Morgunblaðið - 29.01.1949, Page 5

MORGUNBLAÐIÐ
JL,augardagnr 29. janúar 1949.

BEN JONSON, höíundur Vol- lítið eftir af hinu upprunalega
pone, var af samtíð sinni talinn
ágætasta skáld Englendinga og
var hann þó samtímamaður og
fjelagi skáldsnillingsins mikla
Williams Shakespeares. Hann
var aldarinnar poeta laureatus
skáldverki. Hann fellir persón-
ur úr leiknum, en bætir öðrum
við og gjörbreytir skapgerð
sumra þeirra' en auk þess verð-
ur endir leiksins allur annar í
meðferð Zweigs en hjá höfund-
og hirðskáld Jakobs konungs inum. Margt gott er um þessa
fyrsta, fjölhæfur og fjölfróður,1 ,,nýsköpun“ Zweigs að segja. í
en óeirinn og ófyrirleitinn ævin , stað hins þunga og miskunar-
týramaður, snillingur orðsins, ; lausa ádeilurits Ben Jonsons er
myndauðugur, rökfastur og ó- kominn Ijettur gáskafullur
væginn ádeilurnaður í skáld-' gleðileikur og búningur Zweigs
skap sínum. Enda þótt alt væri t hæfir óneitanlega miklu betur
á huldu um faðerni þessa mikla ! leiksviði og leiktækni vorra
skálds, hefur enginn borið brigð , daga. En þó finnst mjer Zweig,
ur á höfundarjett þess að j í breytingum sínum, ganga feti
skáldverkum þeim, sem tengd
eru nafni þess, en það varð,
framar en rjett er og sæmilegt
gagnvart höfundinum og verk-
sem kunnugt er, hlutskifti! inu sjálfu, einkum er hann
Shakespeares. En þrátt fyrir
bollaleggingar og rökræður bók
menntafræðinga um þetta
„mikilvæga“ efni, hefur eftir-
tíminn þó kjörið Shakespeare
höfuðskáld allra t.íma og vinar , eignað skáldinu af öllu.m þorra
hans, Ben Jonson, hefir lítið manna, sem ekki veit betur.
gætt við hlið hans þó að jafnan ! Slíka bókmenntastarfsemi verð
leyfir sjer að krydda leikritið
klúryrðum og klámi, (ekki
einu sinni fyndnu), sem á sjer
engan stað í hinu upprunalega
skáldriti, en hlýtur þó að verða
Leikrit eftir Ben Jonsen endursamið af Stefan
Zweig, — Leikstjóri: Lárus Pálsson
muni hann talinn í fremstu röð
hinni bresku „renaissance“
skálda.
Volpone, sem Leikfjelag
Reykjavíkur frumsýndi í Iðnó
í fyrrakvöld, er eitt af bestu
og frægustu skáldritum þessa
höfundar. Leikflokkur Shake-
speares sýndi það í fyrsta sinn
i Globeleikhúsinu i Lundúnum
árið 1605. Síðan hefur það vfrið
tekið til sýningar altaf öðru
hvoru í flestum mcnningarlönd
um heims og er meðal þeirra
leikrita sígildra, er seint munu
fyrnast, þar sem góður leikrita
skáldskapur og leiklist er í
heiðri höfð.
Ben Jonson samdi Volpone í
Ijóðum (blank verse) að þeirr-
ar tíðar hætti, en fyrir'rúmum
'cuttugu árum endursamdi aust-
urríski rithöfundurinn og skáld
cð, Stefan Zweig leitritið. Meðal
annars sneri hann því í óbund-
ur að telja mjög vafasama og
einhver takmörk verða að vera
fyrir því hvað ieyfilegt er í
þessu efni.
Lárus Pálsson hefir sett leik
inn á svið og annast leikstjórn-
ina. Hefur hann leyst hvort-
tveggja af hendi með miklum
ágætum. Hraði leiksins er af-
bragðsgóður, miklu betri en við
eigum að venjast á frumsýning-
um hjer, og „placeringar“ hin-
ar bestu. Hygg jeg að Lárusi
hafi sjaldan tekist betur leik-
stjórn en í þetta sinn, nema ef
vera skyldi, er hann stjórnaði
og setti á svið Kaupmanninn í
Feneyjum. Virðist Lárusi láta
einkar vel að fást við hina
gömlu snillinga og þeim vera
sjerlega vel borgið í höndum
hans.
Haraldur Björnsson fer með
titilhlutverkið, Volpone, auð-
kýfing frá Smyrna, ágjarnan
(Ljósm. Vignir).
Haraldur Björnsson sem Volpone
ið mál. En hann Ijet ekki þar og samviskulausan klækjaref.
við sitja. Hann breytti því svo Er það mikið hlutverk og vanda
mjög, að segja má með fullum samt. Hefur Haraldur eftir
rjetti, að í texta hans sje næsta bestu getu tileinkað sjer gerfi
(Ljósm. Vignir).
Einar Pálsson sem Mosca og Edda Kvaran sem Canína.
Pouls Reumerts í þessu sama
hlutverki, en þvi miður ekki
leik hans. Haraldur gerir sjer
jjafnan mikið far um að skilja
jhlutverk sín til hlítar, en á
þessu hlutverki hefur hann
j ekki náð rjettum tökum. Hann
jber oft svo ótt á, að ekki verða
! greind orðaskil, hreyfingar
jhans á sviðinu, — sveiflurnar
jog fótaburðurinn, eiga ekkei't
'skylt við þetta kattmjúka,
i austurlenska rándýr og hlátur
hans er innantómur og ósann-
ur. Og þar með. er Volpone Ben
Jonsons og Stefans Zweigs því
miður úr sögunni, en í hans stað
kominn einhver ókennilegur ná
ungi, sem við vitum engin deili
á önnur en þau. að hann er
ósköp leiðinlegur. — Þó ber að
geta þess, að Haraldur náði
sjer nokkuð á stryk, örstutta
stund í leikslok, en það var líka
alt sem við sáum af Valpone.
Einar Pálsson fer með veiga-
mesta hlutverk leiksins, ær-
ingjann Mosca, sem er snýkju-
gestur Volpones. Einar er ný-
kominn heim eftir tveggja ára
leiknám við Royal Academi of
Dramatic Arts í London. Er
þettá því fyrsta hlutverk hans á
vegum Leikfjel., en áður heÞ
ur hann leikið hjer í Reykja-
vík í sjónleikjum menntaskól-
ans við ágætan orðstýr. Einar
er glæsilegur ungur maður og
fer prýðilega með hlutverk sitt,
fullur af fjöri og glettni, talar
vel og greinilega, er mjúkur í
hreyfingum og hressilegur og
hispurslaus. Hlutverkið er gott
og gefur leikandanum mörg
tækifæri til að sína getu sína.
Einar notar tækifærin í ríkum
mæli og hanh „átti húsið“ á
miðvikudagskvöldið er var. En
góð hlutveí'k ségja oft minna
en virðist i fljótu bragði og
þess verður hinn ungi léikari
að vera minnugur.
Voltore lögbókara leikur
Þorsteinn Ö. Stephensen vel og
skemmtilega, ekki síst í dóm-
salnum. Er gerfi hans gott og
í ágætu samræmi við ínnræti
hins lögkæna talsmanns Vol-
pones.
Valur Gíslason fer með hlut-
verk Corvinos kaupmanns, og
gerir því hin bestu skil, en
hina prúðu og hjartahreinu
konu hans Colomba, leikur ung
frú Hildur Kalman. Hefir ung-
frúin dvalið í Englandi um
nokkra ára skeið, fyrst við leik-
nám í Royal Academi of Drama
tic Arts, en síðar við leikstörf
víða um England og Skotland
og í Þýskalandi með leikflokkn
um Ensa, sem ljek fyrir her-
mennina í síðasta ófriði. Hlut-
verk það er ungfrú Kalman fer
með í þessu leikriti er veiga-
lítið og gefur ekki tilefni til
mikilla átaka. Verður því ekk-
’ ert af því ráðið um hæfileika
| ungfrúarinnar, en mjer virðist
j leikur hennar látlaus og eðli-
1 legur, én þó gæta hjá henni
I nokkrar tregðu og fullmikillar
hljedrægni.
! Corbaccio. gamlan okurkarl,
leikur Brynjólfur Jóhannesson
afbragsvel og bráðskemtilega.
Gerfi það, sem Brynjólfur hef-
ur valið sjer í þessu hluverki
j
er einstakt í sinni röð og hefur
hann hjerna bætt við í safn sitt
af skringilegum náungum,
,typu“, sem seint mun gleyrn-
ast.
j Arni Tryggvason fer með
hlutverk Leone’s sjóliðsfor-
ingja, sonar Corbaccio’s gsmla.
Árni er ungur maður og hefur
tvö undanfarin ár .stundað leik
nám hjá Lárusi Páh -yni. Áður
hefur hann leikið rokkur smá-
hlutverk hjá Leikfjelaginu, en
þetta er fyrsta hlutverk hans,
sem kveður að. Gerir Árni því
allgóð skil, er djarfur og hressi
legur, þó með nokkrum viðvan
ingsbrag, sem við er að búast.
Þá er það hún Canina okk-
ar, daðursdrósin, sem frú Gdé>
Kvaran átti að kynna okkur,
en tókst ekki. Margt var þó gott
um íeik frúarinnar, en hún var
of prúð og ,.dömuleg“ til þesa
að við sem á horfðum tryðuni
því að hún hefði ekki geng-
ið ein til rekkju frá þvi húr»
var 13 ára gömul og síst gátvinv
við átt von á að jafn hævcftsk
kona ætti til allan þann ósómn
í orði og hugsun, sem íi'arc*
gekk af vörum hennar. Ar-r or;*
má geta þess, að Canina er al-
gjör sjereign Stefans Zveigs. og
getur Ben Jonson þvegið hend
ur sínar af henni.
Gestur Pálsson leikur dóm-
arann og Steindór HjörMfs-
son lögregluforingja, hvort-
tveggja lítil hlutverk.
Lárus Ingólfsson hefir -• j-ecf
um búningana í leiknum og
leiktjöldin. Eru búnínganrir
góðir og tjöldin einnig, netna
í húsi Corbaccio’s gamla: Þar
hefur Lárusi brugðist bogalist-
in. Ljósameistari er Hallgrím-
ur Bachman sem endranær.
Þórarinn Guðmundsson og
hljómsveit hans ljeku á unclan
sýningunni. Ásgeir Hjartar ;on
hefur þýtt leikinn og leyst fcati
verk prýðisvel af hendi.
Húsið var þjettskipað áhorf-
endum er ljetu fögnuð sinn ó-
spart í ljós meðan á symng-
unni stóð og að leikslokum
kölluðu þeir leikendur og leik-
stjóra fram og hylltu þá meíf
lófataki og mörgum blómvönA
um Sigurður Grímsson.
í
&gnes Sigurðssor)
fær góðð lóma
í Hew York
VESTUR-ÍSLENSKI píanóleik-
arinn Helga Agnes Sigurðsson
hjelt fyrstu opinberu hljómleika
sína í Town Hall í New York
laugardaginn 15. janúar s.l. —
Hlaut Agnes óvenju góðar við-
tökur á þessum fyrstu hljóm-
leikum sínum í New York, og
varð hún að leika þrjú aukaiög.
Dómar um hljómleikana vort*
yfirleitt mjög vinsamlegir. — I
New York Times sagði m. a.,
að hún hefði „ótvíræða hæfi-
leika, sterka og liðuga fingur,
ríka tilfinningu fyrir músik' ’ og
ieikur hennar væri „laus vi<f
alla tilgerð“. „Hún hefur hæfi-
leika,. en þarf að þroska með
sjer dýpri skilning á tónlist-
inni,“ sagði gagnrýnandinn i<4
lokum. í „Herald-Tribtine“
sagði m. a.: ..Ungfrú SigurðS-
son hefur mikla og öruhga
tæknifc'
Að hljómleikunum loknum
var ungfrú Agnesi hah.bh i.ót
í Waldorf-Astoria gistifciúsinu.
— Meðal gestanna voru J'tior
Thors sendiherra og frú og Vil-
hjálmur, Stefánsson og frú, —
Agnes ljet svo ummælt við
blaðamenn, að hún heíö; í
hyggju að fara hljómleikafertJ
til íslands á næsta ári.