Morgunblaðið - 12.08.1948, Qupperneq 2

2
MORGUNBL4ÐIB
Fimmtudagur 12. ágúst 194ÍÍ,
Reykjavíkurstúlkan, sem vorð
húsgagnasmíðameistari
Stutt samtal við
Ragnheiði Berthelsen
MIG langar til aS kynna þig
fyrir einu íslensku konunni,
sem lagt hefur stund á trje-
smíðar, sagði kunningi minn
við mig um daginn er við hitt-
umst í Austurstræti. Mjer fanst
þetta einkennilegt, og hjelt
að hann væri að gera
að gamni sínu, svo jeg sagði,
að þá myndi jeg um léið geta
kynnt hann fyrir eina Islend-
ingnum, sem skriðið hefði á
sundboi yfir Vatnajökul.
„Þetta er dagsatt, þessi kona
er fædd hjer í Reykjavík. Ragn
heiður Berthelsen heitir hún.
Faðir hennar var Nikolai Bert-
helsen, sem var málari og vann
hjer í Reykjavík um margra
ára skeið!i.
Margir hinna eldri Reykvík-
inga, ’ þekktu Berftielsen mál-
afta. Hann mun hafa komið
hingað til lands árið 1879. —
Hann tók þegar að leggja
stund á húsamálun. Hann mál
aði t d. Landlæknisbústaðinn
við Amtmannsstíg, fyrsta ár-
ið sem hann dvaldi hjer. Einn-
ig málaði hann Dómkirkjuna,
og margar fleiri opinberar
'byggingar.
Ragnheiður Berthelsen vann
:með föður sínum við húsamál-
unina og einnig Ásta Árna-
dóttir, málarameistari,' sem nú
er vestur í Ameríku. — Þær
sáust oft í stiganum með Betr-
helsen málara, sagði þessi
kunningi minn, sem er kunnur
:maður hjer í bænum, enda inn
fæddur Reykvíkingur.
•— Jeg lofaði honum, að jeg
skýldi fara með honum til þess-
arar einkennilegu konu, sem
hefur heldur kosið að handleika
hamar og sög, en nál og enda.
28 áya fjarvera.
Ragnheiður Berthelsen virt-
ist mjer vera mjög yfirlætislaus
Hún sagði mjer sjálf, að hún
væri orðin sextug, en je,g var
þá með sjálfum mjer búinn að
giska á að hún væri fimmtug.
Henni þykir sýnilega . mjög
vænt um fæðingarbæ sinn, og
hún sagðist t. d. sárt sakna
gömlu steinbryggjunnar. En nú
eru liðin 28 ár síðan hún var
hjer síðast á ferð. Húsið sem
hún er fædd í stendur enn,
Kirkjústræti 10, en það hús var
kent við Kristján Þorgrímsson
forleggjara og þótti Ragnheiði
sem hún hitti gamlan vin, er
hún jgekk að tröppum hússins,
daginn sem hún kom. Ragn-
heiðúr hefur dvalið hjer um
nokkura vikna skeið, en um
næstu helgi fer hún aftur til
Danmerkur og tekur þá á ný
til við húsgagnasmíðina.
Þannig geta gömul hús haft sín
áhrif.
Við fórum nú að tala um æfi-
starf hennar, trjesmíðarnar.
Ragnheiður sagði mjer, að það
væri húsgagnsmíði, sem hún
hefði lagt fyrir sig.
Fjekk ung áhuga á smíðum.
„Þegar jeg var lítil telpa, þá
hafði jeg miklu meiri ánægju
af að smíða stóla cg borð í brúðu
hús, en að leika mjer að brúð-
unum. Jeg hafði unun af því
að smíða.
Ragnhciður Berthelscn.
Jeg sótti það mjög fast, að
fá að leggja stund á húsgagna-
smíði, er jeg yrði eldri, Það fór
líka svo. Þegar jeg var fjórtán
ára gömul kom faðir minn mjer
til náms í húsgagnasmíði hjá
Kristjáni Kristjánssyni hús-
gagnasmiði. Jeg var hjá hon-
um um tveggja ára skeið.
— Þótti ekki fólki hjer í bæn
um þetta einkennilegt uppá-
tæki?
Jú, því var ekki að leyna, og
sumum fanst það ganga
hneyksli næst, og jafnöldrur
mínar þær skopuðust stundum
að mjer. Én jeg ljet mjer það
í ljettu rúmi liggja. Það hefi
jeg altaf gert. Meðal colleganna
hef jeg orðið þessa vör, en þá
hefi jeg s.varað líku líkt.
í Danmörku og Frakklandi.
Þjer lukuð sveinsprófi hjer?
Nei, jeg fór til Danmerkur
eftir tveggja ára nám hjá
Kristjáni og í Danmörku lauk
jeg námi og tók sveinspróf.
Ragnheiður hefur síðan dval
ið lengst af í Danmörku, einnig
í Frakklandi, en þar var hún
um 11 ára skeið, frá 1921 til
’32. Hún sagði mjer, að er hinni
fyrri heimsstyrjöld lauk, hafi
margar danskar konur byrjað
nám í húsgagnaiðnaðinum, en
þær þættu allar námi. Þær gift
ust flestar. Ein kona var í Dan-
mörku önnur, sem sveinspróf
hafði en hún er nú dáýi fyrir
nokkrum árum. Eins og stendur
er RagnheiðUr Berthelsen eina
konan í Danmörku, sem leggúr
stund á husgagnasmíði. Um
hvort hún sje einasta konan á
Norðurlöndum skal látið ósagt,
en margt þykir þó benda til
að svo sje.
Ástæðan til þess, að Ragn-
heiður lagði leið sína til Frakk-
lands, var sú, að eftir fyrri
heimstyrjöldina var atvinnu-
leysi ríkjandi hjá dönskum hús
gagnasmiðjm, ep aftur á móti
mikið að starfa fyrir þá í Frakk
landi. Eins og ýmsir aðrir, er
lagt hafa leið sína til annara
landa, þá var hún mállaus er
hún kom til Frakklands. Þó
Frakkland sje fjölmennt land,
þá var Ragnheiður eina konan
I sem lagði stund á húsgagna-
:j smíðar. A. m. k. var það svo,
í París þau 11 ár sem hún
dvaidi í beirri borg. Eins og
okkur hjer héima, þótti Frökk-
um er kynntust Ragnheiði,
j mjög einkennilegt, að hún
j skyldi leggja fyrir sig hús-
gagnasmíði.
Árið 1932 hvarf Ragnheiður
aftur til Danmerkur og hefur
síðan unftið' þar. Nú síðast við
Palace Hotel, er hefur fjölda
iðnaðarmanna í sinni þjónustu.
Jeg spurði Ragnheiði, hvort
hún hefði nokkuru sinni harm-
að, að hafa lagt inn á þessa
braut. Hún sagði síður en svo.
„Mjer hefur fallið það betur
með hverju ári“. —Sv. Þ.
Sex konur fá styrk úr
Menningar- og
minningarsjóði kvenna
Sjóðurinn nesnur nú 116 þús. króiuon
Skipulagsnefnd
Akureyrar kosin
Akureyr* miðvikudag.
Frá frjettaritara vorum.
Á BÆJARRÁÐSFUNDI, sem
haldinn var nýlega, var skipuð
skipulagsnefnd fyrir Akureyr-
arkaupstað.
Nefnrin er skipuð fjórum
mönnum, og eiga sæti í henni
þessir menn: Svavar Guðfnunds
son, bankastjóri, Jóhann Þor-
kelsson, hjeraðslæknir, Þor-
steinn ,M. Jónsson, skólastjóri
og Tryggvi Helgason, útgerðar
maður.
Verksvið nefndarinnar er
talið vera það, að athuga á-
samt bæjarstjóra og bæjar-
verkfræðingi, skipulagstillögur
um ýmsar framtíðarbyggingar
í bænum.
Að sögn þeirra manna, er
best til þekkja, hafa skipulags-
tillögur skipulagsnefndar ríkis
ins oft þurft mikilla athugana
við og brevtinga. En fyrir bæj-
arstjórnina er erfitt að anna
því að setja sig inn í slíkt.
— H. Vald.
Fjármálafrumvarp
; Reynauds samþykf
París í gærkveldi.
FJÁRMÁLAFRUMVARP Rey-
1 nauds hefir nú verið samþykt
af fulltrúadeild franska þings-
J ins, og í dag hefir fjármála-
nefnd efri deildarinnar haft
frumvarpið til athugunar. —
Eins og áður hefir verið skýrt
frá, fér Reynaud fram á mjög
aukið vald í efnahags- og fjár-
1 málum landsins, í frumvarpi
þessu og til þess að það beri
. árangur er nauðsynlegt fyrir
hann, að vinnufriður haldist
í landinu. — Komm-
■ únistar hafa barist gegn frum-
J varpinu með oddi og egg, en
hefir orðið lítið ágengt.
— Reuter.
STJÓRN menningar og minn-
ingarsjóðs kvenna veitti 21. júlí
s. 1. 6 umsækjendum alls 11
þúsund krónur. Veittar hafa
verið úr sjóðnum síðan hann
tók til starfa sumarið 1946 alls
30 þúsund krónur til margs-
konar verklegs og andlegs náms
við háskóla og aðrar æðri
menntastofnanir.
Að þessu sinni hlutu styrk úr
sjóðnum:
Þórunn S. Jóhannsdóttir, sem
þrátt fyrir að vera ekki eldri
að árum en átta ára, er orðin
öllum landsmönnum kunn fyrir
hina frábæru músik-gáfú sína
og stundað hefur nú um tveggja
ára skeið nám við ,,The Royal
Academy of Music“ í London,
kr. 2000.00.
Guðrún Á. Símonar, hefur
stundað um þriggja ára skeið
alhliða söngnám við „The Guild
hall Sehool“ í London, og getið
sjer besta orð við námið fyrir
framfarir, ástundun og reglu-
semi. Hún ætlar að ’ stunda á-
framhaldandi nám í óperu og
konsertsöng á Ítalíu eða í Lon-
don. Kr. 2000.00.
Inga Sigrún Ingólfsdóttir,
Tjarnargötu 10A, Reykjavík til
áframhaldandi náms í fimleika
fræðum og sjúkraleikfimi. Hún
hefur stundað undanfarið nám
við „Liverpool Physical Train-
ing College“, Liverpool við góð
an árangur, kr. 2000.00.
Valborg Elísabet Hermanns-
dóttir, Lokastíg 16 Reykjavík,
til framhaldsnáms í Lyfja-
fræði. Kr. 2000.00.
Anna Jórunn . Loftsdóttir,
Hringbraut 68, Reykjavík til
náms í spítalastjórn og kennslu
og mun hún stunda þetta nám
við háskólann í Árhúsum. Kr.
1500 00.
Gunnfríður Jónsdóttir, Freyju
götu 41, Reykjavík. Styrk til
utanfarar á Norðurlandasýn-
ingu kvenna í höggmyndalist.
Kr. 1500.00.
Tilgangurinn.
í skipulagsskrá sjóðsins
fjórðu grem stendur:
Tilgangur sjóðsins er að
vinna að menningarmálum
kvenna:
Með því að styðja konur til
framhaldsmenntunar við æðri
menntastofnanir, hjerlendis og
erlendar, með náms- og ferða-
styrkjum.
Ef ástæður þykja til, svo sem
sjerstakir hæfileikar og efna-
skortur, má einnig styðja stúlk-
ur til byrjunarnáms, t. d. í
menntaskóla;
með því að styðja konur til
framhaldsrannsókna, að loknu
námi, og til náms og ferðalaga
til undirbúnings þjóðfjelags-
legum störfum,.svo og til sjer-
náms í ýmsum greinum og ann-
arra æðri mennta;
með því að veita konum styrk
til ritstarfa eða verðlauna rit-
gerðir, einkum um þjóðfjelags-
mál, er varða áhugamál kvenna
þó skulu námsstyrkir sitja í fyr-
irrúmi meðan sjóðurinn er að
vaxa.
Komi þeir tímar, að konup
og karlar fái sömu laun fyrin
sömu vinnu og sömu aðstæðnq
til mer.ntrnar, efnalega, laga-
lega og samkvæmt almennings
áliti, þá skulu bæði kynin hafú
jafnan rjett til styrkveitingsj
úr sjóðnum.
I '
Tekjurnar.
Tekjur sjóðsins eru dánar og
minningargjafir, áheit og aðrarj
gjafir, tekjur af ýmsri starf-
semi í þágu sjóðsins og vextir.
Sjóðnum óx brátt fiskur urrl
hrygg, — svo að frá því að verá
rösk 26 þúsund er skipulagsskráj
hans var staðfest sumarið 1945^
er hann nú orðinn kr. 116 þús,
Verkefni sjóðsins er víðtækt og
þörfin fyrir að veita efnalitlumt
stúlkum aðstoð til íramhalds-
náms bæði andlegs og verklegs!
auðsæ, vegna aðstöðumunarl
karla og kvenna á vinnumark-
aðinum við allflest störf. Yfiri
30 minningargjafir hafa boristi
í sjóðinn og er nú Verið af|
prenta mynd og æviágrip þeirrá
kvenna, sem minnst hefur verifS
með minningar- og dánargjöf-
um. Bók þessi er í mjög stóril
broti óg á að vera með útskorn-
um spjöldum og liggja frammf.
á Landsbókasafninu, Háskóla-
bókasafninu og ef til vill fleirl
stöðum. Hverri konu er ætlaðf
eitt blað í þessari bók og meirái
ef sjerstök ástæða þykir til. —*
Gæti þessi bók orðið merkileg
heimild síðar meir um íslenskarí
konur, bæði þær sem unnið hafá
störf sín á opinberum vettvangl
og eigi síður hinar, sem unnicS
hafa allt sitt starf eingöngu im3
an vjebanda heimilisins, og a£-
kastað þar miklu og verðmætrj
dagsverki fyrir þjóð sína. Sjóð-
urinn er stofnaður í?/rir for-
göngu Bríetar Bjarnhjeðinsdótfi
ur og Kvenrjettindafjelags Is-
lands og starfar á vegum fjelagsj
ins.
Landsfundur kvenna kýs stjórií
f jórða hvert ár samkvæmt skiptj
lagsskrá sjóðsins. Kvenrjett-
indafjelag íslands beitir sjeij
fyrir árlegri f jársöfnun, sem fefl
fram 27. sept. Eru þá seld merkl
um land allt. !
Fer sú fjársöfnun að % til út-
hlutunar en hitt í fasta sjóðinn,
Þegar sjóðurinn er orðinn kr,
150 þúsund, má verja helming*
árlegra vaxta til styrkveitinga,
Einnig hefur sjóðurinn rninning-
arspjöld og ganga tekjur af þeirrj
einnig áð þrem fjórðu til út-
hlutunar, en rennur í fasta-
sjóðinn.
\
Þakkarskuld
Stöndum við íslenskar konuð
sem oftar í þakkarskuld við þæij
Laufeyju Valdimarsdóttur og
Ingu Lárusdóttur, sem lögðu sí<3
ustu hönd á skipulagsskrá Menrl
ingar- og minningarsjóðsins,
Framh, u bUu 8»