Morgunblaðið - 18.02.1947, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 17. febr. 1947
MuRGUNBLAÖlB
9
Vanrækt varnarlyf gegn berklum
ÁRUM saman hefir áhrifa-
mikið vopn í baráttunni gegn_
berklunum verið algjörlega van
rækt. Það læknar að vísu ekki,
en það er varnarlyf, sem gæti
dregið úr slcelfingum hvíta
dauðans, sem á ári hverju legg-
ur um 50 þús. Ameríkumenn
að velli og sýkir meÍFa en 100
þúsund ný fórnarlömb.
Þetta meðal er ódýrt og auð-
velt í notkun. Bóluefni fil
hvcrrar einstakrar bólusetning
ar kostar ekki meira en sem
svarar 35 aurum. Það er alveg
tryggt, að það hefir ekki í för
með sjer neinar slæmar afleið-
ingar, hvorki strax nje seinna
Sarnt sem áður hefir þessi vörn
gegn berklum verið vanrækt í
Bandaríkjunum vegna þess „að
það var'ekki rannsakað nógu
ýtarlega til þess að gildi þess
gæti talist sannað.“
Það má þakka heilbrigðis-
nefnd Bandaríkjainna, Henry
Phipps stofnuninni í Philadelp-
hia og litlum hópi þrautseigra
vísindamanna, að tekist hefir
að fá vísindalega sönnun á gildi
þess.
Það var árið 1908, að tveir
franskir vísindamenn, Albert
Colmette og Camille Guérin,
uppgötvuðu, að þeir gátu gert
nautgripi að, nokkru leyti ó-
næma fyrir berklum með því
að bólusetja þá með örlitlum
skammti, sem innihjelt berkla-
sýkla. Til þess að gera" uppgötv
un sína örugga og til þess að
engin hætta gæti stafað af henni
fyrir menn, þá urðu þeir að
draga úr lífsorku sýklanna án
þess þó að minnka hæfni þeirra
til þess að gera líkaman ónæm-
an. Eftir stöðugar tilraunir í 13
ár, tókst þeim loks að fram-
leiða það, sem nefnt hefir ver-
ið BCG (Bacillus de Calmette
et Guérin eða Calmette-Guérin
sýkilinn).
I Evrópu var þessari bólu-
setningaraðferð fagnað ákaf-
lega. I Frakklandi, Danmörku,
Svíþjóð og mörgum öðrum lönd
um voru börn fædd af berkla-
veikum mæðrum bólusett inn-
an tíu daga frá fæðingu.
I Ndi'egi varð árangur bólu-
setningarinnar undraverður á
meðan á þýska hernáminu stóð.
Heilbrigðismálanefnd Noregs,
sem hafði notað þessa bólusetn-
ingaraðferð frá því árið 1927,
hóf í byrjun hernámsins bólu-
setningarherferð til þess að
reyna að draga úr þeirri aukn-
ingu berklaveikinnar, sem ótt-
ast var, að skorturinn á nauð-
synjum myndi hafa í för með
sjer. Dauðsföll af völdum
berkla reyndust líka mikið
færri á meðal bólusettra, heldur
en óbóluseftra manna eða að-
eins 18% miðað við dánartölu
þeirra óbólusettu.
I Danmörku var mikill fjöldi
skólabarna bólusettur á stríðs-
árunum og áætlun er á prjón-
unum um allsherjar bólusetn-
ingu árið 1948. Læknar amer-
íska hersins í Japan hafa kom-
ist að því, að árið 1943 hafi um
5,558,000 manna verið bólusett-
ar við berklum.
Rússar nota BCG mikið og
hafa bólusett um 2 milj.
manna, í nokkrum hjeruðum,
þar sem mikið er um berkla-
veiki, er það orðin föst venja
Eftir Albert G. Maisel
Þefta er sagan um bólusetningaraðferSina, sem
kynni að hafa hindrað mjög dauðsföll af völdum
berkla á liðnum árum og sem framvegis mun senni-
lega kcma í veg íyrir smitiin þúsunda manna.
Greinin er stytt og lauslega þýdd úr Liberty.
að bólusetja öll nýfædd börn. | BCG, eins og þeir álitu, heldur
BCG heíir hlotið mikla hylli í; einfsldri saltupplausn.
Hjer var um að ræða mjög
nákvæma rannsókn. Báðir hóp-
um aðra, í 'SÖmu óþrifalegu
lireysunum og voru * að öðru
Englandi og heilbrigðismála-
ráðuneytið hefir loksins ákveð-
ið að setja á stofn efnarann-
sóknaStofnun til framleiðslu á
bóluefni.
BCG hefði einnig verið tek-
ið í notkun hjer á landi, ef ekki
hefði komið fyrir hörmulegt at-
vik í Lubeclt í Þýskalandi. Það
var árið 1930, að læknar þar
bólusettu um 250 smábörn með
því, sem þeir hjéldu að væri
BCG. Eftir nokkra mánuði
höfðu 73 börn dáið. Rannsókn
leiddi í ljós, að mjög kraftmikl-
ir berklasýklar höfðu komist í
bóluefnið. Eftir öllum gögnum
að dæma, þá álitu læknar al-
mennt, að ekki væri hægt að
kenna BCG dauðsföll þessi.
Enda hafa miljónir manna ver-
ið bólusettar með BCG, án þess
að nokkurt dauðsfall orsakaðist
af því.
En læknar í Bandaríkjunum
voru stöðugt tortryggnir gagn-
vart þessari bólusetningu, að
nokkru leyti vegna atburðanna
í Lubeck og að nokkru leyti menn af hinum hópnum.
Stríðið batt enda á rannsókn-
ir dr. Aronsons. En árangur-
inn af tilraunum hans var birt-
ur í síðastliðnum júnímánuði.
settra barna var aftur á rr.óti'
47,4 af þúsundi.
Bóluefnið hefir einnig dregið
mikið úr smitunarhættu af völd
um berkla. Á þeim tíma, scm
Banduin gerði tilraunir sínar,
smituðust aðeins 135 af þúsundi
af berklum af þeim bólusettu,
en 237% af óbólusetta hópnum
eða næstum því tvisvar sinn-
um fleiri.
. Þetta þýðir ekki það, að BCG
sje einskonar ,,undralyf“. Dr.
Kendall Emerson, sem' starfar
við Berklasambandið (National
Tuberculosis Association) benti
fyrstur manna á, að því væri
arnir bjuggu þarna við nákvæm [ tákmörk sett. „Það getur ekki
lega sömu kjör, hvorir innan læknað, Það er jafnvel ekki ör-
uggt ‘til varnar. En hvar svo
sem mikil smitunárhætta af
leyti jafn varnarlausir gagn- völdum berkla er, þá veitir BCG
vart berklum. Ef ekkert gagn
væri að BCG, þá myndi jafn-
mörg berklatilfelli koma fyrir
hjá báðum hópunum.
Dr. Aronson og aðstoðar-
menn hans heimsóttu þessi
landssvæði áriega. Þeir gerðu
yfirlit yfir dauðsföll af völd-
um berkla og komust að raun
um, að 28 höfðu dáið af þeim.
sem bólusettir höfðu verið með
saltupplausninni, en aðeins fjór
ir af þeim, sem bólusettir höfðu
verið með BCG.
BCG er alls ekki örugg vörn
gegn berklum. En er öllum
skýrslum hafði verið safnað og
unnið úr þeim kpm í ljós, að
aðeins 40 af þeim 1550 bólu-
settra manna hafði smitast af
berklum samanborið við 185
mjög aukinn varnarmátt.
Til allra hamingju hafa hin-
ar góðu frjettir um þann mikils
verða árangur, sem náðst hefir
með BCG, unnið bug á tor-
tryggninni í garð þess. Heil-
brigðisnefndin gaf þann 7. sept.
1946 út meðmæli með notkun
þess, eftir að hafa setið ráð-
stefnu með helstu berklasjer-
fræðingum Bandaríkjanna. Ef
áform ráðstefnu þessarar ná
fram að ganga, þá mun sjerstök
stofnun verða s.ett á stofn til
þess að framleiða BCG fyrir
allt landið. En því verður svo
útdeilt ókeypis. Sjerstakar hóp-
rannsóknir á svo að gera á
Indíánum, starfsmönnum og
sjúklingum á geðveikrahælum,
læknastúdentum, hjúkfunarkon
um og öðrum þeim, sem hætt er
við að smitast af berklum. Auk"
þess — og það sem ef til vill
er þýðingarmest — er áformað
að bólnsetja alla íbúa einhvers
byggðarlags t. d. 100,000 menn.
Það er því sennilegt, að dauðs
föllum af völdum berkla fari
enn fækk#ndi í Bandaríkjun-
um. En dánartalan hefir næst-
um því staðið í stað á undan-
förnum árum, þrátt fyrir öll
heilsuhælin og berklavarnar-
fjelögin. Fjöldi nýrra sjúklinga
hefir raunverulega aukist um
17% seinustu árin, frá 100,772
nýjum sjúklingum árið 1940 til
117,000 árið 1945. Nú er senni- $
lega hægt — með gamalli að-
ferð, sem nýlega hefir verið
reynd til hlítar — að bjarga þús
undum mannslífa, sem annars
hefðu orðið berklunum að bráð. •
Slckkkeppni „Slór-
S!
Akureyri
vegna þess, að hæfni BCG hafði
ekki verið reynt nógu ítarlega
með skipulögðum rannsóknum.
Samt- sem áður hjeldu nokkr-
ir amerískir læknar áfram til-
raunum með BCG. En öllum
árangri af starfi þeirra var svar
að með því að segja: „að skipu-
lagi tilraunanna væri ábótavant
og rannsóknartíminn væri allt-
of stuttur“.
Næstum því samtímis gaf dr.
R. G. Ferguson út tilkynningu
um árangur fimm ára tilrauna
með BCG, en hann er yfirmað-
ur berklavarnanna í Saskatche-
wan. Dr. Ferguson gerði til-
raunir sínar á hjúkrunarkon-
f um í sjúkrahúsum og berkla-
Joseph D. Arónson við Henry hælum ^tta voru ungar stúlk.
ur, sem höfðu enga berkla, er
Akureyri, mánudag.
SUNNUDAGINN 16. þ.m.
íór fram keppni í skíðastökki
ó „Stói'hríðarmóti“ 1947. Auk
keppcnda frá Akureyraffje-
jögunum þremur voru kepp-
cndur frá íþróttafjelaginu
Sameining í Ólafsfirði. Kcpp
in fór fram í stökkbrautinni
við Miðhúsaklappir.
Úrslit urðu þessi í A- og B-
flokki: Gunnlaugur Magnús-
son, Sameining, stökk 29 og
27 m. og hlaut 139.1 stig. 2
Mikil þátffaka í
siemtifíugferóum
F í
' BÚMLEGA 100 manns tók
þátt í skemtiferðum Flugfje-
lags íslands á sunnudaginn.
Farnar voru 2 langferðir, og
tóku þátt í þeim 42 og þrjár,
styttri ferðir með 63 farþega.
í lengiri flugferðunum er
flogið yfir Hvalfjörð. þaðan
yfir Ok og Langjökul, yfir
Kjalveg og norður yfir Eyja-
fjarðardali inn yfir Mývatns*
öræfi og þaðan yfir Ódáða-
hraun, Kverkfjöll og Gríms-
vö\n og til Fiskivatna, en það
Phipps stofnunina við háskól-
j ann í Pennsylvania tók sig loks
ins til árið 1935 og hóf 6 ára
! rannsókn á um 3000 Indíánum,
sem bjuggu á f jórum veiðisvæð-
um í Vestur-Bandaríkjunum og
j 12 byggðarlögum suð-austur
' Alaska. En berklar voru mjög
1 útbreiddir á þessum stöðum.
Með aðstoð ráðuneytis þess, sem
fer með málefni Indíánanna, og
heilbrigðismálanefndar Banda-
1 ríkjanna, þá hóf hann rann-
sóknir sínar á Pinca svæðinu í
Arizona. Hann byrjaði starfið
með því að kalla öll börn og
unglinga upp að tvítugu saman
í skólabyggingunum. Allir, sem
báru vott um berklasmitun,
voru látnir fara. Hinir, sem
eftir voru, voru bólusettir.
Dr. Aronson og aðstoðarmenn
hans ferðuðust um þessi svæði
í 4 ár. Þegar þeir höfðu lokið
þær komu til starfsins, en yfir
beim vofði stöðug smitunar-
hætta. Þeim var einnig skipt
í tvo hópa. Af þeim, sgm ekki
«oru bólusettar, smituðust fjór-
um sinnum fleiri en af hinum
bólusettu hjúkrunarkonum.
Rannsóknir, sem dr. Joseph
A. Bandouin gerði á vegum
heilbrigðisstjórnarinnar í Mont
real, leiddu þetta sama í ljós.
Dr. Banduoin gerði rannsóknir
sínar aðallega á börnum, sem
biu?gu við ljeleg húsakvnni í
fátækrahverfum borgarinnar,
bar sem mikið var um berkla.
Hánn bvrjaði starf sitt árið
1926 og valdi börnin af handa-
hófi til bólusetningar, en skildi
eftir óbólusett börn í sömu
fjölskyldunum.
Stefán Ólafsson, Sameining,' an yfir Heklu til Reykjavíkur
stökk 28 og 27,5 m. og hlaut| Hinar styttri skemtiferðir
138,2 stig. 3. Sigurður Þórðar(voru farnar upp í Hvalfjörð
son, KA, stökk 30 og 30 m. og og yfir Ok og Langjökul, Kjal
þiaut 111,5 stig. jveg inn yfir Kerlingarf.jöll og'
t í yngra flokki varð fyrstur ( til Heklu og þaðan til Reykja
Magnús Ágústsson, MA, víkur.
i stökk 24,5 og 28,5 m., hlautj
140,4 stig. Annar var Baldvin KAFFI OG BOLLUR YFIR
iHaraldsson, Þór, stökk 26 og ÓDÁÐAHRAUNI.
26,5 m. og hlaut 139,3 stig. 3. í gær var flogið í eina stutta
Jón Vilhjálmsson, Þór. stökk skemtiferð og eina langa. í
23 og 25,5 m. og hlaul 128,2 tilefni af bolludeginum var
stig. farþt'gum í flugvjelinni borið
’ Veður og færi var hið ákjós heitt kaffi og bollur.
' anlegasta. Áhorfendur voru á t
annað hundT,að. — H. Vald. 1
AðaHmtlur pípu-
í Prag
VORUSYNING verður. hald
:in í Prag, hin önnui' í riiðinni
eftir stríðið, dagana 14. 1Í1 23.
FJELAG pípulagningnmeist mars n.k.
ara hjelt aðalfund sina s.l.i Hinar miklu vinsældir
Hann fylgdist með árangrin- sunnudag. í Stjórn fjelagsins haustsýningarinnar 1946 hafa<
um árum saman. Niðurstöðu- voru konir: i það í för með sjer, að sýnmg-
þessum ferðum, þá höfðu' þeir | tölur hans staðfestu hina ná-| Jóhann Valdimarsson, for-
bólusett um 1550 Indíána með kvæmu útreikninga dr. Aron- maður, Sigurður J, Jónasson,
BCG. Til samanburðar voru
teknir 1457 Indíánar, sem einn
ig voru lausir við berkla, og
bólusettir, en bara ekki með
son og dr. Ij'erguson. Dánartala (ritari, Haraldur Salómonsson,
ba-rna þeirra. sem Bandouin gjaldkeri og meðstjórnendur
bólusetti, var aðeins 18,7 af jHelgi Guðmundsson og Óskar
þúsundi, en dánartala óbólu- Smith.
arskilyrðin verða nú stórum
aukin, og bætt eftir föngum.
Sýningargestir fá 50% af-
slátt á járnbrautarfargjöldum
í Tjekkóslóvakíu.
I (Frá tjekkneska konsúlatinu)