Morgunblaðið - 14.03.1947, Blaðsíða 5

Föstudagur 14. mars 1947.
MGRGUNBLAÐI&
5
Cuðrún Sigurðardóttir
frá fremstagili
Fjárhagsráðið til fyr$tu
umræðu í neðri deild
nfisnningarorð
f dag verður til moldar bor
in Guðrún _ Sigurðardóttir
kona Agnars Braga Guð-
mundssonar. Andaðst hún
á heimili sínu Langholtsveg
37 hjer í bænum þann 23. f.
m. Guðrún var fædd á Hösk-
Uldsstöðum á Skagaströnd 18
maí 1878. Foreldrar hennar
voru hjónin Ásta Gunnlaugs
ídóttir og Sigurður Hjálmars
son er síðast bjó á Búrfells-
hól í Svínavatnshreppi. Árið
1898 þann 25. janúar giftist
Guðrún. eftirlifandi manni
sínum, Agnari Braga Guð-
mundssyni. Bjuggu þau
fyrstu árin-á Hnjúkum og
síðar á Smyrlabergi á Ásum.
En árið 1909 fluttu þau að
• Fremstagili í Langadal og
keyptu þá jörð. Þar bjuggu
þau í 14 ár en síðán á Blöndu
brekku í Engihlíðarhreppi í
10 ár. Til Reykjavíkur flutt-
ust þau fyrir nokkrum árium
og hafa búið þar síðan.
Níu börn eignuðust þau
hjónin Guðrún og Agnar: 6
sonu og 3 dætur. Eru 8 þeirra'
á lífi, öll fullorðin og hið mæt
asta fólk. Eina stúlku mistu’
þau á öðru ári. Sex systkinin
feru nú búsett í Reykjavík, en
tveir bræðurnir á Blönduósi.
Eru öll systkinin gift og flest
fyrir löngu. Eiga þau samtals
18 börn og 8 barnabörn svo
Guðrún sáluga átti 35 afkom
endur á lífi, þá er hún fjell
frá.
Við Fremstagil í Langadal
hafa þau hjónin Agnar og
Guðrún verið oftast kend á
máli okkar Húnvetninga. Þar
bjuggu þau blómaskeið æf-
innar. Þar var þeirra fyrir-
myndarheimili með miklum
framförum, að þeirrar tíðar
hætti, frábærri gestrisni,
glaðværð og manndómi í hví
yetna. Þaðan eru fjölþættast
ar minningarnar þó flestar
hinar sömu hafi haldið áfram
Síðan og ekki fallið skuggar á
Guðrún Sigurðardóttir var
góð kona og gufuglynd. Eft-
ir hana liggur mikið og gott
æfistarf. Hún var ágæt eigin
kona, móðir og húsfreyja,
glaðlynd rósöm í skapi og sí-
starfandi. Henni var alltaf
gleði að því að gera sínu
fólki og gestum sínum lífið
sem ánægjulegast. Þess
vegna var hún líka gæfusöm
kona sjálf og kom miklu áleið
is á æfinni.
Að ala og fóstra 9 börn og
koma átta þeirra til mann-
Jdómsára er mikið verk og
örðugt hvernig sem aðbúnað-
urinn er. En það var rniklu
meiri örðugleikum háð við
þau skilyrði, sem við var að
búa fyrir 30—50 árum held-
ur en víða er nú. Þetta verk
hvílir að vísu lavarvetna á
báðum foreldrum, en móðir-
in hefir af því þyngsta vand-
ann. Þegar þar við bætist öll
heimilisstjórn á f jölmennu og
og gestamörgu heimili við til-
tölulega þröngan efnahag, þá
reynir fast á kraftana. Þenna
vanda leysti Guðrún Sigurð-
ardóttir með mikilli prýði,
enda naut hún alla æfi ástar
og virðingar allra þeirra, sem
hlut áttu að máli. Á efri árum
átti hún sinn drjúga þátt í,
að hlú að sínum mörgu barna-
börnum allsstaðar þar sem
tími og tækifæri leyfðu. Minn
ingarnar um hana eru allai*
bjartar og ánægjulegar.
Hennar hreini og góðlegi svip
ur, blíða og rólega lundarfar
og hennar sívakandi um-
h.vggjusemi og atorka var
öllum ástvinum hennar mikil
gæfa, og hverjum öðrum
kunnugum til ánægju.
í dag syrgir fjölmennur
hópur þessa góðu móður,
ömmu, langömmu og tengda-
móðir. En þó eru viðbrygðin
mest fyrir hennar aldur-
hnigna lífsförunaut eftir
nærri 50 ára farsælt hjóna-
band. Þessi stóri hópur hefir
þó svo sem með einum huga,
við þá miklu huggun að una,
að það var mikil gæfa að
njóta hennar svo lengi, og að1
hún var svo góð kona sem.
raun bar á. Aliir ástvinir og
fjöldi annara vina fjær og
nær eru í dag samhuga um
það að blessa minninguna um
hana.
Jón Pálmason.
— Truman
Framh. af bls. 1
gera. Sjálfstæði Grikklands og
Tyrklands verður að viðhald-
ast.“
Ýmsir þingmenn bentu á, að
ræða forsetans kynni að hafa
mikil og langvinn áhrif, auk
þess sem hún varpaði ljósi á
spurningar, sem væru ákaflega
mikilvægar fyrir Bandaríkja-
þjóðina.
En sem dæmi um það, að all-
ir þingmenn hafi ekki verið
sammála um hjálparbeiðni Tru-
mans forseta, þarf ekki annað
en tilfæra orð tveggja öldungar
deildarþingmanna, þeirra Ed-
win Johnson og Smiths:
Johnson: „Jeg er fús til að
gefa miljónir til hjálpar hungr-
uðum þjóðum, en ekki einn eyri
til að aðstoða úr sjer gerigið
konungsveldi11.
Smith: „Við verðum að berj-
ast fyrir frelsi smáþjóða heims-
,ins“.
FYRSTA umræða um fjár-
hagsráð fór fram í gær og
stóðu umræðurnar allan dag-
inn. Stefán Jóh. Stefánsson, for
sætisráðherra, tók fyrstur til
máls og fylgdi frumvarpinu úr
hlaði með mjög ýtarlegri ræðu.
Dró ráðherra höfuðnýmæli frv.
saman í 5 atriði:
1. AkVarðanir um að sam-
ræma rekstur þjóðarbúsins,
eins og, segir í 2. gr.
2. Ákvæði um fast skipulag
á fjárfestinguna í landinu.
3. Ákvæði um samvinnu at-
vinnurekenda og verkamanna
uni bætta aðstöðu verkafólks á
vinnustöðum, betri hagnýtingu
vinnuafls og aukin vinnuaf-
köst.
4. Nýjar reglur um veitingu
innflutningsleyfa.
5. Skerpt og bætt verðlags-
eftirlit eftir nýjum reglufn.
Ráðherra minnti í upphafi
ræðu sinnar á þann mikla stór-
hug fyrrverandi stjórnar um ný
sköpun íslensks atvinhulífs. En
til þess að þessar miklu fram-
kvæmdir koini að fullum notum
þarf að skapa fastan og tryggan
grundvöll. Sá auður og þau at-
vinnutæki, sem við höfum aflað
okkur, geta horfið; ef ekkert er
aðhafst til aukins öryggis og eft
irlits, sagði ráðherrann.
Meira þarf ef duga skal og því
er það, að þetta frumvarp er
fram borið.
Fjárhagsráð.
Ráðherra vjek síðan að frum-
varpinu sjálfu. Þungamiðja
frumvarpsins er í 2. gr. þar sem
segir að ríkisstjórnin skuli
skipa 4 manna fjárhagsráð, sem
hafi það hlutverk að samræma
framkvæmdir einstaklinga og
almannavaldsins. Eru síðan tald
ir upp 7 liðir, sem fjárhagsráð
skal miða störf sín við.
Samning heildaráætlunar.
I 4. gr. er gert ráð fyrir að
fjárhagsráð skuli leita sam-
vinnu um samningu heildar-
áætlunar við opinberar stofn-
anir, fjelög og einstaklinga, sem
framleiðslu, verslun, iðnað eða
annan atvinnurekstur hafa með
höndum, er fjárfestingu þarf
til. Ennfremur skal fjárhagsráð
hafa samvinnu yið lánstofnan-
ir í landinu um samning fjár-
festingaráætlunar, og ber þeim
að skýra fjárhagsfáði frá fjár-
magni því, er þær hafa yfir að
ráða.
Hafður verði hemill á
fjárfestingunni.
I 5. gr. er ef til vill mesta og
þýðingarmesta nýmælið í þessu
frumvarpi. Er þar mælt fyrir að
til hverskonar fjárfestingar
einstaklinga, fjelaga og opin-
berra aðilja, hvort sem er til
stofnunar nýs atvinnurekstrar,
til aukuingar á þeim, sem fyrir
er, húsbygginga eða annarra
mannvir.kja þarf ieyfi fjárhags-
ráðs og gildir þetta einnig um
framhald þeirra framkvæmda,
sem þegar eru hafnar.
Enginn vafi væri á því, þrátt
fyrir að miklar framkvæmdir
hafi verið gerðar á síðustu ár-
um um útvegun atvinnutækja,
að komið hefir í ljós að öll fjár-
festing er of lítið háð föstu
skipulagi. Með þessu er gerð al-
varleg tilraun til að hafa hemil
og skipulag á' því fjármagni,
sem finnst í hinu ísl. þjóðfjelagi.
Samvimia atvinnurekenda
og verkamanna.
Báðir þessir aðilar verka-
menn og atvinnurekendur hafa
kvartað yfir því að of lítið skipu
lag á hagnýtingu vinnuafls og
bættri aðstöðu á vinnustöðvum
hafi verið til óþurftar fyrir
báða aðila. Er því lífsnauðsyn-
egt að náin samvinna sje á milli
þessara aðilja, er hið ísl. at-
vinnulíf er byggt upp.
Nýjar reglur um veitingu
innflutningsleyfa.
Er í 12. gr. kveðið á að út-
hlutun leyfanna skuli miðuð við
það að verslunarkostnaður
verði sem minstur. Reynt verði,
eftir því sem frekast er unnt
að láta þá sitja fyrir, innflutn-
ingsleyfum, sem best og hag-
kvæmust innkaup gera og
sýna fram á, að þeir selji vörur
sínar ódýrast í landinu. Hingað
til hefði verið farið eftir hinu
svokallaða kvotasystemi, en það
hefði ekki reynst vél. Hjer væri
því farið inn á nýja braut, og
þótt það reyndist e. t. v. nokk-
uð erfitt í framkvæmd, þá væri
það rjettlátasta leiðin að láta
þá sitja fyrir sem best og hag-
kvæmust. innkaup gera.
\
Bætt verðlagseftirlit.
I 15. gr. segir að innflutnings
og gjaldeyrisnefnd (sem fjár-
hagsráð starfrækir) skuli í um
boði fjárhagsráðs og í samráði
við það hafa með höndum eftir-
lit ’á öllu verðlagi og skal miða
verðlagsákvarðanir við þörf
þeirra fyrirtækja, sem hafa vel
skipulagðan og hagkvæman
rekstur.
Hingað til hefði það verið lát
ið gilda, að fyrirtæki hafa
fengið það sem þau hafa vaíit-
að, hvernig svo sem rekstrin-
um hefur verið háttað.
Dýrtíðin.
Dýrtíðin er stórkostlega hættu
leg fyrir okkar þjóðfjelag og
má ekki mikið við auka til að
allt atvinnu- og framkvæmda-
líf stöðvist. Eina ráðið er því
fyrst um sinn að borga vísi-
töluna niður en það mun koma
að því síðar að ráðast verður
gegn dýrtíðinni með samvinnu
neitenda, framleiðenda og ríkis
valdsins.
Ráðherrann benti og á það, að
viss takmörk væru fyrir því
hvað við gætum framkvæmt á
stuttum tíma.
Byggingarmálin.
Ráðherra drap næst á býgg-
ingarmálin sem eru eitt af höfuð
viðfangsefnum ríkisstjórnarinn
ar. Rakti hann þær framkvæmd
ir, sem gerðar hefðu verið á s. 1.
ári og þær sem fyrirhugaðar
væru á þessu ári. Mikið hefði
verið gert, en meira þyrfti ef
duga skyldi. Sem dæmi upp á
"4
hina geysilegu aukningu bygg-
inga á síðari árum, benti ráð-
herra á að árið 1942 hefðu ver-
ið flutt inn 20 þús. tn. af sem-
enti en 1946 73 þús. tn. Hefir
innflutningurinn þannig fjór-
faldast.
Að lokum sagði ráðherra, að
hjer þýddu engin- óp og óhljóð
eða hártoganir, heldur verður
að ganga hreint til verks. Hjer
er um að ræða merkilega til-
raun, sem jeg skal ekkert segja
um hvernig fer, en ef vit, vilji
og samtök eru fyrir hendi mun
mikið ávinnast.
Einar Olgcirsson.
Næstur tók til máls Einar Ol-
geirsson, og talaði í hálfan ann-
an tíma. Eru engin tök að
rekja ræðu hans hjer, en aðal-
uppistaðan í henni var að þetta
skipulag, sem lagt er til í frv.,
væri gott en stefnan slæm. ■—■
Kom hann inn á bankapólitík-
ina að vanda og eyddi löngum
tíma í að ræða um bankavaldið,
þetta óskapl. vald, sem er svo
mikill þyrnir í augum Ein^rs
að hann stendur varla svo upp
á Alþingi, að hann æsi sig ekki
upp gegn bönkunum.
Þá tók til máls Jón Pálma-
son. Gagnrýndi hann frum-
varpið nokkuð og vildi að f jár-
hagsráð yrði kosið af Alþingi.
i Þá tók til máls Sigfús Sig-
urhjartarson og talaði aðal-
lega um húsnæðisvandræðin.
Sagði að vantaði 25 milj. kr.
til að framfylgja löggjöfinni
um opinbera aðstoð við bygg-
ingar í kaupstöðum.
Ekki alt undir hraðanum
komið
Næstur tók til máls Jóhann
•Þ. Jósefsson, fjármálaráðherra
og flutti mjög athyglisverða
ræðu.
Það er ekki alt undir hrað-
anum komið með framkvæmd
ir, eins og E. O. heldur fram.
Vil jeg í því sambandi minna á
það dæmi, sem Sigf. Sigurh.
nefndi, að 25 milj. kr. vantaði
til framkvæmda á löggjöfinni
um opinbera aostoð við bygg-
ingar. Svo er um mörg lög,
sem sett hafa verið á síðustu
árum, og hafa í-för með sjer
sívaxandi útgjöld, sem svo er
ekki hægt að standa við. Víða
er kallað til ríkissjóðs um út-
gjöld nú, sem erfitt mun að
rísa undir.
E. O. sagði að við yrðum að
þora að segja þjóðinni, að við
megum ekki verða háðir er-
lendum lánstofnunum. Við
verðum að'þora að segja henni
meira.
Við verðum að þora að segja
henni, að horfast í auga við þá
staðreynd, að við eigum keppi
nauta, sem keppa við okkur
um að afla sömu gæða ur
skauti náttúrunnar og bjóða
þær afurðir fyrir mikið, jafn-
vel helmingi lægra verð en ís-
lendingar treysta sjer til að
hjóða. Af þessu verðum við að
þora að taka afleiðingum. Við
eigum sterka keppninauta, sem
gera ekki eins sterkar kröfur
Framh. á bls. 12 ,