Morgunblaðið - 07.08.1949, Qupperneq 2

2
MORGUDiBLAÐlÐ
Sunnudagur 7. ágúst Í94S. |
IRKJAN ¥A
RÉTTIN
EFTIK MURIEL PENN,
tfrjettaritara Reuters í Lontlon.
ÞJÓÐUM Evrópu og um all-
an iiinn kaþólska heim, verður
ekki láð, þótt þeim fyndist ekki
lengur þurfa vitnanna við, til
að .,anna að fangelsun og rjett-
arrannsókn Mindszentv kardín-
ála var ekkert einstakur at-
burður undir handleiðslu kom-
múnistastjórnar landsins, er þær
hinar sömu þjóðir sjá fyrir sjer
atburðina i Tjekkóslóvakíu,
„Hvít bók“.
Allt að einu eru óhrekjan-
legar sannanir, sem aflað er
mitt í rás viðubrðanna, allt aU
æskilegar. Þetta var Mindszen-
ty kardínála ljóst og gerði ráð-j
stafanir í samræmi \-ið það,
meðan hann var enn frjáls.
Safn skjala, sem kardínálinn
var svo forsjáll að koma úr
landi með þeim fyrirmælum,
að þau yrðu gefin út etlendis
sem „Hvít bók“, hefur nú ver-|
ið gefið út í Englandi með
nafninu „Fjögurra ára barátta j
ungversku kirkjunnar“. En um j
þessar mundir eru samskifti!
nkis og kirkju í Tjekkoslovak-11
íu eicmitt svo afar lík því, sem
þau voru í Ungverjandi fyrir
nokkru síðan.
Ui
Mintínenlf kardínéla.
Elindszenty kardináli
hann engdist 1 höndnum á, er
sú mannvonskufvllsta, sem
' eimurinn hefur nokkru sinni
alið, og rriannkynið getur ekki
um frjálst höfuð strokið aftur,
fvrr en sú hin sama harðstjórn
er afmáð ai jörðunni“.
Ásakanir hafðar að yfirskini.
I formála að bók þessari sem
íhaldsþingmaðurinn Cl.ristoph-
er Hollis hefur ritað. leggur
hann áherslu á eftirfarandi: —
„Ljóst er, að ásakar.irnar í garð
kardínálans eru einungis hafð-
ar uppi að yfirvarpi, eins og
átti sjer stað um sakburðinn gegn
lúterska biskupnum Ordass og
gegn búlgörsku prestunum.
Ofsóknum Marxistaríkisins
er ekki beint gegn sjerstökum
trúarathöfnum. heldur gegn
trúnni — ekki gegn Ijelegum
prestum, heldur gegn prestun-
um hvort sem þeir eru góðir
eða Ijelegir eða jafnvel fremur
gegn þeim, sem góðir eru.
Það er Stalin sjálfur, sem
með orðum sínum og æði hefur
sýnt. hve litlu máli einkenni
hvers eins trúflokks skifta
harvn með því samtímis að of-
sækja kaþólska í Ungverjalandi
og mótmælendur í Búlgaríu —
Hann er gagngert andvígur öll-
urn trúmálaflokkum, ekki
vegna einkenna þeirra. heldur
vegna þess. að þeir hafa trú að
aðaísmerki“.
Kardínálinn píndur til að
„játa“.
Hollis hugleiðir allar þær
pínslir, sem kardínálinn hefur
orðfð að þola áður en „játn-
ingin“, sem kommúnistum var
rauðsynleg, var knúin fram. —
Telur hann grimmdina, sem
hann varð að sæta, ekki hafa
staðið að baki þeirri, sem beitt
var í þýskum fangabúðum. —
Kemst, Hollis að þessari niður-
stöðu um þetta atriði: „Okkur
brestur kunnuguleik til að geta
sagt urn, hvað var gert við kar-
dínálann í fangelsinu, eða hvert
sálarástand hans var raunveru-
lega við rjettarhöldin. En við
vitum r>ó<ru mikið til að geta!
SagL, að sú harðstjórn, sem
Sögulégar staðreyndir.
Þessi saga um baráttu kirkj-
unns.r í Ungverjandi síðan 1945
er fólgin í hirðisbrjefum, blaða-
ereinum. rituðum á þes-u tíma-
b;!i og ýmsum opinberum
skýrslum.
Engum þessara þátta bókar-
innar verður því fundið það til
foráttu, að þeir sjeu mynd af
atburðunum,_ sjeð með augum
sagnfráeðingsins, sem oft fellur
fvrir þeirri freistni, að verða
svo ógn spakur, er hann hefur
fengið yfirlit um atvikin upp
í hendurnar.
Skýringargreihar. sem skotið
er inn á milli skjalanna í bók-
inni. eru ótvírætt áuðkenndar.
Víðast hvar eru þær ekki ann-
að en athugasemdir um stað-
herinn mynai tortíma öllum
kirkjunum reyndist á engum
rökum reistur. Guðsþjónustur
haf^i sinn gang íhlutunariaust.
Með miklum erfiðismunum
mun okkur lánast að sigrast á
fjárhagsörðugleikunum. Okkur
vantar kvikfjenað og hráefni,
og megum við því búast við
hræðilegum matarskorti.
Alls staðar er vörnin á brýn-
ustu nauðsynjum ,og hækka
vörur því mjög í verði.
En við megum ekki missa
móðinn. Við verðum að rjetta
hver öðrúm hjálparhönd í ást
og kærieika“.
Vonir, scm brustu.
En hinar djörfu vonir bisk-
upanna rættust ekki. Af blaða-
greinum og hirðisbrjefum frá
árunum 1946 og 1947, verður
Ijós hin harðnandi barátta milli
ríkis og kirkju.
Mindszenty kardínáli sendi
út fyrsta hirðisbrjef sitt eftir
að hann varð yfirbiskup í októ
ber 1945, Þ^r vekur kardínál-
inn athygli kaþólskra í Ung-
verjalandi á því, að ekki sje
þar um lýðræði að tefla, þeg-'
ar í stað „skefjalauss og rudda-
legs flokksræðis koma enn
skefjaiausari og hrottalegri
ógnir annars, flokks“. — Og
hann bætir hiklaust við: —
„Vegna sjerstakra áhrifa
hrökkJast þjóðin nú frá einni
einræðisstefnunni til annarar“.
Næstu árin á eftir urðu þess-
ar viðvaranir til hvatningar
kaþólskum til að varast fyrir-
ætlanir stjórnarinnar.
Með óskeikulli framsýni
sagði kardínálinn fyrir árásir
kommúnista á eignir kirkjunn-
ar og skóla kaþólskra og gerði
Ijósar hinar víðtæku afleiðingar,
sem þetta myndi hafa.
Það kreppir að.
í ljós kemur, að 1947, er kar-
Fögur íþrólt.
"1
LJÓSMYNDARI Mbl. tók þessa mynd aí' svifflugu á flugi yfiœ
Vífilsfelli s.l. sunnudag. Vegfarendur, sem átt hafa leið austuc
yflr fjall undanfarna daga. hafa veiít hinum áhugasömil svif-.
flugmönnum athygli, cr þcir hafa iðkað Iþrótt sína af miklui
kappi yfir Sandskeiðinu og þar í nánd. Hefur stundum mátfi
sjá ailt að sex svifflugum á sveimi í einu.
Góðir gesfir
reyndir, sem nauðsynlegar eru dínálinn orðinn „fangi“ í Ung-
t:l skýringarauka og fyllingar verjalandi. Beiðni hans um
kjarna bókarinnar. jvégabrjef og leyfi til að fara
Fyrst gefur að líta nokkrar. úr landi á kirkjuþing í Kan-
blaðagreinar. ritaðav í varnar- j ada, var synjað Og í athuga-
skyri ve»na árása á kirkjuna í, semdunum, sem í bókinni eru
sambandi við starf hennar. á gerðar, er talað um, að kirkjan
stríðsárunum. Siðan er tilfærtjsje orðin seinasta vígi laga og
hirðísbrjef, sem biskuparnir rjettar, þegar hjer sje komið.
eáfu út 1945. í því er lögð rík
áhersla á mannrjettindi og sið-
ferðislögmál og á þessum tím-
um óskapnaðar og ringulreiðar
En rödd Mindszenty kardí-
nála, sem á þessum tímum var
kallaður „vitund kúgaðrar þjóð
ar“, varð ekki þögguð, enda i
árarnia eftir stríðið. er fólkið þótt honum væri Ijós þau sköp,
hvatt tii að aga s.iálft sig svo að er hans biðu.
það verði hæft til að njóta frels- í árslok 1947 háði stjórnin
isins. stríð við kirkjuna fyrir opnum '
tjöldum. Baráttán um skólana ■
náði hámarki. — Kardínálinn *
i brýndi fyrir kaþólskum for-1
eldrum að vera vökulir.
Yfirbiskupinn reit mennta-!
málaráðherranum brjef, er
aldrei svo: tilliti til heiðr-
*aðs brjefs' yðar, óska jeg eftir
1 að láta í ljósi harm minn yfir
i því, að brjef þetta skýtur loku
jfyrir frekari lausn vandamál-
I anna“. j
Frh. á bls. 8 >
Frelsið fjársjóður.
I hirðisbrjefinu segir: Frelsið
er mikill fjársjóður. hvort sem
um er að ræða málfrelsi, prent-
frelsi eða fjelagsfrelsi. En engu
að síður göngum við þess ekki
duldir, að frelsið má
verða skefjalaust“.
Brjefinu lyktar uieð því, að
skorað er á* fólkið að vinna
saman öllum til góðs--------
,.og orðrómurinn um, að rauði
MIÐVIKUDAGINN 10. þ. m.
er von á góðum gestum Uá Dan
mörlcu, dr. thoel Alfreð Th.
JörgePsen, dóttur hans og
tengdasyni, Norganrd yfir-
lækni. Læknirinn er kunnur
maður í heilbrigðismákm og
heimsækir starfsbra'ður sína
hjer í bænum.
Dv. Alfred .lörgensen liefir
áratugum saman verið i farar-
broddj kirkjulegs líknarstarfs
Dana innan lands og utan. Frá
1902 til 1944 var hann frnm-
kvæmdastjóri „Samstnrfs safn-
raðarhjálparinnar“ i Kaup-
mannnhöfn.
Sá fjelagsskapur hcitir á
dönsku „De samvirkende men-
ighe'dsplejer“, og hefir reist og
stutt fjölmörg líknarhe'mili i
Kaupmannahöfn fyrir börn og
gamahneiini og sjúklinga.
Dr. Alfr. Jörgensen hefir
einnig verið síðan 1822 for-
göngumaður i viðtæ'kri hjálp
Dana við bágstadda evangel-
iska söfnuði viðsvegar í Norð-
urálfunní — „Nödhjælpen td
Evropas evangeliske Kirker“.
—■ Á hann fyrir þnð starf þakk-
láta vini meðal hárra og lágra
í öllum áttum og hefir því hlot-
ið fleiri sæmdarmerki e\iendra
ríkja en flestallir landar hans.
Rúm 25 ár hefir hann setið
í aðnlstjórn alþjóðasambands
lúterskra kirkna Sjergrein
hans í guðfræðivísind„un er
Lúter og samtíð hans. En á
alþjóðafundum eru það vin-
sældir hans og málakunnátta,
sem lyftir honum í f.emsiu
röð.
í amerísku frjettabriefi frá
slíkum fundi, las jeg einu sipni:
„Þe'gar enginn þykist skilja
einhvern ræðumann, þá er jafn
an leitað til dr. Jörgensens frá
Danmörku til að túlka. Hann
er allt af jafn fjölhæiur og
mjer liggur við að sogja jafn-
ungur, þótt árum fjölgi
Hingað kemur hann til að
sjá ísland, „æskudraum minn“
skrifar hann, og til að heim-
sækja vini sína, sem haun hef-
ár áður liðsinnt á ýmsa lund.
En jafnframt ætlar hann að
flytja nokkur erindi um áhuga
mál sin í dómkirkjuvorn þá 8
daga, sem hann dvelur hjer-
leiadis.
Sigurbiörn Á. Gísuison.
DAGANA 23. júlí og 24. júl3
s. 1. fór kirkjukór Laugarr.ea-
kirkju söngför austur í Skafta-
fellssýslu. Lagt var af stt.ð að,
morgni þess 23. og haldinn kori
sert í Víl.arkirkju þann dag
kl. 4 e. h. v?ar söngnum mjög
vel tekið og varð kórinn að
syngja aukalög. Að því loknu,
sat söngfólkið myndarlega'
veislu hjá kirkjukór Víkur-
kirkju. Fluttu þar ræðu ].ró-
fastur og organisti safnaðarins.
Þökkuðu þeir gestum komuna'
á mjög elskule.can hátt VaP
viðstaða og viðgerðir allar fólk:
inu til óblandinnar gleði og.
góðra endurminninga þó stutfi
væri stansao því haldið var a
stað til Kirkjubæjarklausturs
kl. 7 og komið þangað kl. 10
að kvöldi samdægurs. Gist vap'
á Klaustri og báejum í grend
og konsert haldinn í Prestbakka
kirkju sunnud. 24. júlí kl. 2
e. h. Þótti það, stór viðburðup
þar í sveit og vakti óskipta ái
næeju hlustenda. Bauð Prest-:
bakkakirkiu kórinn sÖngfólk-<
inu til veislu á eftir og þakk-
aði sóknarnresturinn kórnurra
komuna með m.iög hlýlegrS
ræðu. Hieldu menn síðan glað-
ir og reifir heim til sín hótfi
síðla dans væri og 300 km. á-
fpnei framundan.
Þetta, P"i vera í annað sk'ft-
íð spm kirkiukór fer í stík-a
för. spm boc°a og væri vel acS
floíri færu á eftir. Nóg er úu
troipn. Því sat.t er bað þö
A+ri’ilorrt c;ir> pfV aíðan 1941 að
oQtirrrnplasfióri Sig Pirk-
,'''r <3i-i-o*nr starfsmaðuP
röno-Tn-Uq bmðkirkiunnar hafeí
Lrr-vTc, „fiipín" að nokkru:
rv5.-, nlln 1öt-Ií -crprið SÍOÍP' ðÍU
á mroð hundrað kirkju
i-Arrr a fui-i l'-nainu í borr 0®
„r,n +U jnstn dala. C-erl
orCrír Tn-C v,„+„r q á+ta árurr
ð+nrr sestu gláð-
„r crmr„r VOndut*
— eorn roft pr f því,
ua „„ Vo?c n",'n skp*„n að falleg
„r eerir mannsálinn!
pp Cfpi j rp rfqft rtg.*