Morgunblaðið - 06.08.1949, Blaðsíða 7

Laugardagur 6'. ágúst Í949. i|***í$áSWpS*M
■MORGUXBLAÐIÐ
7
Þjéðerrilskennciiii er rík
með íbúum Balkanianda
Eftir Hubert Harrison,
frjettaritara Reuters í Vín.
Á SÁMA tíma og Komin-
form reynir af alefli að tor-
tíma Júgóslavíu Títós mar-
skálks, þá verður það æ ljósara
að ,,Títóisminn“ fær aukin ítök
í leppríkjum Rússlands í S.A.-
Evrópu.
Góður jarðvegur í
leppríkjunum.
Viðleitni Rússa í þá átt að
knjesetja Tító stafar af þvi, að
,,Títóisminn“ fellur í góðan jarð
veg í leppríkjum Rússanna,
einkum þó í Balkanlöndunum,
þar sem aldagömul kúgun hefir
glætt þjóðernískenndina svo,
að hún stenst flestar utanað-
komandi kennisetningar. Þessi
kennd er svo eðiisrík, að jafn-
vel brjóstmylkingar kommún-
ismans, eins og Tító, Dimitrov,
Kostoff og Rajk eru ekki ó-
næmir fyrir henni.
Þess vegna er það áð Tító
er útlægur gerr úr Kominform,
að Dimitrov braut svo af sjer,
að ekki varð fyrirgefið fyrr
en að honum látnum, að Kost
off er í fangelsi og bíður rjett
arrannsóknar og Rajk er í hönd
um þeirrar lögreglu, sem hann
sjálfur setti til höfuðs ung-
verskum þegnum, þeim er ó-
tryggir voru taldir.
99
Titoisminn44 fær aukin
ítök í rússnensku
ieppríkjunum
Moskvumenn hata Tito
Rajk í fangelsi.
Það er haft fyrir satt, að
„byltingin rifi í sig börnin
sín“. Aldrei hefir græðgi henn
ar þó virst eins óseðjandi og nú
nje svö margir óskmegir henn
ar orðið henni að bráð.
Laszlo Rajk var einn voldug-
asti leiðtogi kommúnista í Ung
verjalandi. Fyrir fimm mánuð-
um síðan var hann enn innan-
ríkisráðherra og að völdum stóð
hann Rakosi einum að baki.
Utanríkisráðherra var hann
þangað til nokkrum dögum áð
ur en honum var varpað í
fangelsi.
Eftir því sem næst verður
komist hefir Rajk og vinir hans
haft samband við stjórn Títós
í Júgóslaviu og áhrifamikla
kommúnista í Rúmeníu, Búlg-
aríu og Tjekkóslóvakíu, svo og
við nokkra Rýssa, en .allir voru
þessir aðilar í andstöðu vjð
„einræðið í Moskvu“.
Enda þótt hver, sú .tilhneig-
ing, sem andhverf er. hinum
kommúnistiska rjetttrúnaði, sje
miskunnarlaust kæfð, hvar,
sem hún kemur fram, þá er j borið á brýn, að hafa átt í ráða
engum blöðum um það að fletta | bruggi við Tító og að stjórna
að andúðin gegn þessar; óbæri-
legu íhlutun rússnesku stjórn-
landi sínu i samræmi við þess
eigin hag en ekki með hags-
muni Rússlands fyrst og fremst
í huga.
Ahrif Títós fara vaxandi.
Hættan, sem Moskvu-komm
Jón L Pjefursson
íbúðarhúsum
Borgarstjóri lýsir skottaleik Aiþýðufl.
A SIÐASTA bæjarstjórnar-!
fundi bar Jón A. Pjetursson
fram eftirfarandi tillögu, er að ^
ailoknum umræðum var vísað
til bæjarráðs: *
..Bæjarstjórnin samþykkir að
fela borgarstjóra og bæjarráði
að ítreka fyrri umsóknir til
fjárhagsráðs um fjárfestingar-
leyfi fyrir 100 íbúðum til við-
bótar þeim 100, sem leyfi er
fengið fyrir.
Ennfremur samþykkir bæj- ;
arstjórnin að gefa efnalitlum
einstaklingum, sem fengið hafa
fjárfestingarleyfi, en vegna láns
únistunum stafaf af þessari við fjárskorts geta eigi byggt. kost
Ennfremur sagði borgarstjóri,
ætti að mega vænta þess, að Jón
A. Pjetursson beitti áhrifum
sínum til þess, að fjelagsmála-
ráðherra falligt á þá aðstöð
í bj’ggingamálum bæjarins,
sem fyrirhuguð var.
Borgarstjóri benti á, að till.
Jóns A. Pjeturssonar væri svo
óíjóst orðuð, að hún yrði að
leggjast fyrir bæjarráð og var
það samþykt.
Dimiti'ov hlaut ekki fyrirgefn
ingu fyr en hann lá á líkbörun- hans
tæku hreyfingu, verður mönn
um ljós, er að því er hugað, að
í 3 löndum, sem öll liggja að
Júgóslavíu, þar eð það annar
áhrifamesti kommúnisti þjóð-
arinnar og hinir voldugu vin-
ir hans, sem berir verða að svo
kölluðum samsærum um að
firra lönd sín rússneskum yfir-
ráðum.
Rúmt ár er liðið síðan Tító
var rekinn úr Kominform og
einangraður frá öðrum þjóð-
um handan járntjalds. Áhrif
nágrannalöndur.um fara
arinnar um stefnu leppstjórn-
anna í löndum Suður- og A.-
Evrópu, fer sífellt vaxandi.
Það er þessi þróun, sem er á-
stæða hinna nýatstöðnn hreins
ana í kommúnistaflokkum
Tjekkóslóvakíu, Búlgaríu, Rú
meníu og#Ungverjalands. —
Einnig getur hún skýrt hinn
skjóta valdamissi, fangelsun og
jafnvel dauða margra þeirra
manna, sem varið hafa ullri ævi
sinni til að koma á fót komm-
únistiskri stjórn í löndum sín-
um.
Kostoff er í fangelsi.
Því var eins farið um Kost-'
off í Búlgaríu og Rajk í Ung-
verjalandi, að því leyti. að hann
stóð aðeins einum að haki um
völd, Dimitroff einn var vold-
ugri.
Þegar það vitnaðist í Moskvu
að ráðagerðir væru uppi milli
Títós og Dimitrovs um að
stofna voldugt Balkanbanda-
lag kommúnistaríkja, þá sló
Dimitrov þegar undan. Það
gerði Tító hins vegar ekki og
Kostoff virðist einnig hafa ver
ið of.trúr þessum draum sínum
til að falla frá honum. Þess
vetna er hartn í fangelsi og
margir vina hans hafa verið
hreinsaðir úr kommúnista-
floklii Búlgaríu.
Koei tekinn af.
Jafnvel í Albaníu, minnsta
og yngsta kommúnistaríki Ev-
rópu, hefir ,,Títóisminn“ skot-
ið upp kollinum og menn orð-
ið honum að bráð. Koei, aðal-
ritari albanska komn.únista-
flokksins, var dær.idur til
dauða og tekinn a,f fyrir
1,njóshir'v og , lándcáð“. Annar
stjórnmálaleiðtogi þar í landi,
Kristu, var dæmdur í 20 ára
fangelsi, .,
Einnig þessum mönnum var [.
samt vaxandi. Mosche Pijadi,
forseti júgóslavneska bjóðþings
ins, var ekki myrkur í máli í

Rajk situr í fangelsi.
ræðu, sem hann hjelt nýlega.
Hann sagði: „Við munum aldrei
verða hjálenda Rússlands'*. —
Þessi ræða hans vakti tvímæla
laust samúð manna í mörgum
löndum, því að altaf hefir það
verið skelfingarefni hinna litlu
slavnesku þjóða, að stóri bróð hann eindregið til,
á að afhenda Rvíkurbæ leyfin,
að fengnu samþykki fjárhags-
ráðs og sje þá leyfishöfum jafn
framt gefinn kostur á að fá
íbúðir í þeim húsum, er vegna
þessa yrðu byggð, með sömu
kjörum og ráðgerð eru um þær
100 íbúðir, sem nú er verið að
byrja að byggja“.
Steinþór Guðmundsson taldi,
að óþarfi væri að leita sam-
þykkis Fjárhagsráðs um af-
hending fjárfestingarleyfanna.
En flutningsmaður sagði, að
margir af þeim, sem fengið hafa
fjárfestingarleyfi, en ekki eru
farnir að byggja, hafi fengið
leyfi fyrir stærri íbúðum, en
þessar bæjaríbúðir eru. En
það væri óþarfi að styrkja
menn til að byggja stærri íbúðir
, en þessar
Hallgrímur Benediktsson
benti á, að það myndi vera erf-
! itt að skilgreina, hvaða menn
kæmu til greina, samkvæmt
niðurlagi tillögunnar. Hverja
mætti kalla efnalitla, og hværja
ekki. Hann benti enn fremur á,
að það væri algerlega óþarfi,
að bærinn tæki á sig kvaðir
til að koma upp íbúðuum fyrir
þá menn, sem væru einfærir
um að koma upp íbúðum fyrir
sig.
Borgarstjóri lýsti ánægju
sinni yfir því, að Jón A. Pjet-
ursson væri nú orftinn eindreg-
ift fylgjandi þessum bæjaríbúft-
um, sem reisa á við Grensásveg.
Frá öndverðu hefði hann ver-
ið þeirri tillögu mótfallinn og
sagt á fyrsta fundinum, sem
málið kom til umræðu. að þetta
væri spor aftur á bak, í bygg-
ingamálum bæjarins. Nú legði
að þessar
íbúðir yrðu 200, í staðinn fyr-
ir 100.
Borgarstjóri kvaðst ennfrem-
ur vænta þess, að Jón A. Pjet-
ursson tryggði það, að fulltrúi
ir í austrinu kynni að gleypa
þær.
Þessi ótti við feikistærð
Rússlands, hefir og valdið
nokkrum afturkipp í Tjekkó-
slóvakíu og Póllandi. Sagt er,' A1þýðuflokksinS í Fjárhagsráði
að ný hreinsun standi fyrir yrái því nú fylgjandi að ibúð.
dyrum í kommúnistaflokki irnar fengu að verða 200
Tjekkóslóvakíu. Mun hún eink ( Raku borgarstjóri ; fám orð.
um taka til þeirra. sem eiga til um þann skollaleiki sern full.
að bera ríkari þjóðarkennd en trúi Alþvðuflokksins í Fjárhags
ráði ljek, þegar hann fjekkst
aldrei til að vera fylgjandi 200
íbúðunum, fyrri en hann ,að
Rússadýrkun.
Sagan endurtekur sig.
Austurrískir sagnfræðingar lokinni afgreiðslu málsins ljet
leggja áherslu á, að meðan .á bóka það, að hann hefði verið
stýrjöldinni við hasista ''stó6,: þeim' 'fylgjaiiÖi.''
hagnýtti kommúniStaminni- j Þessi skollaieíkur, sagði Í5órg
hlutí landá S.- og A -Evrópu arst jóri. var Svo áugtjós, að
sjer hina máttugu þjóðernis- hann gat engán blekkt; Enda
kennd þjóða sinna í oaráttunpi hefur málið verið ítarlega rak-
Framh. á bls. 8. ig í blöðunum.
Fegrún Skóla-
vörðuholts og Fegr-
unarfjelagið
Frá umræðum
íi bæjarstjórn
Á SÍÐASTA bæjarstjórnar-
fundi urðu nokkur orðaskiíti
milli borgarstjóra og Jóns A.
Pjeturssonar út af starfsemi
Fegrunarfjelagsins.
Spunnust þau út af því, að
borgarstjóri hafði orð á, að Jón
A. Pjetursson greiddi því ekki
atkvæði á fundi bæjarráðs, að
lagað yrði fyrir frumkvæði fje
lagsins umhverfi Leifsstytt-
unnar í Skólavörðuholti. Á að
g’era þar grasvelli milli klapp •
anna og gangstíga. Kvaðst borg
arstjóri furða sig á, að bæjar-
fulltrúinn skyldi vera með ónot
út af svo sjálfsögðum lagfær-
ingum, sem miðuðu til feg-
urðarauka.
En Jón A. Pjetursson hafði
allt ó hornum sjer viðvíkjandi
þessu máli. Sagði m. a.- að
hann, sem stofnandi Fegrunar-
fjelagsins, og bæjarfulltrúi,
ætti heimtingu á að fá að vita,
hvað fjelagið væri að starfa.
Þó hann í sjálfu sjer væri því
ekki andvígur, að lagfært væri
útlit Skólavörðuholtsins.
Fjelagið hefði líka tekið upp
breikkun Lækjargötu og jafn-
vel hefði komið til orða, acT
reisa myndastyttu af vatnsbera
á Lækjartorgi. Hann kvaðst
vilja fá að sjá þann vatnsbera,
áður en hann gæfi samþykki
sitt til þessa.
Borgarstjóri bendi J A. Pjet-
urssyni á, að því færi fjarri,
að hann hefði ekki tækifæri til
að fylgjast með athöfnum Fegr-
j unarfjelagsins, eins og hann
vildi og teldi ástæðu til. Lag-
færingarnar á Skólavörðuholt-
inu yrðu gerðar í samráði við
garðyrkjuráðunaut og bæjar-
verkfræðing. En eins og Jón,
I sem stofnandi fjefagsins vissi,
væri það ekki hlutverk fjelags-
ins að annast framkvæmdir,
heldur að vekja bæjaryfirvöld
og borgarana til umhugsunar
um ýmislegt er miðaði að fegr-
un bæjarins.
j Þegar minst hefði verið á
starfsemi fjelagsins í blöðun-
um, væri venjúTegást fundið'að
þvi þár, að fjelagiÁvséri of að-
'geTðaHfið, sagðí botgárstjóri.
Eh hú væri; það drðin skoóun
’bæjáffuTltr'úans, að ■'fjelöfið
Ijeti of mikið til sín taka.