Morgunblaðið - 13.05.1947, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Nú er það
SUMIR þykjast vera hissa á
því, s?ð ancjstæðingar nýrrar
verðbólguöldu berjast á móti
henni með nokkuð ólíkum for-
sendum.
Allir eru þeir þó sammála
um, að nýjar grunnkaupshækk-
anir nú mundu hafa í för með
sjer slíka verðbólguöldu, sem
þjóðinni í heild yrði hættuleg,
en mundi alveg sjerstaklega
bitna á verkamönnum.
Það er engin furða, þó að
menn komist að þeirri niður-
stöðu eftir ólíkum leiðum. Því
að allir þeir, sem ekki stendur
á sama hvernig fer um fjármál
íslensku þjóðarinnai> afkomu
atvinnuvega hennar og vinnu
verkamánna í næstu framtíð,
hljóta að sameinast um að
hindra, að öllu þessu verði
steypt í hættu með nýrri hækk-
un dýrtíðarinnar.
Nýsköpunin.
En þó að menn sjeu sammála
um þetta, er eðlilegt að menn
sjeu ósammála um margt. Bæði
af því, sem gera skal, og af því,
sem gert hefir verið á und.an-
förnum árum.
Allir þeir Sjálfstæðismenn,
sem voru fylgjendur fyrrver-
andi stjórnar og meginþorri
þeirra var það, eru sammála
um, að sú stjórn hafi unnið
xnikið happaverk fyrir hina ís-
lensku þjóð. Ef þá hefði ekki
verið tekin sú stefna, sem
Stjórnin gerði, undir forystu
Sjálfstæðismanna, og sjerstak-
lega Ólafs Thors, er fullvíst, að
stríðsgróði okkar hefði að
mestu leyti eyðst í óþarfa hluti.
Vegna þeirrar stefnu, sem þá
var valin, tókst að bjarga mikl-
um hluta stríðsgróðans til ný-
sköpunarinnar. Vegna hennar
stöndum við nú betur að vígi í
lífsbaráttu okkár en nokkru
sinni áður, ef við kunnum með
að fara.
Nöldrið.
Auðvitað hefir sitthvað far-
ið í súginn á undanförnum ár-
um, en ef hin rjetta stefna hefði
eigi verið valin, hefði það fje
orðið miklu meira en raun ber
vitni um og afstaða okkar nú
væri ólíkt erfiðari en hún er.
betta eru sannindi, sem ekki
verður á móti mælt.
Hitt er skiljanlegt, að þeir,
sem þessum miklu framkvæmd
um voru andvígir, reyni að
klóra í bakkann og benda á mis
fellurnar. Það er ekki nema
mannldgt og verður að skilja
sem hvern annan breyskleika.
Crjaldeýrisástandið.
Þó að því sje haldið fram,
sem satt er og óumdeilanlegt,
að vegna athafna fyrrverandi
stjórnar stöndum við nú betur
að vígi um framleiðslutæki okk
ar en nokkru sinni áður, þá er
ekki þar með sagt, að enginn
vandi sje fyrir höndum.
Að vísu deila menn um gjáld
eyrisástandið nú. Sú staðreynd
er fyrir hendi, að reiðufje er
uppgengið. I staðinn hefir ver-
ið aflað nauðsynja í þjóðarbú-
ið og miklar útflutningsvörur
hafa verið framleiddar. Á með-
an sala þeirra hefir ekki tekist
er von, að gjaldeyristregða sje.
Hversu lengi sú trlgða heldur
áfrgm.er. að miklu leyti, kppaið
Þriðjudagur 13. maí 1947
eitt, sem skiítir múli
Hindrum stöðvun
atvinnuveganna
l^orðmenn og Íslendingar hefja
í sameiningu merkingu síldar
hjer ú land í sumar
Frásögn Áma Friðrikssonar fiskifræðings.
undir því, hvernig sölurnar tak
ast og' hversu mikil síldveiðin
verður.
. Ef síldveiðin verður góð, þá
eru líkur til að gjaldeyristekj-
ur okkar kunni á þessu ári að
verða meiri vegna framleiðsl-
unnar en nokkru sinni áður.
Um þetta er ekki hægt að full-
yrða á þessu stigi. Reynslan ein
fær úr því skorið. Hitt er víst,
að verðið á síldarafurðum, sjer-
staklega síldarlýsi, hefir hækk-
að svo, að af því geta á þessu
ári hlotist meiri tekjur en
menn áður hefðu látið sig
dreyma um.
Framleiðslukostnaðurinn
of hár.
Þetta er þó aðeins stundar
fyrirbrigði, sem að vísu gþtur
bætt úr gjaldeyrisskortinum
nú og greitt fyrir nýjum fram-
kvæmdum. Hitt stendur eftir,
að sala á einni aðalútflutnings-
vöru okkar, fiskinum öðrum en
síld, hefir tekist mun miður en
vonir stóðu til. Það eina, sem
þar hefir tekist betur en ætla
mátti, er ísfisksalan til Eng-
lands. En það er einmitt mark-
aðurinn í Englandi, sem komm-
únistar öðru fremur fjandskap-
ast við og hafa viljað eyðileggja
með tiltektum sínum.
Þar fyrir utan er líklegt, að
sala á hraðfrystum fiski takist
í Englandi með skaplegum
hætti, að því er verðið snertir.
Hættan þar er sú, að Englend-
ingar vilja ekki skuldbinda sig
til að taka fiskinn, nema því
aðeins að þeir fái lýsið í sínar
hendur, þannig að allt er háð
því hvernig síldveiðarnar tak-
ast. Annarsstaðar hefir salan
því miður gengið treglegar og
fyrirsjáanleg eru mikil vand-
ræði með sölu saltfisksins.
Verðbólgan skapar
hættuna.
Það eru þessar ástæður, sem
gera það að verkum, að enda
þótt óumdeilanlegt sje, að ný-
sköpuniri hafi gefið okkur meiri
möguleika til góðra lífskjara í
þessu landi en við nokkru sinni
áður höfðum, og þó að gjald-
eyristekjurnar á þessu ári verði
e. t. v. meiri en nokkru sinni
fyrr, ef síldin bregst ekki, þá
er óneitanlegt, að ástand at-
vinnumálanna 'er ískyggílegt.
Verðlagið innanlands hefir í för
með sjer, að kostnaðurinn við
framleiðsluna á frosnum fiski
og saltfiski er miklu meiri en
alheimsmakaður segir til um.
Til lengdar hlýtur þetta að
hafa í för með sjer, að fiskur-
önn verðí óseljanlegur, nema
við finnum ráð til að samræma
kröfur okkar við það, sem
heimsmarkaðurinn leyfir.
Grunnkaupshækkun
væri glapræði.
Þegar þannig stendur um
undirstöðu atvinnuveg þjóðar-
innar, er það meira glapræði en
uro þgrf að tala, að ætla sjer
að hækka grunnkaup hjer á
landi.
Kommúnistar vita þetta eins
vel og aðrir. I sinn hóp
fara þeir ekki dult með það.
Þar segja þeir hreinlega, að þeir
hafi ekki áhuga fyrir gtunn-
kaupshækkun vegna hagsmuna
almennings, heldur eingöngu til
að reyna á þann veg, að knýja
núverandi ríkisstjórn frá völd-
um.
En jafnvel þó að grunnkaups
hækkunin væri ekki hættuleg
fjárhagsöryggi og atvinnu al-
mennings á þann veg sem hún
er, mundi það tiltæki, að beita
samtökum verkalýðsins í póli-
tísku framdráttarskyni komm-
únista, verða til þess að sam-
eina alla lýðræðisunnendur í
þessu , landi gegn tiltektum
kommúnista nú.
Handknattleiks-
kepni Ármanns
á Akranesi
FJÓRIR handknattleiksflokk
ar frá Ármanni fóru upp á
Akranes síðatliðinn sunnudag
og kepptu þar við lið frá
Iþróttabandalagi Akraness.
Leikar fóru þannig að Ármann
vann í meistaraflokki kvenna
með 13:5, en í meistaraflokki
karla unnu Akurnesingar með
20:17. — 1 II. flokki karla
unnu'Akurnesingar með 22:10
en í III. flokki karla vann Ár-
mann með 13:10.
Er blaðið átti tal við Jens
Guðbjörnsson, formann Ár-
manns, í gær, rómaði hann
mjög viðtökur Akurnesinga og
hve skemtilegt hefði verið að
keppa þar. Leikirnir fóru fram
í iþróttahúsinu á Akrangsi, en
það var þjettskipað áhorfend-
um. Á eftir var keppendunum
haldið samsæti að Hótel Akra-
nes, og var ferðin í alla staði
hin ánægjulegasta.
Tyrknesk þing-
mannanefnd í Bret-
landi
London í gærkvöldi.
JOWITT lávarður, innsiglis
vörður konungs, flutti ræðu í
dag, er tyrknesk þingmanna-
nefnd snæddi hádegisverð í
húsakynnum neðri málstofunn
ar bresku.
Lávarðurinn talaði urii Tyrk
land sem „framsækið lýðræðis
riki“, og sagði að mikið væri i
framtíðinni komið undir góðu
samkomulagi, vináttu og sam-
vinnu Breta og Tyrkja.
Jowitt sagði einnig: „Við
höfum stundum verið ósam-
mála og greint á um ýmislegt,
en ekki þarf að gera ráð fyrir
slfku í framtíðinni.“ — Reuter.
FYRIR nokkru síðan hefir
náðst samkomulag um ráðstaf-
anir til verndar fiski L Norð-
ursjó. Hefir ríkisstjórninni nú
borist skýrsla um þetta mál fyr
ir nokkru síðan.
Þá mun á þessu sumri hefj-
ast nýr þáttur í síldarrannsókn-
um í Atlantshafi, merking
síldar. Norðm. og ísl. vinna að
henni í sameiningu og munu
framkvæmdir hefjast þegar á
næsta sumri. Árni Friðriksson
fiskifræðingur skýrði blaða-
mönnum frá þessum málum í
gær.
Norðursjórinn.
Með hinni stórkostlegu aukn-
ingu togaraflotans, er þjóðir
Evrópu vinna nú að, er fiski-
stofni öllum í Norðursjó mikil
hætta búin. Þetta átti sjer stað
í Norðursjónum milli styrjald-
anna. Sem dæmi upp á þetta
má nefna, að á árunum 1922
til 1929, veiddust að meðaltali
af ýsu 128 þús. smálestir, en
aðeins 94 þús. á árunum 1930
til 1936.
Að tilhlutan Breta var hald-
inn alþjóðafundur, er athuga
skyldi möguleika á því hvernig
sporna mætti við því,, að þessi
sama saga endurtæki sig. Fund
urinn kom saman í London vor-
ið 1946. Voru þar mættir full-
trúar frá Norðurlöndunum: ís-
lartdi, Danmörku, Noregi og Sví
þjóð; Bretlandi, Frakklandi,
Hollandi, Belgíu, Eire, Póllandi
og Portúgal. Á þessum fundi
mættu fyrir Islands hönd þeir
Árni Friðriksson fiskifræðingur
og Stefán Þorvarðarson sendi-
herra í London.
Frá þessum fundi er skemst
að segja, að á honum náðist
ekki samkomulag. Var nefnd
manna kosin til þess að hald'a
áfram að fjalla um málið og
finna lausn þess. Þeir Stefán og
Arni áttu sæti í þessari nefnd.
Fundur var svo að nýju kall-
aður samari í London í jan. s.l.
Ekki var komist að samkomu
lagi, um einhæfar ráðstafanir
til verndar nytjafiski í Norð-
ursjó. T. d. náðist ekki sam-
kömulag um smækkun skipa-
stólsins, eins og Bretar höfðu
stungið upp á. Heldur vildi
hver þjóð fara sína leið, þótt
allar væru sammála um að þörf
væri á bráðum ráðstöfunum. —
Fundum var því frestað og hóf-
ust þeir á ný í s.l. mánuði og
varð árangur af þeim fundum
sem hjer segir:
Allir urðu ásáttir um að
minka skyldi sjósókn í Norður-
sjó. Skyldi næstu þrjú ár sókn
þangað vera 85% af því, sem
hún var árið 1938. Þær leiðir
sem þjóðirnar treystu sjer til
að halda að þessú marki voru
æði sundurleitar. tlönsku full-
trúarnir vildu auka möskva-
stærð veiðarfæra.
Svíðar vildu stækka
möskvana úr 80 mm í 90 mm og
hækka lágmarksstærðir. Bretar
vildu ekki láta skipastólinn, er
, t
sækja á í Norðursjó, vera meir
en 85% af því, sem hann var
árið 1938. Hollendingar vildu.
takmarka heildaraflann hjá
sjer. Þá vildu. Norðmenn banna
veiði með dragnót og botnvörpu
í Norðursjó 3 mán. á ári hverju.
Frakkar og Belgir. töldu engar
líkur til þess að veiði þeirra á
næstu árum myndi samsvara
85% af veiði þeirra árið 1938»
Þess skal getið, að enda þótt
Belgir og Frakkar skuldbindi
sig ekki á annan hátt en þenn-
an, hefir veiði þeirra engin úr-
slita áhrif á veiði í Norð-
ursjó, þareð hún nemur aðeins
um 6% af ^éirri veiði, sem þang
að er sótt.
Loks tóku Bretar að sjer, að
koma því á framfæri við her-
námsstjórnina í Þýskalandi, að
sjá til þess að Þjóðverjar ger-
ist aðilar að þessu samkomu-
lagi, þegar þar að kæmi.
Þá náðist samkomulag um
alþjóðanefnd er halda skuli
einn fund á ári, til þess að meta
þann árangur, er næst með þess
um ráðstöfunum, svo að kveða
*
upp dóm um það, hvort þær
væru fullnægj andi.
Jeg get bætt því við, sagði
Árni Friðriksson, að fastlega
er búist við, að þær ríkisstjórn-
ir, sem hlut eiga að málij get-i:
mjög bráðlega ráðstafanir í
sambandi við þann vilja er full
trúar þeirra sýndu og fram kom
í nefndinni.
Árni kvað þetta samkomulag
þjóðanna myndi hafa mjög
heillavænleg áhrif á „fiskveiða
pólitíkina“ í Evrópu og værí
fiskveiði þjóðanna til mikils ör
yggis. Ekki taldi hann Islands-
miðum stafa nein hætta af þess
um ráðstöfunum.
Síldarmerkingarnar.
Næst vjek Árni Firðrik^on
fiskifræðingur að hinu fyrir-
hugaða samstarfi íslendinga og
Norðmanna við merkingu síld-
arinnar. En það var í bók Árna,
sem út kom 1944, sem hanrs
reyndi að rökstyðja þá skoð-
un sína, að síldin sem væri fyr
ir Norðurlandi á sumrum, færí
að Noregsströndum til þess að
hrygna á vetrum og væri þv£ V
norska og íslenska síldin einn
og sami stofp. Fyrir þessu værí
þó ekki hægt að fá fullnaðar
sannanir, fyrr en hafnar yrðu
merkingar síldarinnar. — En
merkingar á fiski hafa yfirleitt
verið merkasti þátturinn við
rannsóknir á lifnaðarháttum
fisksins.
Ekki hefir þótt tiltækilegt að
merkja síld og ber þar tvennt
til. Annars vegar, að síldin er
viðkvæmur fiskur. Hinsvegar,
að veiði hennar er með slíkum
hætti, að lítil trygging er fyrir
því, að merkin fyndust þótt
merkt síld endurveiddist.
Bandaríkjamenn hófu fisk«
Framh. á bls. 11 j