Morgunblaðið - 17.01.1950, Qupperneq 11

Þriðjudagur 17. janúar 1950
MORGZJNBLAÐIÐ
lí
r " i ■ ' ■' b
Asmundur G. Þórðarson ?!™'
Minningarorð
NÆSTUM því austast á hinni
söguríku eyju, Viðey með Sund-
um, stendur allstórt steinhús,
eitt sjér. Þetta hús var um nokk-
Urra ára bil barnaskóli í þorpi
því, er þarna reis upp í tíð
„Milljónafjelagsins“ svo kallaða,
og h.f. Kára“. Var hjer þá mikið
athafnalíf. En fyrir nær hálfum
öðrum áratug urðu hjer skjót
umskipti: atvinnutækin voru
flutt í braut, hús og önnur mann
virki rifin, og lagðist Viðeyjar-
stöð þá í auðn smám saman. —1
Hver fjölskyldan af annari flutti
úr eynni, en þó flestar nauð-
ugar..Yfir rústir þessa eydda
þorps mænir nú aðeins þetta eina
hús, barnaskólinn. Hjer sjást
ekki meira glaðvær og prúð skóla
börn að leikjum sínum, ■' "yigd
kénnarans. Sumar hvert breið-
ír hin frjósama eyja gróðurblæjú
sína yfir spor barnanna, sém
þarna ■ lieku eitt sinn umhverfis
hinn yfirgefna skóla.
. Fyrir því er þessa minnst hjer,
að í dag verður til moldar bor-
ínn einn landnemanna á Sund-
bakkanum í V-iðey, skólakennar-
inn Ásmundur G. Þórðarson, sem
andaðist hinn 7. jan. þ.á. í Hafn-
arfirði. Hann kenndi í Viðey
yfir 20 ár, eða til ársins 1939, er
hann ljet af skólakennslu fyrir
aldurs sakir, sjötugur að aldri.
Eigi var Ásmundur kominn
tnikið yfir fermingaraldur, er
hann var fenginn til að „segja
börnum til“ eins og kallað var
í þá tíð, þegar skyldunámsgrein-
ar barna voru aðeins lestur,
skrift og reikningur. .— Mun eng
ipn vetur hinnar löngu æfi Ás-
mundar kennara hafa svo liðið
eftir 16 ára aldur, að hann segði
ekki til börnum að meira eða
minna leyti, nema þeir vetur, er
hann sjálfur var í skóla. Eftir að
hann ljet af skólakennslu í Við-
ey, stundaði hann heimilis-
kennslu á ýmsum stöðum í Kjós-
inni, en tók börn í lestrarkenslu
eftir, að hann flutti til Hafnar-
fjarðar fyrir fjórum árum.
Á uppvaxtarárum Ásmundar
á Kjalarnesi, var ekki auðsótt
menntabrautin fvrir bá unglinga,
sem ekki nutu stuðnings efnaðra
vandamanna, enda ekki um
marga skóla að ræða þá, sem
hægt væri um að velja. „En
kemst þó hægt fari“. Ásmundur
beið átekta. Tænl. þrítugur tekur
hann gagnfræðapróf úr Flens-
borgarskóla, og um það bil ára-
tug síðar fer hann í Kennara-
skólann, þegar hann var stofn-
aður í Reykjavík.
Fram að þessum tíma hafði
Ásmundur, jafnframt kennsl-
unni, stundað hier á Inn-nesj-
Um sjóróðra haust og vor, en
heyvinnu á sumrum.
Allt til þess er Ásmundur kom
að Viðeyiarskóla, var hann ým-
ist heimiliskennari eða farkenn-
ari. Öllum kennurum öðrum
fremur fá farkennarar tæki-
færi til að kynnast vandamönn-
um barnanna, sem þeir kenna,
þegar „skólinn" er fævður bæ
fpá bæ, og' þá venjulega milli
barnflestu heimilanna. — Jeg
hygg, að Ásmundur kennari hafi
hvarvetna verið aufúsugestur, er
hann kom á barnaheimilin með
kennsluáhöld farskólans, ef til
vill, öll á bakinu, til að uppfræða
börn og unglinga, sem ekki áttu
annarra kosta völ um skólagöngu
á æfinni en þeirrar, er farskól-
inn bauð. Kennslu mun Ás-
mundur ekki hafa stundað utan
fæðingai’hjeraðs síns, Kjósar-
sýslu, svo teljandi væri. Þar
mun hann einnig hafa dvalist
flest sumur æfinnar, og þá oft-
ast öðruhvoru megin Esjunnar,
á Kjalarnesi eða í Kjós. Og í
Kjósina fluttist hann, er hann
ljet af kennslu í Viðey.
„Sáðmaður gekk út að sá“. —
Kennslustarfið má, ef til vill,
teliast flestum störfum fremur
sáðmannsstarf. Eins og fyrr
greinir hóf Ásmundur kennari
snemma að yrkja hinn andlega
akur æskulýðsins í sinni sveit.
Hann reyndist alla æfi trúr í þvi
starfi, sem hann svo ungur valdi
sjer. Honum var það ljóst, að
„Guðs orði á á æskuvori snemma
að sá“. Ásmundi var það engin
sáiarleg ofraun að innræta nem-
endum sínum guðrækni og góða
V,..,- -■* rXóifum var honum
trúhneigð í blóð borin. Hann náði
góðum árangri í kennslustörfum
sínum. Honum var einkar sýnt
um smábarnakennslu. Lagði hann
mikla áherslu á skýran og hrein
an framburð barnanna við lestr-
arnámið, og góðan frágang á
skriflegum úrlausnum, enda var
hann sjálfur afbragðs skrifari.
Ásmundur hafði ágæta stjórn á
nemendum sínum, og var prúð-
leg framkoma barnanna í skóla
hans, til fyrirmyndar.
Það stóð aldrei neinn stormur
um Ásmund kennara. Hann hafði
það skaplyndi, er engin styrjöld
jfvlgir eins og sagt var um
Hrollaug landnámsmann. Hann
var óáleitinn, og ljet viðkvæm
dægurmál oftast liggja á milli
hluta, en rækti því betur sín
skyldustörf. Menn, sem svo eru
skapi farnir eins og Ásmundur
ltennari var, eignast því tæplega
nokkra andstæðinga eða mót-
stöðumenn. Munu því allir, er
honum kynntust, nemendur hans
og aðrir samferðamenn, minnast
hans sem eins hins grandvar-
asta og hóglátasta manns, er
þeí'' hafi kynnst.
Ásmundur var meðalmaður á
hæð, beinvaxinn, Ijettur ? spori
iafnan, vel á sig kominn. svip-
hreinn, glaður og hlýr í viðmóti,
orðvar og umtalsgóður. Hann
mátti í engu vamm sitt vita. Svo
reyndi jeg hann í öllu.
Eins og aðrir eyjaskeggjar, átti
Ásmundur oft leið yfir Viðeyjar-
sund, bæði í blíðu og stríðu. —
Farnaðist þeim jafnan vel, er
hann ferjuðu. „Þú hefir Cæsar
og gæfu hans innanboi'ðs", var
eitt sinn sagt. Og nú er þá komið
að leiðarlokum. Hann hefir lagt
í síðustu förina á Sundið mikla,
sem líf skilur og hel. Megi „far“
hans ná „heilu heim í höfn á
friðarlandi“.
Ásmundur Guðjón Þórðarson
var fæddur á Bjargi í Saurbæj-
arsókn á Kjalarnesi, hinn 12.
sept. Foreldrar hans voru hjónin
Þórður Ásmundsson og Málhild
ur Magnúsdóttir, sama stað. Ár
ið 1917 kvæntist hann Guðlaugu
Bergþórsdóttur frá Möðruvöllum
í Kjós. Lifir hún mann rinn. •—
Þeim varð eigi barna auðið, en
tvö börn ólu þau upp, Ársæl
vjelstjóri, Jóhannsson, Hafnar-
firði, systurson Ásmundar, kvænt
an Maríu Einarsdóttur, og Guð-
finnu Pjetursdóttur, frændkonu
Guðlaugar, einnig búsett í Hafn-
arfirði, og gift Jóni Egilssyni.
S. J.
Illllllllllllll llllllllllllimilllMIIIII IIMIIIMIIIII IIIIIIMIIIIIII
Matfhildur
Minningarorð
Málmiðjunnar
EITT AF YNGRI iðnfyrirtækj-
um bæjarins er Málmiðjan h.f.,
sem starfrækt hefir verið að- , -
borin Matthildur Linarsdottir fra v ík
eins rúmt ár. en framleiðslu- ; Mýrdal, sem ljest á sjúki-ahúsi
vörur fyrirtækisins hafa þegar Hvítabandsins i Reykjavík aðfaranótt
vakið athygli víða um land. 1 janúar s.l.
Aðalframleiðsla Málmiðjunnar
Fædd var Matthildur að Suður-
, , , Vik ~í Mýrdal hinn 15. mai 1884.
til þessa hafa venð ljosakron- Hún var dóttir Einars Finnbogason-
ur, vegglampar og borðlampar ar hreppstjóra í Þórisholti og Guðríð-
úr kopar. Þykja þessar vörur ar Brynjólfsdóttur frá Litlu Heiði i
ekki aðeins jafnvel gerðar og Mýrdal; var hún hví komin 1 ba5ar
ættir af emum stærstu og merkustu
erlendar. heldur hefir og tekist
ættum austur þar, enda bar hún þess
að selja þær talsvert ódýrari, full merki bæði að andlegum Og
en sambærilegar innfluttar vör líkamlegu atgerfi, svo að segja má,
ur úr sama efni a5 ekki var® hja bv' komist að veita
henni athvgli þar sem hún var áj
ferð. Matthildur giftist Sveini Guð- •
Aðeins 5% erlent efni. ■ mundssyni trjesmið í Vík. Þeim varð
Aðalefni vára verksmiðjunn- fjögra barna auðið sem öll eru upp- ■
ar er kopar. Hefir hún keypt komin- Þau eru: Bryjólfur frystihús-l
brotakopar víðsvegar að af 1 Vikv •* !'*“ «ift Einarij
tíaröarsj ni smiö 1 Vik, Porgeröur gift
landinu. Ei það að mestu efni, Qg búandi i Landeyjum og Sigriður,
sem ekki var talið nýtt til eins btisett i Reykjavík.
eða neins og lá í óhirðu hjá I Þau Matthildur og Sveinn reistu
mönnum, sumstaðar í haugum. sjer hús í Vík, var það að vonum
T.d. bræðir verksmiðjan tals-jerfini 1 bvrjun, þar sem efni voru
. .. , , , ■ engin, heldur varð undir högg að
vert af gomlum eirpatronum, - ?. ’ * ... » ,
, sæk]a með lan til siikra hluta, sem j
gamlan koparvíl Og allan brota d þeim tímum var ekki ausið út nema
kopar yfirleitt. Hafa nokkrir - ástæður allar vaéru vandlega athug-
haft af þvi talsverðar a5a-r- Maðurinn varð því jöfnum
menn
tekjur að safna saman brota-
höndum að greiða af skuldum og fram
, . , . færa heimilið á daglaunum sínum,
kopar og selja verksnnðjunm, þvi ^ að konan ,jeti ekki sitt eftir
Sokkar
Tekið á móti kvensokkum til
vjðgerðar eftir hádegi á mánu-
: dögum og föstudögum í Löngu-
; hlíð 9 uppi (suðurendi).
MlllllllilllllMIMIIII......MMMMI.........MMMMMMMMMMMI
sem kaupir koparinn fyrir 3
krónur kílóið.
í ljósakrónur og lampa eru '
„fatningar“ og snúrur eina er- I
lenda efnið sem aðkeypt er til í
framleiðslunnar og telja for-'
liggja, þá vann hún að méstú þau
verk, sem ekki eru í-eiknuð út í krónu
tali fyrir hyerja viku eða mánuð sem
liður.
Mann .sinn misti Matthildur árið
1932, voru bömin þá að mestu upp-
komin, þó voru ástæður ekki glæsi-
ráðamenn verksmiðjunnar, að , iegar. ekkjan stendur uppi með tölu-
verðar skuldir frá fyrri árum og at-
vinnumöguleikar af mjög skornum
mjög minnisstætt, þá er mitt heinuli
átti við mjög alvarleg veikindi að
stríða, hveirja hjálp og aðstoð hi»n
veitti með sinni ágætu hjúkrun og
aðstoð í vandræðum okkar. Ahrif
hennar, bæði á sjúklinga og ;tðr;,
sem að þeim stóðu, voru þaimtg
alltaf var mikil von um að betv r
rættist úr en horfur voru ó, kom -'þsá-
ekki síst fram hið glaða viðmót sertv
uppbyggt var i hinni einlægu trjv
til hans sem öllu stjórnar og sem var
henni ávallt það athvarf sem dugí'v
á. erfiðum stundum.
Nú fyrir um það tveimur áru:t»
virtist verulega rætast úr, þar seiitv
sonur hennar Brynjólfur, hafði rei j*-
þeim ágætt íbúðarhús, þar sem hún
gæti nú notið efri áranna við meiri
og betri þægindi en áður hafði verið,
en það ótti ekki fyrir henni að liggjí,
eftir var að mestu tími veikinda
þjóninga hennar sjólfrar, sém eiris •
og áður er sagt var lokið um þt??l
leyti er hið nýja ár rann upp.
Nú hefur þú haft þau vistaskipji
sem okkur eru öllum fyrirhuguð.- V4
jeg þá ekki láta hjá líða að þakka
þjer allar hinar góðu samverustuudir
og ennfremur fyrir hönd þeirra se:t»
þú hjúkraðir ó erfiðum stundum. N)«
ert þú horfin sjónum okkar yfir þam;
að, sem engin sorg og þjáningar eru,
til ástvina þinna, sem vissulega miffin -
taka á móti þjer ó landi eilífðarúmar.
Fal- þú í friði, friður 'guðs þig- bieí .i
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Arnbjörg Sigurðardóttir.
henni væri nóg, ef hún fengi,
sem svarar 5% af heildsölu-
verði framleiðslunnar í erlend-
um gjaldeyri til kaupa á efni-
skamti, en Matthildur átti þann
eiginleika að líta oftast bjcrtum aug-
um ó framtíðina og láta ekki hug-
i
30—40 manna starfslið.
vöru og mun það vera sjald- fallast. Kom nú að vonum í hlut
gæft um innlenda framleiðslu, | sonarins að hjálpa til, enda kom nú
að ekki þurfi að kaupa meira °K lika fram að 1 Matthildi h)° me™
_ , . , , , , , . dugur en alment genst, ijet hun ekki
að erlendis fra af hraefm. undir höfuð ieggjast að afia sjer
tekna og oft við slíka vinnu sem á
þessum tínmui mundi ekki vera tal-
Verksmiðja Málmiðjunnar er ’ 'n kvennaverk, en fyrir henni vakti
við Þverholt 15. Þar er bræðslu iánardrottnar blðu eUkl tjon
ofnar og annað, sem til fram- hennar vegna.
leiðslunnar þarf. Vmna 30—40 j Fitt var það sem Matthildi var gef-
manns að staðaldri við verk- 1l5 1 ríkum mæli, en það var að stunda
ieika og hjúlxra sjúklingum, vann
Konur geta verid liðtækav
við vegagerð
LONDON: — Á eynni Sýprus
vinna konur að vegagerð og
standa kai'lmönnum í engu a.9
baki við það starf. Fá þær ekki
sama kaup og þeir samt. Segir
í skýrslu þeirri, sem tekur t.il
méðferðar atvinnuháttu eyjar-
skeggja, að hleypidómar gegn
starfi kvenna í ýmsum atvinnu
greinum, sem karlmönnurn
voru einum ætlaðar áður, hafi
nú mjög rjenað. — Reuter.
í
1111111111111111111
smiðjuna. Steypumeistarinn er
danskur maður, sem hefir
mikla æfingu og reynslu í kop-
arsteypu.
Alls framleiðir verksmiðjan
hún við þau störf eftir lát manns
síns, bæði á sjúkrahúsum og hjá
einstáklingum. Sýnir það nokkuð
hvaða traust hún hafði sem slík, að
aðstandendur Einars Þorkelssonar
, rr, ,. . , .skálds í Rej'kjavík skyldu koma hon-
nu um 50 gerðir af ljosakron- er hann var orðinn blindur og
um Og vegglömpum. Er sífelt hjáíparþurfi, til veru hjá henni þar
4ra herbergja íbúð |
með nútíma þægindum ixelst á íj
hitaveitusvæðinu, ósfcast keypt. §
íbúðin verður að vera laus til t«
íbúðar fyrir 1. maí 1950. T:I- 5
boð leggist inn á afgr. Morgun- ji
blaðsins fyrir laugardag 21. ian. |j
1950, merkt: „Jamiar 1950“ — ::
0597. I:
IIIIIIIIMIMIMIMMMIM
ItCKMIIIIIIIIIIIIIfllllllllllim*'
breytt um gerðir til þess að
hafa framleiðsluna sem fjöl-
breyttasta.
Þessi nýja iðngrein hefir ver
sem hann undi vel hag sinum og
ennfremur var hún fengin til þess að
annast hann á sjúkrahúsinu, þegar
hans erfiðustu stundir fóru i hönd,
mun óhætt að segja að hjálpar henn-
Mjer, sem þessar línur skrifa er
ið gerð að umtalsefni hjer ar og umönnunar honum til handa
vegna þess að um framleiðslu er af aðstandendum minnst með
er að ræða, sem áður var kevpt nllk!u hakkhl
erlendis frá fyrir hundi'uð þús-
unda króna árlega. Með stofn-
un Málmiðjunnar hefir verið
hægt að hagnýta efni, sem fyr-
ir var í landinu, en litið, sem
ekkert notað, enda að miklu
leyti tekið úr sorphaugum og
má með sanni segja, að um leið
og brotakoparinn hefir notast
til þarfrar framleiðslu, hefir
víða hreinsast til, þar sem hann
var geymdur, engum til gagns.
FYamkvæmdastjóri Málmiðj
unnar er Edwald Berndsen.
Blikksniiðjueigcndur
| Ungur og lagmn blikksmiðm'
: býður þeim vinnu sína, sein
: getur útvegað honum litla ibúð.
| (1—v2 herbergi og eldhús). —
5 Tilboð sendist afgr. Mbl. fyr-
i ir fimtudagskv. merkt: „Reglu-
| samur“ —- 0600.
lllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIVIIH''1
STOKKHOLMI, 14. jan.: —
í dag var frá því skýrt, að Sví-
þjóð hefði orðið til þess að við-
urkenna kommúnistastjórnina
í Kína. Var Noregur fyrstur
Norðurlandanna til að viður-
kenna stjórnina þar. — Reuter.
GAFFALBITAR
niðursoðnir, nýkomnir.
(J^geet ^JJriótjánóóon (Jo.
1
3
Hainiirðistgar
Tökum hverskonar þvott. — Sækjum — Sendum.
ÞVOTTAHÚSIÐ FRÍÐA
Lækjargötu 20, Hafnarfirði. Sími 9236.