Morgunblaðið - 14.03.1947, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÖ
Föstudagur 14. mars 1947.
t
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
FJÁRHA GSRÁÐID
ÞAÐ voru einkum tvö atriði í stefnuskrá núverandi
i íkisstjórnar, sem telja má til nýmæla. Annað var ákvæðið
um fjárhagsráðið, sem á að samræma framkvæmdir ein-
staklinga og almannavaldsins, og sjá um að þær verði
gerðar eftir fyrirfram saminni áætlun. Hitt var ákvæðið
um eignakönnunina.
Frumvarp er nú komið fram á Alþingi um fyrra atriðið,
íjárhagsráðið. Um verksvið fjárhagsráðs segir svo í 3. gr.:
„Fjárhagsráð semur fyrirfram fyrir ár hvert áætlun
um heildarframkvæmdir. Fyrir yfirstandandi ár semur
ráðið áætlun þessa svo fljótt sem auðið er og að svo miklu
leyti sem við verður komið. — í áætlun þessari skal gerð
grein fyrir kostnaði við hverja framkvæmd, svo og með
hverjum hætti fjár skuli aflað, enda skal kveða á um það,
í hverri röð framkvæmdir skuli verða, svo að vinnuafl
og f jármagn hagnýtist þannig, að sem mest not verði að. —
Ennfremur semur fjárhagsráð fyrir ár hvert heildaráætl-
un um útflutning og innflutning þess árs, magn og verð-
mæti. Skal áætlun þessi miðast við það, að hagnýta sem
best markaðsmöguleika og fullnægja sem hagkvæmast
innflutningsþörf landsmanna.“
Gert er ráð fyrir, að fjárhagsráð leiti samvinnu um
samningu áætlunarinnar við þá aðila, sem atvinnurekst-
ur hafa með höndum, hvort heldur eru opinberar stofn-
anir, fjelög eða einstaklingar, svo og við lánsstofnanir.
Enn segir svo í 5. gr. frumvarpsins:
„Til hvérs konar fjárfestingar einstaklinga, fjelaga og
opinberra aðila, hvort sem er til stofnunar nýs atvinnu-
rekstrar, til aukningar á þeim, sem fyrir er, húsbygginga
eða annarra mannvirkja þarf leyfi fjárhagsráðs. og gildir
þetta einnig um framhald þeirra framkvæmda, sem þegar
eru hafnar. — Þó skal ákveðið í reglugerð, að tilteknar
minniháttar framkvæmdir sjeu heimilar án fjárfestingar-
leyfis. Nánari ákvæði um fjárfestingarleyfi sjeu sett í
reglugerð“.
★
Af þessu, sem hjer hefir verið frá sagt, er Ijóst, að
fjárhagsráð, sem ráðgert er að skipað verði fjórum mönn-
um, fær í hendur mikið vald. Ríður því á miklu, að þetta
vald fari vel úr hendi og að því verði ekki misbeitt.
Því var yfirlýst af ríkisstjórninni, þegar hún settist í
valdastólana, að nýsköpuninni yrði haldið áfram af full-
um krafti. Með hliðsjón af þessari stefnuyfirlýsingu
stjórnarinnar, verður að ganga út frá, að höfuðmark-
miðið með fjárhagsráðinu sje það, að nýsköpunin geti
ijaldið áfram með sama krafti og hjá fyrrverandi stjórn.
Verði þessvegna því mikla valdi, sem fjárhagsráði er
fengið í hendur, beitt með þetta höfuðsjónarmið fyrir aug-
um, má vænta góðs af þessari ráðstöfun. En þá má öll-
um ljóst vera, að mikil ábyrgð hvílir á þeim mönnum,
sem falin verða framkvæmd þessa máls. Það er ekki sama
hverjir skipa fjárhagsráðið. Ef þangað veldust menn
fjandsamlegir nýsköpuninni, gætu þeir notað vald sitt
þannig, að nýsköpunin biði stórhnekki af. En ríkisstjórn-
in mun vafalaust tryggja, að svo illa takist ekki.
★
Undirdeildir í fjárhagsráði eiga að fjalla um innflutn-
ing og gjaldeyrismeðferð og verðlagseftirlit.
Tekur þetta fjárhagsráð því við öllum þeim verkefn-
um sem áður hafa heyrt undir Nýbyggingarráð og Við-
skiptaráð enda á að afnema þessar stofnanir.
Tekið er fram í greinargerð, að nokkur ágreiningur sje
um skipun þessa valdamikla fjárhagsráðs. Sýnist það og
eðlilegast að Alþingi geri kröfu til þess' að kjósa
þetta ráð eins og venja er til um valdamiklar nefndir.
Færi þá og að sjálfsögðu betur á, að ráðið yrði skipað 5
mönnum svo eðlileg skipting milli þingflokkanna verði í
skipun þess.
Vafalaust má telja að þetta frumvarp um fjárhagsráð
verði eitt af aðalmálum yfirstandandi Alþingis.
UR DAGLEGA LIFINU
íslendingarnir á
Holmenkollen.
J. H. hefur ekki líkað alls
kostar það, sem jeg sagði um
frammistöðu íslendinganna
tveggja á Holmenkollenmótinu
um daginn. Hann hefur skrif-
að mjer langt brjef þar sem
segir á þessa leið:
,,Kæri Víkar!
Þjer segið í blaðinu um ís-
lendingana, sem stukku í Holm
enkollen: „Það verður náttúr-
lega varla sagt, að frammistaða
þeirra hafi verið góð“. Rjett
áður segið þjer: „Þeir stóðu og
stukku 57 og 53 metra. Og
þeir voru númer 95 og 93 í röð
inni af 137 keppendum“.
Ekki get jeg að því gert, að
mjer finst hjer anda kalt til
þeirra og vænti jeg þess, að
þeir sjeu fleiri meðal lands-
manna þeirra, sem undrast og
jafnvel dást að hinni góðu
frammistöðu þeirra, en hinir,
sem eitthvað hafa út á hana
að setja.
Hvers máttum við vænta af
þeim?
•
Mikið afrek.
Skíðaíþróttin er hjer enn í
bernsku og engin sæmileg skil
yrði til þjálfunar í stökkum
sem þeim, er þeir keptu í. Og
meira að segja: Þeir höfðu
aldrei átt kost á að gera tilraun
til að stökkva af svona háum
palli. Samt víla þeir ekki fyrir
sjer að taka þátt í keppninni
— á móti heimsins bestu skíða
stökkmönnum. Og með hvaða
árangri? Þeim, að þeir skjóta
sjer fram fyrir næstum þriðja
hluta allra keppendanna og fá
góða einkunn fyrir stökkin.
Jeg fyrir mitt leyti tel þetta
mikið afrek og á borð við
frammistöðu íslensku íþrótta-
mannanna í Osló í fyrra, sem
vakti hrifningu margra hjer
heima og eftirtekt þar.
I útvarpsfrjettum frá Kaup-
mananhöfn áf skíðamótinu sem
jeg hlustaði á, var getið tveggja
amerískra keppenda, sem hvor
ugur náði að staflda í stökkinu.
Umtal sitt um Islendingana hóf t
þulurinn með þessum orðum:
„Islænderne klarede sig godt“
og einnig gat hímn um „ud-
mærket Stil“ þeirra. Þessi orð
danska útvarpsins benda ótví-
rætt til þess, að erlendis hafi
frammistaða þeirra þótt góð
almennt. Sje svo, mega þessir
tveir ungu skíðamenn vel við
una og situr ekki á okkur hjer
heima að vera að reyna að
gera minna úr- afreki þeirra,
enda mun sannleikurinn vera
sá, að þessir tveir ungu menn
sjeu á undan sínum tíma í
skíðaíþróttinni á íslandi“.
•
Oþörf viðkvæmni.
Þetta var brjef J. H. Mjer
finnst það bera vott full mik-
illi viðkvæmni, þótt margt sje
þar rjettilega mælt. Jeg tók
það greinilega fram í fyrri
ummælum mínum að við betri
árangri hefði varla verið að
búast hjá okkar mönnum í
þetta skiftið. íslenskir skíða-
menn ættu þess. ekki kost að
æfa sig á löngum stökkbraut-
um, þær væru engar til hjer
heima.
En jeg er ekki sammála J,
H. um það að við íslendingar
gerum íþróttamönnum okkar
mest gagn með því að standa
agndofa af hrifningu yfir
frammistöðu þeirra á erlend-
um leikvangi, hvernig sem hún
er. í umrætt skifti var hún
kannske sæmileg miðað við all
ar aðstæður en hver vill halda
því fram að það sje „góð
frammistaða“ að vera 95. í röð
inni af 137. Það munu raunar
hafa verið 97 þessara kepp-
enda sem stóðu stökk sín. Hin-
ir fjellu og komu þessvegna
ekki til úrslita. í röðun. En
ekki batnar okkar hlutur við
það.
Við Islendingar megum vara
okkur á að vera of. „sjálfglaðl
ir“. Það er gott og blessað að
standa með sínum mönnum en
það er bjálfalegt að vera ánægð
ur með allt hjá þeim, hvernig
sem til tekst. Og það er áreið-
anlega ekki leiðin til betri af-
reka og fullkomnjanar, hvort
sem er á sviði íþrótta eða lista.
•
Slitin plata.
Prentari hefur sitt af hverju
út á morgunútvarpið að setja
og skrifar mjer um það langt
brjef. Farast honum þar orð á
þessa leið m. a.:
„Kæri Víkar.
Það er viðvíkjandi útvarp-
inu okkar — „Útvarp Reykja-
vík“. Jeg ætla nú ekki að fara
að gagnrýna dagskrána, heldur
stundvísina á morgnana. Það
er nefnilega svoleiðis, að Út-
varpið auglýsir að dagskráin
eigi að byrja kl. 8.30. — en sá
er bara gallinn á, að það kem-
ur sjaldan eða aldrei fyrir að
það byrji svo snemma. Og
platan, sem spiluð er fyrst, er
orðin svo slitin, að hinu fallega
lagi er misþyrmt á hverjum
morgni. —
Viltu nú, kæri Víkar, biðja
blessaða útvarpsmennina okk-
ar að mæta ,,presís“ við hljóð-
nemann, svo að þeim sje ekki
bolvað á hverjum morgni, og
einnig að spila óskemda plötu,
svo að maður haldi ekki að þeir
sjeu að spila jazz.
Svo er annað, sem oft er tal-
að um, og það er að lengja
morgunútvarpið. Við höfum —
eins og svo margir aðrir •—
fengið okkur útyarpstæki á
vinnustaðinn, og veitir það okk
ur mikla ánægju.
Kæri Víkar, viltu nú vera
svo góður að~ minnast á þetta
í dálkunum þínum.
— Fyrirfram þökk!“
4*«--------------------------—.n--------■■_■■-----—--
I MEÐAL ANNARA ORÐA,... |
l -------------------i
Överland: Leið Sovjels er ekki okkar
Síðan Arnulf Överland
hneykslaði „austræna11 menn á
rithöfundamótinu í Stokk-
hólmi í vetur, hefir hann hald-
ið fjölda fyrirlestra um „aust-
rænt og vestrænt lýðræði“,
meðal ananrs í stúdentafjelög-
unum í Kaupmananhöfn, Oslo
og Gautaborg. Nýlega talaði
hann í stúdentafjelaginu í
Þrándheimi og í „Samfunds-
akademiet“ á sama stað. í um-
ræðunum varð andmælendum
hans fátt um svör, en gripu til
fúkyrða og líktu honum við
Göbbels. Överland komst m.a.
að orði á þessa leið:
„í dag þykir „radikalt“ að
segja uss! ef komið er við sum-
ar pólitískar spurningar. En ef
við komumst svo langt hjer í
Noregi, að við þorum ekki að
tala, þá eigum við ekki langt
eftir. — Jeg fyrir mitt leyti
ætla mjer að nota frelsið með-
an jeg hef það. Og jeg held því
fram að leið Sovjets sje ekki
okkar leið“.
★
Hann sagði að Rússar
„svindluðu“ með hugtakið lýð
ræði. Kommúnistarnir gerðu
óp að honum, en Överland
svaraði, að einmitt þeim væri
nauðsynlegt að hlusta á sig.
Hinir borgaralegu þyrftu þess
síður, því að þeir hefðu aldrei
haft trú á rússnesku „ideal-
demokrati“. Allir virtust þykj-
ast lýðræðissinnaðir. Jafnvel
sovjetsamveldið, sem áður
hefði kallað sig „einræði ör-
eiganna" væri nú kallað „sov-
jetlýðræði". Og Hitler sagðist
líka vera fulltrúi hins sanna
lýðræðis.
★
Enginn harðstjóri vill kann-
ast við að hann sje einræðis-
herra, og fólkið vill heldur láta
kalla sig agað og hraust, en að
sagt sje um það að það sje
teymt á eyrunum. Það fær leyfi
til að lesa blöð með ýmsum
nöfnum en sama efni. Við kosn
ingarnár fær það leyfi til að
segja „já“ og 99% mæta á kjöf
fundi. Hvílík eining!
Stjórnarfarið í Sovjetsám-
veldinu og Názi-Þýskalandi
var innbyrðis líkara hvað
öðru en það var sócialisman-
um. Jeg er áfeldur fyrir það
að bera þessi lönd saman. En
það er ekki mín sök. Það var
ekki jeg, sem stóð á Rauða-
torgi og tók á móti Ribbentrop
með nasistafánum og nasista-
söngvum. Jeg er sócialisti en
fylgi ekki* þesskonar sócial-
isma. Ef sócialismi getur ekki
lifað án kúgunar, þá á hann
ekki skilið að lifa. Maðurinn
Þráir ekki kúgun, heldur
frelsi. Fyrir því höfum við
barist.
'k
Um Finnland sagði hann m.
a.: „Það má ekki gleyma því,
að Finnland er á áhrifasvæði
Sovjetsamveldisins. Það er fjár
hagslega háð Rússum vegna
skilmála friðarsamninganna,
og getur komist í þá alvarlegu
aðstöðu að verða „af frjálsum
vilja“ að leita á náðir Rúss-
lands. Mikilsmetinn sænskur
hagfræðingur hefir sagt mjer,
að Finniand sje glatað Norður-
löndum. Jeg trúi því ekki. En
þann dag, sem Finnar trúa
sjálfir ástarjátningum sínum til
Sovjet, eru þeir glataðir Norð-
urlöndum. '
'k
Þess hefir verið krafist af
mjer að jeg væri „solidarisk-
ur“ — en með hverjum? Með
Komintern, sem aldrei hefir
verið „solidarisk“. Eða með
hugsjóninni, sem hverfur í
hvert skifti sem Moskva dett-
ur í hug að taka upp aðra
línu?“