Morgunblaðið - 18.10.1947, Qupperneq 11

Laugardagur 18. okt,. 1947
MORGUNBLAÐIÐ
1!
Ræða Bjorno Benediktssonar
(Framhald af bls. 2).
Frakkland og fleiri lönd.
Þetta á ekki síður við t.d. um
skipti okk.ar við Frakkland
heldur en Tjekkóslóvakíu. Nú-
verandi ríkisstjórn hefur aldrei
hindrað, að til Frakklands væru
seldar fiskafurðir, sem innflutn-
ingsleyfi þar hefur þegar verið
fengið fyrir, svo sem þessi háttv.
þm. sí og æ fullyrða.
Þvert á móti hefur ríkisstjórn
in, eins iog skylda hennar að
sjálfsögðu var, beitt sjer fyrir
að fá framlengda gengistrygg-
ingu á frankanum, til þess að
geta greitt fyrir áframhaldandi
sölum til Frakklands.
Hitt liggur í augum uppi, að
sama varan verður ekki seld
til margra landa í senn. Það,
sem búið var að binda í samn-
ingum við einn, verður ekki á
meðan þeir samningar eru í
gildi selt öðrum, allra síst þegar
ekkert liggur fyrir um, að sá
vilji kaupa. — Þetta er augljóst
mál, sem allir skilja, jafnvel
háttv. þm. Sameiningarflokks
alþýðu, Socialistaflokksins, ef
þeir vildu beita því viti, sem
þeir, þfátt fyrir allt, eru gæddir.
Ndverandi ríkisstjórn hefur
eftir föngum, eins og þegar er
sagt, greitt fyrir sölum til
Frakklands og til ítalíu. — Nú
standa yfi: samningar \'ið Hol-
land, sem eftir atvikum virðast
vera rnjög hagkvæmir.
Gallinn á jafnvirðiskaupum.
En gallinn á skiptum við öll
þessi lönd er sá, að ekkert þeirra
vill borga hinn hraðfrysta fisk
okkar í frjálsum gjaldeyri. Öll
heimta þau jafnvirðiskaup svo-
nefnd, eða clearing-viðskipti, og
öll viija þau láta okkur fá þær
af þeirra .vörum í staðinn, sem
síst eru seljanlegar fyrir frjáls-
an gjaldeyri. Það eru þessar
leyfar, sem við verðum áð hirða,
af því að hið háa verðlag knýr
okkur til jafnvirðiskaupa.
Geta okkar litla þjóðfjelags,
einkum þegar svo er statt, sem
nú, er hin&vegar mjög takmörk-
uð til að taka á móti þessum
vörum. Eitt af verkefnum París
arráðstefnunnar var það að
reyna að eyða þessum annmörk
um jafnvirðisviðskiptanna og er
haldið áfram viðleitni í þá átt.
Ef árangur yrði af því, mundi
það mjög ljetta fyrir okkur
þessi viðskipti.
En vöruveröið er einnig
mjög'hátt í öllum þessum lönd-
um, einkum á þeim vörum, sem
jafnvirðiskaupin ná til. Þá hefi
jeg og öruggt dæmi þess að
samskonar vara keypt * með
bunönum gjaldeyri í einu þess-
ara landa er 3—4 sinnum dýr-
ari en ef hún er keypt frá
Bandaríkjunum. Þessar þjóðir
skortir frjálsan gjaldeyrir og
eru dæmi þéss, að sömu vörurp-
ar eru helmingi ódýrari í frjáls-
um gjaldeyri en í jafnvirðis-
kaupum, sem miðast við inn-
lenda mynt þeirra. Þar sem svo
er, getur því borgað sig betur
að celja afurðir okkar fyrir
býsna mikið lægra verð, ef
greiðsía fæst í dollurum og að
vissu marki í pundum, og geta
þá valið um, hvort víð kaupum
nauðsynjar í þessum löndum
éða annarsstaðar, þar sem verð-
ið kar.n að vera ennþá lægra.
Þetta þekkja allir, sem ein-
hvern kunnugleika hafa af þess-
um málum. Háttv. þingmenn
Sameiningarflokks alþýðu, Soc-
ialistaflokksins, sumir ekki síð-
ur en aðrir. En af hverju halda
þeir þá áfram þessum áróðri
sínum?
Þrent fyrir höndum.
Ástæðurnar fyrir því get jeg
því miður tímans vegna ekki
rakið aö þessu sinni. Hitt er
augljóst, að, ef stefriu þeirra
er fylgt, er ekki nema þrennt
fyrir höndurn.
Eitt er það, að atvinnuvegirn-
ir, og einkum bátaútvegurinn,
leggist algerlega niður um sinn,
þangað til hinn bitri lærdómur
reynslunnar hefur kennt mönn-
um, að ekki verður hjá því kom-
ist að láta undirstöðu atvinnu-
vegi þjóðarinnar bera sig. En sá
lærdómur mundi ekki fást fyrr
en eftir langt tímabil atvinnu-
Ieysis, fátæktar og eymdar.
Annar möguleikinn er sá, sem
háttv. Sameiningarflokkur al-
þýðu, Socialistaflokkurinn, læt-
ur skína í, að sje það, sem fyrir
þm. hans vakir, að andvirði vöru
okkar sje bætt upp á erlendum
mörkuðum með annarlegum
verðmætum, þ. e. a. s., að við
högum stjórnmálum okkar á
þann veg, að aðrar þjóðir vilji
gefa meira verð fyrir fiskinn,
til að kaupa þá breytingu á inn-
anlandsmálum okkar.
Þriðji möguleikínn er sá, að
reynt verði að halda við nú-
verandi fyrirkomulagi með lán
tökum enn um sinn. Nauðsyn-
leg lán íil þess mundu áreiðan-
lega verða vandfeng'in.
Eftirtektarvert er, að frænd-
ur okkar Danir hafa fyrir
skömmu teldð 40 milj. dollara
lán. Þetta þótti svo mikil lán-
taka, jafnvel þótt til 'endur
rcisnarsíarfs væri, að fregn um
hana var símuð víðsvegar um
heim. Ef við tækjum tilsvarandi
lán, mundi það ekki verða nema
rúm millj. dollara, eða 7—8
millj. króna. Mega allir sjá,
hversu lengi okkur dygði slík
lántaka og hversu heillaríkt
iværi að verja þó ekki meira
fje en því í óseðjandirhít verð-
bólgunnar.
En jaínvel þó að miklu stærra
lán væri fáanlegt, er greinilegt,*
að afleiðing þess yrði einungis
sú, meðan fjárhagsástandið er
elcki breytt frá því, sem nú er,
að við á skömmum tíma mund-
um festast í skuldafeni, sem við
ættum erfitt með að losa okk-
ur úr.
Auðvitað getur orðið óhjá-
kvæmilegt að taka lán og stund
um getur það beinlínis verið
skynsamlegt. En hitt er s'tór-
hættulegt að taka lán, sem fyr-
irsjáanlega er ekki hægt að
borga.
Núverandi ríkisstjórn vill fyr
ir alla muni forðast að þannig-
fari fyrir okkur, á sama veg og
hún vill eindregið berjast á móti
hinum tveim afleiðingunum af
tefnu háttv. Sameiningarflokks
alþýðu, Socialistaflokksins.
Takmörkum eyðsluna.
Það er að vísu rjett, að þessir
möguleikar verða ekki hindr-
aðir nema því aðeins, að íslend-
ingar, þjóðarheildin, takmarki
eyðslu sína frá því, setn verið
hefur. En það má ekki gerast
með því, og á ekki að gerast
með því, að byrðarnar verði ein
göngu lagðar á einstakar stjett-
ir, heidur verða þar allir að
taka þátt í, hvei eftir sinni
getu.
Slík þrenging lífskjaranna er
auðvitað ekki æskileg, þvert á
móti, en þó er mönnum ekki
boðið upp á nein hörmungar-
kjör. Nú þegar síldveiðarnar
hafa brugðist verða gjaldeyris-
tekjurnar þó h. u. b. 300 miljón
ir króna. A árunum fyrir stríð
voru þær 50—60 milljónir. Ut-
lenda varan hefur að vísu hækk
að en hvergi nærri sem þessum
mismun nemur.
A þeim tímum, er aðrar þjóð-
ir keppa að því, að koma mál-
um sínum í ekki lakara horf
en þau voru fyrir stríðið, verð-
ur að segja, að þau kjör Is-
lendinga, að geta haft það svona
miklu betra en fyrir stríðið, eru
vissulega ekki kröpp. Allra síst
þegar á það er litið, hvað okkar
bíður, ef þessi kostur verður
ekki valinn. Þá er ekkert annað
framundan en sá ófarnaður,
sem stefna Socialistaflokksins
hlýtur að leiða til og áður var
lýst.
Verndum okkar dýra arf.
Menn verða þessvegna að
átta sig á, að hjer er ekki að-
eins um að ræða fjárhagsleg
atriði. Það, sem við nú eigum
að taka ákvörðun um, er, hvort
við eigum með hærri kröfum
en efni standa til, að tefla mál-
um okkar í það horf, að eitt af
þrennu bíði okkar; fjárhagslegt
öngþveiti, sala1 stjórnmálalegs
frjálsræðis eða ósjálfstæði, sem
leiðir af botnlausum skuldum.
íslenska þjóðin mun vissu-
lega ekki velja neinn af þess-
um kostum. Núlifandi kynslóð
mun ekki fara þannig með hinn
dýra arf, sem lienni héfur hlotn
sst. Hú:i mun ekki cíurselja
frjálsræði sitt á fyrstil árum
hins endurreista lýðveldis, held
ur rriun hún liaga máhim sín-
um svo, r.ð við getum skilað
landinu í hendur cftirkomenda
okkar alfrjálsu og mcð blóm-
legri efnahag cn nokkru sinni
áður.
Flugvallarstjóri Áka
gleymdi að innheimta
lendingargjöldin
SÉsfíai siafar frá
im
íleiri bamafæðbigar
SKÝRT er frá því í síðustu
Hagtíðindum, að árið 1945 hafi
tala lifandi fæddra barna ver-
ið 3434, eða 26,6 á hvert þús-
und landsmanna. Er það mun
hærra hlutfall en næsta ár á
undan, og hefir ekki verið svo
hátt síðan 1930. Fór þetta hlut-
fall sílækkandi fram til ársins
1940, en hækkaði svo mjög ört.
Af börnum fæddum 1945
voru 847 eða 24,2% óskilgetin.
Er það örlítið lægra en næstu
ár á undan, sem voru með
hæsta móti. A*nnars heíir hlut-
fallstala óskilgetinna barna
hækkað mikið á síðari árum.
Árið 1945 dóu hjer á landi
1179 manns, eða 9,1 af hverju
þúsundi landsmanna. Er það
lægra manndauðahlutfall héld
ur en nokkurt ár undanfarið,
en árið 1944 var hið minnsta
manndauðaár, sem komið hafði
áður. Þá dóu 9,6 af hverju þús-
EINAR OLGEIRSSON reyndi
ekki með einu orði í gær, að
afneita eða afsaka stuld og
skjalafals kommúnista, sem ut-
anríkisráðherra upplýsti í
fyrradag.. Einar mintist ekki á
það brjef, er Erling Ellingsen
skrifaði utanríkismálaráðuneyt
inu, þar sem hann segir að sjer
sje ókunnugt hvar eða hvern-
ig „plagg“ það, er birtist í Þjóð-
viljanum 5. okt. s.l., hefur kom-
ist í hendur greinarhöfundi.
Hinsvegar kom Einar með þá
fáránlegu skýringu, að flug-
vallarnefndin hefði víst verið
neydd að skrifa undir skýrslu
þá, er birt var á Alþingi í fyrra-
dag!
Þetta framferði sýnir að kom
múnistar hafa ekki' hreina sam
visku í málinu.
Vanræksla írúnaðarmanns
Áka.
Umræðurnar um Keflavíkur
völlinn heldu áfram í gær, og
stóðu óslitð frá 1-4% Eysteinn
Jónsson, flugmálaráðherra tók
fyrstur til máls.
Áki hafði spurt með miklum
þjósti, hvort lendingargjöld
væru greidd á Kefiavíkurflug-
vellinum. Eysteinn upplýsti að
svo væri, en það hefði dregist
mjög á langinn, því að komið
hefði í ljós, ótrúleg vanræksla
í að koma þessu á.
En sá, sem átti að sjá um
þetta vsr fyrverandi flugvallar
stjóri, er Áki skipaði.
Svo langt gekk þetta, sagði
Eysteinn, að útlendingur kom
upp í stjórnarráð og spurði
hvort ekki væru innheimt lend-
ingargjöld hjer!
Er flugvallarstjóri Aka fór
frá var þetta enn í ólagþ. en
var kippt í lag, er hánn fór.
Áki hafði fullyrt að ekki
þyrfti nema 50 menn á Kefla-
víkurflugvöllinn.
Eysteinn kvað furðulegt að
heyra þetta, er maður ber sam-
an allan þann fjölda, er Áki
rjeði á sínum tíma, en það mun
verða upplýst síðar.
Umræður.
Áki sá sinn kost vænstan að
sýna sig ekki í þinginu eftir þá
útreiö, sem hann fekk í fvrra-
dag. En Einar Olgeirsson reyndi
að koma flokksbróður sínum til
hjálpar. .
Hjelt hann 2% tíma
ræðu í gær og þuldi áfram rang
færslur Þjóðviljans og vitaiaði í
hina.stolnu og fölsuðu skýrslu,
sem Áki birti í tillögu sinni.
Stríðshættan stafar af einræð-
isherrunum.
í fundarlok kvaddi Bjarni
Benediktsson utanríkisráðherra
sjer hljóðs. Benti hann á þá
miklu breytingu, sem orðið
hefði á E. Olgeirssyni frá því
á þriðjudagskvöldið, er hann
rnisti málið í miðjum klíðum og
hljóp frá hljóðnemanum löngu
áður en ræðutími hans var lið-
inn. En.nú þegar færri hlýddu
á hann, væri hann svo mállið'-
ugur að hann gæti malað tóma
vitleysu í hálfan þriðja klukku
tíma.
Ráðherrann sagði enn íremur
áð Einar Olgeirsson væri sí-
felt að tala um yfirvofandi styrj
öld. I því sambandi kvaðst hann
vilja varpa fram þeirri spurn-
ingu hvaðan Einar teldi að
þessi hæta stafaði?
Reynslan sýnir, sagði ráð-
herrann, að það eru ekki lýð-
ræðisþjóðirnar, sem hefja árás-
ir á aðra, heldur væru það á-
valt einræðisherrarnir. — Hann
kvaðst ekki trúa því, að hokk-
urum dytti í hug, eins og nú
væri ástatt í heiminum, að hefja
nýja síyfjöld. En ef slík óham-
ingja ætti að henda þjóðirnar,
að styfjöld brytist út, myndn
þá kommúnistar treysta sjer til
að halda því fram að það væri
hagkvæmt fyrir íslendinga' að
eini millilandaflugvöllurina
hjer á landi væri í rniðri höf-
uðborginni?
Þegar forseti lauk fundinum,
voru liðnar 20 mínútur íram
yfir venjulegsm fundartíma og
var þá einn þingmaður á mæl-
endaskrá, Gylfi Þ. Gí&lason,
auk utanríkisráðherra, sem
ekki hafði lokið máli sínu.
Framh. af bls. 9
bland að ræða af „nýju vatni“
og regnvatni.
En teíja má mjög líklcgt, ef
ekki alveg víst, að t.d. viö ekl-
gos 'kemur mikið af vaíni upp
úr glgunum, sem cr nýtt á yJ'ii -
boroi jarðar.
-k
Þegar Þorbjörn, hinn Jærði
eðlisfræðihgur, ætlaði að gefa
mjer lektíu um jarðhitann, þá
spurði jeg hann, hvort jeg mættí
’ekki eiga' hana í bakhöndinni,
því jeg vissi ekki, hvernig :njer
tækist að gera lesendunum skilj-
anleg, þau vísindi, sem jeg þegar
hafði hlýtt á.
Það er þitt lesari góður, en
ekki mitt, að skera úr um það,
hvernig þetta hefur tekist. Hafi
jeg klórað mig sæmilega fram
úr því þá mun jeg með ánægju
gera aðra tiiraun, til þess að
leita til Þoibjarnar til að frcoð-
ast af honum, um hinar stór-
feídu nýjungar á sviði eðlisfræð
innar. Því nú vona jeg að hann
sje alkominn heim, og að hann
eigi eftir að vinna lengi fyrir
land sitt og þjóð. Fyrir sllka
menn ,eru verkefni á hverju
strái.
V. St.
Athugn vilja íbúnnna
London. — Fidltrúar utanríkis-
ráðherranr’i hafa komist að sara-
komulagi irai að fara til hinná
fyrri nýlondna Itala og kynná sjcr
viíja sjálfs fólksins um framtið
þeirra.
*