Morgunblaðið - 28.01.1949, Blaðsíða 8

8
Itio Ro V n B I 4 Ð l Ð
Föstudagur 28. janúar 1949.
tguttMafrifc
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgflarm.i
Frjettaritstjóri ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýslngar og afgreiðsl*:
Austurstræti 8. — Sími ÍGOO.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Vjelbá ta ú tgerðin
og þjóðin
Undanfarnar vikur hefir mikið verið rætt um vjelbáta-
útgerðina. Ástæða þess er sú að þessi atvinnugrein berst
nú í bökkum vegna hins mikla framleiðslukostnaðar síns.
Þær raddir hafa heyrst, að kröfur útvegsmanna á hendur
þjóðfjelaginu um starfsgrundvöll fyrir atvinnutæki sin
bygðust á frekju og ósanngirni. Aðalatriði þessa máls er
þó það, að það liggur sannanlega fyrir að smáútgerðin, sem
leggur þjóðinni til % af gjaldeyristekjum hennar árlega,
ber sig ekki með núverandi framleiðslukostnaði. Það skiptir
þessvegna ekki meginmáli þótt hægt sje að benda á ein-
staka menn í útgerðarmannastjett, sem sjeu hirðulausir
og lítt hæfir til þess að veita atvinnurekstri forstöðu Hitt
er gjörsamlega aðalatriðið að þýðingarmesta grein atvinnu-
hfsins sje rekin á heilbrigðum grundvelli. Það er líka su
meginkrafa, sem útgerðarmennirnir sjálfir hafa leitað að-
stoðar ríkisvaldsins um framkvæmd á.
★
Alþingi hefir undanfarin ár reynt að skapa vjelbátaút-
gerðinni starfsgrundvöll með því að ábyrgjast ákveðið lág-
marksverð á útflutningsafurðum hennar og veita henni
kreppuhjálp vegna skakkafalla og aflabrests á síldveiðum
fjögur sumur í röð. Um þetta hefir þingið fyrir skömmu
sett nýja löggjöf. í þeirri löggjöf felast einnig ýms önnur
veigaminni úrræði til stuðnings þessum atvinnuvegi.
En bæði löggjafarvaldið og útvegsmenn vita að þessi
urræði hrökkva skammt og eru engin varanleg úrbót á þeim
vanda, sem við blasir. Þessvegna eru þessi mál stöðugt rædd
og leitað í þeim nýrra og skynsamlegra leiða.
★
Alþingi mun innan skemms taka til yfirvegunar frum-
varp, sem ríkisstjórnin hefir heitið að flytja um aflatrygg-
ingarsjóð útvegsins. Byggja margir á því nokkrar vonir.
Hlutverk slíks sjóðs er að vera tryggingarsjóður útgerðar-
innar, útgerðarmannanna, sem framleiðslutækin eiga og
sjómannanna, sem á sjóinn fara. Ræit hefir verið um að
hann yrði byggður upp af útgerðinni sjálfri, sem greiddi
í hann ákveðinn hundraðshluta af aflaverðmæti sínu og
ríkissjóði, sem legði honum til árlegan styrk.
Það er auðsætt að til þess að slíkur tryggingasjóður komi
að nokkru haldi þarf hann að vera mjög öflugur. Hann
verður að vera fær um að taka á sig skakkaföll einstakra
vertíða.
Á þessu stigi málsins er ekki hægt að ræða einstök atriði
i sambandi við þessa hugmynd. Það verður gert þegar
ríkisstjórnin hefir flutt frumvarp sitt og málið liggur Ijóst
íyrir.
★
En hitt verður að segjast að það er mikil ógæfa að fyrst
r.új þegar útgerðin er komin á heljarþröm, skuli vera snú-
ist að því að stofna slíkan sjóð. Góðu árin þegar útgerðin
bafði mikla möguleika til þess að tryggja framtíðarrekstur
sínn með stofnun aflatryggingasjóðs, hafa glatast. Besta
tækifæri, sem íslensk vjelbátaútgerð nokkru sinni hefir haft
til þess að treysta grundvöll sinn, hefir verið látið ónotað.
Hugmyndin um aflatryggingarsjóð er ekki ný. Sjálfstæðis-
menn á Alþingi hafa margsinnis borið fram frumvörp um
hlutatryggingarsjóð vjelbátaútvegsins. En þeim tillögum hef-
ir ekki verið sint enda þótt sett hafi verið um þær heim-
ildarlög, sem aðeins hafa verið framkvæmd í einu sjávar-
þorpi á Vestfjörðum. En þar hefur verið starfandi afla-
tryggingarsjóður í rúman áratug.
Ef tillögum Sjálfstæðismanna hefði verið fylgt ætti út-
gerðin nú öflugan tryggingasjóð. í stað þess verður hún nu
að byggja slíkan.sjóð upp mitt í erfiðleikum sínum og með
aðstoð aðþrengds ríkissjóðs. Vonandi tekst henni það. Til
þess ber brýná nauðsvn. Eh dýrmætu tækifæri hefur verið
kastað á glæ.
Wlat* L.
werji ólzrifar: *
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Fyrirmyndarskip
ÍSLENSKNU togararnir, sem
bygðir voru eftir stríð hafa að
vonum vakið mikla athygli
hvar, sem þeir hafa komið í
höfn erlendis. Merkilegast þyk
ir hvað íslendingar hafa búið
vel að skipshöfnum togaranna
með allskonar þægindum, sem
ekki hefur verið siður að hafa
í fiskiskipum.
íslendingum þykir sjálfsagt
og varla í frásögur færandi, að
mannabústaðir í skipum
þeirra sjeu búnir þeim bestu
þægindum, sem hægt er að
koma fyrir í þessum tiltölu-
lega litlu skipum. En samt er
gaman að því, að við skulum
vera brautryðjendur á þessu
sviði.
•
Aðrar þjóðir fylgja
á eftir
ERU nú aðrar þjóðir farnar að
taka upp eftir okkur, því í
skeyti frá breskri frjettastofu
er þess“ getið, að nýr togari,
sem Bretar eru að byggja og
nefna „Bombardier“, sje bú-
inn ýmsum þægindum, t.d. sje
miðstöðyarhitun og loftræsting
í hásetaklefa og að hásetar
muni hafa aðgang að heitu og
köldu vatni.
•
,,Draumskipið“
ENGINN íslenskur togari hef-
ur þó vakið jafn mikla athygli
og dieseltogari sá, sem Guð-
mundur Jörundsson á Akur-
eyri á í smíðum í Bretlandi.
Eitt af Lundúnablöðunum
kallar þetta nýja skip „draum-
skip“ fiskimanna.
Þessi nýji Akureyrartogari,
sem „Jörundur“ heitir er að
verða fullsmíðaður. Hann er
470 smálestir að stærð og eftir
lýsingu hins breska blaðs
hefur vart fríðara fiskiskip
verið sett á flot.
Meðal þæginda, sem talin
eru upp eru lestrarlampar við
hvert rúm, bókaskápar, ný-
tísku loftræsting, símar um allt
skip og útvarp og hátalarar um (
allt skipið, þannig að hægt er
að tala til allrar skipshafnar-
innar í einu.
•
Setustofa
áhafnarinnar
SJERSTÖK setustofa er fyrir
áhöfn skipsins, þar sem hús-
gögn eru bólstruð, en það mun
vera einsdæmi í togara. Heitt
og kalt vatn og böð fyrir há-
seta jafnt sem yfirmenn. Sjer-
herbergi eru fyrir skipstjóra,
1. vjelstjóra og 1. stýrimann,
og eru veggir þar eikarlagðir.
Verð þessa fríða skips telur
blaðið vera 140,000 sterlings-
pund, eða hátt á fjórðu milljón
íslenskar krónur.
Það er enginn kotungsbrag-
ur á þegar íslendingar taka sig
til. En bara að þetta geti borg-
að sig, þá er ekki of mikið lagt
í þægindin.
•
Silkifæri á
götunum
SKÍÐAMENN munu hafa kall-
að, að það væri silkifæri á göt-
um borgarinnar, er þeir komu
út í gærmorgun. Áhugasamir
skíðamenn eru farnir að leika
sjer á götunum og í næsta ná-
grenni, enda þurfa þeir ekki
að sækja tugi kílómetra í snjó
um þessar mundir. Haldi snjó-
komunni áfram má búast við
að menn fari að koma til vinnu
á skíðum. Og þeir, sem hafa
numið þá list að ganga á skíð-
um, væru betur settir. en hin-
ir, sem verða að vaða ófærð-
ina á götunum, eða eiga á
hættu að festa bíla sína í snjó-
sköflunum.
•
Gamli maðurinn
með broddstafinn
ALDRAÐUR maður vakti at-
hygli á sjer vestur í bæ í gær-
morgun. Hann hefur sjálfsagt
verið um sjötugt og ósköp
blátt áfram, að öðru leyti en
því, að hann gekk á skíðum og
studdi sig og stjórnaði skíðun-
um með löngum broddstaf.
Þannig gengu íslendingar á
skíðum, áður en Múller fór að
flytja inn hinn nýtísku skíða-
Útbúnað og kenndi mönnum
að ganga við tvo stafi í stað
broddstafsiiis langa.
Ekki veit jeg deili á þessum.
aldraða skíðamanni, en hann
bar sig vel, þrátt fyrir aldur-
inn og var auðsjeð, að hann
hafði stigið á skíði fyr.
Saknar kven-
raddar í útvarpi
ÚTVARPSHLUSTANDI skrif-
ar brjef um kvenraddir og
saknar, að ekki skuli oftar'
heyrast málrómur kvenna i út-
varpinu en er.
Það er dagsatt, að kvenradd-
ir hljóma stundum vel í út-
varpi og margar útvarpsstöðv-
ar hafa það fyrir sið, að skipta
á kven- og karlmannsröddum.
Við áttum líka einu sinni fall-
ega kvenrödd í útvarpinu, þar
sem Sigrún Ögmundsdóttir
var, en síðan hefur ekki tekist,
að finna kvenmannsrödd, sem
náð hefur jafn almennum vin-
sældum og rödd Sigrúnar. —
Hvernig, sem á því kann að
standa.
Heyrt í
strætisvagni
MAÐUR nokkur var að lesa í
blaði í strætisvagni í fyrradag.
Hann virtist niðursokkinn f
efni blaðsins.
Allt í einu sneri hann sjer
að sessunaut sínum og sagði:
„Það er líkt blöðunum, að
dæma svona um eignarjettinn
á silfurrefnum. Bansett vit-
leysa er þetta!“
Hann hafði verið að lesa
hæstarjettardóm um eignar-
rjett á silfurrefi, sem skotinn
var og fannst það órjettlátt, að
skotmaðurinn skyldi ekki fá að
eiga belginn, kendi svo blað-
inu um, sem hann var að lesa
í dóminn!
.iiii(iimunnMi*< »imww«»mwnntninm» * >geia«eia> ,iii»>n>«in«nnn*Kj I
I MEÐAL ANNARA ORÐA
. '<.v^«HBmwnnMNnn>r - ■'••■xkiioikw' nnunHMnnnnHð
Deilan um Nevev-svæðið í Palestínu
Frá Alex Valentine,
frjettaritara Reuters.
TEL AVIV — Ekki verður bet
ur sjeð en að allir Gyðingar í
Palestínu sjeu sammála um
það, að Negev-svæðið 1 suður-
hluta landsins, sem er um 12,
000 ferkílómetrar að stærð,
eigi rjettilega að tilheyra ísra-
elsríki. Allt frá David Ben-
Gurion, forsætisráðherra, til
þeirra lægstlaunuðu af íbúum
ísraels, er kjörorðið eitt og hið
sama: „Við höfum algeran,
lagalegan rjett til Negev-svæð
isins. Ef nauðsyn krefur, mun-
um við verja rjett vorn með
vopnum“.
• •
SUÐURLAND
NEGEV, sem þýðir Suðurland,
er um 45 prósent af því svæði,
sem Bretar höfðu verndargæslu
á í Palestínu. Það er meir en
tveir þriðju hlutar af lands-
svæðinu, sem fjell í hlut ísra-
elsríkis, er Sameinuðu þjóðirn
ar tóku ákvörðun um skipt-
ingu Palestínu 29. nóvember
1947. Krafa Gyðinga er í aðal-
atriðum byggð á þessari á-
kvörðun auk þess aem þeir full
yrða, að landssvaéði þettá sje
þeim nauðsynlegt, ef þeir á
annað borð eigi að hafa „oln-
bogarúm“, og þeir geti með
tímanum komið eyðimörkinni
þarna í rækt.
• •
65,000 ÍBÚAR
ARABAR halda því hinsvegar
fram, að öll Palestína tilheyri
þeim, hvort sem litið sje á mál
ið frá lagalegum eða söguleg-
um grundvelli. Þeir vísa og til
skýrslu þeirrar, sem Berna-
dotte greifi gekk frá skömmu
áður en hann var myrtur, en í
henni er stungið upp á því, að
Arabar fái Negev-svæðið.
Á Negev-svæðinu eru um
65,000 íbúar. Um það bil 16,
000 af þessu fólki býr í borg-
unum Beersheba (,,höfuðborg“
Negev), Khan Munis og Rafah,
en þær tvær borgir eru skamt
frá egypsku landamærunum
og Miðjarðarhafsströndinni. —
Þeir, sem ekki búa í borgun-
um, eru flestir hirðingjar.
• •
ÁÆTLANIR GYÐINGA
GYÐINGAR fullyrða, að rann-
sóknir hafi þegar leitt í Ijós,
að hægt verði að koma að
minnsta kosti einum þriðja
hluta af Negev-svæðinu í rækt.
Og þeir bæta því við, að þess-
um rannsóknum sje þó enn
ekki lokið.
Vatn er frumskilyrði fyrir
ræktun landssvæðisins. Gyðing
ar segjast meðal annars hafa
gert áætlun um vatnsveitu frá
Norður-Palestínu til Negev,
en að skortur á fjármagni og
tíma hafi hindrað framkvæmd-
ir til þessa.
Þá hefur ennfremur verið
gengið frá áætlun um lagn-
ingu vatnsleiðslu úr norður-
hjeruðunum íil Negev.
• •
JÁRN OG KOPAR
LANDBÚNAÐUR er þó ekki
það eina, sem gerir þetta um-
deilda landssvæði girnilegt í
augum Gyðinga. Þar er bæði
að finna járn og kopar, sem
Gyðingar segja, að þeir verði
að fá til þess að tryggja efna-
hag lands síns. Ennfremur
hefur verið leitað þarna að
olíu, en engar upplýsingar enn
verið gefnar um árangur þeirr
ar leitar.
Hafnarborgín Akaba, hin
forna borg Salomons við
Rauðahaf, mundi einnig efla
aðstöðu Gyðinga í framtíðinní.
Rauðahaf er fiskauðugt, og
með nýtísku flutnings- og
frystiaðferðum mætti gera
Frnmh. á bls. 12