og strangar innflutn-
ingshömlur hafa verið á öllum
ónauðsynlegum vörum. Hins
vegar má víst með nokkrum
rjetti segja, að innflutningur
hafi orðið nokkuru hærri en
ella mundi vegna vörusölu til
Danmerkur á öndverðu þessu
ári, enda þótt vörur þær væru
oss að mestu lítils virði. En fyr-
ir þær vörur hefir að sjálf-
Tafla 4
Sjóður 1. janúar
Tekjur samkvæmt rekstraryfirliti
Gjöld samkvæmt rekstraryfirliti
Eignahreyfingar: Inn
Eignahreyfingar: Ut
Sjóður 31. desember
*) í sjóðsyfirliti fyrir árið 1!)14 v:
Stafar mismunurinn af |>vi að (!. millj.
ing og áttu að ganga lil skuldagreiðslu
í ríkissjóðinn, jiegar gengið \ar frá yfirl
sögðu komið ei'lendur gjald-
eyrir. Jeg tel því eigi miklar
líkur til, að innflutningur iækki
frá því sem verið hefir svo fram
arlega sem atvinnuvegirnir
haldi áfram með eðlilegum
hætti. Þess ber og að gæta að
vöruverð fer nú yfirleitt hækk-
andi á heimsmarkaðnum og
leiðir það vitanlega einnig til
hækkaðs gjalds. Verðtollurinn
er í fjárlagafrumvarpi áætlað-
ur 42 millj. kr. eða sem næst
20% lægri en hann mun reyn-
ast á þessu ári og ætla jeg að
það sje eigi óvarlega farið.
Innflutningsgjald af bensíni
og bifreiðarskattur var í sept-
emberlok rúml. 2 milj. kr. í
fjárlagafrumvarpinu eru þess-
ir tekjustofnar áætlaðir 3,5
millj. kr. og er hækkunin gerð
með tilliti til mikillar bifreiða-
fjölgunar svo og ýmiskonar
vjela, sem brenna bensíni. Þess
ir tveir tekjustofnar eru í fjár-
lögum yfirstandandi árs áætlað
ir 2,2 millj. kr. og má vera
að áætlunarhækkunin sje full
mikil, en varla þó svo að miklu
máli skipti.
Gjald af innlendum tollvör-
um eru í fjáriögum yfirstand-
andi árs áætlað 1.8 millj. kr.
en í septemberlok var innkom-
ið tæpl. 1,2 millj. Er útlit fyrir
að þessi tekjustofn standist ekki
að fullu áætlun. Stafar það
vafalaust einvörðungu af því,
að iðnaðinn hefir skort mjög
tilfinnanlega sykur á þessu
ári og má ætla, að svo verði
einnig á næsta ári, þar sem
sykirskortur er ennþá mikill í
heiminum. í fjárlagafrumvarp-
inu er þessi tekjustofn áætiað-
ur 1,5 millj. eða 300 þús. kr.
lægri en á yfirstandandi ári.
Fasteignaskattur og lesta-
gjald af skipum hefir verið lát-
ið haldast óbreytt eins og í fjár
lögum yfirstandandi árs, fast-
eignaskatturinn 600.000 kr. og
lestagjaldið 100.000 kr.
Aukatekjur eru hækkaðar
úr 1,1 millj. í 1,6 millj. en þær
voru í septembei’lok 1,3 millj.
og fara þannig sýnilega tals-
vert fram úr áætlun. Sama er
að segja um stimpilgjald, það
hefir verið hækkað úr 3 millj.
í 4 millj. en í septemberlok var
innborgað stimpilgjal tæpl. 3-,3
millj. kr. Að sjálfsögðu er gert
ráð fyrir, að frumvörp um
hækkun þessara gjalda o. fl.
sem þegar hafa verið ]ögð fyrir
Alþingi nái fram að ganga.
Vitagjald, levfisbrjefagjöld
og erfðafjárskattur hafa verið
látin haldast óbrevtt, eins og
þau eru áætluð í fjárlögum
þessa árs, enda mun láta mjög
nærri að þau fy-lgi áætJun. Aft
ur á móti hefir veitingaskatt-
Framh. á bls. 6.
LIT 194.5:.
Inn Ut
16.471 .'-2:53.36*)
165.84.5.370.11
143.211.503.66
9.824.911.93
44..514.228.46
4.41:5.803.28
Kr. 192.141..535.40 192.141.535.40
sjóður um áramót talinn 10.471.253:36.
kr. höfóu verið lagðar á sérstakan rcikn-
í Bretlandi. Voru þær eigi greiddar iim
iti ársins 1944.