Morgunblaðið - 13.05.1949, Blaðsíða 8

8
MORGXJTSBLAÐIÐ
Föstudagur 13. maí 1949.
Otg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson,
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstrætl 8. — Simi 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Ráðunauturinn og
ráðsmaðurinn
ÁRIÐ 1945 samþykkti Alþingi með samhljóða atkvæðum
áskorun til ríkisstjórnarinnar um að láta fara fram athugun
á því, hvernig dregið yrði úr rekstrarútgjöldum ríkissjóðs
og sparnaði komið við. Var í því sambandi bent á nokkrar
leiðir svo sem sameiningu ríkisfyrirtækja, hagkvæmari
vinnubrögð með hagnýtingu aukinnar tækni og „allsherjar
eftirlit með vinnutilhögun og vinnubrögðum í skrifstofum
ríkisins og stofnunum þess“. Úr framkvæmd þessarar til
lögu hefur ekki oorðið fyrr en að núverandi fjármálaráð-
herra bar fram frumvarp um það á yfirstandandi þingi að
sett yrðu lög um eftirlit með rekstri ríkisins og ríkisstofnana.
Var aðalatriði þess það að ráðinn skyldi maður, er bæri
embættisheitið ráðsmaður ríkisins til þess að stjórna fram-
kvæmdum þeim, sem fyrrgreind tillaga gerir ráð fyrir. Var
í frumvarpi fjármálaráðherra gert ráð fyrir að þessi emb-
ættismaður hefði mjög víðtækt vald og hefði möguleika til
þess að starfa all sjálfstætt. Skyldi forseti íslands skipa
hann með sömu launum og skrifstofustjórar stjórnarráðsins
hafa. — Nú hefði mátt ætla að þingmenn hefðu orðið
glaðir við. Þarna sást þá vottur þess að framkvæmd yrði
þingsályktunartillagan um sparnað frá þinginu 1945. En ekki
var fyrr farið að ræða frumvarpið en að undarlegir reim-
leikar gerðust. Einn af þingmönnum Alþýðuflokksins, sá,
sem einnig á sæti í fulltrúaráði „fína fólksins“, sem nú segist
hafa „breytt sjer í landsmálaflokk“, flytur tillögu um að
vísa frumvarpinu frá. Hún er að vísu felld. Þá kemur naut-
griparæktarráðunautur Búnaðarfjelags íslands, sem einnig
er þingmaður fyrir Framsóknarflokkinn, og leggur til að
ráðsmanninum nægi ekki skrifstofustjóralaun, heldur skuli
hann hafa sömu laun og ráðherrar. Það er samþykkt. En að-
alatriði breytingartillögu Framsóknarþingmannsins er þó
það, að ráðsmaðurinn skuli ekki skipaður í starf sitt frá upp-
hafi, heldur megi því aðeins skipa hann í það að hann hafi
verið „reyndur í starfinu árlangt". Þá „getur forseti Islands
skipað hann í stöðuna, enda sjeu allir ráðherrar sammála um,
að leggja til, að svo verði gert.“
Þessi breytingartillaga Framsóknar er svo samþykkt. —
Þannig lötrar ráðsmaðurinn niður úr Efri deild til Neðri
deildar, með ráðherralaunum, en skipun háða samþykkt
allra ráðherra eftir eins árs reynslu. En í gær gerðist það í
Neðri deild að ráðsmanninum voru ákveðin skrifstofustjóra-
laun eins og fjármálaráðherra hafði upprunalega lagt til.
Hins vegar sameinuðust allir vinstri flokkarnir gegn þeirri
tillögu Sjálfstæðismanna að hann yrði frá upphafi skipaður
af forseta Islands án þess að samþykki „allra ráðherra“ þurfi
til að koma.
Hvað er það, sem raunverulega er að gerast í kringum
þetta mál? Það liggur í augum uppi. Það, sem vakti fyrir
Framsóknarþingmanninum í Efri deild með skilyrðinu um
samþykki allra ráðherra fyrir skipun hans eftir eitt ár, er
það eitt, að koma í veg fyrir að nokkurntíma verði nokkuð
gagn af starfi þessa embættismanns. Yfir höfði ráðsmannsins
á að hanga sverð. Ef hann gerir tilraunir til þess að vinna
verk sitt eins og Alþingi sagði árið 1945 að framkvæma ætti
sparnað, þá fellur sverðið í höfuð honum. Þá verða 6 ráð-
herrar í þriggja flokka samsteypustjórn aldrei sammála um
að forsetinn skuli skipa hann að reýnsluárinu loknu.
Örlögin eru einkennileg. Ymsir, sem mótfallnir eru þessu
frumvarpi hafa haldið því fram að eftirlit það, sem það gerði
ráð fyrir, gerði starfsmönnum ríkisins og ríkisstofnana ólíft
í stöðum sínum af ótta við ægivald ráðsmannsins. Nú virðist
málið hafa snúist þannig að það verði ráðsmaðurinn einn.
sem ástæðu hafi til þess að vera uggandi um hag sinn, þ. e. a.
s., ef hann gerir tilraun til þess að framkvæma eftirlitið og
sparnaðinn!!!
í Iðnó og Tjarnarbíó er verið að leika Hamlet, harmleik í
f: þáttum. Enginn veit ennþá hvort leikur nautgriparæktar-
ráðunautsins með ráðsmann ríkisins verður skopleikur eða
harmleikur. Flest bendir þó til að örlög hins síðarnefnda
verði lítið betri en Hamlets Danaprins.
\Jikar óLri^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Ógirta skyrtan
á Capri.
LJÓSMYNDIN, sem birtist í
Morgunblaðinu í gær af Mar-
garet prinsessu og fylgdarmanni
hennar á Capri, er fræg mynd.
Það mun vera langt síðan, að
frjettamynd hefir birst í heims-
blöðunum, sem vakið hefir aðra
eins athygli og umtal. Því er
jafnvel spáð, að myndin eigi
eftir að valda byltingu í karl-
mannatískunni.
- r
Astæðan til þessa umtals um
myndiná er þó ekki merkilegri
nje meiri, en það, að fylgdar-
maður prinsessunnar hafði far-
ið í milliskyrtu utan yfir sund-
fötin sírvog var ekki búinn að
girða skyrtuna niður í buxurn-
ar — eins og flestir karlmenn
gera — þegar myndin var tek-
in.
•
Olli hneyksli —
og gamni.
ÞVÍ er nú spáð, í gamni og al-
vöru, að karlmenn á baðströnd-
um Evrópu gangi með ógirtar
skyrtur á ströndum baðstað-
anna í sumar. Meira þarf ekki
til að skapa nýja tízku.
í Bretlandi hneyksluðust
margir á því að þessi frjetta-
mynd skyldi hafa verið birt í
blöðunum, en aðrir höfðu gam-
an af. Blöðin henda óspart grín
að þessu öllu saman Blaðateikn
arar keppast við að teikna nýju
tískuna frá sínum bæjardyrum
sjeð. Eru teikningarnar marg-
ar spaugilegar.
Rósóttu vestin
komin aftur.
ÞAÐ ver’ður fallegt að sjá „gæj-
ana“ hjer á Borginni og öðrum
opinberum stöðum á næstunni,
þegar þe'ir hafa áttað sig á nýj-
ustu karlmannatískunni, sem
komin er fram í London.
Það eru rósótt vesti allavega
lit, handsaumuð og bróderuð,
eins og var í gamla daga. Þessi
tíska er kölluð „New Look“
karlmannatískunnar, eins og
síðu pilsin voru kölluð í fyrra.
•
Láta ekki á
sjer standa.
ÞAÐ verður gaman að sjá
hvort „gæjarnir" okkar fylgj-
ast ekki með tískunni og mæta
í gulum, grænum, fjólubláum
og útsaumuðum vestum áður en
langt líður.
Þeir hafa ekki verið seinir á
sjer, þegar einhver nýjung kem
ur fram í klæðaburði karla,
þótt kvenfólkinu sje kent um
alt „pjattið“. Það stóð ekki á
því hjer á árunum, að okkar
,,gæjar“ mættu í 60 setimetra
víðum buxum, „eða pilsbuxum“
eins og þær voru kallaðar.
Hitt er svo annað mál, að þeir
verða oft eins og þorskur með
pípuhatt tískuherrarnir okkar.
En fylgir það ekki lika oft
brautryðjendum, að það er hleg
ið að honum í fyrstu?
•
„Heilt sumar“ á
einni viku.
MEÐAL farþega, sem komu
heim með „Gullfaxa“ frá Lon-
don og Prestwick í fyrradag
voru nokkrir kaupsýslumenn,
sem höfðu farið á bresku iðn-
sýninguna í London og dvalið
þar í borg í viku, eða 10 daga.
Umræðuefni í vjelinni var að
sjálfsögðu góða veðrið í Eng-
landi og vorhörkurnar hjer.
„Það er nú svo“, sagði einn
farþeganna, „að mjer finst jeg
hafa lifað heilt sumar, þessa dag
ana. Það kemur oft fyrir að við
fáum ekki fleiri sólskinsdaga á
heilu sumri hjer sunnanlands,
en við höfum haft í London“.
Það má nú segja, að þetta er
að taka út forskot á sæluna.
•
Ævintýri í flugvjel.
TVEIR farþegar voru í Gull-
faxa, sem höfðu ratað í ævin-
týri um síðustu helgi. Þeir
skruppu suður til Parísarborg-
ar á laugardag og komu aftur
til London á sunnudagskvöld.
Það er stutt ferð í flugvjel, sem
kunnugt er. Ferðin gekk að ósk
um og þeir settust upp í flugvjel
í París og voru yfir Lundúna-
borg á tilsettum tíma. En er
flugvjelin ætlaði að fara að
lenda, hætti flugmaðurinn alt í
einu við og hóf vjelina til flugs
á ný.
•
Klukkustundar
óvissa.
ÞAÐ vissi enginn hvað að var.
Ahöfn vjelarinnar var frönsk og
gat ekki gert farþegum skiljan-
legt hvað að var, eða kærði sig
ekki um það. Farþegunum var
bara sagt, að spenna um sig belt
in og síðan tók vjelin hverja
dýfuna á fætur annari í 'loft-
inu.
Loks kornust íslensku ferða-
fjelagarnir að því hvað að var.
Flugmaðurinn gat ekki komið
hjólum vjelarinnar niður og var
útlit fyrir, að hann þyrfti að
gripa til „magalendingar", sem
kallað er.
Alt fór þó vel að lokum. Hjól
in komust niður og vjelin lenti
vel, en á vellinum voru til taks
sjúkrabifreiðar og slökkviliðs-
bílar.
Það var ekki laust við að við
litum á þessa tvo ferðafjelaga
sem hetjur fyrir þetta ævintýri
þeirra.
Fórstu að sækja
Kríuna?
KUNNINGI minn, sem var á
flugvellinum er við komum
heim með Gullfaxa á miðviku-
dagskvöldið heilsaði glaðlega og
bauð velkominn heim.
„Ertu að koma langt að“,
spurði hann. Jeg Ijet lítið yfir
því.
„Þú hefir kanski ætlað að
fara að sækja kriuna“, bætti
hann við. En það er of seint,
því hún er komin, góði“.

MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
aniiMitmiiamiMiiMtM'- ****||l***i*>i*>>>i»"iiiiiMiiiiiiiimmmm>iMtiMf«MMiMWMiii«iiiiiMimiii
Frakkar æfla í ár að framleiða 190,000 bíla
Eftir Odette Laguerre,
frjettaritara Reters.
PARÍS — Frakkar gera ráð
fyrir að framleiða 190,000
einkabifreiðar í ár, borið sam-
an við 100,91 síðastliðið ár og
173,000 bíla meðalframleiðslu
á árunum fyrir stríð.
Þessi aukning á bifreiðafram
leiðslu Frakka á sjerstaklega
rót sína að rekja til aukinna
afkasta í stáliðnaðinum, en bú-
jst ;er við því, að stálfram-
leiðslan í Frakklandi nemi
milli níu og tíu milljónum
tonna í ár.
Franskir bílaframleiðendur
munu á þessu ári geta fengið
um 600,000 tonn af stáli, borið
saman við aðeins 200,000 tonn
síðastliðið ár. Þetta þýðir, að
þeir muni hafa nóg til fram-
leiðsluþarfa sinna, að plötu-
stáli undanskildu, sem ennþá
er skortur á.
• •
MIKIL
VERÐHÆKKUN
í ÞESSUM mánuði var leyfð
frjáls sala á bílum í Frakk-
landi í fyrsta skipti á tíu ár-
um. |!nn sem komið er hefur
eftirspum þó ekki orðið mikil,
sökum þess hversu verðið á
bíiunum er hátt.
Ellefu hestafla Citroen er
heldur fyrir 385,135 franka
(um 9,200 krónur), en fyrir
stríð kostaði sú bílategund að-
eins um 25,000 franka. Einna
ódýrasta bílategundin er Ren-
ault Juva 4, sem kostar 336,
000 franka. 1939 voru þessir
bílar seldir á 22,600 franka.
Við þetta verður að bæta
ýmsum sköttum.
,Frá því 1939 hefur framleiðslu
skatturinn aukist úr 9% í
12,5%.
• •
LÍTIÐ VERÐLAGS-
EFTIRLIT
1 FEBRÚAR í ár var að mestu
hætt að hafa eftirlit með verð-
lagi á bílum í Frakklandi. —
Framleiðendur eru þó enn þá
beðnir um að senda fjármála-
ráðuneytinu upplýsingar um
væntanlegt bílaverð, og ef eng-
um mótmælum er hreyft inn-
an tveggja vikna, má líta á það
sem samþykki stjórnarvaldanna
Bílarnir skipa mikilsverðan
sess í útflutningsáætlun frönsku
stjörnarinnar. Áætlað er, að 55
þúsund bílar verði seldir úr
landi í ár, borið saman við
42,286 s.l. ár og 11,495 1938.
Aðalviðskiftavinir Frakka á
þessu sviði eru Belgía, Sviss-
land, Holland, Brazilía, Bret-
land, Ameríka, Svíþjóð, Portú-
gal og Egyptaland.
Frakkar leyfa lítinn sem eng-
an bílainnflutning.
• •
VANTAR SJER-
FRÆÐINGA
UM 110,000 menn vinna í
franska bifreiðaiðnaðinum. Frá
því stríðinu lauk, hefur verið
eifitt að fá velþjálfaða sjerfræð
inga til vinnu.
Citroen-verksmiðjurnar munu
í ár vera stærstu framleiðend-
urnir. Þær senda frá sjer 3,276
bíla í janúarmánuði. Renault-
verksmiðjurnar, sem nú hafa
verið þjóðnýttar, búast við að
framleiða 3000 Juva-bíla í þess
um mánuði, eða um helmingi
fleiri bifreiðar en meðal mán-
aðarframleiðslan var árið, sem
leið.
Peugeot-ver tsmiðjurnar fram
leiða nú 170 -175 bíla á dag,
sem er einnig um helmingi
meiri framleiðsla en s.l. ár.
Almenningur í Frakklandi
hefur yfirleitt ekki efni á að
eignast bíl. Nú er áætlað^ að
laun fyrir 16 mánaða vinnu
skrifstofuumanna í Frakklandi
rjett hrökkvi fyrir bílverðinu.
Fyrir stríð hefðu sex mánaða
vinnulaun naegt.