Morgunblaðið - 07.08.1949, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Sumiudagur 7. ágúst 1949.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
j
Norræn samvinna
OVENJU margar norrænar ráðstefnur eru haldnar hjer um
þessar mundir. Fyrst var þing hinnar norrænu alþýðuhreyf-
ingar, sem ýmsir kunnir forustumenn jafnaðarmanna á Norð-
urlöndum sátu. Síðan var háð hjer þing norrænu fjelaganna
og ráðstefna norrænna bankamanna, og nú er að hefjast hjer
þing yrkiskóla á Norðurlöndum, og er það langfjölmennast
þessara norrænu þinga.
íslenska þjóðin hefur ætíð talið sig norræna þjóð, og síðan
hún varð sjálfstæð hefur hún sýnt á margan hátt áhuga á
að varðveita tengslin við hin Norðurlöndin. Af þeim sökum
er það henni gieðiefni, að ísland skuli hafa verið valið til
þessara norrænu þinghalda.
Norðurlandaþjóðirnar eru svo skyldar, bæði af uppruna og
menningu, að eðlilegt er, að þær hafi sem nánasta samvinnu.
Hvergi stendur lýðræðishugsjónin fastari fótum en í þessum
löndum, enda er aiþýðumenntun þar betri en hjá öðrum þjóð-
um. Af þessum sökum hafa Norðurlandaþjóðirnar snúist
ákveðið gegn einræðis- og öfgastefnum og á alþjóðavettvangi
þafa Norðurlöndin lagt sig fram um að efla frið og rjettar-
öryggi í heiminum.
Einmitt af þessum sökum eiga íslendingar samleið með öðr-
um norrænum þjóðum, þótt lega landsins og viðskipti hljóti
einnig að stuðla að miklum samskiptum þeirra við engil-
saxnesku þjóðirnar. Það er sjerstök ástæða til að fagna þeirri
samþykkt þings norrænu fjelaganna að reynt verði að efla
sem mest efnahagslega samvinnu Norðurlandanna, því að
milli þeirra hefur oft verið harðvítug samkeppni um mark-
aði, sem ef til vill hefði verið hægt að komast hjá, til hagsbóta
fyrir alla aðila.
íslenska þjóðin býður hina norrænu gesti velkomna og
óskar þess, að hin norræna samvinna beri þann ávöxt, sem
til er ætiast.
Síldveiðin
(JíLar
UR
DAGLEGA LÍFINU
DAGLEGA lífinu barst í fyrra-
j dag harðort brjef um Sundlaug
arnar. Sá, sem þessa dálka rit
| ar, er höfundi brjefsins að ýmsu
leyti sammála. Hjer fara á eft
ir kaflar úr brjefinu:
„Jeg, ásamt mörgum, var að
koma frá Sundlaugunum okk-
ar . . lokuðum. Við, sem ,.grip-
um í tómt“, spyrjum — og ekki
að ástæðulausu, finst mér: Þarf
þetta að vera svona? Er það
bráðnauðsynlegt að eyðileggja
fyrir hundruðum manna bá ör-
fáu sólskinsdaga, sem gefast,
með einhverju hreinsunargutli,
endilega meðan sólin skín sem
hæst?
©
Rigningardagarnir
eru margir
„VIÐ skiljum að hreinsa þurfi
laugarnar annað slagið, en
mætti ekki reyna, að minsta
kosti innan ákveðins nmma.
að inna það verk af hendi á rjgn
ingar eða sólarleysisdögum.
sem eru svo margir? Og hví
má fólk ekki fara í sólbað, þótt
vatn sje ekki í laugunum?
Flestir geta ekki annarsstaðar
verið.
w
Lokun á lokun ofan
SUNDLAUGARNAR voru lok-
aðar kl. 4 s.l. sunnudag. fram
til kl. 2 í gær — fimmtudag —
og nú í dag — fnstudag ■— allan
daginn!
Er svona blint og vitlaust
,,maskineri“ ekki Reykvíking-
um óhagstætt. Margir klífa þrí
tugan hamarinn til þess að
nota þær fáu sólskinsstundir,
sem gefast — taka á sig vinnu
á öðrum tímum, en eru svo þrá
faldlega gabbaðir á þann hátt,
sem lýst hefir verið“.
Svo mörg eru þau orð.
Miður góð úthlutun
á sólskini
ÞAÐ má hiklaust fullyrða, að
sólsliininu hafi verið misskift
'milli sumarfríafólksins í ár. —
Ágústmánuður er ekki fyr kom
inn en hver sólskinsdagurinn
kemur öðrum betri, en fyrir
þann tíma sólarlítið og hálf-
gerð leiðindatíð hjer sunnan-
lands að minsta kosti.
Maður vexður líka var við
það. ntS þeir, sem búnir eru með
sumarfríin og sjálfir gátu ráð-
.ið hvenær þeir tóku þau, nagi
sig í handarfcökin þessa dag-
ana. Og engin furía í allri sól-
inni.
©
Mikiil munur
verður bað
ÞAÐ verour sannarlega mikill
munur að lifa, begar Veður-
stofan okkar getur farið að spá
fyrir um veðrið með eins til
tvegeja mánaða fyrirvara. Þó
er hætt við því, að þeir spá-
dómar kynnu að draga dilk á
eftir sjer. Ólíklegt má að minsta
kosti telia það, að þá fáist
nokkur sála til að taka út sum
arfríið sitt í óhagstæðri veðr-
áttu, en árangurinn verður auð
vitað sá, svo tekið sje dæmi
hjeðan sunnanlands, að allir
Reykvíkingar gera kröfu til
sumarleyfis á sama tíma.
Jej^ vil engu spá um það,
hvernig þessi vandi verður
leystur, en máske það verði
ekki á þessari öldinni, sem /eð
urstofan treystir sjer til að
spá fyrir um veðrið tvo mán-
uði fram í tímann.
•
Til fyrirmyndar
KONA hjer í bænum hefir í
brjefi til Daglega lífsins vakið
athygli á því, hvernig einstök
fyrirtæki geta verið til fyrir-
myndar um þrifnað og myndar
skap. Bendir hún í því sam-
bandj á skóverksmiðju Lárusar
G. Lúðvígssonar við Rauðarár-
stíg. „Húsin, sem verksmiðj-
unni tilheyra“, skrifar frúin,
,eru ekki há í loftinu en vel
máluð og snyrtileg. Utan um
alla lóðina er trjegirðing, sem
einnig er vel máluð, og frá öllu
er sjerstaklega smekklega geng
ið — grasblettir, blómareitir
og flaggstöng.“
Brjefhöfundur segist vonast
til þess, að Daglega lífið veki
athygli annarra verksmiðjueig-
enda á þessu, og það er hjer
með gert.
•
Garðarnir
lýsa eigendunum.
í SAMBANDI við þetta væri
ef til vill ekki úr vegi að vekja
athygli á því, að lóðir og garð-
ar húseigenda lýsa því oft bet-
ur en nokkur orð, hvernig menn
eru þar á ferðinni. Það er mesti
misskilningur, að það kosti
mikla peninga að eiga fallegan
og snyrtilegan garð. Það kost-
ar aðeins örlitla fyrirhöfn og
góðan vilja.
©
Það er verið að
hreinsa Tjörnina.
DAGLEGA lífinu hefur nú ver-
ið skýrt frá því, að það hafi
tekið röngum tökum á málinu,
þegar það ræddi um vatnsleysið
í Tjörninni. Þetta vatnsleysi
eigi rót sína að rekja til þess,
að það sje einmitt verið að
reyna að hreinsa sem best
margs konar óþverra úr Tjörn-
inni. Ætlunin sje að hleypa í
hana nýjum sjó og reyna þann-
ig að ná burt og drepa slýið og
annað það, sem síst er til feg-
urðarauka og væntanlega eng-
um til ánægju.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
SÍLDVEIÐIN virðist ætla að bregðast enn einu sinni. Til
þessa hefur svo að segja engin veiði verið, jafnvel enn minni
en um sama leyti í fyrra.
Það er eðlilegt, að menn sjeu nokkuð kvíðnir vfir þeim
afleiðingum, sem þessi veiðibrestur hefur í för með sjer
íyrir þjóðina. Um langt skeið hefur þessi atvinnuvegur fært
þjóðinni miklar tekjur, og hún hefur á undanförnum árum
lagt í mikinn kostnað til þess að geta sem best hagnýtt þessa
skjótfengnu en skammvinnu veiði. En einmitt þegar þjóðin
er sem best undir það búin að taka á móti síldinni, hverfur
hún svo að segja gersamlega.
Þar sem síldveiðin hefur nú brugðist ár eftir ár, er óhjá-
kvæmilegt að treysta varlega á þenna atvinnuveg sem ör-
ugga tekjulind fyrir þjóðarbúið. Kostnaðurinn við hinar mis-
heppnuðu síldveiðar síðustu árin hefur verið geysilegur, en
lítið fengist í aðra hönd. Þjóðin verður auðvitað að vera við
því búin að notfæra sjer síldina, þegar hún gefst, en hún verð-
ur að miða þjóðarbúskap sinn við það, að síldveiðin geti
brugðist, hvenær sem er, ella hlýtur að skapast hið mesta
öngþveiti.
Þótt engin síld veiðist í sumar, er auðvitað ekki loku fyrir
það skotið, að hún geti komið upp hjer við Faxaflóa í haust
og vetur, og koma þá að góðu gagni þær verksmiðjur, sem
komið hefur verið upp hjer suðvestanlands. Fari hinsvegar
svo, að engin síld veiðist á árinu, getur þjóðin auðvitað ekki
hiá því komist að takmarka vörukaup sín frá útlöndum í
samræmi við það. Veiðibrestur er sem hver annar uppskeru-
brestur, sem ekkert er hægt að gera við nema spara við sig,
þar til úr rætist. Til allrar hamingju hefur nýsköpunin
stuðlað að stórfelldri eflingu annarra greina útgerðarinnar,
svo að þjóðinni ætti að vera tryggð sæmileg afkoma, þrátt
íyrir síldveiðibrestinn.
Það er gæfa þjóðarinnar, hversu atvinnuvegir hennar hafa
verið styrktir að aukinni tækni síðustu árin. Vegna þeirrar
forsjálni á hún að geta horft með trausti til framtíðarinnar
og ekki þurfa að kvíða örbyrgð, þótt síldin sje duttlungafull.
Frá Eldeyjarför dr. Julian Huxley.
Dr. Julian Huxley sagði ný-
lega frá íslandsferð sinni í
Sunday Times. Hjer fer á eftir
lausleg þýðing á grein hans.
Ein aí ástæðunum fyrir ís-
landsferð minni í júní s. 1.
var, að jeg vildi hjálpa til við
að telja: hafsúluna. Hafsúlan í
heiminum var fyrst talin 1939
og með þessari talningu mátti
því sjá, hvort þessari fuglsteg
und er að fjölga eða fækka. Til
þess heimsóttum við Eldey.
STÓRFENGLEG
SJÓN
Eldey er dásamleg klettaeyja,
löng en mjó. Hliðarnar eru
snarbrattar 400 feta háar, en
upþi flöt, lítið eitt hallandi til
hliðanna, þrjár ekrur að flat-
armáli. Eyjan rís beint upp úr
hafinu og alein 15 mílur út af
suðvestuihorni íslands. Það er
stórfengleg sjón að sjá kletta-
beltin öll iðandi af sjófugli þar
á meðal 20,000 af þeim fínasta
þeirra súlunni, sem hefir snjó-
hvíta vængi og vængjahafið er
6 fet.
En þegar við vorum að sigla
í kringum eyna og telja súlurn
ar var það þó annað en stór-
fenglegt útlit eyjarinnar, sem
mest áhrif hafði á mig, — það
var umhugsunin um hið liðna,
því að þarna á klettasillu einni
fyrir neðan hamrana ljet síðasti
geirfuglinn lífið.
10,000 kr. egg
Einu leifarnar af geirfuglin-
um, sem enn eru til í heimin-
um eru 80 útstoppaðir hamir
og 75 egg, — jú, og svo vit-
neskjan um að eitt geirfugls-
egg kostar nú 10,000 kr.
Geirfuglinn átti heima beggja
vegna Atlanshafsins. Menskir
íbúar á þessu svæði veiddu
hann oft og tóku eggin til mat
ar, en það sakaði ekki svo mik-
ið. Fyrsti hættulegi óvinurinn
var nútímamaðurinn. Það fóru
að koma hvalveiðimenn og
fiskimenn frá fjarlægum lönd-
um og landkönnuðir. Þeir rjeð
ust til landgöngu á sker geir-
fuglsins, rændu eggjunum og
slógu fuglana í rot með kylfum
og átu hann. Það var á 18. öld
og geirfuglinum fækkaði stöð-
ugt.
• •
TALINN GALDRA-
NORN í FUGLS-
LÍKI
Varpstöðvar r''”fuglsins í
Bretlandi var ey4 " St. Kilda.
1758 hafði þeim fækkað mjög.
1821 náðist eínn en slapp rjett
á eftir. Sá síðasti var sleginn
í rot 1840. Hann var innan um
stóran súlnahóp og var drep-
inn vegna þess, að menn álitu
hann væri norn í fuglslíki.
• •
BÚSTAÐUR GEIR-
FUGLSINS VIÐ
ÍSLAND
Eftir 1820 er eini varpstað-
[ urinn í heiminum orðinn Geir-
! fuglasker, — átta mílur suður
af Eldey. Það er vitað að 1813
var skerið þjettsetið, en á því
' ári vár rænt og fjölda fugla
slátrað til matar.
I Og 1830 varð hræðilegt slys.
Skelfilegur jarðskjálfti braut
Geirfuglasker niður, svo ekki
varð ögn af því eftir ofan sjáv
ar. Mikill hluti fuglanna ljet
þegar lífið, — og enn verra var
að bústaður þeirra og varpstað
ur var horfinn í öldurnar.
• •
KLETTASILLAN
VIÐ ELDEY
1844 fundust tveir gamlir
fuglar og egg þeirra (geirfugl-
inn verpti aðeins einu eggi) á
klettasillu við Eldey. Eggið var
mölvað og fuglarnir drepnir.
Dráp þessara fugla hefir i þessu
tilfelli ekki haft neina úrslita
þýðingu. Úr þessu hefir ekki
veiið hægt að bjarga þeim við.
Þetta voru síðustu geirfugla
hjónin sem höfðu verpt á nýj-
um og óhentugum stað.
• •
MILJÓN ÁRA
ÞRÓUN SLITIN
Það er sorglegt að hugsa um
það, þegar heil dýrategund
deyr út. Miljón ára framþró-
un náttúrunnar verður þá að
engu, og það er aldrei hægt að
bæta það upp, hversu mikil
leikni og kunnátta sem til kem
ur.
Framn. á bls. 8.