Morgunblaðið - 18.10.1947, Qupperneq 7

taugardaguí I8.1 qlst. 1947
MORGUl\BL4ÐI&
7
FRAMTÍÐ ÞJÓÐARINNAR BYGGIST A
EFLINGU SJÁLFSTÆÐISSTEFNUNNAR
HEIMDALLUR, fji'lag ungra
Sjálfstæðismanna, efndi til
æskulýðsfundar um stjórnmál í
Sjálfstæðishúsinu s.I. mánudags-
kvöld 13. þ. m. Fundurinn hófst
kl. 9 og var húsið þá fullskipað
áheyrendum og stóð fjöldi
manns í anddyrinu. Talið er, að
hátt á sjöunda hundrað manns
hafi sótt lundinn.
Ræðumönnum var mjög vel
fagnað af fundarmönnum og
góður rómur gerður af ræðum
þeirra, enda fluttu þeir mál sitt
af einurð og skörungsskap og
kom vel í ijós á fundinum hinn
mikli áhugi er nú er ríkjandi
meðal æsku Reykjavíkur fyrir
hugsjónum og stefnu Sjálfstæð-
isflokksins.
Undanfarnar vikur hefur
f jöldi nýrra íjelaga bæst í Heim-
dall og er fjelagið nú fjölmenn-
ara og sterkara en nokkru sinni
fyrr.
Reykvísk æska hefur markað
stefnu sína skýrt og ákvcðið.
Húr. vill frelsi og framfarir, en
fordæmir cíbeldi og afturhald.
Þess vegna fylkir hún sjer undir
merki Sjálfstæðisflokksins, þess
flokks, er hefur sýnt það í verki
á liðnum árum, að hann er ör-
uggasti málsvari frelsis og fram
fara meðal þjóðar okkar.
Myndin, er birtist hjer á síð-
unni var tekin á fundinum og
sýnir nokkurn hluta of þeim
mikla fjölda er fundinn sóttu.
Hjer birtist rœöa sú, er
Friörik Sigurbjörnss., stud.
jur., flutti á fundinum.
ÞAÐ hefur löngum verið
uppáhaldsiðja andstæðinga
okkar Sjálfstæðismanna að
brigsla okkur um. að stefna okk
ar beinist að óstjórn og upp-
lausn í atvinnu- og menningar
lífi þjóðarinnar, vegna þess að
við viljum hafa frjálsa sam-
keppni, eins og það er nefnt á
sem flestum sviðum þjóðlífsins
en fordæmum hinsvegar ein-
hliða og algeran áætlunarbú-
skap og ríkisrekstur. Andstæð
ingar okkar halda því fram, að
þetta skipulag leiði einungis til
þess, að hver höndin verði upp
á móti annari í þjóðfjelaginu,
og hver og einn einstaklingur
þess reyni fyrst og fremst að
skara eld að sinni köku, án til-
lits til hagsmuna þjóðarheildar
innar. Alt þetta segja þeir að
stafi af frjálsri samkeppni.
Það er í hæsta máta einkenni
legt að kommúnistar og aðrir
rauðliðar á landi hjer, skuli
vera svo mjög á móti frjálsri
samkcppní. Þessir menn, ein-
kanlega kommúnistar, sem
halda því hiklaust fram, við
hvern sem er, að þeir einir
hafi höndlað einskonar alvisku
á sviði þjóðfjelagsmála, og sjeu
einir færir um að dæma um
Ræða Friðriks Sigurbjörnssonar
stud. jurv á Heimdailarfundi
rjett og rangt í þeim efnum.
Þeir ættu einmitt að geta skil
ið og kunna að meta það hag-
ræði og það rjettlæti, sem ein-
mitt felst í frjálsri samkeppni,
því að kostimir eru svo marg
falt meiri en gallarnir. Auk
þess, sem þcir eru svo einfald
ir og auðskildir, að hverju
mannsbarni er vorkunnarlaust
að sjá þá.
Ykkur, sem hjer eruð inni,
og eruð sjúllsagt flest fylgjandi!
lý ðrceðisskipulagi, hljóta að
vera þessi sannindi augljós. En
jeg skal samt í upphaíi máls
mins lýsd með örfáum orðum
frjálsri samkeppni, hvernig
hún birtist í þjóðfjelaginu og
hverjir eru helstu kostir henn
ar og jafnframt gallar.
Til þess að um frjálsa sam-
keppni á sem flestum sviðum
mannlegs lífs geti verið að ræða
verður stjórn þjóðfjelagsins að
byggjast á lýðræðislegum að-
ferðum. Með lýðræði er átt
við, að viðurkennt sje athafna-
frelsi einstaklingsins, svo fremi
það brjóti ekki i bága við liags
múni þjóðfjelagsheildarinnar.
Ennfremur að viðurkennd sjeu
og i heiðri höfð sjálfsögð mann
rjettindi, svo sem málfrelsi, rit
frelsi, svo fátt eitt sje nefnt.
Þessi grundvallarskilyrði lýð-
ræðisins, eru jafnframt ,grund
vallarskilyrði frjálsrar sam-
keppni. Með athafnafrelsi ein-
staklingsins gefst hverjum
þegni þjóðfjelagsins kostur á að
sýna, hvað i honum bý'r, hvað
hann getur og hvers hann er
megnugur. Hann getur keppt
um það á frjálsum vettvangi,
hvort hann sje hæfur til ein-
hvers starfs. Hann getur keppt j
um það, hvort verk hans sje
einhvers virði eða ekki. Frjáls
samkeppni kemur t. d. mjög
greinilega fram í allri atvinnu
Iifsstaffseminni. 1 allri fram-
leiðslu keppast framleiðendur
við það, að framleiðslan hafi
sem minnstan tilkostnað í för
með sjer, og að hún sje sem
best að gæðum, til þess ein-
mitt að hún seljist sem mest.
Framleiðslan í hvaða mynd
sem ‘er, getur aldrei til lengdar
verið bundin i klafa einokunar
ef hnn á að leiða til framfara.
eða ef hún á að verða landslýð
til heilla.
Með hinni frjálsu samkeppni
á þessu sviði er það tryggt, að
kaupendur fá bestu vöruna
með la'gsta verðinu. Framleiðsl
endur vita vel, að samkeppni
í vöruvöndun og framleiðslu-
hraða er þeim til góðs og á-
bata, og kaupendunum er þetta
fullljóst líka, hvað þá snertir.
Við getum tekið tvö dæmi um
frjálsa samkeppni frá mjög ó-
líkum sviðum lífsins. Þegar op-
inberar bvggingar eru reistar
er leitað tii húsameistaranna um
teikningar. Siðan er valið úr
teikningunum, og sú valin, sem
best fullnægir þörfum og smekk
þess, er reisir. Síðan er enn
á ný leitað tilboða um verkið
sjálft og því tilboði tekið, sem
hagkvæmast er. Það er greini-
legt af þessu dæmi, sem er afar
algengt, hvernig frjáls sam-
keppni birtist og hvílíka kosti
hún hefúr í för með sjer. — Ef
ríkiseinokun hefði verið á húsa-
teikningunum og almennri bygg
ingarvinnu er mestar líkur til
þess, að býggingin hefði ekki
fuilnægt kröfum um smekk þess,
er byggja ljet.
Annað handhægt dæmi, en þó
á allt öðru sviði, um það, hvern-
ig frjáls samkeppni birtist, eru
einkunnagjafir í skólum. —
Þær eru*til þess eins að meta
hæfni nemendanna til fram-
haldsnáms. Til þess eins að gefa
til kynna, hverjir eru hæfir að
ganga menr.taveginn og hverjir
ekki. Ef þar væri ekki um frjálsa
samkeppni að ræða, þætti víst
rnörgum íkritið fyrirkomulag
hjer í skólamálum.
Þannig birtist frjáls sam-
keppni á nær öllum sviðum
mannlegs lífs. Hún ýtir undir
vandvirkni um leið og vinnu-
hraða í allri starfsemi eínstakl-
ingsins. Hún verður almenn
lyftistöng í framförum á hvaða
vettvangi sem er. Án hennar
hefði vísindum síðari tíma ekki
íleygt svo fram, sem raun ber
vitni um. Án hennar hefði aftur
hald strangrar ríkiseinokunar
fengið tóm til að hefta almennt
athafnafrelsi einstaklingsins í
fjötra, fengið tóm til að leggja
í dróma bestu kosti hvers manns,
meinað einstaklingnum að sýna
það besta, sem í honum býr. —
Kommúnistar telja sitt aust-
ræna lýðræði fremra hinu borg-
aralega vestræna lýðræði, sem
við aðhyllumst. Það má vel
vera, að margt nýtilegt sje
hægt að finna í hinu „autetræna
lýðræði“. Á það skal enginn
dómur hjer lagður, en hinu verð
ur aldrei é móti mælt, að við
metum þann rjett okkar meir,
að hafa leyfi til, hvar sém er og
hvernig sem er, að láta í Ijós
skoðanir okkar, hvort sem er S
ræðu eða riti, heldur en að þurfa
að tala og rita eftir geðþótta ein
hverra stjórnarvalda, sem oftast
byggja tilveru sína á litlum
minnihluta, sem hefur handaflið
sem sinn eina rjett.
Við viljum geta Tifað örugg
og án skoðanakúgunar. Við vilj-
um ekki þurfa að óttast morgun
daginn, hvorki efnalega nje and
lega. Við viljum fá að reyna
okkar eigin rammleik, en ekki
krefjast alls af hinu almátta
ríki. Við viljum geta sagt okkar
meiningu á stjórnarvöldum
landsins í frjálsum kosningum,
en ekki búa við kosningasvik
og aðra tröðkun á almennum og
sjálfsögðum mannrjettindum.
Það er okkar vestræna lýð-
ræði, sem hlýtur að styðja
frjálsa samkeppni, sem Iilýtur
að vera á móti því „lýðræði",
sem neitar henni um framgang.
Jeg hygg, að ykkur sje þegar
ljósir kostir frjálsrar samkeppni
og óþarfi sje fyrir mig að fjöl-
yrða frekar um þá. — En það
fylgja henni samt smávægilegir
gallar, flestir einungis til í heila
búum kommúnista. Það er vitað
mál, að frjálsri samkeppni er
ekki hægt að koma við á öllum
sviðum atvinnulífsins. — Það
hljóta að vera þar einhver tak-
mörk. Hjer í Reykjavík mynd-
um við sennilega ekki geta starf
rækt fleiri en eina hitaveitu í
sömu götunum, og hygg jeg, að
allir þeir, sem hjer eru inni,
skilji hvers vegna það er ekki
hægt, þótt kommúnistar berji
sínum auma haus við stein og
stökkvi upp á nef sjer og full-
yrði, að þetta sanni ónýti frjálsr
ar samkeppni. En þeir eru svo
forhertir í sínum eigin aftur-
haldshugsunarhætti, að jafnvel
þessi augljósu atriði eru þeim
hulin.
Kommúnistar eru einnig van
ir því að benda á hringaeinok-
un og krepputíma í sama orð-
inu og frjálsa samkepni. Það
er einkennilegt, að jafnmiklir
hagfræðingar og þeir segjast
sjálfir vera og guma af, að þeir
skuli aldrei koma auga á það,
að frjáls samkeppni er ekki or-
sök þessa ófremdarástands á
sviði atvinnumála. Kreppan á
sjer alt aðrar rætur, og hrjnga-
einokun er miklu fremur dæmi
upp á lítt þroskaðan og komm-
únistiskan skilning á atvinnu-
lífinu, heldur en hægt sje að
tala um hana, sem frjálsa sam-
keppni. Og hið klassiska dæmi
sosíalista um fjóra bensíntanka
í samkeppni á Suðurnesjum er
orðið svo úrelt og barnalegt, að
það minnir helst á krakka, seme
Framh. á bls. 10