Morgunblaðið - 23.12.1948, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 23.-des 1948.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
Pdtstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. —• Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Sjúkrahúsmál
FYRIR nokkru var frá því skýrt hjer í blaðinu að fyrir
frumkvæði Gunnars Thoroddsen borgarstjóra væri hafinn
undirbúningur mikilla framkvæmda í heilbrigðismá1 um
Reykjavíkur. Hefði veríð gerð frumáætlun um byggingu 5
Feilbrigðismálastofnana í bænum á næstu sex árum. Þessár
stofnanir eru bæjarsjúkrahús, farsótta og sóttvarnahús,
heilsuverndarstöð, hjúkrunarheimili og lækningarstöð (poli-
klinik).
Það er óhætt að fullyrða að því muni almennt Fagnað að
borgarstjóri skuli hafa tekið þessi mál upp og hafið undir-
búning að framkvæmdum í þeim. Til þess ber brýna nauð-
syn að fjölga sjúkrahúsum í bænum. Bærinn hefur á s.l.
árum þanist út og íbúum hans fjölgað gífurlega. En fjölgun
sjúkrahúsa hefur engan veginn verið í samræmi við fólks-
f'jölgunina. Þessvegna er hjer nú mikill skortur á þeim, svo
inikill að til vandræða horfir. Það er þessvegna óumflýjan-
legt að byggja ný sjúkrahús í bænum og verður þessvegna
cð vænta þess að tillögum borgarstjóra verði vel tekið.
En það er ekki aðeins í sjúkrahúsmálum höfuðborgarinnar,
sem ástandið er öðru vísi en æskilegt væri. í flestum lands-
hlutum er mikill skortur á sjúkrahúsnæði. Á það var einnig
bent í ágætri og skorinorðri ræðu er Páll Kolka hjeraðs-
læknir á Blönduósi flutti ekki alls fyrir löngu í útvarp.
Vakti mál hans mikla athygli um allt land.
Læknirinn benti á það að bygging sjúkrahúsa hefði setið
rnjög á hakanum á þeirri miklu framkvæmdaöld, sem vfir
stæði. Sjerstaklega væri áberandi, hve skólabyggingar hefðu
\erið teknar fram yfir þær.
Slíkar byggingar væru að vísu nauðsynlegar. En þess yrði
að gæta að sjúkrahús væru ekki síður nauðsynleg en skóiar.
Vonandi gefur fjárveitingavaldið gaum að þessum orðum
hins merka og reynda hjeraðslæknis. Sannleikurinn er sá að
Alþingi hefur verið undarlega tregt til þess að sinna sjúkra-
húsmálum. Um það hefur t. d. staðið hörð barátta að fá
verulegan stuðning ríkissjóðs við byggingu myndarlegs f jórð
ungssjúkrahúss á Akureyri. Hefur loks tekist að þoka því
máli nokkuð áleiðis. Þá hefur legið fyrir Alþingi undanfarin
tvö þing frumvarp til laga um hjeraðshæli, sem Jón Pálma-
son og fleiri Norðlendingar hafa flutt. Með því var lagt til
að ríkissjóður greiði tvo þriðju hluta kostnaðar við bygg-
ingu sjúkrahúsa og elliheimila. En þetta frv.*hefur í bæði
skiptin sofnað í þingnefnd þeirri, sem um það hefur fjallað.
Á Alþingi, sem hófst 11. október í haust, var frv. flutt í
þriðja sinn í nokkuð breyttu formi. Meginefni þess er að
ríkisstyrkurinn til sjúkrahúsbygginga og læknisbústaða
verði hækkaður úr % í %. Er ekki ennþá víst hvernig því
reiðir af í þetta sinn.
Á það má einnig minna í þessu sambandi að Alþingi hefur
r erið mjög tregt til þess að samþykkja sjerstakan tekjustofn,
sem notaður væri til byggingarsjúkrahúsa. Á síðasta þingi
var flutt eitt slíkt frumvarp, frumvarpið um.að leyfa fram-
leiðslu 4% öls hjer á landi. Skyldi nokkrum hluta ágóðans
af þeirri framleiðslu varið til þess að styrkja sjúkrahúsa-
bvggingar.
En þetta mál varð að einu mesta deilumáli, sem komið
hefur til kasta Alþingis síðari áratugi. Meðal þjóðarinnar
héfu nokkrir öfgamenn mjög óviturlegar árásir á frum-
varpið og flutningsmenn þess. Afleiðingin varð sú að þing-
ið þorði ekki að tryggja sjúkrahúsunum nauðsynlegan tekju-
stofn. Óttinn við hávaða áróðursins varð í þessu efni skyn-
saminni yfirsterkari. Situr því við hið sama í sjúkrahús-
málunum.
Kjarni þessa máls er sá, að meðan að ekki fæst tryggður
tðkjustofn fyrir þessar nauðsynlegu framkvæmdir, þá er ó-
þarfi að gera ráð fyrir nýjum sjúkrahúsum. Heilir lands-
hlutar munu halda áfram að vera sjúkrahúslausir og sjúkra-
hús annara landshluta munu halda áfram að grotna niður
vegna fjárskorts til viðhalds þeim.
. TJtvarpserindi hins gáfaða læknis í Húnaþingi var þörf
ádrepa á þing og þjóð. I því var feimulaust rætt um þýð-
ipgarmikið mál, sem illa hefur verið haldið á af hálfu lög-
gjafarvaldsins á mörgum undanförnum árum.
ÚR DAGLEGA
LÍFINU
Umferðarljósin enn
ÞAÐ MUN vera komið uppund
ir ár síðan, að því var haldið
fram hjer í þessum dálkum,
að ekki væri hægt að bíða leng
ur með umferðaljós á helstu
krossgötum bæjarins. Síðan
hefir þetta sannast á hverjum
einasta degi og best þá dagana,
sem umferðin er mest, eins og
t. d. nú síðustu dagana.
Það kemur fyrir daglega, að
hnútar koma í bílaumferðina í
bænum og alt lendir í bendu
sem aldrei ætlar að greiðast úr
vegna þess, að ekki eru ljósa-
umferðarmerki. Það má geta
nærri hver tímatöf eru að
þessu og hreinn peningaþjóf-
ur fyrir marga. t. d., sem hafa
bíla á leigu.
Samþyktirnar einar
stoða ekki
OG ÞAÐ ER svo undarlegt hve
lengi það gengur að fá þessi
tiltölulega einföldu áhöld ,sem
þarf til að koma upp umferðar
ljósum. Það er búið að gera
samþyktir um kaup á þeim í
bæjarstjórn og bæjarráði og
borgarstjóri og lögreglustjóri
hafa viðurkent nauðsynina á
þeim og tilkynt æ ofan í æ,
að nú sje von á ljósunum.
En samþyktir og góð orð ein
duga ekki. þegar ekkert verð-
ur úr framkvæmdum.
Þetta ár er senn liðið í ald-
anna skaut, en vonandi verður
það nýja ekki látið líða hjá án
þess, að komið verði á þessari
sjálfsögðu umbót, sem ætti að
vera komin fyrir löngu.
e
Vinnupallurinn, sem
hvarf
ÞAÐ VAR mörgum bæjarbúa
gleðiefni, er hann kom niður í
miðbæ í gærmorgun. að sjá, að
vinnupallurinn mikli, sem ver-
ið hefir vikum saman við Lands
bankann er nú loks farinn.
Furðulegt hve vinnupallar
þurfa að vera lengi við hús,
sem.aðeins er í lítilf jörlegri að-
gerð hjer í þessumm bæ. Vikum
saman eru vinnupallar látnir
standa og ekki ber á því að
neinn sje að nota þá.
En þessir pallar eru til hinna
mestu óþæginda fyrir vegfar-
endur og umferðina í heild.
Það mætti gjarna taka upp
annan sið hvað þá snertir og
setja um það fastar reglur, t. d.
í lögreglusamþykt, hvernig
þeir, skuli bygðir, hve lengi
þeir megi standa og hvernig
ganga skuli frá þeim.
•
Fleira þyrfti að
hreinsa
ÞAÐ ER EKKI að undra þótt
það grípi menn nokkur hrein-
lætistilfinning þessa dagana, er
alt er verið að pússa og fægja
innanhúss. ,
Og þegar maður litur í kring
um sig í bænum vaknar sú
spurning, hvort ekki sje mál
til komið að fara að halda nýja
hreinlætisviku, jafnvel þótt
í svartasta skammdeginu sje og
myrkrið hylji margan óþverr-
ann.
En það erú ekki nema tiltölu
lega fáir, sem fást til þess að
gera hreint fyrir sínum dyrum.
Vilja heldur bíða, þar til alt er
komið í óefni og lögreglan er
send á vettvang til að skylda
menn með hótunum um sektir,
að taka til hjá sjer.
•
Ársgamlar bruna-
rústir
ÞÆR VERÐA nú t. d. ársgaml
ar í næstu viku, brunarústirn-
ar í Kirkjustræti. Það er búið
að hreinsa til ofan af minna
húsinu, sem brann, en með
þeim hætti að mesta spýtna-
brakið hefir verið sett í haug
ofan á kjallarann, sem enn
stendur. Stóra húsið stendur
gapandi, eins og það var eftir
brunann, nema hvað neglt hef-
ir verið fyrir glugga að ein-
hverju leyti.
Það er ekki til sóma að
tarna.
Húsin eiga að
hverfa
ÞAÐ LIGGJA fýrir samþyktir
— og það meira að segja ítrek
aðar að gefnu tilefni — að þess
ar brunarústir eigi að hverfa
með öllu og að ekki verði leyft
að byggja aftur á lóðinni.
Eftir hverju skyldi þá vera
beðið með að rífa hjallana til
grunna?
Það er kæruleysi eins og
þetta, sem menn eiga svo bágt
með að sætta sig,við.
Það er nú útsjeð um, að
brunarústir þessar ná eins árs
aldri, en sá aldur ætti ekki að
þurfa að verða mikið hærri,
því það er sannarlega nóg
komið.
Góðar frjettir frá
Skotlandi
ÍSLENDINGAR munu gleðjast
alment yfir því, hve „Gullna
hliðið fjekk góðar viðtökur á
frumsýningu í Edinborg í fyrra
kvöld. Því um leið og það er
viðurkenning fyrir höfundinn,
er það frami fyrir þjóð hans,
að verkinu skuli hafa verið
tekið svo vel, sem raun varð á.
Gullna hliðið hefir nú farið
sigurför í Noregi og Finnlandi,
en nú er það komið inn í hinn
enska heim og má búast við, að
á næstu árum verði það sýnt
víða í enskumælandi löndum.
Við getum óskað okkur og
höfundinum til hamingju með
þessa sýningu í Edinborg, hin-
um forna höfuðstað Skotlands.
iimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiitmiiiiiitmMiivitiiiitiiiiiiiiiBSMiBlHGiiiiiiiciiiiiiiiiiiiiiiiiiiicini
MEÐAL ANNARA ORÐA . . .
BingiiiinBMannMHBWMnHMraimniBintnMMnHMMMMwiiiiiiiiiiiiiiiinaii
Rússar mótmæla leikritum í Finnlandi
Eftir Thomas Harris,
frjettaritara Reuters.
HELSINGFORS: — Rússneska
sendiráðið hjer í Helsingfors
hefir varað finska utanríkis-
ráðuneytið við því, að sambúð
Rússa og Finna hafi farið versn
andi undanfarna mánuði. Að-
vörun þessi kom nýlega fram
í orðsendingu til utanríkisráðu
neytisins, en í henni segir með-
al annars: „Óábyrgir aðilar
beita sjer nú fyrir áróðri, sem
stefnir að því að vekja andúð
á Rússlandi“. Er í þessu sam-
bandi sjerstaklega vikið að
tveimur leikritum, finskum
skopleik og „Les Mains Sales“
eftir Jean Paul Sarte.
Bæði þessi leikrit hafa þenrf
an mánuð verið sýnd í Helsing
fors, en „Les Mains Sales“ hef-
ir nú verið bannað með öllu í
Finnlandi.
„Auk þess“, segir ennfrem-
ur í rússnesku orðsendingunni,
„hafa aðrir atburðir skeð, sem
eru ekki ekki í samræmi við
skuldbindingar Finnlands11 —
(samkvæmt friðarsamningnum
við Rússa).
• •
ÓTTI
ORÐSENDING þessi hefir vak
ið nokkurn ugg meðal finskra
stjórnmálamanna. Margar á-
stæður eru fyrir þessum ótta,
meðal annars eftirfarandi:
1. Orðsendingin var send
skömmmu eftir að finsku kom-
múnistablöðin höfðu skýrt frá
því, að „Novoya Vremya“ og
önnur rússnesk blöð hefðu haft
orð á því, að Finnland væri
„á ný komið út á hálan ís“ og
„endurtekur nú sömu villurn-
ar, sem tvívegis á undanförn-
um áratug hafa orðið ógæfa
finsku þjóðarinnar11.
2. Þar sem sýningum á
báðum ofangreindum leikrit-
um var lokið, er Rússar sendu
orðsendingu sína, virðast þessi
mótmæli þeirra eiginlega vera
ástæðulaus.
3. Með „aðrir atburðir“ í
orðsendingunni er talið að Rúss
ar eigi við það og sjeu að mót-
mæla því, að kommúnistar
skyld.u ekki fá sæti í núverandi
stjórn, og leynlögreglan, sem
þingskipuð sjerfræðinganefnd
taldi að væri aðeins „árásar-
vopn kommúnistaflokksins",
hefði verið lögð niður.
4. Orðsendingin barst aðeins
þrem dögum eftir að Rússar
höfðu sent finsku stjórninni
önnur mótmæli, þar sem lög-
reglan í Helsingfors er sökuð
um illa meðferð á Tarasov
nokkrum, einkaritara rúss-
neska aðalræðismannsins í borg
inni, og manni að nafni Darski,
sem er stárfsmaður hjá rúss-
neska flugfjelaginu „Aero-
flot“.
• •
TVÆR SÖGUR
í MÓTMÆLAORÐSENDINGU
Rússa er sagt, að Tarasov og
Darski hafi verið handteknir í
hringleikahúsi. Þeir sýndu lög
reglunni vegabrjef sín, segir
ennfremur, en hún hafði þau
að engu og fór með báða menn
ina á lögfleglustöðina, þar sem
„Tarasov var laminn í andlit-
ið og hlaut áverka á auga“.
„Báðir fóru fram á það að fá
að setja sig í samband við
rússneska sendiráðið og innan-
ríkismálaráðuneytið finska, en
fengu það ekki fyr en eftir hálfa
klukkustund“.
Finsk vitni, sem stödd voru
í hringleikahúsinu, segja, að
mennirnir hafi verið druknir
og haft í frammi óspektir. Því
er haldið fram, að þeir hafi
neitað að sýna aðgöngumiða
sína, er þeir ætluðu inn í leik-
salinn að hljei loknu, og þrjósk
ast við að fara út, þegar þeir
voru beðnir um það.
„Áður en lögreglan kom til
skjalanna“, bera vitnin, „hafði
Tarasov slegið einn áhorfanda
utan undir“.
Lögreglan segir að hún hafi
þégar í stað gefið mönnunum
kost á að nota síma til þess að
setja sig í samband við sendi
Framh. á bls. 12