Morgunblaðið - 04.03.1949, Qupperneq 8

!
8
MORGUNBLABIÐ
Föstudagur 4. mars 1949.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj. Sigfús Jónsson.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrg8*n*.i
Frjettaritstjórl: ívar GuðmundssoK.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsaoa.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðala;
Austurstrætt 8. — Sími 1600
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði,
kr. 15.00 utanlands.
t lausasðlu 10 aura aintakið, 75 aura m«8 Lasbók.
Að hverju her að
stefna ?
UM ÞAÐ getur engum blandast hugur að það ástand, sein
nú ríkir í efnahags-, verslunar- og viðskiptamálum okkar
íslendinga sje stundarfyrirbrigði, sem fráleitt væri að þjóðin
sætti sig við til frambúðar.
S.l. tvö ár hafa margskonar höft og hömlur verið lagðar a
borgarana. Skattar og tollar hafa hækkað gífurlega og í raun
og veru geta einstaklingarnir ekki snúið sjer við án þess að
fá til þess leyfi einhverra ríkisstofnana, nefnda eða ráða.
Það skal ekki dregið í efa, að gjaldeyrisaðstaða þjóðarinn-
ar hafi upphaflega gert sumar þessar takmarkanir á athafna
frelsinu nauðsynlegar. Tilgangurinn með þeim var sá að
koma í veg fyrir að þjóðin lifði um efni fram og spyrna
gegn frekari vexti dýrtíðarinnar.
★
En hver hefur árangurinn orðið af þessari viðleitni?
Óhætt er að fullyrða að hið aukna eftirlit með fjárfest-
ingunni innanlands hafi að mörgu leyti haft þau áhrif að
skapa aukið jafnvægi í fjárfestingarmálunum. Að þessu leyti
Hefur Fjárhagsráð unnið þarft verk og mikilvægt. En engu
að síður hefur ýmiskonar spilling siglt í kjölfar þessa eftir-
lits. Eru þess dæmi að fjárfestingarleyfi hafi gengið kaupum
og sölum og þannig skapast á þeim svartur markaður.
Það er einnig vitað að umsóknirnar, sem borist hafa um
fjárfestingarleyfi, hafa engan veginn gefið rjetta mynd af
framkvæmdaþörfinni. Fjöldi einstaklinga og fyrirtækja, sem
raunverulega hafa ekki ætlað sjer að hefja framkvæmdir,
hafa sótt um fjárfestingarleyfi til þess eins að hafa vaðið
fyrir neðan sig í þessum efnum.
★
En þó að nokkur árangur hafi orðið af eftirlitinu með
fjárfestingunni, verður hið sama varla sagt um viðleitnina
til þess að halda dýrtíðinni í skefjum. Sú ákvörðun Alþingis
að kaupgreiðslur skyldu aðeins miðaðar við 300 vísitölustig
hefur að vísu Ijett nokkuð á atvinnuvegunum. En dýrtíðin
sjálf hefur vaxið verulega s.l. tvö ár. Meðalvísitala s.l. árs var
315 stig, en vísitala janúarmánaðar þ. á. var 329 stig. Niður-
greiðslurnar á vöruverði og útgjöld ríkissjóðs vegna ábyrgðar
á verði útflutningsafurða hafa hækkað gífurlega og munu
á þessu ári verða a. m. k. 70 millj. kr.
Sjálfstæðisflokknum er fyrir löngu ljóst, að þjóðin er
komin út í hreinar ógöngur í þessum málum. Þegar hann
tók við stj órnarforystu haustið 1944 og nýsköpunarstjórn
Ólafs Thors hóf störf sín var það höfuðstefnumál Sjálfstæðis-
manna að stríðsgróðinn yrði hagnýttur til þess að treysta
atvinnulíf þjóðarinnar í framtíðinni. Þess vegna beitti flokk-
urinn sjer fyrir því að keyptir yrðu 32 nýir togarar og land-
búnaðinum gefinn kostur á auknum vjelakosti. Þessar ráð-
stafanir hafa borið glæsilegan árangur. Á s.l. ári jókst út-
flutningsverðmæti þjóðarinnar úr 290 millj. kr., sem það
var árið 1947, í tæpar 400 millj. kr. Sjálfstæðismenn og þjóð-
in öll má því vel una við árangur nýsköpunarstefnunnar.
En það, sem síðan hefur gerst, áframhaldandi vöxtur dýr-
tíðarinnar og gífurleg útþensla ríkisbáknsins, ógnar nú þess-
um glæsilega árangri. Rekstur hinna nýju tækja er að fara
í kaf, dýrtíðin er að stöðva hann. Jafnvel hinir fullkomnu
togarar liggja nú við landfestar af þessum ástæðum.
★
Við svo búið má ekki sitja. Það, sem að verður að stefna
nú, er fyrst og fremst tvennt: í fyrsta lagi sköpun heilbrigðs
rekstursgrundvallar atvinnutækjanna. í öðru lagi rýmkun
á öllum þeim viðjum og höftum, sem athafnalíf lands-
manna nú er í og sem er bein afleiðing dýrtíðar og tap-
reksturs.
Sjálfstæðisflokkurinn mun aldrei sætta sig við það, að
á rí&jandi ofurvald nefnda og ráða verði litið sem fram-
búðarskipulag. Það er ekki ^kipulag, heldur ofstjórn. En
frumgkilyrði afnáms þess eru skynsamlegar aðgerðir í dýr-
tíðarmálunum.
Meðferð
happdrættisbíla
SAMBAND íslenskra berkla-
sjúklinga hefur efnt til happ-
drættis til fjáröflunar fyrir
framkvæmdir í Reykjalundi.
í því sambandi hefur J. B.
sent langt brjef, þar sem hann
ræðir um meðferð happdrættis
bíla og hvetur almenning til
að styðja hið góða málefni S.í.
B.S. í þessum dálkum er sjald-
an mælt með fjelagshapp-
drættum, en S.Í.B.S. er þar ein
af fáum undantekningum. Ef
því brjef J. B. birt, en það er
á þessa leið:
,,Kæri Víkverji!
Mig langar til að skrifa yð-
ur fáeinar línur vegna happ-
drættis S Í.B.S.
Oft á undanförnum árum
hefur verið efnt til bílhapp-
drættis af ýmsum fjelögum.
Oft hafa þessir bílar reynst
minni eign en ætla mætti,
vegna þess, að þeir hafa verið
svo mikið keyrðir á meðan á
miðasölu stóð, að verulega
minni fengur var í þeim en nýj
um, ókeyrðum bílum.
•
Borgar sig ekki
ENGINN skyldi þó ætla, að
þetta borgi sig fyrir þann. sem
efnir til happdrættisins. Vfir-
leitt kaupir fólk miða í hlut-
falli við það, sem í boði er, ef
það á annað borð kaupir miða
vegna vinningsins. Hjer hlýtur
það því að draga verulega úr
sölu miðanna, ef þess má
vænta, að vagninn verði hálf-
keyrður, þegar hann er af-
hentur. Það þarf enginn að
sýna það hvernig bíll rennur,
það vita allir. Það eina, sem
verið er að sýna með slíkri með
ferð er það að verið er að jaska
vagninum út og minnka verð-
gildi hans fyrir þann, sem
vinnur. Hver skyldi ætla, að
þetta hafi örvandi áhrif? Svo
komast af stað sögur um það,
að bíllinn sje alveg útkeyrður
og ekki nema hálfvirði, ein-
hverjir strákar hafi verið að
skrölta á honum á þessum og
þessum stað úti á landi o- .s
frv.“.
•
Til fyrirmyndar
„NÚ legg jeg til, að S.Í.B.S.
verði hjer sem annarsstaðar til
fyrirmyndar og láti fara vel
með bílinn og nú verði í fyrsta
skipti í boði óskemmdur og ó-
keyrður bíl.
Af tveimur jöfnum gæðing-
um vilja menn heldur þann,
sem á sitt fjör óskert, en hinn,
sem, riðið hefur verið þindar-
laust til sýnis, eða látinn standa
úti sjer til óbóta. Það ætti að
vera hægt að sýna bílinn fyrir
Reykjavíkurbúa, án þess að
keyra hann mikið eða fara illa
með hann á neinn hátt og væri
óskandi að S-.B.S. velji þá leið
ina, og sú leið verði því gæfu-
braut“.
•
Gæfa fylgi
göfugum tilgangi
,,ÞAÐ veit enginn, hvað það er
að vera berklaveikur, nema sá,
sem hefur' verið það. Það veit
enginn hvað það er að standa
og berjast í fremstu víglínu
móti hvíta dauðanum, nema
sá, sem þar hefur staðið og
barist. Er það hugsanlegt, að
nokkur þjóð vilji ekki styðja
þær hetjur, sem berjast á víg-
vellinum til varnar landinu?
Er það hugsanlegt, að nokkur
maður vilji ekki styðja þá,
sem verjast innrás hvíta dauð-
ans? Hver vill horfa á með
hendur í vösum ástvini sína
falla fyrir óvininum? Vill
nokkur maður sjá land sitt,
þjóð sína, eiginkonu eða eigin-
mann, ástmey eða unnustu,
systur eða bróður, föður eða
móður, son eða dóttur, þurfa
að berjast við hinn hvíta
dauða?
•
Okkar stríð
„VIÐ, íslendingar heyjum ekki
styrjaldir við aðrar þjóðir. Við
heyjum styrjöld við hvíta dauð
ann. Ef til vill getum við unnið
nú, ef átakið verður nóg. Bráð-
um stendur til að hleypa úr
höfn því herskipi okkar, sem
verður stærst allra og okkar
sterkasta vígi. Það er stórhýs-
ið að Reykjalundi. Enn vantar
öflugt átak, til þess að það
me^i verða fullbúið. Þar munu
okkar menn heyja sína þöglu
baráttu. Viljum við ekki hlú að
þeim eftir bestu getu og treysta
víglínu okkar? Eða erum við
að gefa þeim eitthvað? Við
leggjum fram tíu krónur,
hundrað krónur, en þeir leggja
fram líf sitt. Hvað viljum við
borga til þess að við þurfum
ekki að leggja fram okkar
lif?“.
Furðuleg
ferðasaga
KANADISKUR maður, sem
fór í flugferð frá Bretlandi í
vetur, vestur um haf, skrifar
langa grein um ferðina og
minnist á viðkomu í Keflavík.
Samkvæmt frásögn hans var
kalt á íslandi og landið kafnaði
ekki undir nafni að hans dómi.
En verri Var þó stormurinn.
Það er alltaf stormur á íslandi
og í Keflavík var honum sagt,
að þeir, sem á íslandi búa
neyðist jafnan til að fylla vasa
sína af grjóti, til þess að þeir
fjúki ekki um koll í veðra-
hamnum, ef þeir þurfa að
ganga 100 metra, eða lengra á
bersvæði!
Þær eru margar skrítnar sög
urnar, sem sagðar eru frá Ein-
búanum í Atlantshafi.
| MEÐAL ANNARA ORÐA . .
Ósamkomulaa innan republikanaflokks Bandaríkjanna
Eftir William Hardcastle,
frjettaritara Reuters.
WASHINGTON — þrátt fyrir
vonbrigði vegna kosningaósig-
ursins í nóvember síðastliðnum
og ósamkomulag innan flokks-
ins, virðast republikanar í
Bandaríkjunum enn hika við,
að skifta um leiðtoga og endur-
skoða stefnuskrá sína fyrir
næstu kosningar.
A þingi hefur þegar gersam-
lega mistekist að steypa þeim
Robert Taft og Joseph Martin
af stóli, en þeir eru leiðtogar
hinnar svokölluðu „gömlu
fylkingar“ republikanaflokks-
ins.
I landsnefnd flokksins hafa
tilraunir til að hnekkja valdi
Thomas Dewey einnig mistek-
ist.
• •
ÓSIGRAR SÍÐAN
1932.
ÞRATT fyrir þetta, verða þær
raddir sífelt háværari, sem
krefjast algerrar stefnubreyt-
ingar innan flokksins. Tals-
menn stefnubreytingarinnar
þreytast aldrei á að vekja at-
hygli'á hinum stöðugu stjórn-
málaósigrum republikana allt
frá 1932. Og þó má segja, að
engar róttækar aðgerðir hafi
verið hafnar, til þess að stöðva
þessa ósigra.
Togstreitan innan flokksins
mun varla ná hámarki sínu fyr
en næsta haust, er landsnefnd-
in mun halda fundi og ræða
stefnumál flokksins og kosninga
baráttuna 1950, þegar kosið
verður í öll sæti fulltrúadeild-
arinnar og einn þriðja af sætum
öldungadeildarinnar.
• •
ÁTÖK í ÖLDUNGA-
DEILD.
ÞEGAR Bandaríkjaþing kom
saman eftir áramót, sáust fyrstu
opinberu merki þess, að ýmsir
republikanar væru óánægðir
með flokksforustuna, sem nú
hefur beðið ósigur í fimm for-
setakosningum í röð. Það var
þá, að hópur svokallaðra „frjáls
lyndra“ republikana, undir
forustu Henry Cabot Lodge,
lagðist gegn því, að Taft yrði
endurkosinn formaður stjórnar
nefndar republikana í öldunga-
deild. Samkvæmt venju, er for
maður þessarar nefndar leiðtogi
republikana í deildinni, og legg
ur á ráðin um afstöðu flokks-
ins til allra frumvarpa, sem
fram koma í henni.
Lodge fullyrti, og ýmsir voru
honum sammála, að hin íhalds-
sama stefna Taft öldungadeild-
arþingmanns og áhángenda
hans, hefði verið meginorsök ó-
sigursins í nóvemberkosning-
unum.
En Lodge fekk aðeins 14 at-
kvæði þegar til kom, gegn þeim
42, sem Taft hlaut, og sá síð-
arnefndi stjórnar því enn full-
trúum republikana í öldunga-
deild.
• •
VANDAMÁL, SEM
VERÐUR AÐ LEYSA.
I FULLTRUADEILDINNI varð
enginn til þess að reyna að bola
Martin úr forustusætinu. Þó er
vitað, að margir republikanar í
deildinni eru óánægðir með for-
ustu hans og hefðu reynt að
fella hann, ef sóknin gegn Taft
í öldungadeildinni hefði ekki
farið út um þúfur.
Martin er náinn samstarfs-
maður Tafts.
Þrátt fyrir þetta, er þó aug-
ljóst, að meginvandamál repu-
blikanaflokksins er enn þá ó-
leyst: togstreitan milli frjáls-
lyndu aflanna og íhaldsaflanna
innan flokksins. Og leiðtogar
hans verða að horfast í augu
yið þetta vandamál og leysa það
á einvern hátt næsta haust, ef
republikanar á annað borð eiga
að geta gert hjer nokkra von
um sigur í kosningunum 1950.
Viðurkenning
SHANGHAI — Kína hefur við-
urkennt ísraelSriki og Transjord-
aníu.