Morgunblaðið - 28.09.1949, Blaðsíða 5

[Miðvikudagur 28. sept. 1949.
MORGVlSBLAílÐ
ferkfnll hafði nær komið i veg
fyrir norrænu garðyrk jusýninguna
SýnÉngin undirbúin í tvö ár
Eftir Þorbjörn. Guðmundsaon.
Helsingfors, 19. sept.
AÐSÓKN að norrænu garð-
yrkjusýningunni hefir verið
anjog mikil. Á sunnudaginn
sóttu hana t. d. um 30 þús.
manns, og hvenær sem þangað
er komið, er þar múgur og
margmenni. Það eina, sem gat
Skyggt á ánægju þessa fólks var
hve þröngin var mikil.
Þaö var að því leyti sjer-
jBtaklega skemmtilegt fyrir okk
tur Islendinga að koma út í
Másshallen, þar sem sýningin
ler, á sunnudaginn og sjá að ís-
land hafði sótt á. Þar gaf ekki
aðeins að líta, að ísland hefði
fengið bronce-verðiaun fyrir
grærmeti, heldur höfðu ís-
Sensku blómin hlotið silfurverð
laun og einnig íslensku tómat-
arnir. Þar sem yfirleitl var veitt
lítið af gullverðlaunum, verður
þetta að teljast mjög gott. Ekki
síst ef tekið er tillit til þess, að
folómin voru einum sólarhring
lengur á leiðinni en æskilegt
Jiafði verið.
Mikið stgrf ber
kíkulegan ávöxt.
Það er mikil vinna, sem ligg-
ur á bak við þessa sýningu —
ótrúlega mikil vinna. — í morg
un heimsótti jeg Olavi Collan,
framkvæmdastjóra sýningar-
ráðsins í aðalskrifstofu sýning-
iarnefndarinnar í Másshallen.
Þar var mikið að gera? því að
verkefnin voru nóg við að halda
öllu við. Collan hafði komið
jþangað fyrir kl. 8 um morgun-
inn og verið þar síðan.
„Það er bara verst að við
erum of fáir“, sagði hann ,,Ef
vel hefði átt að vera, hefðu
sniklu fleiri þurft að starfa við
sýninguna. En við höfum reynt
að gera okkar besta“. — Og
þeim hefir tekist prýðilega. —
Geta Finnarnir verið stoltir af,
ihversu allt hefir farið þeim
vel úr hendi og með sýninguna
í heild. Ekki síst geta þeir ver-
ið ánægðir með sinn hluta af
ihenni.
Tveggja ára undirbúningur.
„Undirbúningur að sýning-
sunni var hafinn árið 1947 og í
jtvö ár var stanslaust unnið að
ihenni“, sagði Collan. „Svo kom
verkfallið í ágústmánuði“ hjelt
Shann áfram, „og gerði okkur líf-
ið brogað. Vinna á sýningar-
svæðinu stöðvaðist. Útlit var
.jafnvel fyrir, að við yrðum að
ihætta við allt, og það þegar
•komið var að lokaþættinum.
.'Þjer skiljið, hvað það hefði þýtt
•.cyrir okkur“.
Já, það er lítill vandi að gera
sjer það í hugarlund, þegar
:menn hafa nú sjeð ávöxt þessa
tveggja ára starfs. Og það var
ekki aðeins verk Finnanna
einna, sem hefði ónýttst,
heldur hefði allur undirbúning
>ur í hinum Norðurlöndunum
verið til einskis. — Á veggjun-
am í skrifst V;, sýningarnefnd-
arinnar má ya örlítið af því
iundirbúningsstarfi. Þar eru
xnargir uppdrættir af sýningar-
svæðinu og tillögur um skipu-
lagningu þess, uppdrættir af
lýtt kvikmyndahús í Reykjavík
Stjörnubíó hefur sýningar seinni !
hlufa þessarar viku
NÆSTKOMANDI fimmtudag heldur nýtt kvikmyndahús hjer
! bæ frumsýningu. Fyrsta sýning fyrir almenning verður þar
svo á fóstudaginn kl. fimm. Þetta nýja kvikmyndahús er á
Laugaveg 94 og nefnist Stjörnubíó. Framkvæmdarstjóri þess er
Hjalti Lýðsson kaupmaður.
Brjef:
Stærðfræðileg
formúluljóð
MÁSSHALLEN, þar sem garðyrkjusýningin er.
deildum hinna einstöku landa
o. s. frv.
„Karjalan púrakka“.
Finnarnir hafa gert margt
fyrir hina erlendu gesti sína. í
gær buðu þeir t. d. öllum þeim
konum, sem komu frá hinum
Norðurlöndunum í ferð um Hels
ingfors,- en síðan var siglt um
skerjagarðinn fyrir utan borg-
ina og snæddur hádegisverður
í hinu gamla virki Sveaborg. Á
borðum var gamall finnskur
þjóðrjettur „karjalan púrakka“.
Ragna Sigurðardóttir hafði orð-
ið fyrir íslensku konunum og
þakkaði fyrir þeirra hönd. Hún
var síðan fengin til þess að
leggja blómsveig á minnis-
varða hermanna þeirra, sem
fjellu í finnsk-rússneska stríð-
inu 1939, fyrir hönd hinna er-
lendu kvenna, en það eru finnsk
ar konur, sem reist hafa varða
þennan.
Þennan sama dag var einnig
ferð fyrir garðyrkjumennina.
Var siglt um skerjagarðinn og
annað gamalt virki heimsótt.
Var sú ferð í alla staði hin á-
nægjulegasta, enda er náttúru-
fegurð þar mikil.
„Litli bróðir“ vekur athygli.
Um kvöldið var svo aðalhátíð
sýningarinnar — norrænt kvöld
— á Adlon, einum stærsta sam-
komusal borgarinnar. Þar sigr
aði ísland. Svanhvít Egilsdóttir
söng þar íslensk lög. Var henni
mjög fagnað, og varð að syngja
aukalög. Hún var eini lista-
máðurinn, sem þarna kom fram,
sem klappaður var upp. Jóhann
Jónasson færði Finnum þakk-
læti frá „litla bróður" fyrir mót
tökurnar og sýninguna. Það
kitlaði þjóðarmetnað okkar, að
íslenski fulltrúinn skildi fá —
ekki aðeins bestar, heldur lang-
bestar undirtektir.
Árnesingar minnast
sr. Érna iríkirkjuprests
Stofnaður er Minningarsjóður Árnesinga
ÁRNESINGAFJELAGIÐ í Reykjavík hefur ákveðið að gangast
fyrir sjóðstofnun við fráfall síra Árna Sigurðssonar.
Nafn sjóðsins er Minninga-
sjóður Árnesinga, og hefur
sjóðurinn göngu sína með því
að veita viðtöku framlögum frá
þeim, er sjerstaklega vilja
minnast hins góða og merka
Árnesings, sjera Árna Sigurðs-
sonar, fríkirkjuprests. Er ætl-
unin, að sjóðurinn haldi áfram
starfsemi sinni með því að
taka hverju sinni við minning-
argjöfum um látna Árnesinga.
Þegar sjóðnum vex fiskur
um hrygg, er hugmyndin sú, að
honum verði varið til styrktar
fátækum námsmönnum úr Ár-
nessýslu. Um það atriði svo og
stjórn sjóðsins verður nánar á-
kveðið í skipulagsskrá, er bráð
lega verður samin og birt.
Þeir, sem óska að heiðra
minningu sjera Árna Sigurðs-
sonar með framlögum til sjóðs
ins, geta íengið keypt minn-
ingarspjöld á eftirtöldum stöð-
um:
Bókabúð Lárusar Blöndal,
Skólavörðustíg 2, Hr'bjarti
Bjarnasyni, kaupm., Grettisg.
3, Versl. S. Ó. Ólafssonar &
Co., Selfossi, frú Pálínu Páls-
dóttur, Eyrarbakka, Versl. Ás-
geirs Eiríkssonar, Stokkseyri.
fá grlðaslað
í Svíþjóð
STOKKHÓLMUR, 27. sept. —
Fimm ungir pólskir menn, sem
fyrir skömmu neyddu fhigmann
á pólskri áætluriarflugvjel til
að snúa fluginu til Svíþjóðar og
lenda þar hafa nú fengið hæli í
Svíþjóð um stundarsakir. Menn
þessir lýstu því yfir, að þeir
væru pólitískir flóítamenn, sem
pólska lögreglan hundelti. Þeir
kveðast ætla að reyna að fara
til Bretlands eða Bandaríkj-
anna. — NTB.
STÆRÐFRÆÐILEG formúluljóð
Einars Bogasonar frá Hringsdal
eru orðin til eða samin vegna
þeirra staðreynda frá ómunatíð,
að rímað mál hefir festst betur og
lengur í minni manna en óbund-
I ið mál. Um þetta bera t. d. vott
í orð skáldkonungsins Einars Bene
I diktssonar: „Ljóð er það eina,
sem lifir allt“, o. s. frv. Og sjera
. Einar Sigurðsson prestur í Hey-
dölum skáldjöfur síðara hluta
16. aldar og fyrri hluta 17. aldar
er segir:
„Kvæðin hafa þann kost
með sjer,
þau kennast betur og lærast
ger.
En málið laust úr minni fer.
Mörgum að þeim skemmtun er“.
Og hver íslendingur, sem kann
Ijóð eða vísur, sem hann hefir
lært í ungdæmi sínu — og það
munu flestir hafa gert — veit að
þessi kostur ljóðanna, sem þess-
ir nafnar hver á sinni tíð tala
hjer um, eru sannar óyggjandi
staðreyndir.
Hinn heimsfrægi enski orða-
bókarhöfundur, Sir William A.
Craigie, sem talinn er frægasti
orðabókarhöfundur heimsins og
þar að auki hálærður rímfræð-
ingur og málfræðingur segir um
bókina í brjefi til höfundarins:
„Jeg get ekki annað gjört, en
dást að hæfileika yðar, að snúa
eins mörgum og torveldum regl-
um í bragfræðilegt snið, sem er
ljett að festa í minni. Sjálfur er
jeg viss um, að stuttar stuðlaðar
reglur geta verið mjög gagnlegar
í öllum vísindum".
Nú fara skólarnir að byrja. Er
því tækifærið hjá skólastjórun-
um og stærðfræðiskennurum skól
anna — sem eflaust allir kunna
ljóð og vísur, sem þeir hafa lært
í æsku sinni og á skólaárum, og
ættu því að hafa kosti stuðlaða
málsins eða rímsins ljóslifandi í
huga sínum — að sýna nú í verk-
inu, að þeir hafi áhuga fyrir því,
og vilji af alhug, að þær stærð-
fræðilegu formúlur, sem í kver-
inu eru og kendar eru í skólum
þeirra festist sem best og lengst
í minni nemenda þeirra, með því
að fyrirskipa þeim að fá kver
þetta, sem kostar aðeins 6 krón-
ur, og láta þá bera formúlur þær,
sem tilheyra skólum þeirra, eða
þeim bekkjum sem riemendurnir
eru í, reiprennandi utanbókar og
festa þær vel í minni, auðvitað
með það í huga að kennararnir
útskýri reglurnar fyrir nemend-
unum, sem er vitanlega nauð-
synlegt og sjálfsagt.
Þegar jeg sem þessar línur rita
var í skóla lærði iog reiprenn-
ar.di utaribókar málfræðisvísurn-
i" í málfræði Halldórs Briems.
Man jeg þessar visur enn, og
i sömu sögu munu fleiri, sem lært.
hafa málfræðisvísur þessar á
jskólaárum sínum hafa að segja.
x—y
Langt er nú síðan smíði þessa
húss hófst, og munu þeir, sem
staðið hafa í að koma upp hús-
um að undanförnu, skilja örð-
ugleikana, sem við hefur verið
að etja. M. a. lá smíði þessa húss
niðri um tveggja ára skeið. En
nú er því sem sagt lokið, og
bæjarbúar eiga vafalaust flestir
eftir að kynna sjer húsakcstinn
sjálfir, jafnframt því, sem þeir
skemmta . sjer þar á komandi
tímum.
Sætin.
Stjörnubíó, húsið nr. 94 við
Laugaveg, er 330 ferm. og á 4.
þús. rúmm. að stærð. Í því eru
sæti fyrir um 500 manns, 215
niðri og 285 uppi.
Sú nýjung er þarna, á fyrir-
komulagi niðri, að gólfið hækk-
ar fram, svo að fremstu sætin
eru hæst, og hallar þeim öllum
aftur. Þetta fyrirkomulag hef-
ur verið tekið upp sums staðar
erlendis og þótt gefast vel. —
Sætin eru smíðuð hjer á landi,
! og virðast þau heldur þægileg.
! Lárus Þjóðbjörnsson á Akranesi
annaðist smíði þeirra.
Sýningarvjelarnar.
í húsinu eru Philipsvjelar af
nýjustu og fullkomnustu gerð.
Með tilheyrandi viðbót, sem#
alltaf er hægt að fá síðar, er
hægt að sýna í þeim „sterop-
honiskar“ filmur, þar sem
greind verður dýpt, en enn sem
komið er, eru slíkar filmur ekki
komnar á markaðinn.
Tveimur mögnurum er komið
fyrir í magnaraskáp, þannig að
alltaf er annar til taks, ef hinn
bilar. Þarf því ekki að stöðva
sýningara þess vegna.
Lýsing og loftræsting.
Loftræsting verður alltaf
mikilsvert atriði í samkomuhús
um, og virðist oft furðu litið
fyrir henni hugsað. í þessu rýja
húsi sýnist vel fyrir henni sjeð,
og er svo í pottinn búið, að loft-
ið endurnýjast algerlega á um
20 mín.
Upphitun er og í besta lagi.
í kjallara er olíukynding. og
er svo heitu lofti blásið inn í
sjálfan salinn.
Birta er öll hin þægilegasta
í húsinu eða svo nefnd óbein
lýsing.
Kvikmyndahúsakcstur
Reykvíkinga.
Það er nú svo komið, að Reyk
víkingar þurfa varla að kvarta
yfir skorti kvikmyndahúsa. Með
því að þetta nýja hús tekur til
starfa, þá má gera ráð fyrir að
um hálft fjórða þúsund sýning-
argesta rúmist í öllum kvik-
! myndahúsum bæjarins samtím-
j is. Samt sem áður virðist enn
! ríokkuð skorta á um kvikmynda
húsakostinn, því að um langan
veg eiga þeir að sækja, sem búa
í Kleppsholtinu eða Vestuvbæn-
um, svo að eitthvað sje nefnt, ,