Morgunblaðið - 30.09.1949, Side 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 30. sept. 1949.
Gr\
JMoyisnttUðUk ]
Mí
■i
Útg.: H.f. Árvakur, ReykjavOc. ' fiiT!í kT
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 71 aura mcS LesbM.
Kjarnorkan
ALLAR þjóðir hins siðmentaða heims þrá frið. í hvert sinn,
sem skýhnoðri sýnir sig á himni stjórnmála heimsins, taka
þjóðimar viðbragð, af ótta við þær ómælanlegu ógnir, sem
ný styrjöld hlýtur að leiða yfir mannkynið.
Tilkynt hefur verið, að Sovjetríkin hafi nú kjarnorku-
sprengjuna í hendi sjer, eins og Bandaríkin. Ekki er enn
hægt að gera sjer þess grein, hvaða áhrif þetta hefur á
öryggis eða friðarmálin í heiminum.
í upphafi annarar heimsstyrjaldarinnar óttuðust menn
mjög gashernaðinn, og afleiðingar hans. Eiturgasið var í
höndum beggja aðila. Það kom aldrei í notkun, sem betur
íór. Því enginn þorði að grípa til þess, af ótta við margfaldar
hefndir. Er hægt að vænta þess að kjarnorkusprengjurnar
verði aldrei hreyfðar, hvað sem á dynur, vegna þess, að sá,
sem þar á upptökin, geri sjer þess grein, hvaða hefndir komi
vfir hann? Skyldi ekki mega vænta þess, að .forystumenn
heims, jafnt austan hafs sem vestan, velji þann kostinn.
Vitað er, að mannkynið hefur nú í fórum sínum eitur og
sóttkveikjur, sem eru margfalt skæðari tortímingarvopn, en
hægt er að framleiða með kjarnorkunni. Trúlegt er, að
vitneskjan um það ætti að geta stemmt stigu fyrir hvers-
konar tiltektum með þessi ægivopn og kjarnorkusprengjur
til manneyðingar.
En þó mannkyni standi beigur af kjarnorkuvopnunum, og
allar þjóðir óski þess, að hættunni af kjarnorkustyrjöld yrði
bægt frá, fyrir fullt og alt, hefur ein heimsþjóðanna staðið
gegn hverskonar samkomulagi í því efni, sem sje Sovjetríkin
eða hin fámenna klíka, sem stjórnar málefnum þeirra.
Hvað eftir annað hefur verið borin fram um það tillaga á
þingi Sameinuðu þjóðanna, að öll kjarnorka í heiminum yrði
sett undir virkt og öruggt eftirlit, og engum gæfist nokkru
sinni færi á að nota þetta eyðingarvopn, nema viðeigandi
refsingum yrði komið fram gegn sökudólgnum.
Fulltrúar Sovjetríkjanna hafa staðið gegn þessháttar sam-
komulagi eins og veggur. Þeirra „samkomulagstillögur" hafa
verið þær einar, að fyrst yrði gengið að því, að eyða öllum
kjarnorkusprengjum, sem til væru í heiminum. Síðan væri
hægt að tala um það, með hvaða móti hægt væri að koma
sjer saman um notkun kjarnorkunnar í framtíðinni.
Með þvergirðing sínum í kjarnorkumálunum hafa einvald-
ar Sovjetríkjanna beinlínis gefið í skyn, að ef þeim gæfist
íæri, þá myndu þeir hafa fullan hug á að láta knje fylgja
kviði, í viðureign sinni við aðrar þjóðir, og nota sjer kjarn-
orkuvopnið til hins ítrasta til að koma heimsvaldaáformum
sínum í framkvæmd.
Grunurinn um hinn illa og óhugnanlega tilgang Sovjet-
ríkjanna með kjarnorkuvopnin hlýtur að verða ennþá magn-
aðri, þegar málgögn Moskvavaldsins, haga sjer með slíkum
dólgshætti og Þjóðviljinn hjerna.
Ekki hafði fregnin um það, að Sovjetríkin hefðu kjarn-
orkuvopnið með höndum, fyrr hingað komið, en ritstjóri
Þjóðviljans Magnús Kjartansson segir berum orðum, að nú
sieu síðustu forvöð fyrir íslendinga og aðra til þess að fara
að vilja Sovjetríkjanna í' utanríkismálum. Lúti íslendingar
ekki vilja kommúnista í þessum efnum, og hverfi með öllu
írá samstarfi við hin vestrænu lýðræðisríki, þá sje ekki annað
eftir, en að stjórnin í Moskva eyddi þjóð vorri með kjarn-
orku-sprengjum.
Fjöldinn allur af íslendingum hafa átt erfitt með að gera
sier grein fyrir, hvaða manntegund það er sem ræður hinni
íslensku deild kommúnistaflokksins. En hinn rjetti skilning-
ur á hugsunarhætti og starfsaðferðum hinna íslensku komm-
únista hefur aukist að miklum mun einmitt þessa síðustu
daga, eftir að Magnús ritstjóri Kjartansson hefur í blaði
sínu beinlínis sagt, að stjórn Sovjetríkjanna sæi ekkert eftir
því, þótt smáþjóð eins og íslendingum yrði tortímt með
k j arnorku vopnum.
Samanborið við þau ódæðisverk, sem Moskvastjórnin hef-
ur á samviskunni, væri sú viðbót kannske ekki mikil. En
hugarfarið eitt ætti að geta komið landsmönnum í skilning
um, að það er naumast í skaut Moskvastjórnarinnar, sem
smáþjóðir geta vænst að sækja vernd og skjól.
Uíhuerji Árij^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Annarlegar raddir
í síma
ÞAD KEMUR oft fyrir, er
menn hringja í síma í Reykja-
vík upp á síðkastið, að þeim
er svarað á erlendum tungum.
Stundum á þýsku, eða ein-
hverju Norðurlandamálinu.
Menn þurfa ekki að óttast að
þeir hafi fengið skakt númer
gegnum talsambandið við út-
lönd. Því þessar annarlegu
tungur í símanum eru raddir
hinna erlendu vinnustúlkna,
sem fjölgað hefir með hverjum
mánuði í bænum síðasta árið.
Islenskar stúlkur fást ekki
lengur til að vinna „eldhússtörf
in“ og þessvegna neyðast hús-
mæðurnar til, að leita út fyrir
landsteinana til að fá aðstoð við
húsverkin.
•
Koma sjer vel
ÞESSI erlendi liðsauki á ís-
lenskum heimilum hefir víst
yfirleitt komið sjer og kynt sig
vel. Sumar stúlkurnar eru tald
ar hið mesta hnoss. — Vafa-
laust eru skiftar skoðanir um
það, hvort heppilegt sje að
flytja mikið af 'erlendum hjú-
um til landsins. En nauðsyn
brýtur lög, eins og þar stendur.
Vel gæti það komið fyrir, að
einhverjum dytti í hug, ,,að nú
væri tungan og menning ís-
lands í voða stödd“ vegna þess
ara nýju innrásar. En nógur
tími er að fárast um það, þeg-
ar þar að kemur.
•
Þeir, sem ekki
njóta góðs af
NÚ ERU það að sjálfsögðu ekki
nema efnameiri heimili og fjöl-
skylþur, sem geta leyft
sjer þann munað, að fá starfs-
stúlkur erlendis frá og þá eru
eftir fjölda margir, sem ekki
njóta góðs af aðstoð þessara
stúlkna.
Það eru t d. nýgift hjón með
ungt barn. eða börn. — Fæst
þeirra hafa efni á að greiða
stúlku fyrir stöðuga vinnu og
um hitt er varla að ræða, að
fá fólk stund og stund til að-
stoðar, t. d. við barnagæslu.
•
Bundin í báða skó
HJÓN, sem eru ein í heimili
með ung börn, eru illa bundin
í báða skó og geta sig ekki
hrevft. Ekki einu sinni komist
í kvikmyndahús eina kvöld-
stund, nema annað í einu, þar
sem hitt þarf þá að vera heima
og s?æta bús og barna.
Þetta er algengara en marg-
ur veit. Jeg þekki nokkur ung
hjón, sem ekki hafa komist út
fvrir hússins dyr saman, í marg
ar vikur vegna þess. að enginn
f.iekst til að sitia hiá barninu.
eða börnunum eina kvöldstund.
•
Atvinna fyrir
skólafólk
NÚ ER það ekki mikið verk,
eða erfitt að sitia hjá hraustum
börnum að kvöldi til. Erlendis
er það algengt, að skóiafólk
vinnur sjer inn vasakildinga
með því að sitja yfir börnum.
Hafa jafnvel verið settar á
stofn sjerstakar skrifstofur,
sem útvega barnfóstrur fyrir
sanngjarnt gjald.
Mjer er að siálfsögðu ekki
kunnugt um. hvort íslensk
skólaæska þarf á aukatekjum
að halda. En hjer virðist vera
tilvalið tækifæri fyrir þá ungl
inga, sem nenna og vilja.
•
Ekki þarf að glepia
BARNFÓSTRUSTÖRFIN þurfa
svo sem ekki að glepja fyrir
náminu, nema ef síður væri-
Ef unglingur er bundinn kvöld
og kvöld við barnagæslu, er
hann þó burtu frá sollinum þá
stundina. Og ekkert ætti að
vera því til fyrirstöðu, að nem-
endur, sem lesa saman náms-
fög sín tækju sig saman um að
sitja yfir börnum á sama heim-
ilinu það og það kvöldið og
mætti þá nota tímann til náms.
o
Yrði þegið með
þökkum
EKKI er nokkur vafi á, að ný-
breytni, sem hjer hefir verið
stungið upp á yrði tekið með
þökkum af því fólki, sem getur
ekki um frjálst höfuð strokið
vegna smábarna-
Það þyrfti bara að setja ein-
hveriar reglur um kaun fyrir
ómakið til þess, að fólk vissi að
hveriu það gengi.
•
Kærulevsj
ÞA Ð F^ veríð að heimta fleiri
bílastæði í bænum. Víst væri
þess þörf.
En hvernig eru þau bílastæði
notuð, sem fyrir eru?
Vægast sagt mjög illa og það
mest vegna kæruleysis, eða
frekju einstakra manna.
Á Hótel íslands lóðinni má
til dæmis dagleea sjá, að menn
nota bílastæðið ilia og ekki
nóg með þeð Menn leggja stund
um farartækjum sínum þannig,
að aðrir geta hvorki komist inn
eða út á því
•
Afskiftaleysi
lögregluþiónanna
LÖGREGLUÞJÓNARNIR okk-
ar eru gæflyndir menn og sein
ir til vandræða. Það er gott og
blessað að hafa góða og prúða
lögreglumenn, en þeir meaa þó
ekki vera of afskiftalausir. —
Þegar þeir sjá, að vegfarendur
brjóta settar reglur, ber lög-
regluþjóninum skylda til að
láta til sín heyra og leiðrjetta
það, sem rangt hefir verið
gert. Það er oftast hægt með
nokkrum vingjarnlegum orð-
um og sára lítillri fyrirhöfn.
Hvernig væri að reyna?
•••l•l•••l•ll••••••Ml••l•ll■lllra
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
Langt að bíða að Þjóðverjar fái að stjórna flugvjelum
tveggja hafa mikil áhrif á fram
tíð þýsks farþegaflugs.
• •
KEMUR
„SMÁMSAMAN“
„VIÐ (Bandaríkjamenn) kunn
flugvjelar, sem þeir ýmist
hefðu keypt eða leigt erlendis
frá. Að því loknu telur flug-
foringinn, að þýskum verksmiðj
um yrði leyft að hefja fram-
leiðslu á farþega- og vöruflutn
Eftir Alan Dreyfuss,
frá frjettaritara Reuters.
FR ANKFURT: — Enda þótt
bresku og bandarísku herstjórn
irnar hafi nú látið gera við nær
alla farþegaflugvelli í Vestur-
Þýskalandi, verður ekki betur
sjeð en bandamenn sjeu stað-
ráðnir í að beita sjer fyrir því,
að hvorki þýskar flugvjelar né
þýskir flugmenn geti notað
þessa flugvelli að minnsta kosti
næstu 25 árin.
Háttsettur bandarískur flug-
foringi neitaði þó fyrir skömmu
að spá nokkru um, hvenær bú-
ast megi við því, að „Luft-
hansa“, hið fræga þýska flug-
fjelag, hefji flug á nýjan leik.
• •
GLEYMIST
SEINT
„EN ÞJÓÐVERJAR geta ekki
búist við miklu á þessu sviði
næstu fimm árin, eða jafnvel
næsta aldarfjórðunginn“, sagði
hann- „Við erum ekki búnjr að
gleyma því, hvernig Þjóðverjar
notuðu , Lufthansa“ og svifflug
fjelögin til þess að þjálfa or-
ustuflugmenn, strax og heims-
styrjöldinni fyrri lauk“.
Þessi flugforingi skýrði frétta
mönnum svo frá, að stjórnmála
þróunin í Vestur-Evrópu og
framkoma hinnar nýju vestur-
þýsku stjórnar mundi hvort-
um að hallast að bví að sýna
Þjóðverjum örlítið meiri lin-
kind (á þessu sviði), sagði flug
foringinn, en Bretar og Frakk-
ar geta ekki fljótlega gleymt
áföllunum, sem þeir urðu fyrir
af hendi þýska flughersins".
Hann bætti því við, að Þjóð-
verjum mundi að líkindum
„smámsaman“ verða leyft að
taka upp farþegaflug. Það er
að s,egja, að beitt yrði á þessu
sviði sömu aðferðum og við
myndun þýskrar stjórnar: —
völd hennar og áhrif aukin
smámsaman, þax til hún er orð-
in alfrjáls og óháð.
• •
FYRSTA SKREFIÐ
FYRSTA skrefið í þessa átt á
sviði flugmálanna er eflaust
það, að nýbyrjað er að ráða
Þjóðverja til vinnu á þýskum
flugvöllum. Næsta skrefið yrði
svo að veita þeim yfirstjórn
flugvalla í Vestur-Þýskalandi-
Næst síðasta skrefið, sem
bandaríski flugforinginn telur
að verði ekki tekið fyr en eft-
ir 25 ár í fyrsta lagi, mundi
fela það í sjer, að Þjóðverjum
yrðf heimilað að starfrækja
invavjelum, þó undir erlendu
eftirliti.
Fram ætlar að
byggja skíðaskála
KNATTSPYRNUFJELAGIÐ
Fram, sem lengi hefur haft hug
á að ráðast í byggingu skíða-
skála, mun væntanlega geta
hafið byrjunarframkvæmdir við
skálabygginguna á þessu hausti.
Skálann ætla Framarar að
byggja í Hveradölum.
Byrjunarframkvæmdir verða
í því fólgnar, að „byrjað verð-
ur á að reisa „verkamanna-
skýli“ þar á staðnum, til afnota
fyrir þá er vinna munu að skála
byggingunni sjálfri. Efni til
skýlisins hefur fjelagið nú feng
ið.
Fram hefur átt viðræður við
fulltrúa Fjárhagsráðs, um mögu
leika á leyfisveitingum fyrir
skálasmíðinni. Eru Framarar
vongóðir um að úr þessu máli
muni vel rætast.