Morgunblaðið - 31.10.1950, Síða 7

f>riðjudagur 31. okt. 1950.
MORGVIS BLAÐIÐ
7
Einar G. E. Sæmundsen:
KYNNi 'MÍN AF
FRUMSKÓGURINN
Skógurinn hjer í Mac Leod-
dalnum, er talinn vera einhver
hinn besti hjer við Prins Vil-
hjálmsflóa.
Hann er að mestu sitkagrení
30—45 metra að hæð, 1,00—
1,8 m í þvermál í brjósthæð.
Meðal viðarmagn er yfir 1000
borðfet af hverju felldu trje
og þó er ekkert hirt, sem er
undir fet í þvermál.
Mörg trjen eru 2000—3000
borðfet.
Meðalaldur þessara trjáa er
um eða aðeins innan við 300 ár.
Þau hafa því ekki vaxið ýkja
hratt. Enda er þess vart að
vænta í frumskógi sem þess-
um, þar sem náttúran ein hef-
ir ráðið um aldir. Þau hafa
lengst af staðið of þjett, en
nú er opnað fyrir alvöru, því
hvert einasta sitkagreni, sem
er meira en 2Vz fet á stúf, er
fellt, og þetta, sem eftir stendur
eru aðeins veimiltítur, sem t
brotna í næsta stormi.
Fjallaþöll og einstaka mar-
þöll er á strjálingi innan um
sitkagrenið, en þær, eru lítið (
eftirsóttar, nema að bolur i
þeirra sje viðarmikill og beinn. j
En þær gjalda eigi að síður
mikið afhroð í þessari atlögu. I
Fjöldi þeirra brotnar og skemm 1
ast. Ýfirleitt eru þallirnar
grennri og t. d. ej- fjallaþöll-
in oft á tíðum hundgömul þarna
innan um sitkagrenið og þó að-
eins hálfdrættingur á við það '
að viðarmagni. ... .....
Jeg taldi árhririgi nokkurra mJ°£ S^_°^U„m_^oðum
sitkagrenitjáa og var hið yngsta
þeirra 180 ára en hið elsta’ 325.
Hávaðinn var 250—300 ára. —
Samhliða sveiflur voru á gild-
leika árhringanna innbyrðis.
T. d. voru þeir óverulegir um
og fyrir síðustu aldamót um
.ENSKRÁ
FRAMTIÐARSKOGA
Pisftlar úr fræsöfnunarlerð
Síðari grein
okkar og kynntum ofninn allan
sólarhringinn. Gátum við
stundum þurrkað tvær umferð
ir á sólarhring.
■V.
8JS , flllÍg ,, ,
> 2ÖC A vV'
> r''
Riss af suðurströnd Alaska. Væri ísland flutt 130° vestur
bóginn, kærrú það inn í meginland Alaska.
ova, og sýna skýrslur frá báð-
um þessum stöðvum mjög svip-
aðan sumarhita og veðurstöðv-
ar á Suðurlandi.
Þess ber þó að geta að báðar
þessar stöðvar í Alaska eru á
En Montague-eyja er fyrir
opnu hafi og þar næða urn all-
ir \úndar. Úrkoma er þar mik-
il, e. t. v. eitthvað meiri en á
suðurströnd íslands.
VIÐARFLUTNINGAR
Tvær stórar dráttarvjelar
draga allan viðinn til sjávar.
Þær draga þessa stóru stofna í
gálgavögnum, sem tengdur er
aftan í þær en vagninn er á
svipuðum beltum og vjelamar
sjálfar. Upp í gálgann eru
dregnir 2—4 trjábolir Og eru
þeir um 1.50 m frá jörðu að
framan en dragast með jörðu
að aftan. Þetta er löng trossa
og skrítin þegar hún hnyklast
með brauki og bramli niður eft-
ir dalnum til sjávar.
Þaðan er bolunum fleytt að
frá Petersburg, búralegir karl-
ar og dálitið skrítpir. Einr»
þeirra sagði mjer næstum dag-
lega frá því, að í Petersburg
byggju aðeins efnaðir menn,
og að bærinn væri ríkasti bser
í öllum Bandaríkjunum, miðað
við íbúafjölda, og þar af leið-
andi líka í öllum heiminum.
Þetta, ,,miðað við íbúa“, minntí
mig svo notalega á ísland. En
nú var komin heimþrá í flesta
karlana en óvíst hvenær yrði
hætt.
Á tólfta degi komu vinir
okkar á „Chugach“ aftur til
Mac Leod-vík og fluttu okk-
ur til Cordova.
Uopskeran var 82 sekkir af
sitkagrenikönglum og 3 sekkir
af fjallaþallarkönglum. Vi3
vorum í heilan dag að safna
þeim. Urðum við að fella um
20 trje 10—20 m að hæð. Eítir-
tekjan varð þó ekki nema
þessir þrír pokar. Seintekirn
matarafli það!
Við söfnuðum auk þessa smá-
vegis af fræi af berjarunnum
og melgrasi og að lokum tók-
um við sýnishorn af könglum
úr mismunandi hæð í hlíðinni
norðan við vikina, ofan frá skóg
armörkum.
James og Spencer höfðu ver-
ið á ferðinni alla nóttina áður
en þeir komu til okkar en þ6
var snúið við um hæl og síglt
til Cordova.
Við höfðum bjart undir
Hi nchi nbr ook-ey j u en síðan
Flestir höfðu skógarhöggs- þræddum við sundin í niyrkri.
mennirnir dvalist þarna óslitið Ljósmerki og vitar eru strjálir
BJARNDYR
Um klukkan níu voru ljós
slÖkkt og sofið fast til morg-
uns, nema þær næturnar sem
Morfinsky vinur okkar' rauk
upp vegna bjarnarferða utan
við kofann. Hann var litt hemj-
andi þegar hann varð þeirra
var. Á hverjum morgni voru
nýjar bjarnarslóðir í námunda
við skálana en aldrei sáum við
þó birni.
Þetta var eftir hina stóru
hramma Kodiak-bjarnarins,
sem þarna var á ferð, en hann
er stærstur allra bjarndýra í
heimi. Tvisvar hafði hann sjest
þarna í sumar snemma að
morgni og annað sinnið með
^ i tvo húna. En þrátt fyrir 29
byssur, sem skálabúar áttu og
voru mjög stoltir af, hafði eng-
inn björn verið lagður að velli
enn þá. En það var mikið talað
um birni á kveldin.
Þarna var unnið jafnt sunnu-
daga sem aðra, enda að litlu að
snúa sjer til upplyftingar.
! Myndir, sem teknar voru í
Mac Leod í miðjum júlí í sum-
10—15 ára skeið. Önnur vaxta- ar sýna að snjórinn er þá enn
tregða verður um 1850 og enn alveg ofan að skógarmörkum,
ein um 1780.
Annars skal jeg taka það enn þá ofan undir 400 m hæð
fram að þessi athugun mín var yfir sjó.
ekki unnin af vísindalegri ná-
kvæmni nje heldui á nægian' risavöxnu trje stóðu í Mac Leod b0i;r { hverjum rafti“ og er
lega morgum tr3am. Langflest ,,„,„^^.„,„.„04,0,11 J J’, , . 77
sitkagrenin voru í vexti enn
þá. Hæðarvöxtur þó mjög ó-
verulegur eða 5—7 cm að með-
altali og virtist svo hafa verið
um langan aldur, enda mjög
skiljanlegt þar sem gildleika-
vöxturinn er geýsilegur. Mjög
fá trje voru mergfúin.
og í september voru fannir þar háum gál^a’ sem er utar með
vikinni. En hann er notaður til
þess að reyra bolina saman með
^ stálböndum í svokallaða ,,rafta“
Jarðvegurinn þar sem þessi ega fleka Hafðir eru 250—320
isavöxnu trje stóðu í Mac Leod bolir í hverjum „rafti“ «
dal er ótjrúlega þunnur frá 10 til það mikið verk 0g krefst kunn-
áttu að ganga frá þeim svo að
vel fari.
Öðru hvöru kemur svo drátt-
arbátur frá Whittier,^em dreg-
ur „raftana“ að sögunarmyll-
unni miklu, sem þar er; hún
gleypir eitthvað um 60 þúsund
síðan i maí í vor og höfðu unn-
ið sjer inn um 2000 dollara.
MESTIR „MIÐAÐ VIÐ
ÍBÚATÖLU“
Þeir voru flestir. sunnan úr
þarna en þó geta kunhugir
þrætt þessar leiðir allar, þó að
ókunnugum komi það einkenni-
lega fyrir sjónir. Og Spencer
Israelsson skilaði okkur heilum
í höfn í Cordova skömmu eftir
20 cm. Eiginilega ekkert nema
ræturnar á berum jökulaurn-
uin.
„ERKI OVINURINN“
Undirgróður var þarna fjöl-
skrúðugur. Bar þar mest á laxa borðfet á dag og er óseðjandi
Þó segja megi, að þau hafi berjum og hávöxnum bláberja- að þvi er karlarnir í Mac Leod
enn verið í fullu fjöri var ævi runnum. • sögðu mjer.
þeirra nú lokið, og mjer fannst Burknar voru þar og svo ■
vígvöllurinn hálf-sóðalegur og erkióvinur allra skógarhöggs-
lítið hugsað fyrir næstu upp- manna og könglakarla í Alaska.
skeru, eða kannske ekki reikn- En það er jurt sem Devils club
að með henni fyrr en árið heitir.
2250.
En þessi þráðbeinu og tignar-
legu sitkagreni, sem fjellu í
MacLeod-dal á Montague-
eyju í september 1950 voru
virðulegir forfeður að framtíð-
arskógum íslands.
Þau höfðu lifað æsku sína á
EFTIRTEKJAN
Við hættum vinnu kl. 4 á dag
inn og var þá haldið heim í
skálana. Eftirtekjan við söfn-
unina var all misjöfn, um 6—
10 pokar á dag, sem við urðum
að bera á bakinu heim þegar
dráttarvjelarnar voru ekki í
gangi.
, _ . „ , , Við vörum einstaklega ó-
Það var segm saga ef okkur heppnir með veðriði því að það
varð su skyssa á að tylla okk- rigndi alla daga>
nenta hinn
Hún er allt að mannhæð og
er stöngullinn alsettur hár-
beittum þyrnum, sem sitja fast-
ir í húðinni ef maður snertir
plöntuna. Jeg nefni hana
djöflakló.
dögum Skúla fógeta og voru nr nlður X.lð konglatokuna, þá fyrsta og oftast var þetta úr-
hafði „djoflaklóm* leynst í
innan við miðjan aldur þegar
hellis slagviðri, eins og þegar
Jónas orkti „Fagur er dalur .. “, okkar. Og þa var nu he - verst er . Svínahrauni, enda
en stóðu enn í fullum blóma ur hrokklð UPP- „Djoflaklom vorum við j olíubornum fötum
þegar Hannes Hafstein færði 7fr r„fuða _ her7” alla dága.
þjóðinni Aldamótaljóðin.
klasa. Oft voru fjelagar mínir
Kveldverður var framreidd-
Um meðalhita og urkomu í að bioðast til að safna fræi af ur w 5 30 Qg var þá tekið
Mac Leod-vík verður ekkert *‘fnni> ^ a Je8 8® 1 no “ hrausl .egu til matar síns. Fæði
sagt með vissu, því að þar ^ samvista hennar eftir að Je8 V3r þarriia með afbrigðum gott,
hcfur aldrei verið byggð og það kæmi neim- > vo. *<3 hVergi getur betra á
an af síður veðurathugunar-1 Þegar skógarhöggsmennimir Vióteíi.
stöð. En ff'io vel vill til að^hafa skilið á milli krónu og 'úftir kveldverð hjálpaði Dan
Úeggja megiii Montague-eyju bols og aflimað bolinn, ef þess Fitzpatrick mjer venjulega við
að austr ; og vestark eru athug- þarf með, er hann mældur og að þurrka könglana. Komum
unarstöðvar í Seward og Cord- er þá tilbúinn til flutnings. 1 við fyrir þurrkbás i svefnhúsi
Suður Alaska, einir þrír þeirra miðnætti þann 26. september.
ávarp frá SkálhoHsfjelaginu
SKÁLHOLT er eitt það nafn, sem helgast er í vitund íslendinga.
Það er tákn mikillar sögu, sem vjer minnumst með lotningu,
í Skálholti var á blómatíma hins forna, frjálsa þjóðveldis „al-
göfugastur bær á öllu íslandi“. Skálholtskirkja var með rjettú
„móðir allra annarra vigðra húsa“ landsins. í Skálholti var önd-
vegi mennta og menningar öldum saman. Margir ágætustu
skörungar og nytjamenn þjóðarinnar störfuðu þar. Um margar
aldir, bjartar og myrkar, var Skálholt imynd þjóðlegrar reisnar
og atgjörvis.
En nú hefir Skálholt langa hríð verið ímynd þeirar lægingar,
sem þjóðin þoldi mesta í sögu sinni. Þegar sárast svarf að, sem
orðið hefir siðan land byggðist, og þjóðin mátti heita að þrotum
komin, var Skálhott svipt tign sinni að erlendu valdboði. síðaA
hefir staðurinn níðst svo, að vera mun einsdæmi um sögu-
lega staði með siðuðum þjóðum.
Skálholtskirkja hefir lengi verið lítt eða ekki messufær. —
Kirkjugarðurinn, sem geymir bein margra minnisstæðustu
landsmanna, karla og kvenna, „hverri skepnu opinn“. Allur
staðurinn svo á sig kominn, að skylt hefir þótt að forða því}
að erlendir ferðamenn litu hann augum.
Sæmd lands og þjóðar liggui við, að hjer verði bót á ráðixl.
Skálholtsfjelagið vinnur að b 1
Það heitir á alla þjóðholla rnenn til liðveislu.
Það minnir á, að eftir tæp 6 ár ern rjettar níu aldir liðnar
síðan fyrsti biskxpiftft vígðist til Skálholts. -
Reykvíkit,;;ar'2 íslour tg > “!
Gerist meðlímir í Skálhclvsi;e!asrinu og þar «eð stuðnings-
menn hugsjónarinnar urn rækt og viðreisn SkálhoH. hins hclga,
Nýjum meðlimum veitt mót' nka i Bókaverslun Guðmundar-
Gamalielssoníir, Lækjargötu 6A, sími 3236, Verslun Geirs Zoega*
Vesturgötu 6, sími 3132, og í Béka : munu Halldórs Jónssonar,
Laugavegi 20B.
ST* SK ÍUTÖLTSFJEI. \GSINJ*