Morgunblaðið - 02.04.1948, Qupperneq 6

6
]
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 2. apríl 1948.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði, innanlands,
kr. 12,00 utanlands. j
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
Uggur og kvíði á
Norðurlöndum
Á MEÐAN samningamenn Finna hafa setið í Moskva á
íundum með ráðamönnum Sovjet stjórnarinnar hefur vax-
andi uggur og kvíði gert vart við sig hjá stjórnmálamönnum
og almenningi hinna Norðurlandanna. Sagan hefur verið að
endurtaka sig. Rússar hafa enn einu sinni lagt hramm sinn
á hina fámennu finnsku þjóð. 1 þetta skiptið er svo látið
heita að þeir hafi óskað varnarbandalags við Finnland. En
engum dylst, hvað raunverulega er að gerast. Hinir komm-
únfstisku valdhafar Sovjet Rússlands láta sjer ekki nægja
að hafa hernaðarbækistöðvar í nokkurra kílómetra fjarlægð
frá hinni finnskú höfuðborg. Þeim nægir ekki að hafa
fengið Porkala hjeraðið til hernaðarþarfa í 50 ár. Svo bráða
hættu telja Rússar sjer stafa af hinum finnsku nágrönnum
sínum að þeim finnst þeir þurfa að treysta aðstöðu sína
enn betur í þúsund vatna landinu. Takmark þeirra er alger
undirokun Finnlands.
Þetta markmið Rússa fær engum dulist, sem fylgst hefur
með því, sem er að gerast.
Það er af þessum ástæðum, sem Svíar, Danir og Norð-
menn eru nú mjög uggandi um sinn hag. Að hvaða þjóð kem-
ur röðin næst?
Svíar efla landvarnir sínar hröðum skrefum. Þeir eru sú
smáþjóðanna á Norðurlöndum, sem fjölmennust er og auð-
ugust. Her þeirra er tiltölulega stór og talinn ágætlega bú-
inn að nýtísku vopnum. En sænska þjóðin er engu að síður
smáþjóð, sem hefur það markmið eitt að lifa í friði og
njóta frelsis síns og frjálslegra stjórnarhátta.
1 Danmörku hefur herþjónustu tími verið lengdur og jafn-
vel yfir hátíðisdaga páskavikunnar hefur hinum fámenna
danska her verið haldið viðbúnum. Allskonar flugufregnir
eru á kreiki um ógeðþekkar kröfur á hendur stjórn landsins.
1 Noregi er ástandið svipað. Einnig þar gætir óvissu og
kvíða. Forsætisráðherra landsins hefur lýst því yfir að Norð
menn muni ekki beygja sig fyrir nokkrum kröfum, sem ekki
samræmist vilja þjóðarinnar o^ stefnu í alþjóðamálum. —
Norska þjóðin muni verja frelsi sitt og ekki hika við að
leita sjer stuðnings annara til þess.
Þannig er ástandið meðal hinna friðsömu þjóða á Norð-
urlöndum. Hverjar eru orsakir þess?
Kemur nokkrum til hugar að þessar þjóðir hafi sjálfar
ófriðaráform í huga? Áreiðanlega ekki. Þær hafa ekki sýnt
neinni þjóð áreitni, sem gefið gæti ástæðu tii árásar á þau
eða krafna um nauðungarsamninga.
Hver er þá orsölc óttans og kvíðans meðal norrænna
manna?
Engin önnur en sú, sem drepið var á hjer að ofan, yfir-
gangur kommúnistaríkisins í austri, nauðungarsamningarnir
við Finna, svartnætti og alræði ofbeldisins í þeim rikjum,
sem Sovjet Rússland hefur kúgað með „samningum" og
svikum fimmtuherdeilda sinna.
Smáþjóðir Evrópu lifa nú upp aftur hið nagandi tauga-
stríð áranna 1938 og 1939. Óttinn og öryggisieysið setja svip
sinn á líf fólksins. Smáþjóðimar eru nú eins og þá vamar-
litlar fyrir stálhnefa ofbeldisins. En þær hafa þó eitt, sem
er nokkurs virði, reynsluna af undirferli og svikum fimmtu-
herdeilda nazismans. Sú reynsla hefur leitt til meiri variiðar
gagnvart fimmtuherdeildum hins aiþjóðlega kommúnisma.
Danir og Norðrnenn, sem voru grátt leiknir af flugumönn-
um Hitlers munu áreiðanlega hafa gát á þeim Níðhögg, sem
nú nagar meið sjálfstæðis þeirra og öryggis.
En varðar okkur Islendinga nokkuð um það þótt fólk út
á Norðurlöndum sje kvíðið um framtíð sína og öryggi? Nýt-
ur ekki „einbúinn í Atlantshafi" skjóls einangrunar sinnar?
Ekki einn einasti íslendingur treystir lengur því skjóli.
r Þessvegna varðar íslensku þjóðin um það, sem er að
perast meðal frændþjóða hennar á Norðurlöndum. Þess-
vvgna verður einnig thún að varast svikarana, fimmtuher-
deildina meðal hennar sjálfrar.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Lifnar yfir leik-
völlunum.
ÞAÐ HEFIR vafalaust farið
fyrir mörgum bæjarbúum eins
og mjer í blíðviðrinu, að þeir
hafa staðnæmst við leikvellina
í bænum og hugsað með sjer
„ógn er gott að vera barn“. —
Það er sannkölluð unun, að
horfa á þessa litlu borgara bisa
við að róta sandi í kössunum,
róla sjer og vega salt. Og það
besta við þetta alt er að vita af
börnunum öruggum á vissum
stað á leikvöllunum.
Barnaleikvellirnir eru orðnir
margir í bænum og öllum er
þeim vel við haldið. Það kostar
líka mikið fje úr bæjarsjóði, en
ekki þarf að sjá eftir þeim aur-
um. Það’þarf fleiri leikvellj í
bæinn, en ekki nauðsynlega
þessa stóru leikvelli, sem bæjar
stjórnin sjer um heldur leik-
velli við hvert hús.
•
Einkaleikvellir. •
ÞEGAR NÝ HÚS eru bygð og
þeitn eru úthlutað lóðum í nýj-
um íbúðarhveríum ætti altaf
að gera ráð fyrir barnaleikvöll
um, helst við hvert einasta, eða
annaðhvert hús.
Þorsteinn F. Einarsson á
Holtsgötu 37 hjer í bænum hef
ir nokkrum sinnum skrifað
mjer um þessa hugmynd, sem
fleiri og ítnri eru nú farnir að
hallast að. Garðarnir eru ekki
svo vel hirtir hjá mörgum, að
það væri ekki meira virði, að
gera þá að leikvöllum fyrir
börnin og fá þaú frá hættunni
á götunum, en að safna þar
rusli og óþverra.
Þetta er mál, sem er þess vert
að því sje gaumur gefinn.
•
Otugtarskapur.
FYRIR NOKKRU skýrði jeg
frá skemdarverkum, sem fram-
in voru í skrautgarði við Bjark
argötu hjer í bænum. Á einni
nóttu voru eyðilögð trje, sem
tekið hafði fjölda ár, með um-
hyggjusemi og mikilli vinnu,
að rækta.
En það eru því miður fleiri
dæmi um slíkan ótugtarskap.
Það eru fjölda margir garðar í
bænum, sem hafa orðið fyrir
barðinu á skemdarvörgunum.
Kona, sem býr við Hring-
braut sagði mjer sorgarsögu um
hvernig eyðilagt var nýlega í
hennar garði. „Það liggur við
að maður gefist upp“, sagði kon
an. „Við höfum í mörg ár eytt
miklum tíma og erfiði í garðinn
okkar og vorum satt að segja
orðin dálítið stoltar af honum
og að minsta kosti töldum við
hann ekki til óprýði fyrir um-
hverfið. En þá fór þetta
svona“.
•
Hvítmála'ði skúrinn.
SAMA KONA sagði mjer frá
því, að reistur hefði verið bí’-
skúr við hús hennar. Hann var
hvítmálaður, en strax fyrsta
daginn eftir að búið var að
mála skúrinn komu strákar og
slettu upp um hann allan kúa-
mykju, sem þeir fundu þarna
í grendinni“.
Já. það er ekki nema von að
fólki sárni skemdarverkin.
•
Staurarnir.
í TÍMARITI, sem samtök
Góðtemplara gefa út, skrifar
einhver nöldurskjóða við og
við. Þessi skriffinnur er sífelt
að narta í náunga sína, eink-
um þá, sem ekki eru í regl-
unni. I síðasta hefti tekur þessi
rithöfundur upp frjett úr göml
um dagblöðum, þar sem sagt
var, að ví idrukkinn maður hafi
ekið „Chrysler“»bíl á síma-
staur. Templarinn kemst að
þeirri niðurstöðu, að það væri
holt fyrir Sigurð Bjarnason al-
þingismann og aðra, sem að öl-
frumvarpinu stóðu, ,ásamt hin-
um vonda manni. Víkverja, að
þeir yrðu að simastaurum, sem
drukknir menn í Chryslerbíl-
um ækju á.
í þessu sama blaði leit-
aðj. jeg gaumgæfilega að grein,
eða einhverjum leiðbeiningum
um hvernig fara ætti að því að
fá drykkjumenn til að hætta
að neyta áfengis, eða að ráð-
um til að bjarga ofdrykkju-
mönnum, — En, nei. — Það
f.yrirfanst ekki.
Það þarf ekki að óska þess
að svona fólk verði að staur-
um. Það eru staurar, líflausir
og andlausir. ^
Skotið yfir mark.
HVERNTG STENDUR á þvi,
að vel gefið fólk sem hallast
að jafngóðum fjelagsskap og
póðtemplarareglan er, þarf að
láta ofsatrúna fars með sig svo
í gönur, að það gerir sig að
fíf'um?
Hversvegna þurfa menn, sem
eiea gott og göfugt mál sífelt
að tala um „skítinn í kirkj-
unni“, eða „skötuna, sem rak
á Þvrli“, í stað þess að snúa
sjer að kjarna málanna, sem
barist er fvrir.
Halda þessir herrar, að á með
an þeir rembast eins og rjúpan
við símastaura ofstækisins, að
þá vinni þeir málefni sínu gagn.
Nart og nudd við menn, sem
ekki eru á sömu skoðun og
góðtemplararithöfundurinr i,
bendir ekki til þess að hann
viti „hvar Davíð keypti ölið“.
MEÐAL ANNARA ORÐA .TÁÝ |
ÞAÐ var ánægt fólkið, sem
sneri aftur til Reykjavíkur að
afloknu páskafríinu og eftir að
hafa sleikt sólskinið fyrir norð
an og eytt heilum fimm dögum
við að gleyma tilbreytingar-
leysi skammdegisins í vetur.
Það var líka heppið fólkið, sem
fór til Isafjarðar og Akureyrar,
miklu heppnara en hinir, sem
ætluðu norður en ljetu snjóinn
hjerna sunnanlands fyrir pásk-
ana glepjá sig og hættu við alt
saman. Heppnin fylgdi svo
sannarlega fólkinu, sem tók
sjer far með Esjunni til ísa-
fjarðar og langferðabílum
Ferðaskrifstofu ríkiálns til Ak-
urevrar.
• •
SÓL OG SUMAR.
Það var sól og sumar á báð-
um sjöðunum. Á Akureyri var
hitinn raunar urr\ tíma svo mik-
ill, að við lá að Reykvíkingun-
um þætti nóg um, já, og reynd-
ar Akureyringunum líka, þótt
þeir hafi ekki verið orðnir jafn
gegnumblautir af rigningunni
og við hjerna sunnanlands.
• •
SKÍÐABORG.
Akureyri var annars fyrsta
flokks „skíðaborg“ dagana, sem
skíðamótið þar stóð yfir. Það
má heita að annar hver maður
á götum úti hafi verið í skíða-
fötum, og sú klukkustund leið
varla, að yfirfullar bifreiðar af
Sól yfir Norðurlandi.
skíðafólki brunuðu ekkj út úr
bænum til fjalla. Og umræð-
urnar snerust mestmegnis um
snjó og skíði og brun og svig,
ásamt margtuggnum setningum
um sólina og hitann og „þessa
makalausu blíðu“.‘
• •
14 STIG.
Og blíðviðri var það! Mælir-
inn á KEA sýndi 14 stiga hita
í forsælunnj einn daginn fyrir
hádeyi, og jafnvel endurnar og
svanirnir á litlu tjörninni fyrir
neðan sundlaugina virtust
varla geta risið undir steikj-
andi sólargeislunum. Svanirnir
dottu.ðu á tjarnarbakkanum og
endurnar svömluðu letilega um
pollinn sinn og litu ekki einu
sinni við öllu brauðinu, sem
flaut alt í kringum þær. Og
þeir„sem lögðu leið sína níður t
að tjörninni litlu, báru sig eig-
inle.ga engu betur, nema þá
einna helst yngstu börnin, sern
ekkert veður virðist geta haft |
áhrif á.
• •
SÓLGUÐINN. j
Og þó voru allir sammála
um, að það væri einmitt sólin
og hitinn og heiðskír himininn, j
sem fyrst og fremst bærj að !
fagna þarna á Akureyri. Þaðl
var eins og fólk ætti erfitt með
að fara inn í hús eða standa í
skugga, eins og það tímdi ekki
að láta einn einasta af þessum
dásamlegu og langþráðu sólar-
geislum fara forgörðum. Og
þess vegna leitaði það upp til
fjallanna alt í kringum Akur-
eyri, gekk í hópum upp fjalls-
hlíðarnar og snjóbreiðurnar og
gætti þess vandlega -að snúa
andlitinu sem best og oftast
beint á mótj sólinni. Og þarna
fyrir norðan var sólin um pásk
ana því einskonar guð, sem all-
ir tignuðu og allir sungu um og
allir vildu eiga í sem ríkustum
mæli.
Brunaboðarog
símar
Á FUNDI bæjarstjórnar í gær
var rætt um nauðsyn þess, að
íbúarnir í úthverfunum fái síma
áhöld og lagningu brunásíma-
kerfis um þau.
Björn Bjarnrson hóf umræð-
um málið. Bæjarstjórn samþ.
að skora á póst, • og símamála-
stjórnina, að gera sitt ítrasta til
að koma þessum málum sem
fyrsf í kring.
Rannsaka vinnuskilyrði
pólskra námumanna
LONDON: Nefnd breskra námu-
manna er nú í heimsókn í Pól-
landi, til þess að athuga vinnu-
skilyrði námuma.nna þar.