Morgunblaðið - 05.03.1949, Blaðsíða 8

Laugardagur 5. mars 1949.
8
MORGUNBLADIÐ
Ötg.: H.f. Árvakur. Reykjavík
Framkv stj. Sigfús Jónsson.
UR DAGLEGA LIFINU
Rltstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrg9ar».)
Frjettaritstjóri ívar Guðmundssos
Auglýsingar: Ámi Garðar KristinsaoE,
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiSels ’
Austurstræti 8. — Sími 1600
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlanda.
kr. 15.00 utanlands.
t lausasölu 10 atira aintakið, 75 aura m«E Lcabók.
Hvað ber á milli ?
GLÆSILEGASTI þáttur þeirrar nýsköpunar atvinnulífsins,
sem framkvæmd var fyrir forystu Sjálfstæðisflokksins af
fyrrverandi ríkisstjórn var án efa bygging hinna nýju togara
sem samið var um kaup á og nú eru allir nema einn komnir
til landsins. Þetta viðurkenna nú allir, enda þótt sumir væru
tregir til fylgis við kaup þeirra á sínum tíma.
En nú hafa þessi glæsilegu og stórvirku atvinnutæki stöðv-
ast. Flestir hinna íslensku togara liggja nú í heimahöfnum,
en einstaka eru erlendis. Engir íslenskir togarar eru nú að
veiðum.
Um það getur engum blandast hugur að stöðvun togara-
flotans, sem hófst fyrir um það bil þremur vikum, hefur í för
með sjer geigvænlegt tjón fyrir þjóðina. Það er þess vegna
mikil ógæfa að.til hennaar skuli hafa þurft að koma. En
hver er orsök hennar? Ekkert er eðlilegra en að þeirri spurn-
ingu sje varpað fram og að svar sje gefið við henni.
Það er vitað að mikill hluti togaraflotans var á s,l. ári
rekinn með tapi. I fyrsta lagi hafa gömlu togararnir svo að
segja allir verið reknir með miklu tapi. En ekki nóg með
það. Rekstur margra hinna nýju og afkastamiklu veiðiskipa
héfur heldur ekki borið sig.
Þetta eru skuggalegar staðreyndir en á snið við þær verður
sajnt ekki gengið. í þessu sambandi skiptir það ekki mali
hvort skipin, sem rekin hafa verið með tapi eru eign bæjar-
fjelaga, einstaklinga eða samtaka þeirra. Bæjarútgerðir hafa
áreiðanlega ekki frekar efni á því að reka skip sín með halla
en einstaklingar. Það er líka vitað að bæjarútgerðir hinna
nýju togara hafa átt sinn þátt í því að Fjelag íslenskra botn-
vörpuskipaeigenda sagði upp samningum við áhafnir tog-
aranna.
Þjóðin á heimtingu á því að vita hvernig þessi mál standa
í heild. Hún vill fá að vita, hver sjeu árslaun þeirra stjetta,
sem starfa á íslenska togaraflotanum. Hver sjeu laun skip-
stjóra og stýrimanna, vjelstjóra og loftskeytamanna, mat-
sveina og háseta?
Um launakjör á togaraflotanum er annars almennt það
að segja að nauðsyn ber til þess að þau sjeu þannig, bæði
hjá yfirmönnum og hásetum að það þyki eftirsóknarvert að
vera á þessum skipum, sem leggja drjúgan skerf til gjald-
eyrisöflunar þjóðarinnar. En það verður að vera eitthvert
samræmi í launagreiðslum til starfsstjetta togaraflotans. Það
er heldur ekki óeðlilegt að raddir heyrist um að eitthvert
samræmi þurfi að vera á milli tekna togarasjómanna og ann-
ara sjómanna, sem einnig vinna þýðingarmikil störf og afla
þjóðinni mikilla gjaldeyristekna.
En öll launakjör verða að sjálfsögðu að miðast við það að
rekstur atvinnutækjanna beri sig. Atvinnurekstur, sem ekkí
ber sig hlý^jir fyrr eða síðar að komast í þrot alveg án tillits
til þess, hvort bæjarfjelög eða einstaklingar standa að hon-
um.
Kommúnistar hafa reynt að gera stöðvun togaraflotans nu
að pólitísku æsingamáli. Þeir gæta þess ekki að jafnvel bæj-
arfjelög, sem þeir sjálfir stjórna, hafa frá upphafi þeirrar
deilu, sem nú stendur yfir átt að henni aðild, enda liggja
engar upplýsingar fyrir um að þeirra skip hafi borið sig
betur en önnur.
Annars væri það illa farið, ef samningar útgerðarmanna
og sjómanna um þessi þýðingarmiklu mál yrðu notaðir til
uppnáms og æsinga. Til þess ber brýna nauðsyn að að því
verði gengið með festu og stillingu að greiða úr þeim ágrein-
ingi, sem um er að ræða. Þjóðarhagur krefst þess. íslending-
ar hafa hvorki keypt hina nýju togara til þess að rekstri
þeirra verði sökkt í tap nje heldur til hins að þeir liggi
bundnir í höfnum vegna deilna milli útgerðarmanna og sjó-
mánna. '
Én það er nauðsynlegt að fá hið fyrsta fullkomnar upplýs-
ingar um það, hvað starfsstjpttir togaraflotans bera úr býtum
rpeð þeim samningum, sem gilt hafa þar um kaup og kjör.
Ennfremur vitneskju um deiluatriðin nú. Þá sjest hvað á
mím ber‘
Spiltar götur
ÞAÐ er hörmung að sjá hvað
göturnar hafa^spilst í vetur.
Þær koma undan snjónum eins
og flag, eða hraun. Djúpar hol-
ur í malbikinu og það hola við
holu.
Það kemur til með að kosta
dálaglegan skilding að gera
við göturnar í vor, þegar hægt
verður að byrja á því verki.
Verstar eru aðalgöturnar, þar
sem umferðin er mest.
Nú er það að sjálfsögðu verk
fræðingarnir, sem eiga að
segja til um hvað gera beri til
þess, að göturnar verði betri
og það er þeirra að leysa úr
því vandamáli, hvort ekki er
hægt að finna efni til gatna-
gerðar, (sem endist betur, en
það sem nú er notað.
En okkur leikmönnum finst
sjálfsagt, að það borgi sig að
steypa göturnar og að þessi
malbikun sje hreinasta „Klepps
vinna“. •
•
Hrakfallabálkur
EN það eru ekki bara göturnar
í Reykjavík, sem hafa farið illa
í vetur. Hafnarfjarðarvegurinn
er malbikaður og nú er svo
komið að hann er verri, en mal-
arvegirnir gömlu.
Reykvíkingur nokkur fór
suður í Hafnarfjörð í fyrradag.
Á miðri leið ók hann ffam á
sendiferðarbíl, sem hafði lent
í holu með eitt hjólanna og
dekkið skorist í sundur.
Nokkru sunnar kom hann
að leigubíl, sem einnig var með
sprungið dekk af sömu ástæðu.
Og loks þegar hann sjálfur var
kominn suður fyrir Silfurtún,
lenti hann í holu og braut
annað framhjólið á bíl sínum.
•
1
. Dýr vegarlagning
ÞAÐ er einkennileg tilviljun,
ef þetta eru einu slysin, sem
orðið hafa á Hafnarfjarðarveg-
inum undanfarna daga. Því
miður hætt við að þau hafi
orðið fleiri.
Það virðist nú vera fengin
nægjanleg reynsla fyrir því, að
malbikun dugar ekki á okkar
vegum og, að það er dýr vega-
gerð, sem kostar í fyrstu of-
fjár, síðan stöðugt og dýrt við-
hald og eyðileggur síðan farar-
tæki fyrir tugi þúsunda króna-
•
Ný viðvörunar-
merki
NÝ viðvörunarmerki hafa ver-
ið sett fyrir framan Alþingis-
húsið, þar sem bifreiðastæði
eru bönnuð. Það eru merkin,
sem hann Guðbjörn Hansson
sagði okkur frá, að í vændum
væri og jeg skrifaði um fyrir
nokkru.
Þessi merki eru eins og þau
eiga að vera. Þau eru á járn-
rörum, sem eru meira en mann
hæðarhá. Rörin eru máluð gul
og svört, þannig að ekki er
hægt annað en að taka eftir
þeim, en viðvörunin er máluð
á hvítan hringmyndaðan
skjöld.
Það ætti ekki að vera hætta
á, að menn slasist á þessum
viðvörunarmerkjum og þannig
ættu öll viðvörunarmerki
vegna umferðarinnar að vera
í framtíðinni.
Hefur þá nokkuð áunnist
með ábendingum okkar hjer í
þessum dálkum.
•
Austfjarðarpóstur
ÞAÐ hlýtur að hafa komið
Austfjarðarpóstur nýlega. En
nokkuð er hann lengi á leið-
inni og sanna þau brjef, sem
jeg fjekk að austan, að verri
samgöngur eru milli staða hér
innanlands, en t.d. margra
landa utan íslands. Brjefín að
austan eru þetta frá 10 daga
upp í þriggja vikna gömul.
í brjefunum að austan kenn-
ir margra grasa. Einn brjefrit
ari gagnrýnir útvarpið, en fátt
nýtt kemur fram í þeim að-
finslum.
Annar brjefritari heldur því
fram að í þessum dálkum hafi
verið vikið að þýskum stúlk-
um og það á heldur ósanngjarn
an hátt. Eins og lesendur
„Daglega lífsins“ vita, hefur
ekki þýsk stúlka verið nefnd
á nafn hjer hvað þá meir og
þarf því ekki að hafa áhyggjur
af því brjefi.
•
Fundvísir
póstafgreiðslu-
menn
EINN Austfirðingur segir
mjer sögu af brjefi, sem hann
fjekk frá Færeyjum og dugnaði
póstafgreiðslumanna við að
finna rjettan viðtakanda.
Skrifað hafði verið utan á
umslagið nafn viðtakanda og
húsnafn, en ekki í hvaða firði.
Póstmenn sendu brjefið til
þriggja staða á landinu, þar
sem hús voru með þessu nafni,
áður en það kom til rjetts við-
takanda.
Þess ber að geta, sem vel er
gert og ekki er hægt að segja,
að það sjeu eintómar skammir,
sem skrifaðar eru um póst-
mennina okkar.
•
Algeng vanræksla
EN í þessu sambandi má geta
þeirrar algengu vanrækslu
þeirra, sem setja brjef í póst,
að skrifa ekki greinilega heim-
ilisföng og staðarnöfn utan á
brjef.
Þetta er svo algengt, að
fjöldi brjefa kemast ekki til
skila af þeim ástæðum.

MEÐAL ANNARA ORÐA

15 lil 18 þúsund memi hverfa áriega í París
Eftir Edwin Hooker,
frjettaritara Reuters.
PARÍS — Milli 15 og 18 þús-
undir manna, að börnum und-
anskyldum hverfa árlega í
París, og um 40% hverfa ger-
samlega.
Sumir finnast að lokum í
Sigrru eða einhverjum öðrum
af hinum fjölmörgu smæri ám
og skipaskurðum á Parísar-
svæðinu, sumir finnast í sjúkra
húsum eftir að hafa orðið fyrir
slysum, reynt að fremja sjálfs-
morð eða veikst skyndilega
utan heimila sinna.
Aðrir kunna að tapa minninu,
eins og 72 ára gamli maðurinn,
sem fór út að morgni dags til
þess að kaupa brauð og fannst
svo tveiln dögum seinna á ráfi
í einum af skemmtigörðum
Parísarborgar.
• •
VILJA TÝNAST
EN áætlað er, að 75% hinna
týndu Parísarbúa, að ógleymd-
um um 1,000 utanbæjarmönn-
um og einstaka útlendingum,
sem koma til Parísar á ári
hverju og gleyma að skrifa
heim, týnist af þeirri einföldu
ástæðu, að þeir vilja hverfa.
Og mörgum þessara manna
tekst þetta ágætlega, eins og
Sjest á því, að 40% þeirfa
koma oMrei fram aftur.
Ástæðunum fyrir því, að
menn vilja hverfa, virðist mega
skipta í tvo flokka: fjárhags-
ástæður og ástarmál.
Þeir 60 af hundraði týndra
manna, sem finnast aftur,
finnast flestir hverjir fyrir at-
beina lögregludeildar, sem
kölluð er „Upplýsingaþjónusta
í þágu fjölskyldna“.
• •
BROTLEGRA
LEIGUTAKA
EKKI LEITAÐ
EINS og nafnið ber með sjer,
tekur þessi lögregludeild ekki
að sjer mál eins og afbrot leigu
takans, sem flytur án þess að
borga húsaleiguna. Til þess að
fá aðstoð þessarar deildar,
verður viðkomandi að vera
skyldur hinum týnda manni.
Sá, sem er aðstoðarþurfi, fer
til næstu lögreglustöðvar og
skrifar þar skýrslu, ,þar sem
hinum týnda er lýst, gefur síð-
asta heimilisfang hans og upp-
lýsingar um, hvar hans sje
helst að leita og hver kunni að
vita eitthvað um ferðir hans.
Afrit af þessari skýrslu er sent
til aðalstöðva lögreglunnar.
Frá aðalstöðvunum er síðan
send lýsing á þeim týnda, til
dæmis tíl læknisdeildar lög-
reglunnar, sem hefur í sínum
fórum állar hauðsynlegustu
upplýsingar um nýjustu sjálfs
morðin o. s- frv.
SKILDI EKKI
FRÖNSKU
ÞEIR sem leita aðstoðar lög-
í-eglunnar til þess að finna
týnda ástvini, láta henni þó oft
og tíðum ekki allar þær upp-
lýsingar í tje, sem þeir gætu.
Þannig var það til dæmis með
litla drenginn, sem fannst
einn á ráfi og virtist ekki skilja
frönsku. Túlkar lögðu fyrir
hann spurningar á ensku,
þýsku, ítölsku og rússnesku
.... en árangurslaust.
Nokkur tími leið, þar til þeir
komust að því, að pilturinn
var heyrnarlaus og mállaus.
Þegar foreldrarnir tilkynntu
hvarf hans, höfðu þeir gleymt
að skýra frá þessu.
• •
7,000 TÝND BÖRN
TÝND börn ollu miklum vand
ræðum í Frakklandi, eftir
flóttann 1940, þegar þúsundir
manna yfirgáfu heimili sín og
margar fjölskyldur sundruð-
ust í allar áttir. 1941 voru
meir en 7,000 nöfn á listanum
yfir .horfin börn, borið saman
við 2,000 1939.
Sjerstakar skrifstofur voru
opnaðar í París og Lyons til
þess að hjálpa við að sameina
fjölskyldurnar aftur.
1947 voru 3,292 þessara
barna ófundin, en ári seinna
höfðu öll fundist nema 561.
Frh. á bls. 12.